Nội dung

SÛÃ DUÅNG CAÁC PHÛÚNG TIÏÅN GIA ÀÏÍ PHAÁT TRIÏÍN NHÊÅN THÛÁC CHO T NGUYÏÎN MINH NGOÅC* Ngaây nhêån baâi: 30/10/2017; ngaây sûãa chûäa: 01/11/2017; ngaây duyïåt àùng: 09/11/2017. Abstract: Communication plays an extremely important role and is a means for people to improve their knowledge and community. For the deaf children, listening function is reduced, thus verbal communication competence is also limited that im process. Therefore, use of various communicative techniques to develop the awareness for deaf children is a useful method. Keywords : Communicative means, awareness, deaf children. 1. Àùåt vêën àïì - Vïì trñ nhúá: Do nhûäng haån chïë vïì thñnh giaác nïn Trong àúâi söëng caá nhên vaâ xaä höåi, giao tiïëp àoángviïåc tiïëp cêån vaâ ghi nhúá cuãa treã àiïëc chuã yïëu thöng vai troâ quan troång, noá coá mùåt trong moåi hoaåt àöångqua thõ giaác. Sûå ghi nhúá caác sûå vêåt, hiïån tûúång cuãa treã cuãa con ngûúâi. Coá thïí khùèng àõnh rùçng nïëu khöng àiïëc dûåa trïn dûåa trïn sûå thiïët lêåp caác möëi quan hïå yá coá giao tiïëp thò xaä höåi khöng thïí töìn taåi, vò trong xaänghôa giûäa caác sûå vêåt múái tri giaác àûúåc. Àöëi vúái treã àiïëc, höåi luön laâ cöång àöìng ngûúâi coá sûå raâng buöåc vaâ liïn khaã nùng tri giaác bùçng mùæt töët hún treã bònh thûúâng. kïët vúái nhau. Àöëi vúái cöång àöìng treã àiïëc, do sûác nghe - Vïì tri giaác: Khaã nùng tri giaác bùçng mùæt cuãa treã suy giaãm nïn khaã nùng giao tiïëp bùçng ngön ngûä noái àiïëc rêët phaát triïín vaâ töët hún so vúái treã nghe bònh thûúâng. haån chïë, keáo theo nhûäng aãnh hûúãng vïì quaá trònh Treã àiïëc quan saát sûå vêåt bùçng thõ giaác nhanh hún vaâ nhêån thûác. chñnh xaác hún. Chñnh khaã nùng naây maâ treã àiïëc coá Trong quaá trònh hoåc têåp, treã àiïëc khöng thïí tham thïí nhêån thûác thïë giúái xung quanh àêìy àuã mùåc duâ gia àêìy àuã vaâ chêët lûúång caác hoaåt àöång vò baãn thên treã khöng nghe thêëy. thiïëu phûúng tiïån giao tiïëp bùçng ngön ngûä noái. Vêåy - Vïì ngön ngûä: Khaã nùng nghe bõ haån chïë nïn sûå phûúng tiïån naâo laâ phûúng tiïån hûäu ñch vaâ hiïåu quaã phaát triïín ngön ngûä noái cuãa treã àiïëc bõ aãnh hûúãng. Sûå àöëi vúái treã àiïëc. Vêën àïì naây coân chûa àûúåc quan têm phaát triïín cuãa ngön ngûä phuå thuöåc vaâo thúâi gian vaâ úã caác trûúâng hoâa nhêåp noái chung vaâ caác trûúâng chuyïnmûác àöå mêët sûác nghe. Sûå töín thêët chûác nùng nghe caâng súám, caâng nùång thò khuyïët têåt vïì ngön ngûä caâng biïåt daåy treã àiïëc noái riïng. Sûã duång caác phûúng tiïån giao tiïëp trong daåy hoåc nùång nïì. Trong khi noái, treã àiïëc khöng biïët caách sûã treã àiïëc cêìn àaãm baão phuâ húåp vúái khaã nùng giao tiïëpduång caách ngùæt quaäng luöìng khñ vaâ chia cêu thaânh treã àiïëc. Do sûã duång caác phûúng tiïån giao tiïëp àùåc thuâ caác àoaån. Gioång noái cuãa treã àiïëc yïëu, khöng coá húi. nïn àùåc àiïím cuãa treã àiïëc mang sùæc thaái riïng, cêìn Do haån chïë vïì khaã nùng noái nïn treã àiïëc rêët khoá nùæm àûúåc nghiïn cûáu nhùçm phaát triïín nhêån thûác cuãa treã àûúåc caác quy tùæc ngûä phaáp vaâ hònh thaânh khaái niïåm múái.Trong caách viïët cuãa treã àiïëc thûúâng bõ sai lïåch vïì àiïëc phaát triïín töët nhêët. ngûä phaáp, sai lïåch vïì caác thaânh phêìn cuãa cêu. ÚÃ baâi 2. Nöåi dung 2.1. Möåt söë àùåc àiïím nhêån thûác cuãa treã àiïëc: viïët cuãa treã àiïëc thûúâng thiïëu tñnh logic vaâ tñnh trêåt tûå, - Vïì tû duy : Möåt trong nhûäng àùåc àiïím cuãa tû duy àùåc biïåt caác sûå kiïån thûúâng bõ löån xöån, mö taã phêìn phuå chñnh laâ möëi quan hïå mêåt thiïët vúái ngön ngûä. Ngön maâ quïn ài phêìn chñnh... ngûä àûúåc coi laâ phûúng tiïån chuã yïëu àïí biïíu àaåt caác 2.2. Giao tiïëp cuãa treã àiïëc Hoåc sinh àiïëc sûã duång rêët nhiïìu phûúng tiïån giao kïët quaã cuãa tû duy. Treã àiïëc bõ haån chïë vïì ngön ngûä, do vêåy noá seä aãnh hûúãng rêët nhiïìu àïën tû duy, cuå thïí laâtiïëp khaác nhau. Do àùåc àiïím khoá khùn vïì giao tiïëp, sûå thiïëu huåt vïì söë lûúång nhûäng biïíu tûúång, caác khaáiàùåc biïåt laâ àöëi vúái nhûäng treã àiïëc thò phûúng tiïån giao niïåm àûúåc diïîn àaåt bùçng ngön ngûä noái...Qua tòm hiïíu tiïëp chuã yïëu laâ phûúng tiïån giao tiïëp phi ngön ngûä. thûåc tïë, chuáng töi nhêån thêëy khaã nùng phên tñch cuãa Thêåt khoá àïí coá thïí khùèng àõnh àûúåc viïåc sûã duång treã àiïëc khaá töët, treã coá thïí dïî daâng nhêån ra nhûäng àùåc phûúng tiïån naâo laâ hûäu ñch vaâ hiïåu quaã àöëi vúái sûå àiïím riïng cuãa tûâng sûå vêåt nhûng rêët haån chïë khi tòm nhûäng àùåc àiïím chung giûäa chuáng. * Trûúâng Cao àùèng sû phaåm Trung ûúng 64 Taåp chñ Giaáo duåc SÖË ÀÙÅC BIÏÅT (Thaáng 11/2017) phaát triïín nhêån thûác cuãa treã àiïëc. Búãi leä, möîi phûúng Muöën thûåc hiïån biïån phaáp naây coá hiïåu quaã cêìn coá tiïån giao tiïëp trong daåy hoåc coá ûu vaâ nhûúåc àiïím nhûäng àiïìu kiïån sau: + Trang bõ maáy trúå thñnh ngay tûâ nhêët àõnh. Viïåc sûã duång phûúng tiïån giao tiïëp naâo khi phaát hiïån treã bõ àiïëc. Hêìu hïët, treã àiïëc coân coá khaã vaâ sûã duång nhû thïë naâo trong daåy hoåc coân phuå thuöåc nùng nghe coân soát laåi. Vò vêåy, maáy trúå thñnh tuy khöng rêët nhiïìu vaâo möîi treã àiïëc cuäng nhû nùng lûåc cuãagiuáp phuåc höìi hoaân toaân khaã nùng nghe nhûng coá thïí möîi giaáo viïn. Do àùåc àiïím khoá khùn vïì giao tiïëp, khuïëch àaåi möåt caách thñch húåp thöng àiïåp cuãa lúâi noái àùåc biïåt laâ àöëi vúái nhûäng treã àiïëc thò phûúng tiïån giaonïn