Nội dung

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -------------- TRẦN VÂN NAM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI VĂN PHÕNG KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ - NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÕN THƢƠNG TÍN TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Mã số : 60.34.02.01 Đà Nẵng - Năm 2017 Công trình được hoàn thành tại TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Võ Thị Thúy Anh Phản biện 1: TS. Hồ Hữu Tiến Phản biện 2: TS. Võ Duy Khƣơng Luận văn đã được bảo vệ trước hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Tài chính Ngân hàng họp tại Trường Đại Học Kinh Tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày 27 tháng 08 năm 2017 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm thông tin – học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoạt động cấp phát tín dụng luôn là một trong những hoạt động cốt lõi của một ngân hàng. Trong công tác cấp tín dụng, công tác thẩm định cho vay khách hàng là hoạt động nghiệp vụ có tính quan trọng để ra quyết định cho vay một cách có hiệu quả đồng thời phải hạn chế thấp nhất có thể các rủi ro xảy ra liên quan đến hoạt động cấp phát tín dụng của ngân hàng. Tại các ngân hàng Việt Nam, công tác thẩm định được tổ chức thực hiện theo cơ cấu phân cấp Hội Sở - Chi nhánh. Tuy nhiên, ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín hiện là một trong số ít ngân hàng có tổ chức văn phòng khu vực cho từng địa bàn hoạt động, trong đó ngoài việc thực hiện các chức năng hỗ trợ kinh doanh, kiểm tra kiểm soát, còn có nghiệp vụ thẩm định cấp tín dụng tại Văn phòng khu vực. Việc thẩm định không tập trung toàn bộ tại Hội Sở mà được phân tầng thẩm định tại Văn phòng khu vực của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín là một cơ cấu tổ chức riêng có của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Cơ cấu thẩm định này có những ưu điểm là sâu sát khách hàng và địa bàn cấp tín dụng, tạo sự linh hoạt trong công tác cấp phát tín dụng, tăng tính cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động cấp phát tín dụng giữa các ngân hàng,…Nhưng mặt khác, qua quá trình hoạt động điều hành tại địa bàn khu vực Bắc Trung Bộ cho thấy, việc thẩm định cho vay tại Văn phòng khu vực cũng còn những tồn tại nhất định có thể ảnh hưởng lâu dài trong công tác cấp tín dụng, quản lý, chăm sóc khách hàng vay của ngân hàng, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác cấp tín dụng tại Khu vực. Trong đó nổi lên một số vấn đề: Về thiết lập hồ sơ tín dụng còn nhiều sai sót, thiếu sót dẫn đến thời gian thẩm định thường bị kéo dài ảnh hưởng nhất định đến chất lượng thẩm định tín dụng hồ sơ doanh nghiệp vay vốn tại văn phòng khu vực. 2 Việc triển khai chưa chủ động trong công tác thẩm định tại văn phòng khu vực. Đơn vị thẩm định còn mang tính bị động cao khi phụ thuộc hồ sơ cho vay từ chi nhánh đề xuất lên mà chưa có các giải pháp khắc phục kịp thời, do đó có những thời điểm phát sinh hồ sơ khá lớn ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả xử lý hồ sơ, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc khách hàng của chi nhánh. Nội dung công tác thẩm định hiện chưa chú trọng đánh giá đến hiệu quả của việc tài trợ cho khách hàng, chưa xác định đầy đủ các yếu tố rủi ro liên quan của phương án, dự án sản xuất kinh doanh của khách hàng. Trong khi đó theo thông tư 39/2016/TT-NHNN ban hành quy chế cho vay của Ngân hàng nhà nước yêu cầu việc cấp tín dụng phải bảo đảm thêm nguyên tắc về bảo vệ môi trường. Chất lượng thẩm định trong thời gian qua có sự giảm sút. Cụ thể, thời