Nội dung

M tH ng D n Nh V T Duy Phân tích Joe Lau Khoa Tri t H c i H c H ng Kông Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh 1. Gi i thi u T duy phân tích1 là kh n ng ti n hành nh ng t t và có th suy ngh m t cách rõ ràng và h p lý. ng c l p, có suy ngh , T duy phân tích không có ngh a là c i lý hay ch trích t t ng khác. M c dù nh ng k n ng t duy phân tích có th c s d ng trong vi c v ch tr n nh ng sai l m và các lý l không úng, chúng c ng có th c s d ng ng h nh ng quan i m khác, và góp ph n v i nh ng quan i m khác trong vi c gi i quy t các v n và ti p thu ki n th c có c. T duy phân tích là nh ng k n ng suy ngh chung mà nó h u d ng !i v i t t c các lo i ho t ng và ngh nghi p. Suy ngh rõ ràng và có h th!ng có th c i thi n c s" nh n th c và di n t nh ng ý t ng, vì v y kh n ng t duy phân tích t!t có th nâng cao c các k n ng ngôn ng và di n t. ôi khi ng #i ta có suy ngh r$ng t duy phân tích không thích h p v i tính sáng t o. ây là m t quan ni m sai l m, vì s" sáng t o không ch là m t v n c nêu ra v i nh ng ý t ng m i. M t con ng #i sáng t o là m t ng #i mà có th t o nh ng ý t ng m i mà nó h u d ng và thích h p v i nhi m v mà h ang th"c hi n. T duy phân tích th hi n vai trò quy t nh trong vi c ánh giá s" có ích c a nh ng ý t ng m i, l"a ch n nh ng ý t ng t!t nh t và h% tr cho chúng n u c n thi t. T duy phân tích c ng r t c n thi t cho vi c t" ph n ánh. s!ng m t cu c s!ng có ngh a và xây d"ng cu c s!ng c a chúng ta m t cách phù h p, chúng ta c n i u ch nh và ph n ánh trên nh ng giá tr và quy t nh c a chúng ta. T duy phân tích cung c p nh ng công c cho quy trình c a s" t" ánh giá. Ch d&n nh' này bao g m m t th o lu n ng(n v nh ng n n t ng c a t duy phân tích. Nó không ph i là m t s" nghiên c u toàn di n, c ng không ph i là m t cu!n sách giáo khoa y . M c ích là làm n%i b t m t s! các khái ni m và nguyên t(c quan tr ng h)n c a t duy phân tích a ra m t n t ng chung c a l nh v"c này. nghiên c u xa h)n, ng #i c có th tìm ki m nh ng cu!n sách và nh ng ngu n tr"c tuy n li t kê cu!i bài. 2. Ý Ngh a 1 Critical Thinking www.kinhtehoc.com 1 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh Ngh a en2 là m t c tính c a nh ng s" di n t b$ng ngôn ng . Ngh a en c a m t chu*i t+ c quy t nh b i nh ng tính ch t ng pháp c a nó và nh ng ý ngh a mà nó c n nh m t cách thông th #ng !i v i nh ng t+ ó. Ngh a en c a m t l#i nói s khác v i ng ý nói chuy n c a nó – thông tin mà nó c chuy n t i m t cách ng m ng m trong nh ng ng c nh nói chuy n riêng bi t, khác v i ngh a en c a l#i nói. Ví d , gi s ta h'i Th o là cô y có mu!n i xem phim hay không và cô ta tr l#i, “tôi r t m t”. M t cách t" nhiên chúng ta s suy ra r$ng Th o không mu!n i xem phim. Nh ng i u này không ph i là ph n ngh a en c a nh ng gì Th o ã nói. H)n n a, thông tin mà cô