treã coá thïí nhêån àûúåc thöng àiïåp nhû nhûäng ngûúâi tiïëp chuã yïëu laâ phûúng tiïån khöng lúâi. Trong giao nghe bònh thûúâng. Möi trûúâng nghe yïn tônh. Tûâ ngûä tiïëp khöng lúâi, cûã chó àiïåu böå, neát mùåt, caác kñ hiïåu sûã laâ duång trong giao tiïëp vúái treã khiïëm thñnh ngùæn goån, nhûäng yïëu töë quan troång nhêët. Hoåc sinh khiïëm thñnh dïî hiïíu. Àùåc biïåt, chuáng ta phaãi sûã duång töëi àa caác khöng sûã duång àún nhêët möåt phûúng tiïån giao tiïëp phûúng tiïån trûåc quan trong daåy hoåc vaâ tön troång maâ kïët húåp nhiïìu phûúng tiïån vúái nhau. Àöëi vúái hoåccaách biïíu àaåt giao tiïëp cuãa treã àiïëc; + Treã khuyïët têåt sinh àiïëc, coá rêët nhiïìu caách sûã duång vaâ kïët húåp caác cêìn coá àuã kinh nghiïåm vïì ngön ngûä noái. Muöën coá phûúng tiïån giao tiïëp. àûúåc kïët quaã naây thò cêìn cung cêëp cho treã nhûäng Trong cuöåc söëng, con ngûúâi luön sûã duång kïët húåp ngön ngûä noái trong nhûäng nùm àêìu àúâi cuãa treã àiïëc. caác phûúng tiïån giao tiïëp àïí hoaåt àöång giao tiïëp àaåt Do nhûäng thiïëu huåt vïì khaã nùng nghe nïn viïåc cung hiïåu quaã cao. Coá hai loaåi: ngön ngûä vaâ phi ngön ngûä. cêëp cho treã söë lûúång vaâ chêët lûúång ngön ngûä noái seä Thöng thûúâng, têët caã caác hoaåt àöång nhêån thûác úã ngûúâi haån chïë rêët nhiïìu. Àïí phaát triïín ngön ngûä noái, cêìn coá phaát triïín bònh thûúâng àïìu àûúåc liïn kïët vúái nhau thöng möi trûúâng vaâ phûúng phaáp thñch húåp. qua ngön ngûä. Ngön ngûä coá vai troâ quan troång trong 2.3.2. Sûã duång giao tiïëp töíng húåp trong daåy hoåc sûå phaát triïín nhêån thûác cuãa con ngûúâi. Noá àûúåc xemtreã àiïëc:Giao tiïëp töíng húåp laâ hònh thûác giao tiïëp sûã laâ phûúng tiïån giuáp con ngûúâi trao àöíi thöng tin, truyïìn duång caác hònh thûác giao tiïëp laâm phûúng tiïån giao àaåt vaâ lônh höåi kinh nghiïåm xaä höåi. Ngoaâi ra, ngön ngûätiïëp. Vñ duå nhû chûä caái ngoán tay, lúâi noái, nghe, àoåc coân phaãn aánh tònh caãm, trao àöíi yá kiïën vaâ baây toã nhûäng hònh miïång, viïët, biïíu hiïån bùçng neát mùåt vaâ ngön ngûä quan àiïím àïí múã röång têìm hiïíu biïët cuãa caá nhên. kñ hiïåu. Bùçng caách naây, treã àiïëc coá thïí sûã duång nhiïìu Phûúng tiïån phi ngön ngûä xaãy ra thûúâng xuyïn trong cú quan caãm giaác àïí phaát triïín ngön ngûä vaâ lônh höåi giao tiïëp noái chung vaâ trong giao tiïëp giûäa giaáo viïn caác phûúng tiïån giao tiïëp. vaâ hoåc sinh noái riïng. Àöëi vúái treã àiïëc, caác phûúng tiïån Biïíu hiïån cuãa giao tiïëp töíng húåp laâ sûå kïët húåp àöìng phi ngön ngûä laâ yïëu töë cûåc kò quan troång giuáp treã nhêån thúâi lúâi noái vúái tñn hiïåu cûã chó àïí diïîn àaåt yá nghôa. Trong thûác thïë giúái xung quanh. giao tiïëp töíng húåp, àöëi vúái treã