Nội dung

Ta TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH TAØI LIEÄU BAØI GIAÛNG S P K T PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC GIAÙO DUÏC Taùc giaû: Ts. Nguyeãn Vaên Tuaán (LÖU HAØNH NOÄI BOÄ) TP. HOÀ CHÍ MINH, THAÙNG 9 NAÊM 2007 Trang 3 NỘI DUNG I. 1. 1.1. 1.2. 1.3. 2. II. 1. 2. 3. 4. 4.1. CHƯƠNG I: NHỮNG CƠ SỞ CHUNG VỀ KHOA HỌC GIÁO DỤC VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC MỘT SỐ KHÁI NIỆM KHÁI NIỆM KHOA HỌC Ý NGHĨA CỦA KHOA HỌC SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BỘ MÔN KHOA HỌC GIÁO DỤC KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC KHÁI NIỆM CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA NGHIÊN CỨU KHGD NHỮNG YÊU CẦU ĐỐI VỚI NGƯỜI NCKH CÁC LOẠI HÌNH NGHIÊN CỨU PHÂN LOẠI THEO CHỨC NĂNG NGHIÊN CỨU 4.2. PHÂN LOẠI THEO TÍNH CHẤT CỦA SẢN PHẨM NGHIÊN CỨU III. 1. 2. 3. 4. I. II. I. 1. 2. 3. 4. II. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. I. 1. 2. 3. II. CÁC LĨNH VỰC NCKHGD TÌM HIỂU HỆ THỐNG VĨ MÔ VÀ CHÍNH SÁCH GD TÌM HIỂU NGƯỜI HOC, PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC GIÁO DỤC NGHIÊN CỨU QUÁ TRÌNH DẠY HỌC TÌM HIỂU HIỆU QUẢ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CHƯƠNG II. LOGIC TIẾN HÀNH MỘT CÔNG TRÌNH NCKH LÔGIC TIẾN TRÌNH NGHIÊN CỨU LÔGIC NỘI DUNG CÔNG TRÌNH KHOA HỌC. CHƯƠNG III. ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU VÀ SOẠN ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI KHOA HỌC KHÁI NIỆM VỀ ĐỀ TÀI KHOA HỌC PHƯƠNG THỨC PHÁT HIỆN ĐỀ TÀI NC ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỀ TÀI NCKH TỰA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI MỤC TIÊU NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP DÀN Ý NỘI DUNG CÔNG TRÌNH TÀI LIỆU THAM KHẢO KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU CHƯƠNG IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC NHỮNG CƠ SỞ CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ĐỊNH NGHĨA ĐẶC TRƯNG CỦA PHƯƠNG PHÁP NCKH PHÂN LOẠI PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU THU THẬP THÔNG TIN Trang 4 TRANG 1. 1.1. 1.2. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 5. 6. 7. 7.1. 7.2. 7.3. I. II. 1. 2. 3. I. II. 1. 2. 3. 3.1. 3.2. III. 1. 2. 2.1. 2.2. 3. PHƯƠNG PHÁP QUAN SÁT KHOA HỌC KHÁI NIỆM CÁC CÔNG VIỆC QUAN SÁT KHOA HỌC ĐIỀU TRA GIÁO DỤC KHÁI NIỆM CÁC LOẠI ĐIỀU TRA TRONG NGHIÊN CỨU GIÁO DỤC KỸ THUẬT ĐẶT CÂU HỎI KỸ THUẬTCHỌN MẪU ĐIỀU TRA PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG KẾT KINH NGHIỆM GIÁO DỤC KHÁI NIỆM MỤC ĐÍCH CỦA TỔNG KẾT KINH NGHIỆM GIÁO DỤC CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH TỔNG KẾT KINH NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM TỔ CHỨC THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM PHƯƠNG PHÁP CHUYÊN GIA NGHIÊN CỨU SẢN PHẨM HOẠT ĐỘNG SƯ PHẠM CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU LÝ THUYẾT PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP LÝ THUYẾT PHƯƠNG PHÁP PHÂN LOẠI HỆ THỐNG HÓA LÝ THUYẾT MÔ HÌNH HÓA CHƯƠNG V. XỬ LÝ THÔNG TIN ĐẠI CƯƠNG VỀ THÔNG TIN VÀ XỮ LÝ THÔNG TIN QUI TRÌNH XỮ LÝ THÔNG TIN MÃ HÓA SỐ LIỆU THỐNG KÊ XỮ LÝ THÔNG TIN TRÌNH BÀY BẰNG BIỂU ĐỒ CHƯƠNG VI. CÔNG BỐ VÀ TRÌNH BÀY CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC KHÁI NIỆM CHUNG CÁC LOẠI KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BÀI BÁO KHOA HỌC CHUYÊN KHẢO KHOA HỌC CÁC LOẠI LUẬN VĂN KHOA HỌC KHÁI NHIỆM VỀ LUẬN VĂN KHOA HỌC CÁC THỂ LOẠI CỦA LUẬN VĂN KHOA HỌC TRÌNH BÀY CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU HÌNH THỨC VÀ CẤU TRÚC CỦA CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU NGÔN NGỮ KHOA HỌC VĂN PHONG SƠ ĐỒ, HÌNH, ẢNH TRÍCH DẪN KHOA HỌC Trang 5 CHƯƠNG I: NHỮNG CƠ SỞ CHUNG VỀ KHOA HỌC GIÁO DỤC VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM 1. KHOA HỌC 1.1. Khái niệm Khoa học được hiểu là „hệ thống những tri thức về mọi loại qui luật của vật chất, qui luật về xã hội tư duy. Khoa học được hiểu là một hệ thống tri thức về tự nhiên xã hội và tư duy về những qui luật phát triễn khách quan của tự nhiên, xã hội và tư duy. Nó giải thích một cách đúng đắn nguồn gốc của những sự kiện ấy, phát hiện ra những mối liên hệ của các hiện tượng, vũ trang cho con người những tri thức về qui luật khách quan của thế giới hiện thực để con người áp dụng váo thực tiễn sản xuất và đời sống. 1 Khoa học còn được hiểu là một hoạt động xã hội nhằm tìm tòi, phát hiện qui luật, hiện tượng và vận dụng các qui luật ấy để sáng tạo ra nguyên lý các các giải pháp tác động vào các sự vật, hiện tượng, nhằm biến đổi trạng thái của chúng. 1.2. Ý nghĩa của KH Người ta vẫn nói rằng KH là động lực thúc đẩy sự phát triển xã hội, làm cho con người ngày càng văn minh hơn, nhân ái hơn, sống tốt hơn và vững tin hơn vào chính bản thân mình trong cuộc sống. Cụ thể những nội dung đó là: - Con người hiểu được tự nhiên, nắm được các qui luật biến đổi, chuyển hóa của vật chất, chinh phục tự nhiên theo qui luật của nó. - Con người nắm được các qui luật vận động của chính xã hội mình đang sống và vận dụng chúng để thúc đẩy xã hội ấy phát triển nhanh chóng hơn. - Con người ngày càng có ý thức, càng thận trọng hơn trong việc nhận thức KH: không vội vã, không ngộ nhận, không chủ quan, tiến vững chắc đến chân lí của tự nhiên. - Khoa học chân chính chống lại những quan điểm sai trái (mê tín dị đoan, phân biệt chủng tộc...). - Khoa học làm giảm nhẹ lao động của con người, cải thiện chất lượng cuộc sống. 1 GS. Nguyễn Văn Lê: Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà xuất bản trẻ, 1995, trang 12. Trang 6 1.3. Sự hình thành và phát triển của bộ môn khoa KH Sự hình thành một bộ môn khoa học hay một khoa học mới đều xuất phát từ một tiên đề khoa học. Ví dụ từ tiên đề Eulide: “từ một điểm ngoài một đường thẳng trong cùng một mặt phẳng, người ta có thể vẽ được một đường thẳng song song với đường thẳng ấy và chỉ một mà thôi” đã dẫn đến một bộ môn khoa học hình học. Hàng loạt bộ môn khoa học được hình thành dựa trên sự phát hiện mới về những qui luật tự nhiên và xã hội. Sự hình thành bộ môn khoa học mới có thể từ hai con đường, đó là sự phân lập các khoa học hay sự tích hợp các khoa học. ví dụ: - phân lập: triết học: logic, Xã hội học, khoa học giáo dục… - Tích hợp: Kinh tế học giáo dục… Theo tác giả TS. Phạm Minh Hạc 2 Khoa học được phân thành 4 nhóm: - nhóm khoa học tự nhiên - nhóm khoa học xã hội - nhóm khoa học kỹ thuật - nhóm khoa học về tư duy Tất cả các nhóm khoa hoc trên đều giao thoa với nhóm khoa học về con người. Theo Vũ Cao Đàm 3 , một khoa học được thừa nhân khi đáp ứng được các tiêu chí: Tiêu chí 1. Có đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là bản thân sự vật hoặc hiên tượng được đặt trong phạm vi quan tâm của bộ môn khoa học. Một sự vật hay hiện tượng cũng có thể là đối tượng nghiên cứu của nhiều bộ môn khác nhau. Nhưng mỗi khoa học nghiên cứu trên một khía cạnh khác nhau. Ví dụ con người là đối tượng nghiên cứu của tâm lý học, y học, xã hội học... Tiêu chí 2. Có một hệ thống lý thuyết Chỉ khi hình thành được một hệ thống lý thuyết, một bộ môn khoa học mới khẳng định được vị trí trong hệ thống các khoa học. hệ thống lý thuyết bao gồm những khái niệm, phạm trù, qui luật, dịnh luật… Tiêu chí 3. Có một hệ thống phương pháp nghiên luận nghiên cứu 2 Ts. Phạm Minh Hạc: Khoa học giáo dục trong bảng phân loại khoa học hiện đại. Trong: Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục, Tp. Hồ Chí Minh, 1994. 