ta không mu!n i c suy lu n m t cách gián ti p. T )ng t", gi s chúng ta nghe S )ng nói, “Tí thích sách”. Chúng ta có th b o S )ng nói r$ng Tí thích c. Nh ng i u này ph n l n là ng ý nói chuy n, và không ph i là ph n ngh a en c a nh ng gì mà S )ng ã nói. Có th là Tí ghét c và cô ta thích sách ch vì cô ta ngh r$ng c sách là cách u t t!t. Nh ng n u ây là m t tr #ng h p, thì s" kh,ng nh c a S )ng v&n úng. M t i m quan tr ng c minh h a b i ví d này là khi chúng ta mu!n tìm ra m t l#i nói có úng hay không, nó là ngh a en c a l#i nói mà chúng ta s xem nh là v y, và không ph i là ng ý nói chuy n c a l#i nói. ây là i u quan tr ng c bi t trong v n c nh pháp lu t. N i dung c a m t b n h p ng a ra m t cách tiêu bi u ngh a en c a nh ng m c trên h p ng, và n u có s" tranh ch p v b n h p ng, thì cu!i cùng nó c gi i quy t b$ng ngh a en c a nh ng m c trên b n h p ng, và không c gi i quy t b i cái mà ng #i ta hay ng #i khác ngh theo ng ý ng m. S Vô Ngh a3 Trong ngôn ng thông th #ng, tính “vô ngh a” ôi khi c s d ng m t cách khá là b+a bãi. Nh ng yêu c u không quan tr ng ho c tr!ng r*ng ôi khi c ng c di n t b i t+ “vô ngh a”. Ví d , gi s Tùng c h'i r$ng anh ta s i d" ti c hay không, và anh ta tr l#i “n u tôi t i, tôi s t i.” Nói m t cách chính xác, ây là m t l#i nói tr!ng r*ng vì nó không cung c p c b t k- m t thông tin h u d ng nào v vi c Tùng có th t i hay không. Nh ng câu nói ó thì ngh a và úng ng pháp m t cách hoàn h o. Là m t câu chính xác s không di n t nh ng l#i nói vô ngh a nh v y. 3. Nh ng 2 3 nh Ngh a Literal Meaning Meaninglessness www.kinhtehoc.com 2 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh S" thi u rõ ràng v ngh a có th c n tr nh ng l p lu n hay và gây tr ng i cho hi u qu truy n t thông tin. M t cách làm cho ngh a rõ ràng h)n là s d ng nh ngh a. M t nh ngh a c c u thành b i 2 ph n - m t nh T+ và m t NH NGH.A. nh T+ là m t t+ hay m c t+ mà nó c nh ngh a, trái l i nh Ngh a là m t nhóm t+ hay nh ng khái ni m c s d ng trong nh ngh a mà nó c gi s r$ng nó cùng ngh a nh nh T+. Ví d , trong ngh a c a “chàng c thân”, v i ngh a “m t ng #i àn ông ch a có v ”, t+ “chàng c thân” là nh T+, và “m t ng #i àn ông ch a có v ” là nh Ngh a. Chúng ta có th chia các nh ngh a thành 4 lo i: nh Ngh a Báo Cáo M t nh ngh a báo cáo4 ôi khi c ng ã bi t nh là m t nh ngh a t+ v"ng. Nó báo cáo ý ngh a t n t i c a m t t+. i u này bao g m t+ “ng #i àn ông ch a có v ” nh ví d trên, hay nh ngh a c a “s! nguyên” khi nh(c n b t k- m t s! nguyên nào l n h)n 1 và có th chia h t cho 1 và chính nó. M t nh ngh a báo cáo di n t t+ chính xác mà nó nh ngh a. nh Ngh a Qui nh c s d ng gi i thích ý ngh a t n t i c a m t t+. M t nh ngh a qui nh5 Nó c s d ng n nh m t ngh a m i cho m t t+, b t lu n m t t+ ó ã có ngh a hay không. N u nh ngh a qui nh c ch p nh n, thì t+ cs d ng theo cách m i mà nó c ra l nh. Ví d , gi s m t nh ngh a qui nh c ngh nh ngh a “MBA” theo ngh a “ ã có gia ình nh ng v&n c p b ”. Ch p nh n m t nh ngh a nh th , chúng ta có th i theo s" bi u di n nh ng ng #i khác là MBA6. nh Ngh a Chính Xác M t nh ngh a chính xác7 có th c xem nh là m t t% h p c a nh ng nh ngh a báo cáo và qui nh. M c ích c a nh ng nh ngh a chính xác là làm cho ngh a c a các t+ chính xác h)n !i v i m t vài m c ích. Ví d , m t công ty xe buýt có th mu!n a ra m t s" gi m giá cho nh ng ng #i cao tu%i. 4 Reportive Definition Stipulative Definition 6 TQ hi u ính: MBA vi t t(c cho Master of Business Administration, có ngh a là Th c S Qu n Tr Kinh Doanh. Nh ng MBA còn có ngh a ti ng lóng là “Married but Available”, ngh a là “ ã có gia ình nh ng v&n c p b ”. N u chúng ta quy nh MBA theo ngh a th 2, thì chúng ta có r t nhi u MBA khác trong nhóm mày râu!!! Trong ti ng Vi t, chúng ta c ng có nhi u t+ nh v y l(m. “Yêu n c” là yêu quê h )ng t n c, hay thích u!ng n c nhi u l(m? Tên thu!c CAPTAIN, HERO có th c ch bi n ra nhi u ngh a khác nhau! 7 Precising Definition 5 www.kinhtehoc.com 3 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh Nh ng ch tuyên b! r$ng ng #i già có th tr ti n xe ít h)n s d&n n nhi u cu c tranh cãi, vì nó không nói rõ bao nhiêu tu%i s là m t ng #i già. Vì v y ng #i ta có th nh ngh a “m t ng #i già” nh “b t k- m t ng #i nào 65 tu%i tr lên”. ây là m t nh ngh a hi n nhiên gi a nhi u nh ngh a có th có. M t cách t )ng t", nh ng nh ngh a chính xác r t quan tr ng trong vi c l p ra nh ng quy lu t và nh ng quy t(c. Chúng ta có th mu!n lo i tr+ hay tr+ng ph t vi c qu y r!i tình d c, nh ng chúng ta c n m t nh ngh a chính xác v qu y r!i tình d c ng #i ta bi t cái nào là thích h p và cái nào thì không. Ví d , m t giáo s sinh v t cho m t bài ki m tra b t ng# v gi i tính con ng #i t!t h)n h t không n n tính chuy n này nh là “s" qu y r!i tình d c” d i b t knh ngh a nào. Sau cùng, nh ng nh ngh a chính xác có th c s d ng gi i quy t l i nh ng cu c tranh cãi mà liên quan n nh ng khái ni m chính mà ý c a nh ng ng #i này có th không rõ ràng. Gi s 2 ng #i ang tranh lu n v nh ng thú v t nh chim hay kh không uôi có ngôn ng hay không. gi i quy t l i cu c tranh cãi này, chúng ta c n chính xác h)n khi nói ngh a c a “ngôn ng ” là gì. N u “ngôn ng ” c a chúng ta d"a vào b t k- h th!ng liên l c nào, thì d nhiên nh ng con chim và nh ng con thú khác s d ng ngôn ng . Theo cách khác, “ngôn ng ” có th c s d ng theo m t ph )ng h ng khác, yêu c u m t cú pháp t%ng h p và ng ngh a h c, cho phép m t ng #i s d ng ngôn ng !i v i thông tin liên l c v nh ng !i t ng hay nh ng tình hu!ng i u khi n theo th#i gian và không gian t+ v trí c a ngôn t+. Theo cách nh v y, các h th!ng liên l c c a h u h t nh ng thú v t