àiïëc, khi giao tiïëp töíng 2.3. Möåt söë biïån phaáp sûã duång phûúng tiïån húåp, treã thûúâng kïët húåp àöìng thúâi lúâi noái vúái tñn hiïåu cûã giao tiïëp àïí phaát triïín nhêån thûác cho treã àiïëc chó.Treã àiïëc bõ mêët thñnh lûåc úã mûác àöå nùång vaâ sêu, duâ 2.3.1. Sûã duång ngön ngûä noái kïët húåp vúái nghe: coá maáy trúå thñnh thò vêîn gùåp khoá khùn khi nghe vaâ Biïån phaáp naây dûåa trïn quan àiïím tiïëp cêån nghe vaâ phên biïåt êm thanh, lúâi noái. Khi àûúåc khuyïën khñch noái. Caác nhaâ khoa hoåc theo quan àiïím naây cho rùçng bùçng caác phûúng thûác khaác, treã àiïëc tûå tin hún rêët treã àiïëc cêìn àûúåc giaáo duåc àïí phaát triïín khaã nùng noáinhiïìu. Viïåc sûã duång caác kñ hiïåu giuáp cho quaá trònh cuãa mònh vò àêy laâ phûúng tiïån giao tiïëp cuãa cöång hiïíu vaâ sûã duång ngön ngûä àûúåc thuác àêíy nhanh choáng àöìng. Biïån phaáp naây nhùçm triïåt àïí khai thaác khaã nùng giöëng nhû quaá trònh àaåt àûúåc khaã nùng ngön ngûä úã buâ àùæp cuãa kñ hiïåu ngön ngûä khi treã hoåc nhûäng vêën àïì treã nghe bònh thûúâng. Giao tiïëp töíng húåp coá nhûäng chûáa tûâ múái, thuêåt ngûä múái, kïët húåp vúái viïåc têån duång aãnh hûúãng tñch cûåc túái sûå phaát triïín tònh caãm vaâ traánh khaã nùng nghe coân laåi cuãa treã àïí phaát triïín ngön ngûä cho treã àiïëc khoãi nhûäng hiïån tûúång têm lñ tiïu cûåc. noái. Khi sûã duång ngön ngûä noái seä giuáp chuáng ta phaá vúä 2.3.3. Sûã duång song ngûä laâm phûúng tiïån giao haâng raâo caãn trúã giao tiïëp giûäa nhûäng treã àiïëc vaâ treã tiïëp trong daåy hoåc:Xuêët phaát tûâ goác àöå xaä höåi, coi bònh thûúâng. Búãi leä, khöng coá àûáa treã àiïëc naâo laâ àiïëc troång vùn hoáa àùåc thuâ cuãa treã àiïëc. Treã àiïëc khöng hoaân hoaân ngay tûâ khi múái sinh, àa söë treã àiïëc nùång phaãi laâ ngûúâi thêëp keám so vúái ngûúâi nghe bònh vêîn coá khaã nùng nghe àûúåc tiïëng àöång. Ûu thïë lúán thûúâng maâ hoå chó coá khiïëm khuyïët nhêët àõnh. Hoå nhêët cuãa phûúng phaáp naây laâ haån chïë töëi àa khoaãngcoá nhûäng neát vùn hoáa riïng vaâ hoå cêìn àûúåc xaä höåi caách giûäa treã àiïëc vaâ treã nghe bònh thûúâng. Treã àiïëchoáa sao cho hoå coá thïí lônh höåi àûúåc nhûäng baãn sùæc àûúåc giaáo duåc bùçng ngön ngûä noái taåo cho treã sûå tin,cuãa xaä höåi êëy. Qua ngön ngûäñkhiïåu, treã àiïëc coá thïí khöng caãm thêëy bõ xa laánh, taåo cú höåi dïî daâng hoâa hiïíu àûúåc moåi thûá vaâ àûúåc thïí hiïån moåi thûá. Ngön nhêåp hún. (Xem tiïëp trang 68) (Thaáng 11/2017) Taåp chñ Giaáo duåc SÖË ÀÙÅC BIÏÅT 65 hay miïång phaát ra caác êm thanh... Àoá laâ nhûäng dêëu Taâi liïåu tham khaão hiïåu àêìu tiïn giuáp ngûúâi meå àùåt ra nhûäng cêu hoãi vïì [1] Quang Haão (2005).Nuöi con nùm àêìu.NXB Lao khaã nùng thñnh lûåc