Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Bích ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ Mã số: 62.38.01.07 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS-TS TRẦN HOÀNG HẢI TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường, thương lượng tập thể (TLTT) c v i tr qu n trọng trong vi c ng qu n h l o cụ chủ ếu g p ph n iều tiết h i h ng (QHLĐ) n ịnh v l m t trong c c c ng mối qu n h lợi ch gi c c n trong QHLĐ Nhưng tr n th c tế, vi c triển kh i th c hi n c c qu ịnh về TLTT vẫn m ng t nh ch t h nh th c, iểu hi n ch nhiều n th ư c ược k kết s u TLTT chư th c s c ch t lượng B n cạnh NQ/TW ng , ể th c hi n s chỉ ạo củ Đ ng (thể hi n tại Nghị qu ết số 05 th ng 11 năm 2016) v g p ph n m o cho vi c Vi t N m th c thi úng c c c m kết khi gi nhập Hi p ịnh Đối t c to n i n v tiến u n Th i B nh Dương, ph p luật về TLTT trong o nh nghi p l m t trong c c n i ung c p ch c n ược sử i, sung khi n h nh B luật L o ng m i V nh ng l o tr n, vi c nghi n c u ề t i “Điều chỉnh pháp luật đối với thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Việt Nam” l hết s c c n thiết trong ối c nh hi n n 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Một là, vi c nghi n c u ề t i n nh m chỉ r c c hạn chế, t cập củ ph p luật Vi t N m hi n h nh về TLTT trong o nh nghi p Hai là, ề t i c ng s t m hiểu kinh nghi m củ c c quốc gi , c ng như th m kh o hư ng ẫn củ T ch c l o ng quốc tế (ILO) nh m t m kiếm nh ng gi i ph p ho n thi n ph p luật ph hợp v i th c ti n Vi t N m v nh ng i n ph p m o th c thi hi u qu c c qu ịnh về TLTT trong o nh nghi p 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhi m vụ nghi n c u o g m: ph n t ch, luận gi i về t m qu n trọng củ TLTT trong o nh nghi p; ph n t ch l m r kh i ni m v c iểm củ TLTT trong o nh nghi p; ph n t ch, nh gi th c trạng ph p luật v th c ti n th c hi n c c qu ịnh về TLTT trong c c o nh nghi p Vi t N m; ề u t nh ng gi i ph p nh m ho n thi n ph p luật Vi t N m về TLTT trong o nh nghi p 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghi n c u củ luận n o g m: qu ịnh củ B luật L o ng (BLLĐ) hi n h nh v c c văn n hư ng ẫn th c hi n BLLĐ về TLTT trong o nh 2 nghi p; c c c ng ư c, khu ến nghị v hư ng ẫn củ ILO; qu ịnh củ m t số quốc gi tr n thế gi i về TLTT trong o nh nghi p Ngo i r , luận n c n ề cập ến th c trạng TLTT trong c c o nh nghi p Vi t N m hi n n 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghi n c u củ luận n ược gi i hạn chỉ tập trung v o v n ề TLTT trong o nh nghi p tại Vi t N m Nh ng v n ề về iều chỉnh ph p luật ối v i TLTT tại Vi t N m ược luận n tập trung nghi n c u o g m: chủ thể TLTT, c c ngu n tắc, n i ung v qu tr nh TLTT, c c i n ph p thúc ẩ v c ch th c gi i qu ết tr nh ch p về TLTT 4. Kết cấu của luận án Ngo i ph n m u, kết luận v nh mục t i li u th m kh o, n i ung luận n g m 6 chương s u : Chương 1 T ng qu n t nh h nh nghi n c u ph p luật về thương lượng tập thể trong o nh nghi p Chương 2 Nh ng v n ề chung về thương lượng tập thể trong o nh nghi p v iều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT trong o nh nghi p Chương 3 Chủ thể thương lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n Chương 4 C c ngu n tắc, n i ung v qu tr nh thương lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n Chương 5 Bi n ph p thúc ẩ , c ch th c gi i qu ết tr nh ch p về thương lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n