s không kh n ng là ngôn ng . nh Ngh a Thuy t Ph c M t nh ngh a thuy t ph c8 là b t k- nh ngh a nào mà nó g(n v i m t c m xúc, xác th"c hay làm gi m i ngh a c a m t t+ khi nó không còn n a. Ví d , nhi u ng #i ph n !i vi c n o thai, có th nh ngh a “n o thai” là “s" gi t h i nh ng a tr/ còn ngây th)”. nh ngh a này mang m t hàm ý ch!ng !i vì m c “s" gi t h i” cho r$ng n o thai là gi t ng #i phi pháp, và nó c ng th+a nh n r$ng phôi thai c ng là m t con ng #i. M t nh ngh a nh v y ch(c ch(n không thích h p trong m t cu c tranh lu n h p lý trên nguyên t(c o c c a vi c n o thai, m c dù nó có th h u d ng nh m t công c hùng bi n.9 8 Persuasive Definition TQ hi u ính: chúng ta c n ý t i nh ngh a thuy t ph c, vì khi chúng ta ch p nh n nh ngh a thuy t ph c, thì ch a tranh c i, chúng ta ã thua. Theo ví d trên, n u chúng ta ch p nh n phôi thai là con ng #i, thì t t nhiên “n o thai” là “gi t ng #i”. Vì th , chúng ta c n ph i tìm hi u tr ng tâm c a v n : “phôi thai có ph i là con ng #i hay ch a?” 9 www.kinhtehoc.com 4 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh nh Ngh a cL ng Tiêu chu0n cho nh ng nh ngh a c l ng10 tùy thu c vào lo i nh ngh a mà chúng ta ang xem xét. V i nh ngh a báo cáo, i u quan tr ng là a ra nh ngh a m t cách chính xác có c mà cách s d ng t+ nó ã nh ngh a. c bi t, i u này có ngh a là nh ngh a s không quá r ng ho c không quá h1p. M t nh ngh a quá r ng hay quá mênh mông n u nh Ngh a áp d ng nh ng th mà nh T+ không áp d ng. Ví d , nh ngh a m t máy bay là m t máy móc có th bay c, nh ngh a này quá r ng vì tr"c th ng thì c ng là m t cái máy có th bay, nh ng chúng không ph i là máy bay. M t nh ngh a quá h p n u nh Ngh a không áp d ng nh ng th mà nh T+ áp d ng; ví d : nh ngh a m t tam giác là m t hình ph,ng v i 3 c nh b$ng nhau. Chú ý r$ng m t nh ngh a có th là v+a quá r ng và c ng quá h1p vào cùng m t th#i i m. N u b n nh ngh a “rau” là nh ng cái lá có th n cc ab t k- cây nào, nh ngh a này quá h1p vì nó không có tính n cà chua và khoai tây. M t khác, nó c ng quá r ng vì lá trà c ng có th n c nh ng nó không ph i là rau. V n áng nói là ho c m t nh ngh a quá mênh mông ho c quá h1p không x y ra v i nh ng nh ngh a qui nh, vì nh ngh a ó không th hi n cách s d ng hi n có. Nh ng i u quan tr ng là nh ngh a qui nh c n tránh s" vòng vo, mâu thu&n và t!i ngh a. 4. Các i u Ki n C n Và Nh ng i u ki n c n và giúp chúng ta hi u và gi i thích c nh ng m!i quan h khác nhau gi a các khái ni m, và tình tr ng m t vi c liên k t v i nh ng vi c khác nh th nào. Nói r$ng X là m t i u ki n c n !i v i Y thì có ngh a r$ng không th có Y mà không có X. Nói cách khác, s" v(ng m t c a X b o m có s" v(ng m t c a Y. M t i u ki n c n ôi khi c ng c g i là “m t i u ki n ch y u”. M t vài ví d : • M t hình t giác thì c n ph i có 4 c nh. • M t ng #i