Nội dung

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Nghieân cöùu Y hoïc VÔÕ ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ NGÖÏC DO CHAÁN THÖÔNG Ñoã Kim Queá * TOÙM TAÉT Ñaët vaán ñeà: Vôõ ñoäng maïch chuû do chaán thöông laø moät toån thöông naëng khoù chaån ñoaùn vaø xöû trí. Chaån ñoaùn chính xaùc vaø xöû trí kòp thôøi seõ caûi thieän tieân löôïng cho toån thöông naëng coù tæ leä töû vong cao naøy. Muïc ñích nghieân cöùu: ñaùnh giaù nguyeân nhaân, ñaëc ñieåm thöông toån, phöông phaùp chaån ñoaùn vaø xöû trí cho loaïi thöông toån ñaëc bieät naøy. Ñoái töôïng: Toaøn boä beänh nhaân bò vôõ ñoäng maïch chuû ñöôïc ñieàu trò taïi beänh vieän Chôï raãy trong thôøi gian. Phöông phaùp nghieân cöùu tieàn cöùu: Ñaùnh giaù tuoåi, giôùi tính, cô cheá chaán thöông. Xaùc ñònh chaån ñoaùn döïa treân X qung tim phoåi thaúng, Sieâu aâm Doppler, CT scan ngöïc coù caûn quang. Môû ngöïc traùi tröôùc- sau cho nhöõng tröôøng hôïp toån thöông phaàn cuoái ñoaïn ngang vaø ñoäng maïch chuû xuoáng. Cheû doïc xöông öùc cho nhöõng tröôøng hôïp vôõ ñoaïn ngang vaø phaàn leâ ñoäng maïch chuû. Ñoäng maïch chuû bò toån thöông ñöôïc phuïc hoài tröïc tieáp hoaëc duøng oáng gheùp nhaân taïo. Keát quaû: Töø 8/1996 – 10/2002 coù 10 tröôøng hôïp bò toån thöông ñoäng maïch chuû ngöïc sau chaán thöông kín ñöôïc ñieàu trò taïi beänh vieän Chôï raãy. 9 tröôøng hôïp do tai naïn löu thoâng, Taát caû caùc tröôøng hôïp ñaàu coù gaõy caùc xöôn söôøn cao hoaëc / vaø xöông öùc.. 2 tröôøng hôïp ñöôïc xaùc ñònh chaån ñoaùn sau chaán thöông 1 thaùng vôùi toån thöông daïng tuùi phình giaû ñoäng maïch chuû ngöïc ôû cuoái phaàn ngang ñoäng maïch chuû. 8 tröôøng hôïp coøn laïi ñöôïc chaån ñoaùn vaø xöû trí trong 24 giôø sau chaán thöông, Coù 6 tröôøng hôïp vôõ toaøn boä maët sau trong ñoaïn ngang ñoäng maïch chuû trong ñoù 2 tröôøng hôïp vôõ töø choã xuaát phaùt ñoäng maïch thaân tay ñaàu, 4 tröôøng hôïp vôõ töø ngay choã xuaát phaùt ñoäng maïch döôùi ñoøn traùi. 2 tröôøng hôïp coøn laïi vôõ ñoäng maïch chuû xuoáng. 3 tröôøng hôïp töû vong ngay sau nhaäp vieän khoâng kòp moå, 7 tröôøng hôïp ñöôïc moå trong ñoù 1 tröôøng hôïp söû duïng tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå, 1 tröoøng hôïp duøng caàu noái taïm ñoäng maïch chuû leân – ñoäng maïch ñuøi, 5 tröôøng hôïp coøn laïi chuùng toâi keïp ñoäng maïch chuû döôùi ñoäng maïch caûnh chung T vaø khaâu thöông toån. 3 tröôøng hôïp töû vong sau moå trong ñoù 1 tröôøng hôïp do choaùng khoâng hoài phuïc, 1 tröôøng hôïp do nhoài maùu cô tim sau moå 3 ngaøy, vaø 1 tröôøng hôïp töû vong sau moå 5 ngaøy do daäp naõo.4 tröôøng hôïp coøn laïi beänh nhaân xuaát vieän trong tình traïng oån ñònh, khoâng di chöùng. Keát luaän: Vô ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông thöôøng do tai naïn löu thoâng vôùi thöông toå ôû phaàn eo ñoäng maïch chuû. Chaån ñoaùn döïa treân Laâm saøng vaø CT scan ngöïc.. Phaãu thuaät sôùm giuùp cöùu soáng ngöôøi beänh. SUMMARY Rupture of the thoracic aorta due to blunt truma Do Kim Que * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 * Supplement of No 1 - 2003: 108 - 114 Background: Rupture of the thoracic aota due to blunt trauma is serious lesion. The diagnosis and management are very difficult. The prognosis will be better if we make the diagnosis early and promptly operation to repair the lesion. Aim: Evaluat the cause, lesion, diagnosis and treatment for these severe injury. 