Chương 6 Ho n thi n ph p luật v n ng c o kh năng th c hi n ph p luật về thương lượng tập thể trong o nh nghi p 3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÁP LUẬT VỀ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài 1.1.1. Những tài liệu nghiên u v h th th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Hi n n , c c t i li u nghi n c u về v n ề chủ thể TLTT chủ ếu ược thể hi n trong vi c gi i th ch c c ngu n tắc v qu ết ịnh củ T ch c L o ng Quốc tế ILO về t o hi p h i Do nhu c u củ c c quốc gi thoại i h i ILO ph i n h nh c c hư ng ẫn về ối n Tu nhi n, c c hư ng ẫn kh ng c gi trị như m t văn n ph p l ch nh th c Cho ến n , ã c m t số t i li u nư c ngo i nghi n c u m t số kh cạnh củ v n ề chủ thể TLTT Nhưng số m i ng lại vi c nghi n c u c c ngu n tắc v v i tr củ chủ thể TLTT 1.1. . Những tài liệu nghiên u v ngu ên t nội ung và qu tr nh th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Đ ng chú l c c t i li u s u : Li n o n Gi i chủ ch u u (2008), Gi i thi u về QHLĐ tại Ch u u, s ch th m kh o Cuốn s ch c i t nh n mạnh qu ền t o li n kết v m o qu ền TLTT. B n gi m s t củ ILO (2000), TLTT: Nh ng ti u chuẩn củ ILO v nh ng ngu n tắc củ c c B n gi m s t, s ch th m kh o T i li u n ã ph n t ch kh r kh i ni m v mục ch củ TLTT theo qu ịnh củ ILO, ngu n tắc t o t ngu n trong tho thuận; TLTT trong c c ịch vụ c ng v c c ngu n tắc củ ILO về TLTT Văn ph ng L o ng quốc tế Genev (ho c Giơ-ne-vơ) (1997), TLTT, s ch th m kh o, Phạm Thu L n ịch; Ngu n Xu n T m hi u nh Cuốn s ch n tập trung nghi n c u c c kinh nghi m ược t ng kết nhiều quốc gi , nh m giúp NLĐ v t ch c ại i n l o ng c k năng hoạt ng hi u qu hơn trong vi c o v v tăng cường qu ền lợi củ NLĐ khi th m gi TLTT Sus n H ter (E ), V i tr củ TLTT trong nền kinh tế to n c u: Đ m ph n c ng ng ã h i, s ch th m kh o Cuốn s ch ã em t v i tr củ TLTT như m t c ng cụ ể m o NLĐ c thể ược chi s m t c ch c ng ng nh ng lợi ch ph t sinh t vi c th m gi v o nền kinh tế to n c u Ủ n ILO (2006), T o hi p h i – B T ng tập về c c ngu n tắc v qu ết ịnh củ Ủ n ILO về T o hi p h i B t ng tập c mục ch cung c p c c c ng 4 cụ hư ng ẫn, ph n nh nh ng ch nh s ch v h nh m c c ngu n tắc cơ n về t ng th ng qu Ủ n ILO ể o o hi p h i 1.1.3. Những tài liệu nghiên u v á biện pháp thú đẩ và á h th giải qu ết tr nh hấp th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Chang – Hee Lee - Chu n gi c o c p củ ILO về QHLĐ ối thoại Xã h i (2008), S ch T qu n h nh c ng t ph t ến QHLĐ h i h tr n TLTT tại Vi t Nam – X c ịnh c c v n ề v thử t m kiếm gi i ph p kh thi: Cuốn s ch ã chỉ r th c trạng củ QHLĐ Vi t N m v chỉ r th c trạng c c gi i oạn h nh th nh ph t triển củ QHLĐ Vi t N m t khi i m i ến năm 2008 1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam 1. .1. Những tài liệu nghiên u v h th th Về cơ chế n c nh m ng l ng t p th trong o nh nghiệp i viết củ t c gi Phạm C ng Tr trong tạp ch Nh nư c v Ph p luật Tu nhi n, t c gi c ng m i chỉ ng lại vi c ph n t ch về phương i n l luận m chư ề cập ến vi c vận ụng cơ chế n trong th c ti n TLTT Vi t N m, c i t l vi c vận ụng cơ chế n trong TLTT tại o nh nghi p Về v i tr củ t ch c ại i n l o ng trong ại i n tập thể l o ng TLTT: c i viết củ t c gi Đ o M ng Đi p (2014), V i tr củ t ch c ại i n l o ng trong ối thoại ã h i, TLTT v TƯLĐTT, tạp ch Luật học số 01/2014 v cuốn s ch Công đoàn với việ th ng l ng và ký kết