gian thẩm định bình quân một hồ sơ có xu hướng tăng hơn các thời kỳ trước, trong khi kết quả thẩm định, rủi ro tín dụng trong thời gian qua lại xảy ra nhiều hơn. Nợ xấu KHDN tại khu vực Bắc Trung Bộ có dấu hiệu gia tăng trong một vài năm trở lại đây, ngoài ra một số khách hàng dư nợ lớn có thể chuyển nhóm nợ trong thời gian sắp tới đều thuộc đối tượng khách hàng doanh nghiệp. Vấn đề cho thấy công tác thẩm định đã chưa đánh giá hết được các rủi ro khi tài trợ tín dụng cho khách hàng cũng như công tác giám sát kiểm tra các điều kiện cấp tín dụng theo yêu cầu của cấp phê duyệt chưa thật sự sâu sát đối với từng hồ sơ tham mưu. Trong khi đó, trải qua thời gian gần 10 năm từ khi thành lập đi vào hoạt động đến nay, VPKV chưa có đánh giá một cách toàn diện công tác thẩm định cho vay KHDN tại VPKV và cũng chưa từng có ai tiến hành nghiên cứu công tác này tại VPKV. Từ những vấn đề nêu trên đặt ra nhiều vấn đề cấp bách trong hoạt động cấp phát tín dụng, trong đó một trong những vấn đề lớn là công tác thẩm định các hồ sơ doanh nghiệp có mức cấp lớn tại Sacombank khu vực Bắc Trung Bộ. Việc tìm hiểu toàn bộ các vấn 3 đền liên quan đến công tác thẩm định tại VPKV từ công tác tổ chức quản lý, quy trình xử lý hồ sơ, nội dung thẩm định, kết quả thực hiện công tác thẩm định nhằm kịp thời tìm ra các hạn chế cũng như nguyên nhân gây nên các hạn chế đó trong công tác thẩm định hiện tại của VPKV, từ đó khuyến nghị các giải pháp để hoàn thiện hơn công tác thẩm định này. Nhận thức được vấn đề, sau một thời gian làm việc tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín, tác giả quyết định chọn đề tài: Hoàn thiện công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 2. Mục tiêu của đề tài Phân tích, đánh giá thực trạng công tác thẩm định cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín và nhận diện những hạn chế, bất cập trong hoạt động này. Đề xuất một số khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác thẩm định trong cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Câu hỏi nghiên cứu - Những thành công và hạn chế trong công tác thẩm định cho vay KHDN tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín là gì? Nguyên nhân của hạn chế đó? - Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín cần làm gì để hoàn thiện công tác thẩm định KHDN nhằm đảm bảo việc tài trợ cho vay đạt hiệu quả và tránh được hệ quả tiêu cực nợ xấu? 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Lý luận và thực tiễn công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Phạm vi nghiên cứu: 4 Nội dung: Công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp. Không gian: Tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Thời gian: từ năm 2014 – 2016 4. Cách tiếp cận, phƣơng pháp nghiên cứu Cách tiếp cận: Đánh giá công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp dựa trên: Cơ sở lý thuyết của công tác thẩm định tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp. Công tác thẩm định cho vay là công tác nghiệp vụ tham mưu cho cấp có thẩm quyền phê duyệt cấp tín dụng nên phải đảm bảo tính chính xác cao và đảm bảo tính hiệu quả trong hoạt động cho vay. Công tác thẩm định cho vay là một trong những khâu quan trọng đầu tiên để phòng ngừa rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở tổng hợp một số phương pháp như: Phương pháp thống kê đơn giản: phương pháp so sánh số liệu qua các thời kỳ và số liệu theo tỷ trọng, phương pháp thống kê mô tả số liệu, dữ liệu quá khứ, phương pháp diễn giải, phương pháp phân tích,…. Phương pháp chuyên gia: Thực hiện khảo sát trên 2 đối tượng: Đối tượng trực tiếp thực hiện công