Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢƠNG NGỌC TÂN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH QUẢNG NAM Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số : 60.34.01.02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng - Năm 2016 Công trình được hoàn thành tại ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ NHƢ LIÊM Phản biện 1: TS. Trần Trung Vinh Phản biện 2: TS. Nguyễn Đình Huỳnh Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Quản trị kinh doanh họp tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 20 tháng 08 năm 2016 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin – Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong công cuộc đổi mới và phát triển của đất nước đòi hỏi ngành ngân hàng phải không ngừng thay đổi, nâng cao chất lượng của mình để hòa chung với nhịp độ phát triển của xã hội và khoa học kỹ thuật. Trong các hoạt động của ngân hàng thương mại, hoạt động tín dụng là hoạt động chủ yếu mang lại lợi nhuận cho ngân hàng. Và đặc biệt trong tổng dư nợ tín dụng của ngân hàng thương mại, dư nợ cho vay doanh nghiệp luôn chiếm tỷ lệ cao. Tuy nhiên, các khoản cho vay doanh nghiệp là những khoản vay lớn và luôn chứa đựng nhiều rủi ro tiềm ẩn. Vì vậy, rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại cần được quản trị chặt chẽ nhằm giảm thiểu các tổn thất, góp phần nâng cao uy tín và tạo ra lợi thế cạnh tranh của ngân hàng, giúp ngân hàng đạt tới mục tiêu hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả trong tăng trưởng. Từ yêu cầu thực tiễn quan trọng của hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng, tôi quyết định chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam” để nghiên cứu, đánh giá và hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dung trong cho vay doanh nghiệp của Chi nhánh trong thời gian đến. 2. Mục tiêu nghiên cứu Đề tài nghiên cứu tập trung giải quyết 3 vấn đề cơ bản như sau: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay của ngân hàng thương mại. - Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. 2 - Đề xuất các giải pháp quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: đề tài tập trung nghiên cứu rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Luận văn chỉ nghiên cứu về công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. + Về không gian: nghiên cứu tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. + Về thời gian: các số liệu nghiên cứu thực hiện 3 năm từ năm 2013 đến năm 2015. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp định tính kết hợp với các công cụ phân tích thống kê, tổng hợp, so sánh để làm sáng tỏ vấn đề quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay của ngân hàng thương mại. - Phân tích và đánh giá nguyên nhân và thực trạng rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. - Đề xuất các giải pháp có tính thực tiễn nhằm góp phần hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh 3 nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam. 6. Bố cục của để tài Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn được chia làm 03 chương, cụ thể: Chương 1 : Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam Chương 3: Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam 7. Tổng quan tài liệu Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã nghiên cứu và tham khảo nhiều tài liệu và các luận văn trước đây có liên quan đến đề tài. Mỗi nghiên cứu có các phương pháp tiếp cận khác nhau và đã có những giải pháp khác nhau về quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại. Cụ thể như sau: Giáo trình Quản trị Ngân hàng thương mại: GS.TS Nguyễn Văn Tiến, PGS.TS Phan Thị Cúc . Cuốn sách giới thiệu tổng quan về các nghiệp vụ và công tác quản trị trong Ngân hàng thương mại. Trong đó nội dung chương “Quản trị rủi ro tín dụng” đã trình bày đầy đủ và rõ ràng các loại rủi ro tín dụng trong Ngân hàng thương mại. Theo bài báo “Giải pháp nâng cao chất lượng quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Vietcombank – Chi nhánh Huế” (2009) của tác giả Hoàng Văn Hoa đăng trên Tạp chí Khoa học công nghệ, Đại học Đà Nẵng số 4(33).2009. Bài báo đã đề xuất một số giải pháp 4 hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng đến mức thấp nhất như đổi mới mô hình và quy trình cho vay trong hoạt động tín dụng; hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của kiểm soát nội bộ; nâng cao chất lượng thẩm định; tăng cường công tác kiểm tra giám sát vốn vay; đổi mới công nghệ; nâng cao trình độ đội ngũ làm công tác tín dụng. Luận văn thạc sĩ: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Techcombank – Chi nhánh Đà Nẵng” - Nguyễn Hồng Diệu Hương (2012). Đề tài đã giải quyết một số vấn đề lý luận và thực tiễn quá trình quản trị rủi ro tín dụng thông qua bốn bước cơ bản: nhận dạng rủi ro; đánh giá rủi ro; kiểm soát rủi ro; tài trợ rủi ro tại ngân hàng Techcombank – Chi nhánh Đà Nẵng. Từ đó tác giả đã đưa ra các biện pháp tăng cường công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Chi nhánh Đà Nẵng. Tuy nhiên, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu chung về công tác quản trị rủi ro tín dụng mà không đi vào đối tượng khách hàng cụ thể. Luận văn thạc sĩ: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP An Bình – Chi nhánh Đà Nẵng” – Nguyễn Lê Chánh Tín (2013). Luận văn đã làm rõ những lý luận về quản trị rủi ro tín dụng cũng như kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của một số ngân hàng thương mại trên thế giới. Từ đó đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng An Bình – Chi nhánh Đà Nẵng. Tuy nhiên, đề tài các phải pháp còn mang tính lý thuyết, chung chung, không tập trung cụ thể vào một công cụ để phân tích. 