lính gi'i thì c n ph i có i u ki n là: d ng c m. 10 Evaluative Definition www.kinhtehoc.com 5 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh • Không ph i m t s! ch2n là c n thi t tr thành m t s! nguyên. th y c X không ph i là 1 i u ki n c n c a Y, chúng ta d dàng tìm ra m t tình hu!ng khi Y có m t nh ng X thì không. Ví d : • Giàu không ph i là i u ki n c n !i v i vi c c nhi u s" tôn kính, vì m t nhà ho t ng xã h i r t c tôn kính có th th t s" r t nghèo. • S!ng trên c n không ph i là i u ki n c n làm m t loài ng v t có vú. Cá voi là loài ng v t có vú, nh ng chúng s!ng d i bi n. Trong cu c s!ng h$ng ngày, chúng ta c n bi t khái ni m v i u ki n c n r t th #ng xuyên, ngay c dù cho chúng ta có th ang s d ng nh ng t+ khác nhau. Ví d , khi chúng ta nói nh ng câu nh là “cu c s!ng c n ph i có oxigen”, i u này thì c ng t )ng t" nh nói r$ng oxigen là i u ki n c n thi t !i v i vi c t n t i c a s" s!ng. M t tình tr ng nào ó c a v n có th có nhi u h)n m t i u ki n c n thi t. Ví d , tr thành m t ng #i ch)i piano hay trong bu%i hòa nh c, có k thu t t!t v ngón tay là m t i u ki n c n. Nh ng i u này ch a . M t i u ki n c n thi t khác là gi'i bi u di n nhi u bài nh c b$ng piano. K ti p, chúng ta nói n nh ng i u ki n . nói r$ng X là m t i u ki n !i v i Y thì nói r$ng s" có m t c a X b o m s" có m t c a Y. Nói cách khác, không th có X mà không có Y. N u X có m t, thì Y c ng ph i có m t. L p l i m t s! ví d : • Là m t t giác là i u ki n có 4 c nh. • Có th chia h t cho 4 là i u ki n là m t s! ch2n. th y c r$ng X không ph i là i u ki n !i v i Y, chúng ta tr #ng h p khi X có m t nh ng Y thì không. Ví d : a ra • Yêu m t ng #i không là i u ki n c yêu. M t ng #i hèn h và x u xa yêu m t ng #i có th không c ng #i ta yêu. • Trung thành thì không tr thành m t ng #i trung th"c b i vì h(n có th nói d!i b o v ng #i mà h(n trung thành. Nh ng bi u th c nh là “N u X thì Y”, hay “X thì !i v i Y”, có th c ng c hi u nh khi nói r$ng X là m t i u ki n !i v i Y. Chú ý r$ng m t s! tình tr ng c a v n có th có nhi u h)n m t i u ki n . Xanh da tr#i là i u ki n có màu s(c, nh ng d nhiên xanh lá cây hay màu ' thì c ng là i u ki n có màu s(c. www.kinhtehoc.com 6 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh Cho 2 i u ki n b t k- X và Y, chúng có th liên k t v i nhau theo 4 cách: • • • • X thì c n nh ng không cho Y. X thì nh ng không c n !i v i Y. X thì c n và !i v i Y. (hay “cùng chung c n và X thì không c n c ng không !i v i Y. ”) S" phân lo i này r t h u d ng khi chúng ta mu!n làm sáng t' 2 khái ni m liên k t v i nhau nh th nào. ây là các ví d : • Có 4 c nh thì c n nh ng không là m t hình vuông (vì hình ch nh t có 4 c nh nh ng nó không ph i là hình vuông). • Có m t a con trai thì nh ng không c n thi t làm ba m1 (làm ba m1 có th ch có m t a con