3 Vũ Cao Đàm: Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà xuất bản Giáo dục, 1997, trang 13 Trang 7 Một bộ môn khoa học được đặc trưng bởi một hệ thống phương pháp luận: phương pháp luận riêng của khoa học đó và phương pháp luận thâm nhập từ các bộ môn khoa học khác. Tiêu chí 4. có mục đích ứng dụng Mỗi khoa học đều có những ứng dụng thực tiễn hay phục vụ cho sự hiểu biết nào đó. 2. GIÁO DỤC Giáo dục vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật. Giáo dục là một quá trình đào tạo con người một cách có mục đích, nhằm chuẩn bị cho họ tham gia vào đời sông xã hội, lao động sản xuất, bằng cách tổ chức việc truyền thụ và lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử xã hội của loài người. Giáo dục được hiểu dưới hai góc độ: (1) Giáo dục được xem như là tập hợp các tác động sư phạm đến người học với tư cách là một đối tượng đơn nhất; (2) Giáo dục được như là một hoạt động xã hội, dạng tái sản xuất ra lực luợng lao động mới. Ở đây, đối tượng là thế hệ trẽ, là tập hợp các đối tượng đơn nhất. Giáo dục là đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ lao động; Khi nói đến giáo dục theo nghĩa rộng, là ta thường liên tưởng ngay đến cụm từ "giáo dục theo nghĩa hẹp và đào tạo". Giáo dục theo nghĩa hẹp, là một quá trình hoạt động có ý thức, có mục đích, có kế hoạch của một người (hay một nhóm người) - gọi là giáo viên - nhằm tác động vào hệ thống nhận thức của người đó, để làm phát triển trí thông minh, phát triển khả năng nhận thức phù hợp với thế giới khách quan, và làm phát triển nhận thức của người đó lên; qua đó tạo ra một con người mới, có những phẩm chất phù hợp với yêu cầu được đặt ra. Giáo dục theo nghĩa hẹp là nuôi dưỡng, làm cho phát triển hoặc triệt tiêu, giảm cái có sẵn. Ví dụ như trí thông minh căn bản là cái có sẵn, tính thiện là cái có sẵn,... Giáo dục làm tăng trưởng trí thông minh căn bản, và tính thiện lên Ðào tạo là một quá trình truyền thụ, chuyển giao kiến thức và kinh nghiệm một cách có ý thức, có mục đích, có kế hoạch của một người (hay một nhóm người) gọi là giáo viên - vào người đó, nhằm tạo ra một số sự nhận thức,một số kỹ năng hoạt Trang 8 động phù hợp với yêu cầu của công việc, và phát triển chúng nó lên bằng cách rèn luyện. Công việc này có thể là hoạt động trí não, hay họat động chân tay. Đào tạo là tạo ra cái mới hoàn toàn, chứ không phải là cái có sẵn. Ví dụ chữ viết, những kiến thức về toán học, các kỹ năng về tay nghề, các thế võ,... Ban đầu chúng hoàn toàn chưa có nơi một con người. Chỉ sau khi được huấn luyện, đào tạo thì chúng mới có ở nơi ta.Ví dụ: học sinh được dạy học môn toán, để có kỹ năng tính toán. Một nhà khoa học được đào tạo, để có các kỹ năng nghiên cứu khoa học. Một vị Tu sĩ được dạy cách ngồi thiền, để có thể ngồi thiền tu tập sau này, Một người công nhân, được đào tạo tay nghề, để có thể làm việc sau này... Tuy rằng, giáo dục không phải là đào tạo, nhưng muốn giáo dục thành công thì cần phải thông qua công tác đào tạo. Vì vậy chúng có mối liên hệ rất mật thiết với nhau. Cho nên khái niệm giáo dục trong bộ môn này được hiểu bao gồm cả giáo dục và đào tạo. 3. KHOA HỌC GIÁO DỤC Khoa học giáo dục (KHGD) là một bộ phân của hệ thống các khoa học nghiên cứu về con người, bao gồm: giáo dục học, tâm lý học sư phạm, lý luận