Nội dung

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ĐỖ THỊ MỸ HOA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ DU LỊCH CỘNG ĐỒNG TẠI HUYỆN NAM GIANG, TỈNH QUẢNG NAM TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 Đà Nẵng - 2019 Công trình được hoàn thành tại TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN Ngƣời hƣớng dẫn KH: TS. Trƣơng Sỹ Quý Phản biện 1: PGS.TS. BÙI QUANG BÌNH Phản biện 2: PGS.TS TRẦN ĐÌNH THAO Luận văn đã được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý kinh tế họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày 10 tháng 3 năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Những năm gần đây, ngành du lịch tại Việt Nam đã đạt được thành tựu quan trọng và đóng góp những giá trị lớn đến kinh tế quốc gia. Năm 2017, Du lịch Việt Nam đã đạt được những kết quả quan trọng. Lượng khách quốc tế đến Việt Nam đạt 12,96 triệu lượt, tăng 29,1% so với năm 2016; khách nội địa đạt 73,2 triệu lượt, tăng 18,1%. Kết quả đó đã minh chứng cho sức bật mạnh mẽ của ngành Du lịch, được các cơ quan, tổ chức quốc tế có uy tín ghi nhận. Huyện Nam Giang là huyện miền núi nghèo của tỉnh Quảng Nam, sở hữu nhiều tiềm năng về văn hóa, thiên nhiên và nhiều nhóm dân tộc khác nhau như Cơ tu, Giẻ Triêng, Tày, Kinh,… Trên cơ sở triển khai thực hiện Đề án “Phát triển Du lịch huyện Nam Giang giai đoạn 2007-2020” và Nghị quyết 06/NQ-TU của Tỉnh ủy Quảng Nam về việc đẩy mạnh phát triển du lịch Quảng Nam đến năm 2020, các cấp ngành huyện Nam Giang đã từng bước quy hoạch, khai phá tiềm năng du lịch Nam Giang. Đặc biệt, từ năm 2012-2016, huyện Nam Giang được Tổ chức phi chính phủ FIDR tài trợ “Dự án Phát triển du lịch cộng đồng Cơ Tu huyện Nam Giang”, góp phần tạo nên thương hiệu DLCĐ Nam Giang. Tuy nhiên, sau bốn năm phát triển, công tác quản lý nhà nước trong phát triển DLCĐ của huyện Nam Giang vẫn còn những hạn chế nhất định: vai trò hỗ trợ cộng đồng trong DLCĐ chưa được nhà nước chú trọng, địa phương chưa tận dụng hết các nguồn lực tiềm năng, định hướng và quy hoạch tổng thể về phát triển du lịch còn chậm, dẫn đến sự lúng túng trong điều hành và thu hút đầu tư du lịch tại địa phương sau khi dự án kết thúc. 2 Xuất phát từ thực tiễn đó, tác giả tiến hành nghiên cứu một cách khoa học và có hệ thống về quản lý nhà nước tại huyện Nam Giang đối với du lịch cộng đồng. Do vậy, tác giả chọn đề tài “Quản lý Nhà nƣớc trong du lịch cộng đồng tại huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam” để làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Đề ra các giải pháp quản lý nhà nước về DLCĐ tại huyện Nam Giang một cách hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế địa phương. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cấc vấn đề lý luận liên quan đến du lịch cộng đồng, QLNN về DLCĐ; - Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về du lịch nói chung và DLCĐ nói riêng trên địa bàn huyện Nam Giang trong thời gian vừa qua; - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về DLCĐ tại huyện Nam Giang trong thời gian đến. 3. Câu hỏi nghiên cứu Đề tài sẽ làm rõ một số câu hỏi nghiên cứu sau: - Vai trò và nội dung của QLNN về DLCĐ là gì? - Thực trạng QLNN trong DLCĐ tại Nam Giang là như thế nào? - Các giải pháp QLNN nào giúp cho DLCĐ tại địa phương hiệu quả hơn? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Là các hoạt động Quản lý nhà nước nảy sinh trong DLCĐ tại huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam. 3 4.2. Phạm vi nghiên cứu  Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về công tác QLNN về DLCĐ tại huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam.  Về không gian: Chủ yếu tập trung vào địa bàn xã Tabhing, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam.  Về thời gian: Đề tài sử dụng số liệu thứ cấp thu thập trong các báo cáo của huyện, trung ương về DLCĐ trong khoảng 5 năm trở lại đây (từ năm 2012). 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu Đề tài lấy phương pháp duy vật biện chứng là phương pháp chủ yếu. Bên cạnh đó, đề tài áp dụng phương pháp tiếp cận hệ thống trên cơ sở coi DLCĐ tại huyện Nam Giang là một hệ thống. 5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu - Số liệu thứ cấp: Nguồn dữ liệu thứ cấp sẽ được thu thập trong 5 năm gần đây từ:  Kết quả các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước;  Tài liệu hội thảo, báo cáo của UBND huyện Nam Giang;  Niên giám thống kê huyện Nam Giang & số liệu của Tổng cục Thống kê  Số liệu của Tổ chức Cứu trợ/ Phát triển Quốc tế FIDR, đơn vị đã hỗ trợ Dự án phát triển DLCĐ Cơ tu trên địa bàn huyện Nam Giang. - Số liệu sơ cấp: Số liệu này là số liệu phỏng vấn các chuyên gia đầu ngành cũng như các cán bộ QLNN liên quan. 5.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu Tác giả tiến hành thống kê, phân tích các số liệu trên excel. Bên cạnh đó, số liệu sẽ được biểu thị trên đồ thị để người đọc có cái nhìn 4 tổng quan hơn về số liệu đang phân tích. 6. Ý nghĩa khoa học của Đề tài - Kết quả nghiên cứu của đề tài luận văn làm sáng tỏ khung lý thuyết nghiên cứu việc QLNN về DLCĐ; các khái niệm, vai trò của QLNN về DLCĐ. - Kết quả thực tế của đề tài sẽ xác định được những thành công, tồn tại và nguyên nhân về mặt QLNN về DLCĐ giai đoạn hiện nay; đồng thời trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp để khắc phục các hạn chế này. 7. Sơ lƣợc tài liệu chính sử dụng trong nghiên cứu - Giáo trình “Quản lý nhà nước về kinh tế", tác giả Đỗ Hoàng Toàn, Mai Văn Bưu, NXB Đại học kinh tế Quốc dân, Hà Nội (2005). Giáo trình cung cấp những kiến thức lý luận, khái quát cơ bản, có tính hệ thống của một môn khoa học về việc nhà nước quản lý nền kinh tế quốc dân của nhà nước cũng như đề cập đến những quy luật và nguyên tắc, công cụ và phương pháp, mục tiêu và chức năng của công tác QLNN về kinh tế. - Sách “Community Development through Tourism”, tác giả Sue Beeton (2006) - Nghiên cứu “Collaboration Theory and Community Tourism Planning” (Annals of Tourism Research), tác giả Jamal, T.B và Getz (1995) - Bài báo khoa học “Tourism routes as a tool for the economic development of rural area”, tác giả Briedenhann, Jenny (2004) - Sách “Tourism in destination communities”, tác giả Singh Shalini, Timothy, Ross Kingston - Luận án tiến sỹ, trường Đại học Janes Cook, Úc “Community based Tourism: Perspective and Future Possibilities”, tác giả 5 Rocharungsat Pimrawee (2005) - Luật Du lịch Việt Nam 2005 - Cẩm nang “thực tiễn Phát triển du lịch Nông thôn Việt Nam”, Viện nghiên cứu phát triển Du lịch và Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật bản (JICA) (2013) - Vietnam tourism Statistics 2000-2012, nhà xuất bản Thanh niên (2013) 8. Sơ lƣợc tổng quan tài liệu Trong cuốn “Community Development through Tourism” tác giả Sue Beeton (2006) [18] đã cung cấp hệ thống lý thuyết cơ bản về du lịch và các vấn đề liên quan đến cộng đồng trong việc phát triển du lịch. Do vậy cuốn sách này được xem là tài liệu cần thiết cho các nghiên cứu về DLCĐ trong phạm vi nghiên cứu của đề tài. Nhóm tác giả Shalini Singh, Daleen J. Timothy và Ross Kingston Dowling (2003) với “Tourism in Destination Communities (CABI)” thì đề cập đến những tác động của hoạt động du lịch dựa trên ba khía cạnh chính bao gồm môi trường tự nhiên, môi trường văn hóa – xã hội và môi trường kinh tế. Khi nghiên cứu về thái độ của cộng đồng thì tác giả Jamal. T.B và Getz, D. (1995) trong “Collaboration Theory and Community Tourism Planning (Annals of Tourism Research) đã chỉ ra rằng ý kiến của người dân về việc phát triển du lịch trong một cộng đồng địa phương phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau ví dụ như mức độ phát triển du lịch của địa phương đó, nhận thức của người dân về lợi ích và tính bền vững của điểm đến nói chung. Tại Việt Nam, hiện đã có một số công trình nghiên cứu về du lịch cộng đồng như “Du lịch cộng đồng miền núi phía Bắc Việt Nam của tác giả Nguyễn Thị Hường trong luận văn thạc sỹ ngành Dân tộc học 6 (2011). Nghiên cứu này đã nhấn mạnh giá trị văn hóa trong việc khai thác du lịch, tác động của DLCĐ đối với hoạt động kinh tế, văn hóa xã hội và môi tường tại hai địa phương; Hay “Nghiên cứu phát triển du lịch cộng đồng tại khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa” của tác giả Vũ Văn Cường (2012) đề cập đến việc khai thác loại hình DLCĐ với sự tham gia của hầu hết các hộ dân sinh sống trong vùng lõi khu bảo tồn, hàng năm tiếp đón, phục vụ gần 90% là khách quốc tế. 9. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, các danh mục có liên quan, nội dung chính của Luận văn được trình bày trong 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận của Quản lý nhà nước về du lịch cộng đồng; Chương 2. Thực trạng công tác quản lý nhà nước phát về du lịch cộng đồng tại huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam; Chương 3. Giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước về du lịch cộng đồng tại huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam. 7 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ DU LỊCH CỘNG ĐỒNG 1.1. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ DU LỊCH 1.1.1. Quản lý nhà nƣớc (QLNN) Theo nghĩa chung nhất, QLNN vừa là chức năng, vừa là quyền hạn và nhiệm vụ của nhà nước. Nó được hiểu là việc Nhà nước sử dụng quyền lực chung đã được thể chế hóa tác động thường xuyên và liên tục đến các quá trình, lĩnh vực hay quan hệ xã hội nhằm đạt được mục đích quản lý. 1.1.2. Quản lý nhà nƣớc về kinh tế QLNN về kinh tế là sự tác động có tổ chức và bằng pháp quyền của Nhà nước lên nền kinh tế quốc dân nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực kinh tế trong và ngoài nước, các cơ hội có thể có, để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế đất nước đặt ra trong điều kiện hội nhập và mở rộng giao lưu quốc tế. Trong quản lý nhà nước về kinh tế, nhà nước sử dụng hệ thông các công cụ cần thiết để thực hiện chức năng quản lý của mình như công cụ định hướng (kế hoạch, quy hoạch, chiến lược phát triển kinh tế …), công cụ kinh tế, tài chính tiền tệ (chính sách đầu tư, thuế, chi tiêu ngân sách, hệ thống ngân hàng, lãi suất, tín dụng…), công cụ pháp luật (pháp luật, các văn bản pháp quy…), các công cụ tổ chức và giáo dục. 1.1.3. Quản lý nhà nƣớc về du lịch và nội dung quản lý nhà nƣớc về du lịch a. Quản lý nhà nước Xuất phát từ lý luận chung về QLNN, với tư cách là chủ thể, 8 nhà nước thực hiện nhiệm vụ quản lý tất cả các lĩnh vực, các mặt của đời sống xã hội và ngành du lịch cũng nằm trong số đó. Có thể hiểu QLNN về du lịch là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh liên tục bằng quyền lực cộng cộng chủ yếu thông qua pháp luật, dựa trên trên nền tảng của thể chế chính trị nhất định đối với các quá trình, các hoạt động du lịch nhằm đạt được hiệu quả và mục tiêu kinh tế - xã hội do nhà nước đặt ra. Ở Việt Nam, cơ quan thực hiện chức năng QLNN về du lịch trong phạm vi cả nước là Bộ Văn hóa TT&DL, trực tiếp là Tổng cục Du lịch. Tổng cục Du lịch thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về du lịch trong phạm vi cả nước, quản lý các dịch vụ công về du lịch theo quy định của pháp luật. b. Nội dung Quản lý nhà nước về du lịch * Quy hoạch và tổ chức thực hiện quy hoạch du lịch * Xây dựng hành lang pháp lý cho doanh nghiệp du lịch * Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch * Thanh tra, giám sát hoạt động du lịch * Truyền thông, quảng bá các điểm đến du lịch 1.1.4 Khái quát về du lịch công đồng và đặc điểm du lịch công đồng  Khái niệm về du lịch cộng đồng a. Khái niệm Du lịch Theo Tổ chức Du lịch thế giới: “Du lịch là hoạt động của con người đến và ở tại những nơi ngoài môi trường hàng ngày của họ trong một thời gian nhất định với mục đích giải trí, công vụ hay những mục đích khác”. Theo Luật du lịch Việt Nam năm 2015: “Du lịch là các hoạt