gái). • Là m t ng #i àn ông ch a k t hôn thì và c n thi t là m t “ng #i àn ông ch a có v ”. • Là m t ng #i cao thì không c n c ng không là m t con ng #i thành t. Hi u bi t các i u ki n c n và r t h u d ng trong vi c gi i thích nh ng m!i quan h gi a nh ng khái ni m tr+u t ng. Ví d , trong vi c gi i thích nhu c u t" nhiên c a s" bình ,ng, chúng ta có th nói r$ng nguyên t(c c a lu t pháp thì c n thi t nh ng không cho s" bình ,ng. 5. Nh ng Sai L m c a Ngôn Ng Nh ng khó kh n v ngôn ng h c là vi c l m d ng ngôn ng nh khi ngôn ng th #ng s d ng không rõ ngh a, bóp méo hay t o nh ng l#i nói, xu t hi n nhi u thông tin sâu s(c h)n nh ng gì chúng th t s" có. S L ng Ngh a Có nhi u lo i L 3ng Ngh a11 khác nhau. S" L 3ng Ngh a V T+ V"ng12 c p n tr #ng h p khi m t t+ có nhi u h)n m t ngh a trong ngôn ng . Ví d , t+ “deep” có th có ngh a là sâu s(c (“Cái mà b n ã nói r t là sâu”), hay nó có th th #ng c dùng di n t chi u sâu v t lý (“Cái h! này r t sâu”). M t cách t )ng t" !i v i nh ng t+ nh “young” (s" thi u kinh nghi m hay tu%i tr/), “bank” ( áy sông hay t% ch c tài chính), vân vân. 11 12 Ambiguity Lexical Ambiguity www.kinhtehoc.com 7 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh S" L 3ng Ngh a Do Ám Ch x y ra khi ng c nh không làm rõ là m t i t+ hay s! l ng ang c c p t i. Ví d , l#i nói sau ây không nói rõ ai là ng #i b th )ng: • “Ally ánh Georgia và sau ó cô ta b(t u ch y máu.” Ai ch y máu? Ally hay Georgia, hay m t ng #i th 3? Nhi u ng #i thích nói nh ng l#i chung chung, nh là “các nhà chính tr thì n h!i l ”. Th t ra, câu nói này ng ý r$ng không có nhà chính tr nào mà không n h!i l . Nh ng d nhiên chúng ta có th ph n ch ng v i nhi u ví d khác cho cách l p lu n nh th này. Vì v y ng #i ta nói “Tôi th t s" không có ý nói m*i hay t t c các nhà chính tr .” Nh ng sau ó thì chính xác ai là ng #i c 13 c p n? S" L 3ng Ngh a V Cú Pháp ngh a là có nhi u h)n m t ngh a do có nhi u h)n m t cách gi i thích c u trúc ng pháp. i u này có th x y ra ngay c khi nó làm rõ cái nào là ngh a c a nh ng t+ riêng bi t. Xem xét câu “chúng ta s th o lu n b o l"c trên ti-vi.” Nó có th có ngh a là cu c th o lu n s c i u khi n m t cách b o l"c trong m t ch )ng trình ti-vi, hay nó có th có ngh a là b o l"c trên TV là ch th o lu n. Khi có liên quan n v n ngôn ng L 3ng Ngh a, chúng ta nên làm rõ ng c nh nào !i v i ng #i nghe s" gi i thích nào là chính xác. Khi chúng ta b(t g p s" L 3ng Ngh a, chúng ta có th c! g(ng làm sáng t' ý ngh a m t cách d t khoát b$ng cách li t kê ra danh sách t t c nh ng s" gi i thích khác nhau có th có. Qui trình c a s" thay %i l i s" L 3ng Ngh a này c bi t nh là “s" rõ ràng”. Thông th #ng, tránh né s" L 3ng Ngh a ch ng d ng !i v i nh ng tình hu!ng khi chúng ta mu!n liên l c m t cách hoàn toàn chính xác. Tuy nhiên, trong các