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. TÍN DỤNG, RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1.1. Ngân hàng thƣơng mại a. Khái niệm ngân hàng thương mại b. Chức năng cơ bản của ngân hàng thương mại 1.1.2. Hoạt động tín dụng của ngân hàng thƣơng mại a. Khái niệm b. Phân loại hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại 1.1.3. Rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại a. Khái niệm về rủi ro và rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng trong hoạt động của ngân hàng thương mại được hiểu là tổn thất có khả năng xảy ra tại ngân hàng thương mại do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ trả nợ của mình theo cam kết. b. Đặc điểm của rủi ro tín dụng - Rủi ro tín dụng mang tính gián tiếp. - Rủi ro tín dụng có tính chất đa dạng và phức tạp. - Rủi ro tín dụng có tính tất yếu. 1.2. NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.2.1. Khái niệm và mục đích a. Khái niệm Quản trị RRTD là quá trình tiếp cận rủi ro một cách khoa học, toàn diện và có hệ thống nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng 6 ngừa và giảm thiểu những tổn thất, mất mát, những ảnh hưởng bất lợi của rủi ro b. Mục đích Khống chế đến mức thấp nhất những chi phí về rủi ro dưới tất cả các hình thức, làm cực đại kết quả kinh doanh và đảm bảo an toàn tài chính cho NH 1.2.1. Nhận diện rủi ro tín dụng a. Nội dung Nhận diện rủi ro tín dụng bao gồm các công việc theo dõi rủi ro, xem xét rủi ro, nghiên cứu môi trường hoạt động cụ thể nhằm thống kê rủi ro để đề ra biện pháp kiểm soát và tài trợ phù hợp, từ đó giúp ngân hàng có thể nhận biết và sớm có biện pháp xử lý các vấn đề phát sinh một cách có hiệu quả. b. Phương pháp - Lập bảng câu hỏi nghiên cứu về rủi ro và tiến hành điều tra. - Phân tích báo cáo tài chính của khách hàng. - Thanh tra hiện trường. - Giao tiếp với các tổ chức chuyên nghiệp. - Phân tích hợp đồng. - Phân tích lưu đồ. - Thu thập thông tin. - Nghiên cứu các số liệu tổn thất trong quá khứ. 1.2.2. Đo lƣờng rủi ro tín dụng a. Nội dung Đo lường rủi ro tín dụng là việc xây dựng mô hình thích hợp để đo lường mức độ rủi ro mang lại từ phía khách hàng, từ đó xác định phần bù rủi ro và giới hạn tín dụng an toàn tối đa đối với một khách hàng cũng như để trích lập dự phòng rủi ro. 7 b. Phương pháp - Mô hình định tính về rủi ro tín dụng – Mô hình 6C - Mô hình lượng hóa rủi ro tín dụng như mô hình điểm số Z, mô hình xếp hạng của Moody’s và Standard & poor’s, chấm điểm tín dụng và xếp hạng tín dụng. 1.2.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng a. Nội dung Là việc ngân hàng thực hiện các biện pháp, kỹ thuật, công cụ, chiến lược và quá trình nhằm tối thiểu khả năng rủi ro xảy ra, cũng như hạn chế tối đa thiệt hại một khi rủi ro tín dụng xảy ra. b. Phương pháp - Né trảnh rủi ro - Ngăn ngừa tổn thất - Giảm thiểu tốn thất - Chuyển giao kiểm soát rủi ro - Đa dạng hóa rủi ro 1.2.4. Tài trợ rủi ro tín dụng a. Nội dung Là việc ngân hàng dùng các nguồn tài chính trong và ngoài ngân hàng bù đắp tổn thất các khoản cho vay khi rủi ro xảy ra. b. Phương pháp - Tự khắc phục - Mua bảo hiểm tín dụng - Lập quỹ dự phòng rủi ro tín dụng 1.3. ĐẶC ĐIỂM VÀ YÊU CẦU QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP 1.3.1. Khái niệm và vai trò cho vay doanh nghiệp trong ngân hàng thƣơng mại 8 a. Khái niệm doanh nghiệp b. Khái niệm cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thương mại Là việc thỏa thuận giữa ngân hàng thương mại và doanh nghiệp, theo đó ngân hàng thương mại giao cho doanh nghiệp sử dụng một khoản tiền để thực hiện vào mục đích và thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi. c. Vai trò cho vay doanh nghiệp trong ngân hàng thương mại 1.3.2. Các hình thức cho vay doanh nghiệp a. Cho vay ngắn hạn b. Cho vay trung dài hạn c. Cho vay dự án d. Cho vay theo hạn mức tín dụng 1.3.3 Đặc điểm và rủi ro tín dụng chủ yếu trong cho vay doanh nghiệp của ngân hàng thƣơng mại a. Đặc điểm của cho vay doanh nghiệp - Dư nợ cho vay chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dư nợ vay của ngân hàng. - Nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp phong phú và đa dạng. - Chi phí thẩm định thường lớn, thời gian thẩm định và cho vay dài. - Có độ rủi ro cao và giá trị tổn thất chiếm tỷ lệ lớn. - Giúp ngân hàng có thể bán kèm theo nhiều sản phẩm dịch vụ khác của ngân hàng. b. Rủi ro tín dụng chủ yếu trong cho vay doanh nghiệp Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng được chia thành 2 loại: rủi ro giao dịch và rủi ro danh mục. 1.3.4. Yêu cầu quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp