Nội dung

Cao cù gi¸c ThiÕt kÕ bμi gi¶ng hãa häc a tËp mét Nhμ xuÊt b¶n Hμ néi Lêi nãi ®Çu §Ó hç trî cho viÖc d¹y – häc m«n Hãa häc 10 theo ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi ¸p dông tõ n¨m häc 2006 – 2007, chóng t«i biªn so¹n cuèn ThiÕt kÕ bμi gi¶ng Hãa häc 10 tËp 1, 2. S¸ch giíi thiÖu c¸ch thiÕt kÕ bµi gi¶ng theo tinh thÇn ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc nhËn thøc cña häc sinh. VÒ néi dung : S¸ch b¸m s¸t néi dung SGK Hãa häc 10 theo ch−¬ng tr×nh chuÈn cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ban hµnh. ë mçi tiÕt d¹y ®Òu chØ râ môc tiªu vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é, c¸c c«ng viÖc cÇn chuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh, c¸c ph−¬ng tiÖn trî gi¶ng cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o chÊt l−îng tõng bµi, tõng tiÕt lªn líp. Ngoµi ra s¸ch cßn më réng, bæ sung thªm mét sè néi dung liªn quan ®Õn bµi gi¶ng b»ng nhiÒu ho¹t ®éng nh»m cung cÊp thªm t− liÖu ®Ó c¸c thÇy, c« gi¸o tham kh¶o vËn dông tïy theo ®èi t−îng vµ môc ®Ých d¹y häc. VÒ ph−¬ng ph¸p d¹y – häc : S¸ch ®−îc triÓn khai theo h−íng tÝch cùc hãa ho¹t ®éng cña häc sinh, lÊy c¬ së cña mçi ho¹t ®éng lµ nh÷ng viÖc lµm cña häc sinh d−íi sù h−íng dÉn, gîi më cña thÇy, c« gi¸o. S¸ch còng ®−a ra nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng hÊp dÉn, phï hîp víi ®Æc tr−ng m«n häc nh− : thÝ nghiÖm, quan s¸t vËt thËt hay m« h×nh, th¶o luËn, thùc hµnh,… nh»m ph¸t huy tÝnh ®éc lËp, tù gi¸c cña häc sinh. §Æc biÖt s¸ch rÊt chó träng tíi kh©u thùc hµnh trong bµi häc, ®ång thêi còng chØ râ tõng ho¹t ®éng cô thÓ cña gi¸o viªn vµ häc sinh trong mét tiÕn tr×nh d¹y – häc, coi ®©y lµ hai ho¹t ®éng cïng nhau trong ®ã c¶ häc sinh vµ gi¸o viªn ®Òu lµ chñ thÓ. Chóng t«i hi väng cuèn s¸ch nµy sÏ lµ tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých, gãp phÇn hç trî c¸c thÇy, c« gi¸o ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n Hãa häc 10 trong viÖc n©ng cao chÊt l−îng bµi gi¶ng cña m×nh. RÊt mong nhËn ®−îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy, c« gi¸o vµ b¹n ®äc gÇn xa ®Ó cuèn s¸ch ®−îc hoµn thiÖn h¬n. t¸c gi¶ «n tËp TiÕt 1 A. Môc tiªu 1. Gióp HS hÖ thèng l¹i c¸c kiÕn thøc ho¸ häc c¬ b¶n ®· ®−îc häc ë THCS cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ch−¬ng tr×nh líp 10. 