108 Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003 Material: All of patients who have rupture of the thoracic aorta were treated in Choray hospital from 8/1996 – 10/2002. Method During 3 years between 8 / 1996 and 10 / 2002, 10 patients who have injuries of the thoracic aorta due to blunt trauma were treated in Choray hospital.. Traffic accidence is the cause of these injuries in 9. All of them have rib fracture and/ or fracture fo the sternum. 2 cases are diagnosed with pseudoaneurysm after trauma 1 month. 8 patients are diagnosed and treated in 24 hours after trauma. 6 patients have rupture of the posterior wall of the transversed aorta, the ruptured line from brachiocephalic artery in 2 cases and just behind the left subclavian artery in 6 cases. 2 patients have rupture of the descending aorta. Diagnosis is based on ehocardiography and CT scaner. 3 patients were died just after admitting the hospital. 7 patients underwent the operation, clamp and sew were performed in 5 cases, 1 case was operated under total circulation arrest with CPB and 1 case use temporary ascending aorto-femoral bypass. 3 patients were died in postoperation period. 1 due to hypovolemic shock, 1 patients died after operation 3 days by myocardial infartion. 1 cases died due to head trauma at the fifth days of postoperation. 4 patients discharge in good condition. Conclusion: Rupture of the thoracic aorta is very severe trauma. Diagnosis are based on clinical physican and CTscan.. Early diagnosis and prompt operation will be reduce the mortality and morbidity. vaø 15 – 20% caùc tröôøng hôïp töû vong ngay sau tai MÔÛ DAÀU naïn giao thoâng do vôõ tim vaø caùc maïch maùu lôùn.(6,8) Vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông laø Toån thöông ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán moät toån thöông raát naëng coù tæ leä töû vong cao. thöông ngöïc kín maëc duø coù tæ leä khoâng cao nhöng Tröôøng hôïp vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc ñaàu tieân ñöôïc ñaây laø thöông toån raát traàm troïng, chaån ñoaùn vaø xöû moâ taû töø naêm 1557 bôûi Vesalius. Naêm 1925 Jores trí coøn gaëp nhieàu khoù khaên, ñaëc bieät trong hoaøn ñaõ vieát 4 trang saùch veà vôõ ñoäng maïch chuû do chaán caûnh thöïc teá taïi Vieät nam. thöông qua caùc nghieân cöùu veà nhöõng tröôøng hôïp Trong thôøi gian töø thaùng 8 naêm 1996 ñeán toån thöông ñoäng maïch chuû do tai naïn maùy bay. thaùng 10 naêm 2002 taïi Beänh vieän Chôï raãy chuùng Keå töø sau tröôøng hôïp phuïc hoài thaønh coâng toâi ñaõ xöû trí cho 10 tröôøng hôïp beänh nhaân bò vôõ ñoäng maïch chuû bò vôõ do chaán thöông cuûa Klassen ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông ngöïc kín. naêm 1959 tôùi nay vôõ ñoäng maïch chuû do chaán Coâng trình naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm ñaùnh giaù thöông vaãn coø laø thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi caùc phaãu ñaë c ñieåm thöông toån, phöông phaùp chaån ñoaùn vaø thuaät vieân tim maïch. xöû trí cho loaïi thöông toån ñaëc bieät naøy. Ngaøy nay, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN phöông tieän giao thoâng toác ñoä cao caùc chaán thöông do tai naïn giao thoâng coù khuynh höôùng CÖÙU: ngaøy caøng nhieàu, vaø möùc ñoä thöông toån ngaøy caøng Ñoái töôïng nghieân cöùu: naëng. Vôõ ñoäng maïch chuû do chaán thöông ñöôïc gaëp Chuùng toâi nghieân cöùu toøan boä nhöõng tröôøng vôùi taàn suaát ngaøy caøng taêng vaø trôû thaønh moät trong hôïp vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông kín caùc nguyeân nhaân chính gaây töû vong cho naïn nhaân. (1,2,3,11) ñöôïc ñieàu trò taïi beänh vieän chôï raãy trong thôøi gian töø thaùng 8 naêm 1996 tôùi thaùng 10 naêm 2002. Theo y vaên tæ leä toån thöông caùc maïch maùu lôùn trong loàng ngöïc chieám khoaûng 4% caùc tröôøng hôïp, Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch 109 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 Phöông phaùp nghieân cöùu: Nghieân cöùu Y hoïc Baûng 1: Chuùng toâi hoài cöùu laïi toaøn boä hoà sô beänh aùn cuûa beänh nhaân ñeå ñaùnh giaù: Ñaëc ñieåm thöông toån, Thöông toån Töø ñoäng maïch thaân tay ñaàu Töø ñoäng maïch döôùi ñoøn Sau ñoäng maïch döôùi ñoøn Soá löôïng 2 6 2 % 10 70 20 Thöông toån keát hôïp Chaán thöông soï naõo Gaõy xöông lôùn Vôõ laùch Gaõy xöông söôøn Soá löôïng 6 3 2 10 % 60 30 20 100 Cô cheá chaán thöông, Caùc thöông toån phoái hôïp, Bieåu hieän laâm saøng, Caùc daáu hieäu caân laâm saøng, Phöông phaùp xöû trí, Ñaëc ñieåm laâm saøng: Keát quaû ñieàu trò. Thôøi gian töø khi bò thöông tôùi luùc nhaäp vieän: töø 1giôø tôùi 1 thaùng. SOÁ LIEÄU: Trong thôøi gian töø 1996 – 2002 taïi beänh vieän Chôï raãy chuùngtoâi ñaõ tieáp nhaän 10 tröôøng vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông. 9 trong 10 tröôøng hôïp coù choaùng khi nhaäp vieän, coù 1 tröôøng hôïp coù tình traïng taêng huyeát aùp. Tuoåi vaø giôùi tính: Ñaëc ñieåm caän laâm saøng Coù 9 nam vaø 1 nöõ, tuoåi töø 13 – 57. tuoåi trung bình laø 34,2 ± 16.1. Xquang phoåi ñöôïc thöïc hieän trong taát caû caùc tröôøng hôïp: 4 1 3 0 0 3 3 2 3 Nöõ Nam 1tröôøng hôïp coù cheânh huyeát aùp giöõa 2 tay. Trung thaát treân roäng > 8cm ñöôïc ghi nhaän trong taát caû 10 tröôøng hôïp. 6 tröôøng hôïp coù traøn maùu maøng phoåi. Khí quaûn bò ñaåy leäch trong 6 tröôøng hôïp. 1 0 <20 20-39 40-60 Bieåu ñoà 1: Tuoåi vaø giôùi Khoâng coù söï khaùc bieät theo ñoä tuoåi ôû nhöõng beänh nhaân bò vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông. (bieåu ñoà 1) Sieâu aâm ñöôïc thöïc