TƯLĐTT th m gi giải qu ết khiếu nại tố áo ông nhân l o động và GQTCLĐ, NXB L o ng, H N i củ trường Đại học C ng o n Về k năng cơ n trong thương lượng TƯLĐTT c nh m t c phẩm củ T ng Li n o n L o ng Vi t N m v C ng o n N U như: Th ng l ng TƯLĐTT: thự trạng giải pháp và kỹ năng, NXB L o ng, H N i; Ký kết TƯLĐTT ở một số n ớ trên thế giới và kinh nghiệm đối với Việt N m sá h th m khảo, NXB L o ng, H N i; Kỹ năng th ng l ng và ký kết TƯLĐTT, NXB L o ng, H N i Ngo i r , c n m t số t i li u nghi n c u kh c ph n t ch c ch th c ể c c qu ịnh ph p luật c thể giúp t ch c c ng o n D ã c kh nhiều t i li u nghi n c u chủ thể trong TLTT Vi t N m song c c nghi n c u n c n rời rạc, chư c t nh h thống 1. . . Những tài liệu nghiên u v ngu ên t nội ung và qu tr nh th ng l ng t p th tại o nh nghiệp C c luận n nghi n c u về TƯLĐTT như: Đ Năng Kh nh (2009) TƯLĐTT theo pháp lu t l o động Việt N m, Luận n tiến sĩ luật học, Vi n Nh nư c v Ph p luật; Ho ng Thị Minh (2011), TƯLĐTT - nghiên u so sánh giữ lu t l o động Việt N m và Thụ Đi n, Luận n tiến sĩ luật học, Trường Đại học Luật H N i 5 Luận n v H i th o li n qu n ến v n ề QHLĐ Vi t N m như: Ngu n Văn Bình (2014), Hoàn thiện pháp lu t v đối thoại xã hội trong QHLĐ ở Việt N m Luận n tiến sĩ luật học, Kho Luật – Đại học Quốc gi H N i; H i th o, V TLTT và QHLĐ tại Việt Nam, ng 17/01/2008 o B LĐ-TB&XH phối hợp ILO tại Vi t N m t ch c C c h i th o về TLTT: H i th o Đẩ mạnh TLTT ở Việt N m ngày 25/10/2007 o T ng Li n o n L o ng Vi t N m phối hợp v i Văn ph ng ILO tại H N i t ch c; H i th o, Cá h tiếp n mới v TLTT ng t ch c Nh n chung, c c c ng tr nh nghi n c u chư 01/10/2010 o B LĐ-TB&XH i s u v o vi c nghi n c u cụ thể v chu n s u về qu tr nh TLTT 1. .3. Những tài liệu nghiên u v biện pháp thú đẩ và á h th giải qu ết tr nh hấp th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Ho ng Thị Minh (2011), Sử ụng hành động ông nghiệp trong TLTT ở Thụ Đi n và việ sử ụng đ nh ông ở Việt N m Tạp ch Nghi n c u lập ph p số 19 Ngu n Hu Kho (2015), TLTT trong QHLĐ ở Việt N m – Những vấn đ lý lu n và thự tiễn Luận n tiến sĩ Luật học, Vi n H n l m Kho học ã h i Vi t N m, Học vi n kho học ã h i 1.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu C c c ng tr nh nghi n c u ã c ịnh hư ng nghi n c u về chủ thể củ TLTT, song các công trình nghi n c u củ c c t c gi Vi t N m về chủ thể TLTT trư c chỉ t trong ối c nh c m t t ch c ại i n cho NLĐ l T ng Li n o n L o ng Vi t N m ho c c ng o n c p cơ s Thế nhưng, trong ối c nh h i nhập quốc tế, nhiều kh năng u t hi n nhiều t ch c ại i n l o ng Vi t N m trong thời gi n t i C c c ng tr nh nghi n c u trong v ngo i nư c về cơ n ã cung c p m t g c nh n kh to n i n về ngu n tắc v n i ung TLTT ư i g c so s nh luật nhưng chư tập trung nghi n c u về qu tr nh TLTT C c c ng tr nh nghi n c u về i n ph p thúc ẩ v c ch th c gi i qu ết tr nh ch p TLTT chủ ếu tập trung v o i n ph p thúc ẩ gi i qu ết tr nh ch p TLTT th ng qu nh c ng, c c c ch th c gi i qu ết tr nh ch p kh c như h gi i, trọng t i c ng ược nghi n c u nhưng chư thật s to n i n c c kh cạnh kh c nh u 2. Cơ sở lý thuyết và phƣơng pháp nghiên cứu 2.1. Cơ sở lý thuyết .1.1. Câu hỏi nghiên u Để th c hi n luận h i c u h i c t nh ch t trọng t m củ ề t i l : i) S c n thiết ph i iều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT trong o nh nghi p; ii) C c qu ịnh củ 6 ph p luật về TLTT trong o nh nghi p