tác thẩm định tín dụng. Mục tiêu khảo sát đối tượng này để có nhìn nhận khách quan công tác nghiệp vụ này đang diễn ra như thế nào tại ngân hàng. Đối tượng không trực tiếp thực hiện công tác thẩm định tín dụng. Mục tiêu khảo sát đối tượng này để đánh giá một cách khách quan sự cần thiết của hoạt động này tại ngân hàng, về ý nghĩa của hoạt động này, về tác động các cơ chế chính sách quy định của pháp luật, của nội bộ ngân hàng có tác động đến công tác thẩm định của ngân hàng. Phương pháp thu thập dữ liệu và thông tin: Bên trong: Thông qua thu thập các báo cáo tài chính nội bộ của 5 ngân hàng; thông qua công tác thảo luận, trao đổi nghiệp vụ giữa những người trực tiếp thực hiện hồ sơ cấp tín dụng (chuyên viên khách hàng doanh nghiệp, cấp quản lý trung gian như trưởng/phó phòng kinh doanh, trưởng/phó phòng giao dịch) với Tổ Thẩm định khu vực (đơn vị thực hiện chức năng thẩm định tín dụng). Bên ngoài: giáo trình, sách, báo chí, tài liệu liên quan đến công tác thẩm định cho vay, các văn bản pháp luật của Nhà nước liên quan đến doanh nghiệp, tín dụng, báo cáo về tình hình kinh tế xã hội của cục thống kê,… 5. Bố cục đề tài Mở đầu: Tổng quan Gồm những nội dung: Lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, tổng quan tài liệu nghiên cứu. Chương 1: Cơ sở lý luận về thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Văn phòng Khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Chương 3: Khuyến nghị hoàn thiện công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp tại Văn phòng Khu vực Bắc Trung Bộ Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã thu thập, tìm hiểu và tham khảo một số bài báo khoa học, luận văn thạc sỹ đã được công bố có nội dung tương tự làm nền tảng cho quá trình hoàn thành luận văn lần này. Nhiều đề tài luận văn nghiên cứu trước đây có nhiều nội dung liên quan đến hoàn thiện công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp được các tác giả nghiên cứu như Đồng Thị Kim Ngân 6 (2014), Phạm Văn Mão (2014), Vi Văn Vinh (2015), Phan Thị Hiền (2016), Nguyễn Tấn Khoa (2016),… Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp chịu sự ràng buộc của nhiều quy định chính sách của pháp luật, thường thay đổi trong quá trình phát triển của bản thân doanh nghiệp và biến động trong quá trình phát triển của nền kinh tế. Vì vậy hoạt động cho vay KHDN của NHTM cũng chịu nhiều áp lực trong công tác quản lý. Theo đó, mỗi ngân hàng đều có những quy định riêng trong công tác cho vay khách hàng doanh nghiệp để đảm bảo hài hòa giữa lợi nhuận và rủi ro, tăng trưởng và phát triển. Các đề tài nghiên cứu đều đã chỉ ra được những hạn chế nội tại của đơn vị nghiên cứu, mỗi đề tài có một góc nhìn tùy theo điều kiện kinh tế xã hội từng thời kỳ, từng địa bàn hoạt động, từng quy định nội bộ của mỗi ngân hàng nên khuyến nghị hoàn thiện cũng có sự khác nhau của mỗi đề tài. Qua quá trình tìm hiểu tổng quan các tài liệu nghiên cứu, tác giả nhận thấy có nhiều vấn đề, nội dung mà các tác giả trước chưa tìm hiểu để thực hiện nghiên cứu trong đề tài lần này. Cụ thể: Các đề tài trước đây như Đồng Thị Kim Ngân (2014), Phạm Văn Mão (2014), Vi Văn Vinh (2015), Phan Thị Hiền (2016), Nguyễn Tấn Khoa (2016) chỉ nghiên cứu hoàn thiện công tác thẩm định tại cấp cơ sở mà chưa nghiên cứu sâu về công tác thẩm định hồ sơ vay vốn ở các đơn vị nghiệp vụ hội sở như ở văn phòng miền hay hội sở. Các đề tài nghiên cứu về công tác thẩm định cho vay trước đây chưa nghiên cứu đánh giá vấn đề lượng hóa hiệu quả cụ thể của việc tài trợ cho vay khách hàng, đồng thời chưa thẩm định, dự báo đầy đủ các rủi ro trong việc phân tích phương án kinh