2. Ph©n biÖt ®−îc c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vµ trõu t−îng : Nguyªn tö, nguyªn tè ho¸ häc, ph©n tö, ®¬n chÊt, hîp chÊt, nguyªn chÊt vµ hçn hîp. 3. RÌn luyÖn kÜ n¨ng lËp c«ng thøc, tÝnh theo c«ng thøc vµ ph−¬ng tr×nh ph¶n øng, tØ khèi cña chÊt khÝ. 4. RÌn luyÖn kÜ n¨ng chuyÓn ®æi gi÷a khèi l−îng mol (M), khèi l−îng chÊt (m), sè mol (n), thÓ tÝch khÝ ë ®ktc (V), vµ sè mol ph©n tö chÊt (A). B. ChuÈn bÞ cña GV vμ HS • GV : M¸y chiÕu, giÊy trong, hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý. • HS : ¤n tËp c¸c kiÕn thøc th«ng qua ho¹t ®éng gi¶i bµi tËp. C. TiÕn tr×nh d¹y – häc Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Ho¹t ®éng 1 (15 phót) I. «n tËp c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 1. C¸c kh¸i niÖm vÒ chÊt GV : Yªu cÇu HS nh¾c l¹i c¸c kh¸i HS : Ph¸t biÓu → §−a ra vÝ dô. niÖm : Nguyªn tö, ph©n tö, nguyªn tè ho¸ häc, ®¬n chÊt, hîp chÊt, nguyªn chÊt vµ hçn hîp. LÊy vÝ dô. GV : ChiÕu lªn mµn h×nh s¬ ®å ph©n biÖt c¸c kh¸i niÖm : Cïng lo¹i Cïng lo¹i §¬n chÊt Nguyªn chÊt Nguyªn tö Nguyªn tè Ph©n tö Kh¸c lo¹i Hîp chÊt Hçn Kh¸c lo¹i hîp 2. Mèi quan hÖ gi÷a khèi l−îng chÊt (m), khèi l−îng mol (M), sè mol chÊt (n), sè ph©n tö chÊt (A) vµ thÓ tÝch chÊt khÝ ë ®ktc (V) GV : Yªu cÇu HS ®−a ra c¸c mèi quan HS : Ghi c¸c c«ng thøc : hÖ : m n= M • Khèi l−îng chÊt (m) ↔ khèi l−îng mol (M) ⎧m = n.M ⎪ →⎨ • Khèi l−îng chÊt (m) ↔ sè mol (n) m ⎪⎩ M = n • Khèi l−îng mol (M) ↔ sè mol (n) • Sè mol khÝ (n) ↔ ThÓ tÝch khÝ (V) Sè mol (n) ↔ sè ph©n tö, nguyªn tö (A) • n KhÝ = V( ) 22, 4 → V = 22, 4.n (V lµ thÓ tÝch khÝ ®o ë ®ktc) n= A → A = N.n N (N = 6. 1023 ph©n tö, nguyªn tö) GV : ChiÕu lªn mµn h×nh s¬ ®å : 3. TØ khèi h¬i cña khÝ A so víi khÝ B GV : Tõ mèi quan hÖ gi÷a n vµ V trong s¬ ®å ta cã : cïng ®iÒu kiÖn VA = VB ←⎯⎯⎯⎯→ nA = nB T, P GV : Yªu cÇu HS nh¾c l¹i ®Þnh nghÜa vÒ HS : Ghi c«ng thøc : tØ khèi cña chÊt khÝ. • dAB = m A M A .n A M A = = mB M B .n B MB (mA, mB lµ khèi l−îng khÝ A vµ B do cïng thÓ tÝch, nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt) GV : BiÕt kh«ng khÝ chøa 20% VO2 vµ 80% VN 2 → tÝnh d A M KK = 32.20 + 28.80 = 29 100 d A KK = MA 29 KK ? Ho¹t ®éng 2 (25 phót) II. mét sè bμi tËp ¸p dông g mol