hieän trong 6 tröôøng hôïp trong ñoù 2 tröôøng hôïp xaùc ñònh coù tuùi phình ñoäng maïch, trong caùc tröôùng hôïp coøn laïi chæ phaùt hieän coù tuï maùu trong trung thaát khoâng phaùt hieän toån thöông maïch maùu. Cô cheá chaán thöông: Coù tôùi 9 tröôøng hôïp beänh nhaân bò tai naïn giao thoâng, 1 tröôøng hôïp coøn laïi do bò teù cao. Thöông toån: Trong 8 tröôøng hôïp vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc coù 2 tröôøng hôïp ñöôïc chaån ñoaùn sau chaán thöông 1 thaùng vôùi tuùi phình giaû ñoäng maïch chuû taïi ñoaïn ngang, 6 tröôøng hôïp coøn laïi ñöôïc xaùc ñònh chaån ñoaùn ngay sau chaán thöông. (baûng 1) Caû 8 tröôøng hôïp ñeàu coù toån thöông keát hôïp Hình 1: Sieâu aâm coù traøn dòch maøng ngoaøi tim 110 Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch Nghieân cöùu Y hoïc Caû 10 beänh nhaân ñöôïc laøm CT scan ngöïc trong ñoù 2 tröôøng hôïp coù tuùi phình ñoäng maïch, 2 tröôøng hôïp coù hình aûnh baét thuoác caûn quang khoâng ñeàu, 3 tröôøng hôïp coù hình aûnh thoaùt thuoác caûn quang ra ngoaøi ñoäng maïch ôû vuøng ñoänt maïch bò toån thöông. Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003 Keïp ñoäng maïch chuû döôùi choã xuaát phaùt ñoäng maïch caûnh traùi trong 5 tröôøng hôïp. Thôøi gian keïp ñoäng maïch chuû trung bình 19 phuùt (14 – 28 phuùt). 1 tröôøng hôïp duøng caàu noái taïm ñoäng maïch chuû leân ñoäng maïch ñuøi. 1 tröôøng hôïp ñöôïc chuïp X quang ñoäng maïch xaùc ñònh coù toån thöông ñoäng maïch chuû ngöïc taïi ñoaïn eo. Hình 4: Khaâu tröïc tieáp ñoäng maïch chuû vôõ Hình 2: CT scan ngöïc thaáy toån thöông ñoäng maïch chuû (->) Ñieàu trò vaø Keát quaû: Caû 3 beänh nhaân khoâng moå ñeàu töû vong, trong ñoù 2 tröôøng hôïp khoâng kòp phaãu thuaät. Trong 7 tröôûng hôïp phaãu thuaät coù 1 tröôøng hôïp môû doïc xöông öùc, 6 tröôøng hôïp môû ngöïc traùi. 1 tröôøng hôïp chaïy maùy tim phoåi nhaân taïo haï thaân nhieät saâu coù ngöøng tuaàn hoaøn toaøn boä 20 phuùt ñeå xöû trí toån thöông ñoäng maïch chuû töø thaân ñoäng maïch tay ñaàu – heát maët sau quai ñoäng maïch chuû. Töû vong 3 tröôøng hôïp trong ñoù 1 tröôøng hôïp do choaùng khoâng hoài phuïc, 1 tröôøng hôïp beänh nhaân bò nhoài maùu cô tim sau moå 5 ngaøy, 1 tröôøng hôïp töû vong sau 5 ngaøy do chaán thöông soï naõo vôùi xuaát huyeát thaân naõo. 4 tröôøng hôïp ñöôc cöùu soáng coù 1 tröôøng hôïp bò di chöùng naõo do tuït huyeát aùp keùo daøi. 3 tröôøng hôïp coøn laïi beänh hoaøn toaøn hoài phuïc sau theo doõi 6 thaùng tôùi 2 naêm. BAØN LUAÄN: Vôõ ñoäng maïch chuû do chaán thöông laø moät toån thöông naëng tieân löôïng xaáu do chaån ñoaùn khoù vaø ñoøi hoûi xöû trí vôùi phöông tieän hieän ñaïi cuøng phaãu thuaät vieân coù nhieàu kinh nghieäm. Hình 3: Vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông 2 tröôøng hôïp thay ñoaïn ñoäng maïch chuû bò toån thöông baèng oáng gheùp nhaân taïo, Khaâu tröïc tieáp ñoäng maïch toån thöông 5 tröôøng hôïp. Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch 80-90% caùc tröôøng hôïp vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông töû vong ngay töùc thì, chæ coù 10 – 20% caùc tröôøng hôïp beänh nhaân coøn soáng tôùi khi nhaäp vieän. 30 % caùc tröôøng hôïp coøn soáng tôùi khi nhaäp vieän seõ töû vong trong 6 giôø, 40% trong 24 111 Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003 giôø vaø 72% caùc tröôøng hôïp töû vong trong tuaàn ñaàu tieân neáu khoâng ñöôïc ñieàu trò.(3,10). Veà cô cheá thöông toån: Cô cheá toån thöông ñoäng maïch thöôøng do hieän töôïng giaèng xeù gaây raùch taïi nôi giôùi haïn giöõa vuøng di ñoäng vaø vuøng di ñoäng cuûa ñoäng maïch. Vò trí ñoù laø ñoaïn eo cuûa ñoäng maïch chuû, choã xuaát phaùt cuûa caùc nhaùnh töø cung ñoäng maïch chuû(5,6). Ñoaïn ngang ñoäng maïch chuû taïi vò trí daây chaèng ñoäng maïch laø nôi coù caáu truùc giaûi phaãu yeáu nhaát so vôùi nhöõng phaàn coøn laïi cuûa ñoäng maïch chuû neân deã bò toån thöông hôn. Trong 10 tröôøng hôïp toån thöông ñoäng maïch chuû ngöïc coù 6 tröôøng hôïp toån thöông töø choã xuaát phaùt ñoäng maïch döôùi ñoøn keùo daøi xuoáng toaøn boä maët sau ñoäng maïch chuû, 2 tröôøng hôïp toån thöông töø thaân ñoäng maïch tay ñaàu xuoáng heát maët sau tôùi daây chaèng ñoäng maïch. Chæ coù 2 tröôøng hôïp toån thöông ñoäng maïch chuû ngöïc ñoaïn xuoáng. Thöôøng toån thöông hay gaëp ôû nhöõng tröôøng hôïp coù cô cheá chaán thöông maïnh, ñaëc bieät laø nhöõng beänh nhaân coù gaõy xöông öùc, gaõy caùc xöông söôøn cao. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi taát caû caùc tröôøng hôïp ñeàu coù gaõy xöông söôøn. 1 tröôøng hôïp gaõy xöông öùc. Phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp coù choaùng khi vaøo vieän. Vaø beänh nhaân seõ töû vong nhanh choùng neáu khoâng kòp thôøi xöû trí phaãu thuaät. Chuùng toâi chæ gaëp 2 tröôøng hôïp coøn soáng sau 1 thaùng vôùi tuùi phình giaû ñoäng maïch chuû taïi ñoaïn eo. Veà chaån ñoaùn caàn heát söùc löu yù tôùi toån thöông ñoäng maïch chuû ôû nhöõng tröôøng hôïp coù chaán thöông ngöïc maïch vaø nhaát laø khi coù gaõy xöông öùc hoaëc / vaø gaõy caùc xöông söôøn cao. Ñoái vôùi thöông toån cuûa ñoäng maïch chuû ngöïc thöôøng taïi vò trí eo ñoäng maïch Sieâu aâm toû ra keùm hieäu quaû. Trong nhöõng tröôøng hôïp naøy CT scan ngöïc, Xquang ñoäng maïch laø nhöõng phöông phaùp chaån ñoaùn ñaùng tin caäy. Veà ñieàu trò: Nghieân cöùu Y hoïc nhaân khoâng moå ñeàu töû vong trong ñoù 2 beänh nhaân khoâng kòp moå. Do ñoù chæ ñònh phaãu thuaät laø ñieàu nhaát thieát phaûi ñaët ra khi coù chaån ñoaùn xaùc ñònh. Theo Brongard F. 10-20% caùc tröôøng hôïp vôõ ñoäng maïch chuû do chaán thöông töû vong ngay khi tai naïn, 30% töû vong trong 6 giôø sau ñoù, 72% töû vong trong tuaàn leã ñaàu tieân(1). Taát caû caùc tröôøng hôïp ñeàu caàn gaây meâ noäi khí quaûn 2 phoåi taùch bieät ñeå moå. Choïn löïa ñöôøng moå: Ñöôøng moå cheû doïc xöông öùc laø ñöôøng moå lyù töôûng ñeå xöû lyù caùc thöông toån ôû ñoaïn leân vaø phaàn ñaàu ñoaïn ngang ñoäng maïch chuû. Ñöôøng moå qua ngöïc traùi ôû lieân söôøn 4 tröôùc sau cho pheùp xöû trí toát caùc thöông toån cuûa ñoaïn eo vaø ñoaïn xuoáng ñoäng maïch chuû(4,6). 