Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG PHAN THỊ KIM NGÂN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY NGẮN HẠN ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH ĐẮK LẮK Chuyên ngành: Quản trị Kinh doanh Mã số: 60.34.01.02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng - Năm 2015 Công trình đã hoàn thành tại ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN TRƯỜNG SƠN Phản biện 1: TS. NGUYỄN PHÚC NGUYÊN Phản biện 2: PGS.TS. ĐỖ NGỌC MỸ Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh họp tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 19 tháng 9 năm 2015 * Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết Mặc dù tình hình kinh tế đã có nhiều chuyển biến khởi sắc trong hai năm qua 2013 và 2014, đặc biệt là năm 2014, và cũng đã được một số tổ chức đánh giá tín nhiệm quốc tế công nhận và tăng điểm tín nhiệm cho Việt Nam. Tuy nhiên, nợ công của Việt Nam đã tăng lên mức gây quan ngại, trong khi những nỗ lực nhằm giải quyết khối nợ xấu trong hệ thống ngân hàng vẫn gặp nhiều vướng mắc. Đứng trước tình hình kinh tế cũng như thị trường tài chính trong nước như vậy, các Ngân hàng Việt Nam nói chung cần phải chú trọng hơn nữa đến việc áp dụng và hoàn thiện các giải pháp nâng cao về quản trị rủi ro tín dụng như: Xây dựng hệ thống xếp hạng rủi ro tín dụng nội bộ, chính sách dự phòng rủi ro, xác định giới hạn tín dụng đối với khách hàng…, trong đó quy định chính sách tín dụng của ngân hàng, chiến lược tăng trưởng tín dụng phân theo đối tượng khách hàng, khu vực, ngành và phát triển các chính sách khách hàng dựa trên việc đánh giá và phân loại khách hàng. Tỷ lệ nợ xấu /tổng dư nợ của các ngân hàng thương mại tuy đã được cải thiện nhiều so với trước nhưng hiện vẫn ở mức cao. Công tác cung cấp, khai thác và sử dụng thông tin tín dụng tại nhiều ngân hàng thương mại còn yếu. Tình trạng một khách hàng vay nhiều ngân hàng thương mại khác nhau là khá phổ biến song chưa có sự kiểm tra đánh giá mức độ rủi ro. Việc phân tích đánh giá rủi ro khách hàng còn nhiều bất cập, chưa hỗ trợ hiệu quả cho việc ra quyết định cho vay và thu hồi nợ. Nguyên nhân là do công tác quản trị rủi ro chưa được tiến hành một cách qui mô, rũi ro tín dụng chưa được xác định, đo lường, đánh giá và kiểm soát một cách chặt chẽ, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu hội nhập. 2 DNVVN tại Việt Nam nói chung và Đắk Lắk nói riêng trong những năm qua phát triển năng động, mạnh mẽ cả về chất lẫn lượng, đóng góp ngày càng to lớn cho nền kinh tế quốc dân. Đây là loại hình doanh nghiệp đang được nhà nước đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện phát triển. Với những đặc điểm riêng có về quy mô, cách thức hoạt động… phù hợp với khả năng quản lý và định hướng hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Đắklắk nên DNVVN được tập trung đầu tư tín dụng và trở thành đối tượng khách hang chủ đạo. Hoạt động của các ngân hàng thương mại nói chung và Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Đắklắk nói riêng trong môi trường kinh tế hiện nay đối mặt với rất nhiều rủi ro. Việc nhận biết rủi ro, phân tích đánh giá các nguyên nhân phát sinh rủi ro, ảnh hưởng của rủi ro đến kết quả hoạt động kinh doanh ngân hàng từ đó đề ra các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại trên địa bàn là yêu cầu cấp bách. Nhận thức được mức độ nghiệm trọng của vấn đề rủi ro tín dụng trong kinh doanh ngân hàng, xuất phát từ ý tưởng muốn tìm hiểu, nghiên cứu và vận dụng vào thực tế quản trị rủi ro tín dụng đối với DNVVN tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Đắklắk, tác giả quyết định chọn đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay ngắn hạn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội- CN Đắklắk”. 