ho t ng v n ch )ng, s" L 3ng Ngh a có th th t s" là m t ngh thu t. S M H M t t+ là m) h 14 n u nó có m t ranh gi i không chính xác. Khi m t tr#i m c thì vùng xung quanh tr nên t!i, nh ng không có biên gi i rõ r t khi mà vùng xung quanh chuy n t+ sáng sang t!i. Vì v y “t!i” và “sáng” là nh ng t+ m) h . “Cao” thì c ng m) h vì có nh ng tr #ng h p khó mà nói c là m t ng #i có cao hay không, nh ng s" do d" này không ph i do thi u hi u bi t v chi u 13 TQ hi u ính: ti ng Vi t chúng ta c ng có nh ng t+ t )ng t". “Quy n” nh là cú m hay là quy n hành. “Vô Th ng S ” là v s không cao (ngh a là lùn) hay là v s không có ai cao h)n (t c là cao nh t). “Tôi có o” ngh a là tôi làm o t c, hay tôi có theo m t tôn giáo? 14 Vagueness www.kinhtehoc.com 8 Phiên d ch: Nguy n Ng c Y n Chinh cao c a con ng #i. B n có th bi t m t cách chính xác m t ng #i cao bao nhiêu, nh ng b n v&n không th quy t nh r$ng anh ta có cao hay không. Nh ng t+ này là do ngôn ng m) h , ví d : “núi” (b" nh th nào m i g i là núi), “khéo léo” (c s t nh nh th nào m i g i là khéo léo), “r/” (giá th p t i âu m i g i là r/). Chú ý r$ng chúng ta nên phân bi t gi a s" M) H và s" L 3ng Ngh a. M t t+ có th m) h ngay c dù cho nó không có s" L 3ng Ngh a, và nh ng nh ngh a khác nhau c a m t t+ L 3ng Ngh a có th th t s" r t chính xác. Khi chúng ta c n s" chính xác và nâng cao ki n th c, chúng ta nên tránh s" m) h . Nhi u sinh viên th #ng thích h'i nh ng câu nh là: • Có ph i h c k- này s có r t nhi u bài t p nhà không? • Có ph i bài ki m tra cu!i khóa s r t khó không? Nh ng d nhiên nh ng t+ nh “khó” và “r t nhi u” là m) h . Nó không làm rõ xem là nh ng câu h'i này nên c tr l#i nh th nào! Nh ng yêu c u m) h thì c ng th #ng x y ra trong vi c bói toán. ây là m t tr #ng h p: • Chu0n b thay %i h ng#. ng i vào tu n này vì có vài chuy n x y ra b t Vì nó không rõ ràng là cái gì c nói n khi thay %i vi c h ng i (m t s! ng #i ch(n #ng i c a b n trên v a hè nên b n không th i trên m t #ng th,ng?), ng #i ta có th d dàng tìm ra m t s" ki n hay m t cái khác nh là “b$ng ch ng” ch ng th"c l#i tiên oán. Gi!ng nh !i v i l#i tiên oán khá vô ngh a này: • M t ph n tin t c s v nào ó. nh h ng n th tr #ng c% phi u trong m t ph m Sai l m khi nói r$ng t duy phân tích yêu c u là chúng ta lo i tr+ t t c s" m) h . Nh ng câu m) h có th h u d ng m*i ngày trong cu c s!ng vì thông th #ng chúng ta không ph i quá chính xác. Tùy vào m c hi n nhiên trong m t ng c nh mà chúng ta nên chính xác bao nhiêu. S Thi u Ngh a M t t+ không ngh a n u nh c tính và m!i t )ng quan mà nó th hi n tùy thu c vào m t tham s! n a c ch rõ b i ng c nh, tr"c ti p hay ng ý. i u này bao g m nh ng t+ nh “h u d ng”, “quan tr ng”, “t )ng t"” và “t!t h)n”. Th"c t thì t t c các !i t ng “h u d ng” và “quan tr ng” ch trong m t s! www.kinhtehoc.com 9