doanh, dự án đầu tư. Công tác thẩm định lượng hóa được hiệu quả tài trợ và các rủi ro đi kèm để tham mưu cho cấp phê duyệt ra quyết định cho vay mang lại hiệu quả cao nhất, đồng thời hạn chế thấp nhất các rủi ro có thể phát sinh. Các đề tài trước đây chưa đề cập đến vấn đề thẩm định, đánh giá về tác động môi trường xã hội đối với hoạt động của doanh nghiệp. Theo thông tư 39/2016/TT-NHNN ban hành quy chế cho vay của 7 Ngân hàng nhà nước yêu cầu việc cấp tín dụng phải bảo đảm thêm nguyên tắc về luật bảo vệ môi trường. Đồng thời thực tế thời gian gần đây cho thấy vấn đề ô nhiễm môi trường xã hội trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp là đáng quan tâm, do đó thẩm định vấn đề về tác động môi trường xã hội khi tài trợ cho vay khách hàng cũng là một yêu cầu cấp bách. Tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín chưa từng thực hiện nghiên cứu hệ thống hóa lý luận và đánh giá thực tiễn công tác thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp. Từ việc nhìn nhận những khoảng trống nói trên, đồng thời trên cơ sở nghiên cứu thêm từ các bài báo chuyên ngành về các nội dung liên quan đến công tác thẩm định cho vay như Lê Minh (Tạp chí Tài chính số tháng 3, năm 2014); Thạc sỹ Nguyễn Thị Quỳnh Trang (Tạp chí Tài Chính số tháng 6, năm 2016); Thạc sỹ Nguyễn Thị Bích Thủy, Thạc sỹ Nguyễn Thị Hạnh Duyên (Tạp chí Tài chính số tháng 7, năm 2016), tác giả tiến hành thực hiện đề tài nghiên cứu các vấn đề để hoàn thiện công tác thẩm định cho vay khách hàng tại đơn vị tác giả công tác, để công tác thẩm định vừa đảm bảo mục tiêu tăng trưởng, vừa mang lại chất lượng tín dụng cao hơn mà vẫn tiết kiệm được chi phí, nguồn lực. Các công trình nghiên cứu tương tự tại Sacombank: Hiện chưa có công trình nghiên cứu, bài báo, đề tài khoa học, luận văn thạc sỹ tương tự nào thực hiện tại Sacombank khu vực Bắc Trung Bộ nói chung và tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ nói riêng. Việc nghiên cứu lần này để đánh giá những mặt thành công, đồng thời phân tích những mặt chưa đạt, những hạn chế trong khâu thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp để từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện nhằm cải tiến, nâng cao hơn nữa công tác thẩm định cho vay doanh nghiệp tại Văn phòng khu vực Bắc Trung Bộ - Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 8 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THẨM ĐỊNH CHO VAY ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1.1. Khái niệm cho vay doanh nghiệp Cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại là hình thức ngân hàng thương mại giao hoặc cam kết giao cho khách hàng doanh nghiệp một khoản tiền để sử dụng vào mục đích kinh doanh trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. 1.1.2. Phân loại cho vay doanh nghiệp 1.1.3. Đặc điểm cho vay doanh nghiệp Số lượng khách hàng doanh nghiệp vay vốn tại ngân hàng chiếm tỷ trọng thấp, tuy nhiên dư nợ cho vay doanh nghiệp thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dư nợ cho vay của ngân hàng. Thông tin doanh nghiệp có độ tin cậy cao hơn khách hàng cá nhân, hộ gia đình. Đối tượng cho vay doanh nghiệp của ngân hàng rất đa dạng do doanh nghiệp hoạt động ở nhiều lĩnh vực khác nhau và nhiều ngành nghề khác nhau, trình độ quản lý, phát triển của doanh nghiệp không đồng đều. Nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp thường lớn và thường xuyên trong khi khả năng đáp ứng về tài sản bảo đảm cho khoản vay của DN có giới hạn. Chi phí tổ chức cho vay doanh nghiệp thường cao hơn đối với khách hàng cá nhân, hộ gia đình. 1.1.4. Vai trò cho vay doanh nghiệp