2.Mục tiêu nghiên cứu Mục đích của đề tài nghiên cứu là xác định tthực trạng hoạt động kinh doanh, tìm ra những nguyên nhân hạn chế, rủi ro trong đầu tư tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa trên cơ sở đó có biện pháp xử lý, ngăn ngừa các khoản nợ xấu, đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu rũi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, 3 nâng cao hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội – CN Đắklắk. 3. Câu hỏi nghiên cứu. - Mục tiêu quản trị rủi ro tín dụng là gì Các biện pháp quản trị rủi ro tín dụng nhằm đạt mục tiêu và các tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng là gì - Tình hình công tác quản trị rủi ro tín dụng nói chung và đối với khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Quân Đội Chi nhánh Đăk Lăk như thế nào - Các giải pháp nào để công tác quản trị rủi ro tín dụng đạt hiệu quả trong thời k đến tại Ngân hàng TMCP Quân Đội Chi nhánh Đăk Lăk ? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu - Lý luận về tín dụng, chính sách tín dụng của ngân hàng, quy trình tín dụng đối với khách hàng. - Các biện pháp, công cụ quản trị rủi ro tín dụng, các quy định về kiểm tra giám sát rủi ro tín dụng mà ngân hàng đang áp dụng để thực hiện chính sách quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng nhà nước.  Phạm vi nghiên cứu - Về mặt lý luận, luận văn nghiên cứu các vấn đề rủi ro và năng lực quản trị rủi ro tín dụng, các giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại cổ phần Quân độiCN Đắklắk. - Về mặt thực tế, luận văn nghiên cứu các hồ sơ, tài liệu, báo cáo có liên quan đến hoạt động tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng đối với DNNVV của Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh 4 Đắklắk. Số liệu được thống nhất sử dụng để nghiện cứu trong thời gian từ năm 2012- 2014. 5. Phương pháp nghiên cứu - Thu thập thông tin : Thông tin được thu thập từ các báo cáo tài chính của Ngân hàng TMCP Quân Đội – CN Đắklắk từ 20122014. - Xử lý số liệu: Phương pháp thống kê mô tả Phương pháp thống kê so sánh: So sánh số tương đối và số tuyệt đối giữa các năm nghiên cứu để đánh giá mức độ tăng, giảm và tốc độ phát triển của các chỉ tiêu từ đó rút ra kết luận phù hợp về tình hình hoạt động của Ngân hàng. 6. Kết cấu đề tài Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP.. Chương 2: Thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Quân đội- CN Đắklắk Chương 3: Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Quân đội- CN Đắklắk 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, thực hiện luận văn này, tác giả tham khảo một số luận văn thạc sĩ nghiên cứu các vấn đề liên quan đến quản trị rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại một số Ngân hàng thương mại: 5 Luận văn “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội” – Tác giả Đào Tuấn An – Đại học Kinh tế Quốc dân – Năm 2012 Luận văn “Quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn- Khu vực thành phố Hồ Chí Minh” – Tác giả Nguyễn Hồng Châu – Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh- Năm 2010. Luận văn “Quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương- Chi nhánh Đaklak “ – Tác giả Hoàng Đức Tùng – Đại học Ngân hàng- Năm 2013. Luận văn “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Phương Đông- Chi nhánh Trung Việt”- Tác giả Trương Hữu HuyĐại học Đà Nẵng-2012. Luận văn “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Á Châu- CN Đắklắk” – Tác giả Dương Văn Hùng- Đại học Đà Nẵng – Năm 2014. Các luận văn trên đây đều đưa người đọc có cái nhìn tổng quan về cho hoạt động quản trị rủi ro tín dụng nói chung và quản trị rủi ro tín dụng đối với bộ phận khách hàng doanh nghiệp nói riêng – một trong những mục tiêu trước mắt của h u hết các ngân hàng nhằm giảm thiểu nợ xấu trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Tất cả các nội dung trên phần nào giúp tôi có định hướng cho luận văn của mình. 6 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. RỦI RO TÍN DỤNG VÀ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng a. Khái niệm rủi ro, rủi ro tín dụng  Khái niệm rủi ro  Khái niệm rủi ro tín dụng Có thể có nhiều cách khác nhau để định nghĩa về rủi ro trong hoạt động tín dụng, song các quan niệm đều hội tụ với nhau về bản chất đó là, rủi ro tín dụng là khả năng (xác suất) khách hàng được cấp tín dụng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đối với ngân hàng, gây tổn thất cho ngân hàng; đó là khả năng khách hàng không trả hoặc không trả đầy đủ, đúng hạn cả gốc, lãi và phí cho ngân hàng. b. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng Quản trị rủi ro tín dụng là quá trình tiếp cận rủi ro một cách khoa học, toàn diện và có hệ thống nhằm nhận dạng, đo lường, kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất, mất mát, ảnh hưởng bất lợi của rủi ro tín dụng thông qua việc xây dựng chính sách tín dụng, thiết lập quy trình tín dụng, giám sát việc tuân thủ chính sách và quy chế cho vay, xử lý trục trặc và vi phạm về chính sách, quy trình và khoản cấp tín dụng cụ thể. 1.1.2. Đặc điểm rủi ro tín dụng và phân loại rủi ro tín dụng a. Đặc điểm rủi ro tín dụng - Rủi ro mang tính gián tiếp - Rủi ro có tính chất đa dạng và phức tạp 7 - Rủi ro mang tính tất yếu, luôn tồn tại và gắn liền với hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại b. Phân loại rủi ro tín dụng  Căn cứ nguyên nhân phát sinh rủi ro : Rủi ro giao dịch, Rủi ro danh mục.  Căn cứ và phương diện quản lý rủi ro : Rủi ro tín dụng có thể nhận diện được ; Rủi ro tín dụng không thể nhận diện được  Căn cứ vào tính chất rủi ro tín dụng: Rủi ro sai hẹn; Rủi ro mất vốn 1.1.3. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng a. Đối với hoạt động kinh doanh của ngân hàng Khi gặp rủi ro tín dụng trong cho vay làm cho việc kinh doanh không hiệu quả và có thể làm mất khả năng thanh khoản. Điều này làm giảm lòng tin của người gửi tiền, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của ngân hàng. b. Đối với khách hàng Nếu rủi ro xảy ra, khách hàng có thể thiếu hụt vốn dẫn đến khó khăn trong sản xuất kinh doanh. Các khoản nợ của họ sẽ trở thành các khoản nợ xấu làm ảnh hưởng đến quan hệ của họ đối với ngân hàng. c. Đối với nền kinh tế xã hội Khi xảy ra rủi ro tín dụng dẫn đến hệ quả làm cho toàn bộ hệ thống ngân hàng gặp khó khăn. Ngân hàng khó khăn sẽ ảnh hưởng đến tình hình sản xuất kinh doanh của các cá nhân, doanh nghiệp. Rủi ro tín dụng trong cho vay có thể châm ngòi cho khủng hoảng tài chính ảnh hưởng đến cả khu vực và thế giới 1.1.4. Tầm quan trọng của quản trị rủi ro tín dụng Một là, vì chính lợi ích của ngân hàng. 8 Hai là, nếu từng ngân hàng QTRR tốt và cả hệ thống ngân hàng QTRR tốt sẽ đảm bảo hệ thống mạnh khỏe sẽ thực sự là huyết mạch để đóng góp vào tăng trưởng của nền kinh tế. Ba là, hoạt động kinh doanh ngân hàng dựa trên sự tin tưởng từ người gửi tiền. Do đó, cần xem đây là một trong những yêu cầu tất yếu để nâng cao uy tín của ngân hàng trong mắt người gửi tiền cũng như khách hàng vay. 1.1.5. Mục tiêu công tác quản trị rủi ro tín dụng Hoạch định phương hướng, kế hoạch phòng chống rủi ro. Xây dựng các chương trình nghiệp vụ, cơ cấu kiểm soát phòng chống rủi ro, phân quyền hạn và trách nhiệm cho từng thành viên, lựa chọn những công cụ kỹ thuật phòng chống rủi ro, xử lý rủi ro và giải quyết hậu quả do rủi ro gây ra một cách nghiêm túc. Kiểm tra, kiểm soát để đảm bảo việc thực hiện theo đúng kế hoạch phòng chống rủi ro đã hoạch định, phát hiện các rủi ro tiềm n, các sai sót khi thực hiện giao dịch, trên cơ sở đó kiến nghị các biện pháp điều chỉnh và bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống quản trị rủi ro. 1.2. QUY TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.2.1. Nhận dạng rủi ro tín dụng Các phương pháp nhận dạng rủi ro : - Phân tích các thông tin tài chính , phi tài chính - Phương pháp th m định thực tế - Phương pháp lập bảng điều tra ( check-list) - Phương pháp phân tích số liệu hồ sơ tổn thất trong quá khứ - Phương pháp phân tích lưu đồ 1.2.2. Đo lường rủi ro tín dụng