ph i ược ng v th c hi n ể c qu tr nh thương lượng thật, TƯLĐTT th c ch t trong th c tế ra sao? .1. . Lý thu ết nghiên u Luận n ược nghi n c u tr n c c cơ s l thu ết s u: phương ph p luận củ chủ nghĩ M c – L nin v tư tư ng H Ch Minh về nh nư c v ph p luật; c c qu n iểm củ Đ ng về u c u c i c ch tư ph p v h i nhập kinh tế quốc tế, về ng nh nư c ph p qu ền ã h i chủ nghĩ ; c c tư tư ng, học thu ết về nh nư c v ph p luật n i chung, về ph p luật l o ng n i ri ng; c c ngu n tắc hiến ịnh, c c l thu ết li n qu n ến ph p luật TLTT; c c th nh t u nghi n c u củ c c c ng tr nh, c c t i li u nghi n c u trư c về TLTT .1.3. Cá giả thu ết nghiên Luận n ược u ng tr n cơ s c c gi thu ết nghi n c u s u : - T ng hợp c c qu ịnh củ Nh nư c về TLTT, nh m ịnh hư ng c c qu n h TLTT theo ch củ Nh nư c, m o n ịnh trật t trong ã h i - Th c ti n tại c c o nh nghi p Vi t N m hi n n chư c thương lượng “thật” - Nh ng v n ề cơ n về TLTT trong o nh nghi p - H i nh m gi i ph p l “gi i ph p ng ph p luật về TLTT trong o nh nghi p” v “gi i ph p th c hi n ph p luật về TLTT trong o nh nghi p” .1.4. Dự kiến kết quả nghiên u G p ph n h thống ho nh ng v n ề l luận về TLTT trong o nh nghi p, iều chỉnh ng ph p luật ối v i v n ề TLTT trong o nh nghi p Ph n t ch l m r c c qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh về chủ thể th m gi TLTT trong o nh nghi p Đư r nh ng gi i ph p cơ n ể ho n thi n ph p luật về TLTT trong o nh nghi p Sử ụng l m t i li u th m kh o ể nghi n c u, gi ng ạ v học tập trong chương tr nh m n luật l o ng tại c c cơ c o tạo luật trong c c trường ại học 2.2. Phương pháp nghiên cứu C c phương ph p nghi n c u ược sử ụng g m: phương ph p luận củ chủ nghĩ M c – Lênin v tư tư ng H Ch Minh về nh nư c v ph p luật; phương ph p ph n t ch v t ng hợp; t m hiểu c c t i li u, c c c ng tr nh ã ược c ng ố trư c trong v ngo i nư c; phương ph p gi i th ch luật; phương ph p gi i th ch luật; phương ph p lịch sử; phương ph p u vật i n ch ng v u vật lịch sử 7 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Đ số c c c ng tr nh m i chỉ ề cập ến m t số v n ề về TLTT như ngu n tắc, n i ung TLTT; chư ề cập ủ ến m t số kh cạnh kh c củ TLTT như qu tr nh thương lượng, chủ thể TLTT D h u hết c c c ng tr nh nghi n c u trong v ngo i nư c về cơ c p m t c ch nh n kh to n i n về ngu n tắc v n i ung TLTT ư i g c n ã cung so s nh luật nhưng chư c c ng tr nh nghi n c u m t c ch ủ, to n i n về qu tr nh TLTT tại c c o nh nghi p Vi t N m c ng như c ch th c gi i qu ết tr nh ch p TLTT Vi t N m, c i t trong ối c nh sắp t i s c thể u t hi n nhiều t ch c ại i n tập thể l o Li n o n L o ng trong o nh nghi p o g m c c t ch c thu c h thống T ng ng Vi t N m v ngo i h thống n 8 CHƢƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP VÀ ĐIỀU CHỈNH BẰNG PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP 2.1. Những vấn đề chung về thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp 2.