GV : Chóng ta sÏ luyÖn tËp mét sè d¹ng bµi tËp vËn dông c¬ b¶n ®· ®−îc häc ë líp 8, 9. GV : ChiÕu lªn mµn h×nh HS : §iÒn vµo b¶ng nh− sau : Bµi tËp 1 : a) H·y ®iÒn vµo « trèng cña b¶ng sau c¸c sè liÖu thÝch hîp : Sè p Nguyªn tö 1 19 Nguyªn tö 2 Sè p Sè n Sè e Nguyªn tö 1 19 20 19 Nguyªn tö 2 17 18 17 Nguyªn tö 3 19 21 19 Nguyªn tö 4 17 20 17 Sè n Sè e 20 18 Nguyªn tö 3 19 21 Nguyªn tö 4 17 20 17 – Nguyªn tö 1 vµ 3 thuéc cïng mét nguyªn tè ho¸ häc v× cã cïng sè p lµ 19 (nguyªn tè kali) b) Trong 4 nguyªn tö trªn, nh÷ng cÆp – Nguyªn tö 2 vµ 4 thuéc cïng mét nguyªn tö nµo thuéc cïng mét nguyªn nguyªn tè ho¸ häc v× cã cïng sè p lµ tè ho¸ häc ? V× sao ? 17 (nguyªn tè clo) c) Tõ 4 nguyªn tö trªn cã kh¶ n¨ng t¹o → §¬n chÊt : K, Cl2 ra ®−îc nh÷ng ®¬n chÊt vµ hîp chÊt ho¸ → Hîp chÊt : KCl. häc nµo ? Bµi tËp 2 : X¸c ®Þnh khèi l−îng mol cña HS : VX = VO → n X = n O 2 2 chÊt h÷u c¬ X, biÕt r»ng khi ho¸ h¬i 3gX thu ®−îc thÓ tÝch h¬i ®óng b»ng thÓ tÝch → 3 = 1, 6 → M = 60 X MX 32 cña 1,6g O2 trong cïng ®iÒu kiÖn. GV : Gîi ý HS sö dông mèi quan hÖ gi÷a V (khÝ hoÆc h¬i) vµ sè mol n. Bµi tËp 3 : X¸c ®Þnh d A H2 biÕt ë ®ktc HS : n A = 5, 6 = 0, 25 (mol) 22, 4 → MA = 7,5 = 30 0, 25 5,6 lÝt khÝ A cã khèi l−îng 7,5g ? GV : TÝnh n A → M A → d A H2 → d A H2 = 30 = 15 2 Bµi tËp 4 : Mét hçn hîp khÝ A gåm SO2 HS : M A = 3.16 = 48 vµ O2 cã d A = 3 . Trén V lÝt O2 víi CH 4 32.V + 48.20 MB = = 16.2,5 = 40 V + 20 20 lÝt hçn hîp A thu ®−îc hçn hîp B cã d B CH4 = 2,5 . TÝnh V ? → V = 20 (lÝt). GV : TÝnh M A → M B → V Ho¹t ®éng 3 (5 phót) dÆn dß – bμi tËp vÒ nhμ GV : Nh¾c HS néi dung sÏ luyÖn tËp ë tiÕt 2 vµ yªu cÇu HS «n tËp c¸c néi dung sau : 1. C¸ch tÝnh theo c«ng thøc vµ tÝnh theo ph−¬ng tr×nh ph¶n øng trong bµi to¸n ho¸ häc. 2. C¸c c«ng thøc vÒ dung dÞch : ®é tan, nång ®é C%, nång ®é CM, ... GV : Cho HS ghi mét sè BT thuéc d¹ng sau ®Ó vÒ nhµ chuÈn bÞ bµi ®−îc tèt h¬n. Bµi 1. Mét hçn hîp khÝ A gåm 0,8 mol O2; 0,2 mol CO2 vµ 2 mol CH4. a) TÝnh khèi l−îng mol trung b×nh cña hçn hîp A. b) Cho biÕt khÝ A nÆng h¬n hay nhÑ h¬n kh«ng khÝ ? bao nhiªu lÇn ? c) TÝnh % thÓ tÝch vµ % khèi l−îng mçi khÝ trong A ? Bµi 2. Ph¶i dïng bao nhiªu gam tinh thÓ CaCl2.6H2O vµ bao nhiªu gam n−íc ®Ó ®iÒu chÕ ®−îc 200 ml dung dÞch CaCl2 30% ? Bµi 3. Cã bao nhiªu gam tinh