dạy học, phương pháp giảng day bộ môn... KHGD có mối quan hệ với các khoa học khác như triết học, xã hội học, dân số học, kinh tế học, quản lý học...So với các khoa học khác, KHGD có đặc điểm nội bật đó là: tính phức tạp và tính tương đối. Tính phức tạp hể hiện ở mối quan hệ giao thoa với các khoa học khác, không có sự phân hóa triệt để, mà cần có sự phối hợp bởi vì con người vốn là thế giới phức tạp. Cuối cùng các qui luật của KHGD là mang tính số đông, có tính chất tương đối, không chính xác như toán học, hóa học... KHGD nghiên cứu những qui luật của quá trình truyền đạt (người giáo viên) và quá trình lĩnh hội (người học) tức là qui luật giữa người với người, nên thuộc phạm trù khoa học xã hội. Phương pháp của KHGD nói riêng và KHXH nói chung là quan sát, điều tra, trắc nghiệm, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm, thực nghiệm... Khi xem giáo dục là tập hợp các tác động sư phạm đến người học với tư cách là một đối tượng đơn nhất, thì KHGD nghiên cứu mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy và học, phương tiện dạy học và các mối quan hệ hài hòa giữa các yếu tố đó. Nó như là một hệ khép kín ổn định. Trang 9 Khi xem giáo dục như là một hoạt động xã hội, đào tạo ra lực luợng lao động mới, KHGD nghiên cứu mối quan hệ giữa sản xuất xã hội và đội ngũ người lao động cần giáo dục đào tạo: - các yêu cầu của sản xuất xã hội đối với đội ngũ lao động về kiến thức, kỹ năng, phẩm chất; - qui hoạch phát triễn giáo dục; - hệ thống giáo dục quốc dân; - logíc tác động qua lại giữa nền sản xuất và đào tạo. Như vậy chúng ta có thể nhận thấy là khi xem xét một vấn đề về KHGD phải đặt trong nhiều mối quan hệ và tiếp cận hệ thống như: - Hệ thống giáo dục quốc dân gồm nhiều bộ phận hay hệ thống con có sự tác động qua lại với môi trường hay phân hệ khác như kinh tế, chính trị, văn hóa - Hệ thống quá trình đào tạo (giáo viên, học sinh, tài liệu, trang thiết bị, lớp học và các tác động của môi trường học ở địa phương… - Hệ thống chương trình các môn học - Hệ thống tác động sư phạm đến từng cá thể và đặc điểm nhân cách, tâm lý lứa tuổi… IV. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC 2. KHÁI NIỆM 3 Nghiên cứu khoa học Kho tàng tri thức của loài người ngày một nhiều là do các thế hệ con người nối tiếp nhau làm nên, trong đó, chủ yếu là kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học. Vậy, nghiên cứu khoa học là gì ? Nghiên cứu là một công việc mang tính chất tìm tòi, xem xét cặn kẽ một vấn đề nào đó để nhận thức nó hoặc để giảng giải cho người khác rõ. Ví dụ: nghiên cứu một bài toán, nghiên cứu một câu nói để hiểu nó, nghiên cứu bảng giờ tàu để tìm chuyến đi thích hợp cho mình. Nghiên cứu có hai dấu hiệu: - Con người làm việc (tìm kiếm) tự lực (cá nhân hoặc nhóm) - Tìm ra cái mới cho chủ thể, cho mọi người. Trang 10 Nếu đối tượng của công việc là một vấn đề khoa học thì công việc ấy gọi là nghiên cứu khoa học. Nếu con người làm việc, tìm kiếm, tuy xét một vấn đề nào đó một cách có phương pháp thì cũng có thể gọi là nghiên cứu khoa học. Nghiên cứu khoa học là sự tìm tòi, khám phá bản chất các sự vật (tự nhiên, xã hội, con người), nhằm thỏa mãn nhu cầu nhận thức, đồng thời sáng tạo các giải pháp tác động trở lại sự vật, biến đổi sự vật theo mục đích sử dụng. Nghiên cứu khoa học là một hoạt động xã hội, với chức năng tìm kiếm những điều mà khoa học chưa biết, hoặc là phát hiện bản chất sự vật, phát triển nhận thức khoa học về thế giới; hoặc là sáng tạo phương pháp mới và phương tiện kỹ thuật mới để cải tạo thế giới. Nghiên cứu khoa học, theo Dương Thiệu Tống 