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp .1.1.1. Khái niệm th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Theo kh i ni m TLTT củ T ch c L o ng Quốc tế th : i) Chủ thể TLTT trong o nh nghi p o g m ại i n củ c c n trong QHLĐ tập thể; ii) Mục ch củ TLTT nh m gi i qu ết c c v n ề c li n qu n ến lợi ch củ tập thể l o người sử ụng l o ng (NSDLĐ) như c lập c c iều ki n l o ng v ng, iều ki n sử ụng l o ng, v n ề vi c l m ho c iều tiết c c QHLĐ khi r tr nh ch p l o ng tập thể… Như vậ , c thể hiểu m t c ch tương ối ủ về TLTT như s u: TLTT l h nh th c tr o i, th o luận, m ph n gi tập thể l o ng v i m t ho c nhiều NSDLĐ c c c p kh c nh u về iều ki n l o ng, iều ki n sử ụng l o ng ho c gi i qu ết nh ng vư ng mắc, kh khăn trong vi c th c hi n QHLĐ nh m ạt ược nh ng th thuận thống nh t TLTT trong o nh nghi p c thể ược hiểu l h nh th c tr o i, th o luận, m ph n gi ại i n tập thể l o ng v i NSDLĐ trong phạm vi o nh nghi p nh m ạt ược s thống nh t về c c v n ề li n qu n ến QHLĐ tập thể củ o nh nghi p như iều ki n l o ng, iều ki n sử ụng l o ng, qu ền v c c lợi ch chung củ tập thể l o ng tại o nh nghi p .1.1. . Đ đi m th ng l ng t p th trong o nh nghiệp TLTT hư ng t i vi c ph ng ng m u thuẫn trong QHLĐ th ng qu vi c thiết lập c c th thuận chung ho c tr c tiếp gi i qu ết c c m u thuẫn ã ph t sinh ẫn ến s t n tại củ tr nh ch p l o ng tập thể tại o nh nghi p Phạm vi tiến h nh TLTT trong o nh nghi p l i n r trong n i o nh nghi p Về phương th c tiến h nh, TLTT trong o nh nghi p l m t qu tr nh c thể ược th c hi n ư i nhiều h nh th c kh c nh u Chủ thể củ m t n TLTT o giờ c ng l tập thể NLĐ, n c n lại l NSDLĐ N i ung TLTT o giờ c ng li n qu n t i qu ền v nghĩ vụ ho c lợi ch củ tập thể NLĐ trong o nh nghi p 9 Nh ng th thuận trong qu tr nh TLTT thường c lợi hơn cho NLĐ so v i qu ịnh củ ph p luật 2.1.2. Vai trò của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp TLTT c thể giúp c n ối vị thế củ c c n trong QHLĐ TLTT giúp iều chỉnh m u thuẫn về lợi ch gi c c n trong QHLĐ TLTT l m t trong c c i n ph p h u hi u ể hạn chế c c ung t, tr nh ch p tập thể trong QHLĐ TLTT giúp hạn chế tối s p t ch củ NSDLĐ v i NLĐ V ph i thương lượng v i ại i n tập thể l o ng (l người ại i n cho qu ền v lợi ch củ NLĐ) n n NSDLĐ kh ng thể ng p t nh ng qu ịnh t lợi cho NLĐ 2.1.3. Những điều kiện cần thiết cho việc thương lượng tập thể trong doanh nghiệp Bao g m: - Điều ki - Điều ki - Điều ki - Điều ki - Điều ki n kinh tế - xã h i m o cho vi c TLTT n về khuôn kh ph p l cho vi c tiến h nh TLTT n về khuôn kh ph p l cho vi c tiến h nh TLTT n về qu ền t o hi p h i v tr nh năng l c TLTT củ c c n về cơ s vật ch t k thuật n 2.2. Những vấn đề chung về điều chỉnh bằng pháp luật đối với thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp 2.2.1. Sự cần thiết của việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng tập thể trong doanh nghiệp Căn c v o c c ti u chuẩn l o ng o Nh nư c qu ịnh, c c n trong QHLĐ t c lập qu ền v nghĩ vụ cụ thể củ m nh th ng qu c c h nh th c TLTT kh c nh u Nếu c c qu ền v nghĩ vụ cụ thể n ph n nh kh ng c n ng lợi ch củ c c n th QHLĐ s c ngu cơ m t n ịnh, t ng, tr nh ch p r l iều kh tr nh kh i, g thi t hại cho c h i n v to n ã h i C c chu n gi về QHLĐ v TLTT củ T ch c L o ng Quốc tế ILO ã t ng kết r ng: c c qu ịnh ph p luật về TLTT c nghĩ v v i tr c i t qu n trọng trong vi c iều chỉnh qu tr nh tương t c gi c c chủ thể QHLĐ, giúp c c n c lập u tr s c n ng về lợi ch v t QHLĐ ược h i h , n ịnh v ph t triển S c n thiết ph i iều chỉnh ng ph p luật ối v i v n ề TLTT trong o nh nghi p ược thể hi n như s u: - Điều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT giúp c c n trong QHLĐ hạn chế nh ng t ng về lợi ch - Điều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT giúp c c n QHLĐ tương t c v i nh u ph hợp v i c c ngu n tắc củ QHLĐ trong nền kinh tế thị trường.