6 trong 7 tröôøng hôïp toån thöông ñoäng maïch chuû ñöôïc chuùng toâi löïa choïn ñöôøng moå naøy. Phöông phaùp kieåm soaùt chaûy maùu: Ña soá caùc tröôøng hôïp toån thöông ñoäng maïch chuû do chaán thöông coù theå keïp ñoäng maïch chuû sau ñoäng maïch caûnh traùi. Caàn kieåm soaùt toát huyeát aùp baèng caùch chaïy maùy tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå phaàn döôùi cô theå hoaëc laáy bôùt maùu vaø duøng thuoác haï huyeát aùp. Sweeney MS. vaø CS (9) duøng phöông phaùp keïp vaø khaâu ñoäng maïch chuû raùch cho 71 tröông hôïp, trong ñoù chæ coù 1 tröôøng hôïp lieät 2 chaân sau moå. Tæ leä töû vong chung laø 12% ña soá coù lieân quan tôùi ña chaán thöông. Mattox vaø CS (4) nghieân cöùu 387 tröôøng hôïp vôõ ñoäng maïch chuû ngöïc xuoáng do chaán thöông taïi 18 trung taâm chaán thöông ôû Myõ vôùi keát quaû: Phöông phaùp Tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå Caàu noái taïm Keïp vaø khaâu Tæ leä lieät 2 chaân 4.5 Tæ leä töû vong 32.6 10.3 8.3 15.1 13.3 Tröôøng hôïp toån thöông tröôùc ñoäng maïch döôùi ñoøn traùi caàn chaïy maùy tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå ñeå haï thaân nhieät thaáp vaø ngöng tuaàn hoaøn toaøn boä. Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi caû 3 beänh 112 Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch Nghieân cöùu Y hoïc Xöû lyù thöông toån: Ñoái vôùi caùc thöông toån ñoäng maïch chuû môùi khaâu tröïc tieáp ñoäng maïch vôùi caùc mieáng Teflon ñeäm cho keát quaû toát. Löu yù caùc thöông toån maët sau ñoäng maïch chuû neân môû roäng maët tröôùc vaø khaâu phuïc hoài maët sau töø trong loøng ñoäng maïch chuû. Tröôøng hôïp toån thöông cuõ taïo phình giaû ñoäng maïch thöôøng ñoøi hoûi thay theá ñoaïn ñoäng maïch bò toån thöông baèng oáng gheùp maïch maùu nhaân taïo. Tieân löôïng: Caùc thöông toån cuûa ñoäng maïch chuû thöôøng khoù chaån ñoaùn vaø phaãu thuaät thöôøng khoù khaên hôn vì vò trí thöông toån thöôøng raát khoù can thieäp do ñoù coù tæ leä töû vong cao. Ñeå caûi thieän tieân löôïng cho beänh nhaân caàn: chaån ñoaùn chính xaùc vaø xöû trí kòp thôøi. Löïa choïn ñöôøng moå thích hôïp, kieåm soaùt maùu chaûy toát, phuïc hoài löu thoâng ñoäng maïch sôùm, ruùt ngaén thôøi gian keïp ñoäng maïch, Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003 nhieät saâu caàn ngöng tuaàn hoaøn toaøn boä ñeå xöû lyù thöông toån. Môû ngöïc traùi tröôùc beân sau roäng raõi, chaïy maùy tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå nöûa döôùi cô theå laø phöông phaùp toát nhaát ñeå xöû trí caùc thöông toån ñoäng maïch chuû sau choã xuaát phaùt ñoäng maïch döôùi ñoøn traùi. Tuy nhieân coù theå keïp ñoäng maïch chuû döôùi ñoäng maïch caûnh traùi vôùi haï huyeát aùp chæ huy ñeå xöû trí nhöõng tröôøng hôïp toån thöông sau choã xuaát phaùt ñoäng maïch döôùi ñoøn traùi trong tröôøng hôïp khoâng theå trieån khai tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå. Ñoái vôùi caùc thöông toån maët sau ñoäng maïch chuû caàn môû roäng maët tröôùc ñoäng maïch chuû ñeå khaâu veát raùch töø trong loøng ñoäng maïch chuûû. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO: 1 2 3 Ñieàu chænh caùc roái loaïn taùi töôùi maùu. KEÁT LUAÄN: Toån thöông ñoäng maïch chuû ngöïc do chaán thöông laø moät thöông toån naëng coù tæ leä töõ vong cao. Taàn suaát thöông toån naøy coù khuynh höôùng caøng luùc caøng gia taêng do caùc tai naïn giao thoâng toác ñoä cao, vaø do vieäc caáp cöùu ban ñaàu ñöôïc caûi thieän trong thôøi gian gaàn ñaây. Caàn nghi ngôø thöông toån naøy ôû nhöõng beänh nhaân coù chaán thöông ngöïc maïnh, ñaëc bieät nhöõng beänh nhaân coù gaõy xöông öùc hoaëc caùc xöông söôøn cao. 4 5 6 7 8 Sieâu aâm tim, Doppler ñoäng maïch, CT scan laø nhöõng phöông phaùp caän laâm saøng höõu ích trong chaån ñoaùn cho nhöõng beänh nhaân naøy. 9 Quyeát ñònh phaãu thuaät sôùm cuøng vôùi vieäc hoài söùc tích cöïc laø nhöõng yeáu toá quan troïng ñeå cöùu soáng ngöôøi beänh. 10 Toån thöông treân choã xuaát phaùt ñoäng maïch döôùi ñoøn traùi neân choïn ñöôøng moå cheû doïc xöông öùc, sau khi chaïy tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå vaø haï thaân Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch 11 Bongard F.: Thoracic and abdominal vascular trauma. In Vascular Surgery, Rutherford. 1995, p.686-704 Ñoã Kim Queá: Toån thöông tim vaø caùc maïch maùu lôùn trong loàng ngöïïc do chaán thöông: chaån ñoaùn vaø xöû trí. Y hoïc TP.Hoà Chí Minh. 2002; Taäp 6, phuï baûn 3: 277282 Gammie JS., Shah AS., Hattler BG., Kormos RL., Peitzman AB., Griffith BP., Pham SiM.: Traumatic aortic rupture: Diagnosis and management. Ann Thorac Surg, 1998; 66: 1295 – 133. Mattox KL., Holzman M., Pickard LR., Beall AC Jr, DeBakey ME. Clamp / Repair: a safe technique for a treatment of blunt injury to the descending thoracic aorta. Amnn Thorac Surg 1985; 40; 456 – 463. Preâtre R., Murith N., Delay D., Kalonji T.: Surgical management of hemorrhage from rupture of the aortic arch; Ann Thorac Surg. 1998; 65: 1291-1295. Preâtre R., Chilcott M.: Blunt trauma to the heart and great vessels. N Engi J Med 1997; 336: 626-632 Preâtre R., LaHarpeR., Cheretakis K., et al.: Blunt injury to the ascending aorta: three pattern of pressentation. Surgery 1996; 119: 603-610 Rosenberg JM, Bredenberg CE, Marvasti MA, Bucknam C, Conti C, Parker FB Jr. Blunt injuries to the aortic arch vessels. Ann Thorac Surg.1989; 48: 508-513 Sweeney MS., Young DJ., Fraizer OH., Adams PR., Kapusta MO., Macris MP.: Traumatic aortic transectios: Eight year experience with the “clamp sew” technique. Ann Thorac Surg 1997; 64: 384-387. Symbas NP.,Bongorno PF.,Symbas PN.:Blunt cardiac rupture: The utility of emergency department ultrasound.Ann. Thorac Surg.1999; 67:1474-1476. Williams JS., Graf GA, Uku JM, Steinig JP.: Aortic injury in vehicular trauma. Ann Thorac Surg. 1994; 57:726-730. 113