thÓ NaCl t¸ch ra khi lµm l¹nh 600 g dung dÞch NaCl b·o hoµ tõ 900C xuèng O0C. BiÕt r»ng : SNaCl(O0C) = 35 g vµ SNaCl(900C) = 50 g. Bµi 4. Cho m g CaS t¸c dông víi m1 g dung dÞch axit HBr 8,58% thu ®−îc m2 g dung dÞch trong ®ã muèi cã nång ®é 9,6% vµ 672ml khÝ H2S (®ktc). a) TÝnh m, m1, m2 ? b) Cho biÕt dung dÞch HBr dïng ®ñ hay d− ? NÕu cßn d− h·y tÝnh nång ®é C% HBr d− sau ph¶n øng ? Bµi 5. Ng©m mét l¸ nh«m (®· lµm s¹ch líp oxit) trong 250 ml dung dÞch AgNO3 0,24M sau mét thêi gian lÊy ra (röa nhÑ, lµm kh«) thÊy khèi l−îng l¸ nh«m t¨ng thªm 2,97g. a) TÝnh l−îng Al ®· ph¶n øng vµ l−îng Ag b¸m vµo l¸ nh«m ? b) TÝnh nång ®é mol cña c¸c chÊt trong dung dÞch sau ph¶n øng ? BiÕt thÓ tÝch dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. TiÕt 2 «n tËp (tiÕp) A. Môc tiªu 1. TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng tÝnh theo c«ng thøc vµ tÝnh theo ph−¬ng tr×nh ph¶n øng mµ ë líp 8, 9 c¸c em ®· lµm quen. 2. ¤n tËp l¹i c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ dung dÞch vµ sö dông thµnh th¹o c¸c c«ng thøc tÝnh ®é tan, nång ®é C%, nång ®é CM, khèi l−îng riªng cña dung dÞch. B. ChuÈn bÞ cña GV vμ HS • GV : M¸y chiÕu, giÊy trong, bót d¹, hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý. • HS : ¤n tËp c¸c néi dung mµ GV ®· nh¾c nhë ë tiÕt tr−íc vµ gi¶i mét sè bµi tËp vËn dông theo ®Ò nghÞ cña GV. C. TiÕn tr×nh D¹y – häc Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Ho¹t ®éng 1 (10 phót) I. «n tËp c¸c kh¸i niÖm vμ c«ng thøc vÒ dung dÞch GV : Yªu cÇu c¸c nhãm HS hÖ thèng HS : Th¶o luËn nhãm (3 phót). l¹i c¸c kh¸i niÖm vµ c«ng thøc th−êng dïng khi gi¶i c¸c bµi tËp vÒ dung dÞch. GV : ChiÕu lªn mµn h×nh c¸c néi dung HS : Ghi c¸c kÕt qu¶ trªn mµn h×nh mµ HS ®· th¶o luËn (l−u l¹i ë gãc b¶ng vµo vë häc. ®Ó tiÖn sö dông) : 1. Dung dÞch ChÊt tan (r¾n, láng, khÝ) ⎫ ⎪ ⎪ ⎬ → m dd = m t + m dm ⎪ ⎪⎭ Dung m«i (H 2 O) ⎫ mt .100 (g) ⎬→S= m dm S(g) hoµ tan trong 100g dm ⎭ 2. §é tan (S) : m t hoµ tan trong m dm 3. • §a sè c¸c chÊt r¾n : S t¨ng khi to t¨ng. • Víi chÊt khÝ : S t¨ng khi to gi¶m, p t¨ng. Ph©n lo¹i dung dÞch → dùa vµo gi¸ trÞ ®é tan : • NÕu mt = S → dung dÞch b·o hoµ. • NÕu mt < S → dung dÞch ch−a b·o hoµ. • NÕu mt > S → dung dÞch qu¸ b·o hoµ. 4. C¸c lo¹i c«ng thøc tÝnh nång ®é dung dÞch :