4 là một hoạt động tìm hiểu có tính hệ thống đạt đến sự hiệu biết được kiểm chứng. Nó là một hoạt động nỗ lực có chủ đích, có tổ chức nhằm thu thập những thông tin, xem xét kỹ , phân tích xếp đặc các các dữ kiện lại với nhau rồi rồi đánh giá các thông tin ấy bằng con đường qui nạp và diễn dịch. Cũng theo những quan điểm trên, Vũ Cao Đàm 5 cho rằng nghiên cứu khoa học nói chung là nhằm thỏa mãn về nhu cầu nhận thức và cải tạo thế giới đó là: - Khám phá những thuộc tính bản chất của sự vật và hiện tượng - Phát hiện qui luật vận động của sự vật và hiện tượng - Vận dụng qui luật để sáng tạo giải pháp tác động lên sự vật hiện tượng Nghiên cứu khoa học là một quá trình sử dụng những phương pháp khoa học, phương pháp tư duy, để khám khá các hiện tượng, phát hiện qui luật để nâng cao trình độ hiểu biết, để giải quyết những nhiệm vụ lý luận hay thực tiễn, các đề xuất trên cơ sở kết quả nghiên cứu. 3 Nghiên cứu khoa học giáo dục Nghiên cứu khoa học giáo dục là hoạt động nghiên cứu khoa học trong lĩnh vựu về khoa học giáo dục. Sau đây là định nghĩa chung về NCKHGD 6 : 4 GS. TS. Dương Thiệu Tống: Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục và tâm lý. Nhà xuất bản khoa học xã hội, 2005, trang 22 ff. 5 Vũ Cao Đàm: Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà xuất bản Giáo dục, 1997, trang 23 6 GS. TS. Dương Thiệu Tống: Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục và tâm lý, nhà xuất bản khoa học xã hội, 2005, trang 22 ff. Trang 11 Nghiên cứu khoa học giáo dục là một hoạt động nghiên cứu khoa học đặc thù trong lĩnh vực giáo dục. Nó là một hoạt động có tính hệ thống, xuất phát từ khó khăn trong hoạt động giáo dục hay từ nhu cầu nhận thức hoạt động giáo dục nào đấy, cố gắng hiểu biết nhằm tìm ra được cách giải thích sâu sắc về cấu trúc và cơ chế cùng biện chứng của sự phát triển của một hệ thống giáo dục nào đó hay nhằm khám phá ra những khái niệm, những qui luật mới của thực tiễn giáo dục mà trước đó chưa ai biết đến Sản phẩm của nghiên cứu KHGD là những hiểu biết mới về họt động giáo dục (những chân lý mới, những phương pháp làm việc mới, những lý thuyết mới, những dữ báo có căn cứu). Nghiên cứu có nghĩa là tìm tòi: người nghiên cứu đi tìm cái mới (đã có trong thực tiễn hay tạo ra trong những kinh nghiệm có hệ thống và tập trung). Theo nghĩa đó, một công trình chỉ tập hợp các thông tin đã có sẵn không phải là một sản phẩm của nghiên cứu khoa học. Hoạt động nghiên cứu KHGD là hoạt động sáng tạo: sáng tạo ra tri thức mới, kinh nghiệm mới, phương pháp mới trong hoạt động giáo dục. 3 Những công việc chủ yếu của nghiên cứu khoa học nói chung ( 1) Thu thập dữ liệu: Sau khi xác định cho mình một đề tài nghiên cứu thì việc trước tiên là phải tìm thấy những sự kiện có liên quan đến đề tài. Bằng các phương pháp: điều tra, quan sát, đo đạc, làm thí nghiệm để có những tài liệu, số liệu cần thiết cho công việc phục vụ cho một mục đích nào đó tiếp theo. Những việc làm ấy được gọi là thu thập dữ liệu. Dữ liệu là sự kiện được thu gọn lại trong các hình ảnh, con số, văn bản... vì vậy nếu việc thu thập dữ liệu không tốt (không thật, không chính xác, không đa dạng...) thì những kết quả của NCKH sẽ không trung thực, sai lệch với thực tiễn và tất nhiên sẽ không trở thành khoa học. (2) Sắp xếp dữ liệu: Qua những hoạt động nghiên cứu ban đầu, ta thu được rất nhiều dữ liệu. Cần sắp xếp chúng lại theo hệ thống, thứ, loại, thậm chí có thể sàng lọc bớt những dữ liệu không cần thiết hoặc quyết định bổ sung thêm dữ liệu mới để công việc cuối cùng được đơn giản hơn. (3) Xử lí dữ liệu: Trang 12