cuãa con. àöång - Xaä höåi. [2] Ngö Cöng Hoaân (1995).Têm lñ hoåc treã em lûáa tuöíi 3. Kïët luêån Taâi liïåu Viïåc phaát hiïån súám caác vêën àïì vïì khaã nùng nghe mêìm non (lûáa tuöíi tûâ loåt loâng àïën 6. tuöíi) tham khaão daânh cho caác hïå àaâo taåo giaáo viïn ngaânh cuãa treã coá yá nghôa quyïët àõnh àïën sûå phaát triïín toaân Giaáo duåc mêìm non. Höåi àöìng àaâo taåo ngaânh sû phaåm diïån àúâi söëng têm lñ xaä höåi cuãa treã. Nïëu àûúåc phaát hiïån súám, ngûúâi meå cuäng nhû ngûúâi lúán trong gia àònh seä nhaâ treã mêîu giaáo. coá biïån phaáp höî trúå, tûúng taác vaâ chùm soác, giaáo duåc[3] Nguyïîn AÁnh Tuyïët - Nguyïîn Thõ Nhû Mai - Àinh treã hiïåu quaã. Ngûúåc laåi, nïëu vêën àïì keám nghe cuãa treãThõ Kim Thoa (2007).Têm lñ treã em lûáa tuöíi mêìm.non khöng àûúåc phaát hiïån súám, seä dêîn àïën nhûäng hêåu NXB Àaåi hoåc Sû phaåm. [4] Nguyïîn AÁnh Tuyïët (2005). Giaáo duåc mêìm non quaã tiïu cûåc cho sûå phaát triïín cuãa treã, nhû: khöng thïí Nhûäng vêën àïì lñ luêån vaâ thûåc . NXB tiïîn Àaåi hoåc Sû phaát triïín àûúåc ngön ngûä noái, khöng thïí thiïët lêåp àûúåc phaåm. caác quan hïå xaä höåi, tñnh caách thêët thûúâng, khaã nùng[5] Maria Montessori (2014). Phûúng phaáp Giaáo duåc kiïím soaát caãm xuác keám... Phên tñch nhûäng àiïìu naây Montessori - Thúâi kò nhaåy caãm cuãa . NXB treã Àaåi hoåc àïí thêëy têìm quan troång cuãa ngûúâi meå trong viïåc phaát Sû phaåm. hiïån nhûäng vêën àïì cuãa treã. Chó ngûúâi meå laâ ngûúâi yïu[6] Nguyïîn Thõ Hoaâng Yïën (2006). Àaåi cûúng vïì giaáo thûúng, chùm soác vaâ gêìn guäi nhêët vúái treã múái nhaåy duåc treã àiïëc . NXB Àaåi hoåc Sû phaåm. caãm nhêët vúái nhûäng khoá khùn cuãa treã vaâ phaát hiïån kõp [7] Nguyïîn Quang Uêín (2006).Têm lñ treã àiïëc . NXB thúâi hún caã. Àaåi hoåc Sû phaåm. Sûã duång caác phûúng tiïån 3.giao tiïëp... Kïët luêån (Tiïëp theo trang 65) Vêën àïì sûã duång caác phûúng tiïån giao tiïëp nhùçm phaát triïín nhêån thûác cho treã àiïëc laâ vêën àïì khaá múái ngûä kñ hiïåu trúã thaânh thûá ngön ngûä thûåc sûå cuãavaâ chûa àûúåc quan têm àuáng mûác cuãa caác nhaâ giaáo duåc vaâ ñt àûúåc nhiïn cûáu. ÚÃ nûúác ta, treã àiïëc hêìu hïët nhûäng ngûúâi àiïëc. Sûã duång song ngûä laâm phûúng tiïån giao tiïëp tûác laâ àïìu phaát hiïån muöån vaâ vaâ khöng àûúåc can thiïåp daåy treã àiïëc hoåc thaânh thaåo ngön ngûä kñ hiïåu nhû laâsúám nïn khaã nùng biïíu àaåt ngön ngûä vaâ nhêån thûác ngön ngûä thûá nhêët trûúác khi hoåc ngön ngûä noái.. Ngön cuãa treã àiïëc rêët haån chïë. Vò vêåy, nïëu coá sûå kïët húåp ngûä kñ hiïåu khöng chó trúã thaânh phûúng tiïån giao tiïëp trong viïåc sûã duång caác phûúng tiïån giao tiïëp trong maâ coân laâ phûúng tiïån, cöng cuå àïí phaát triïín nhêån thûác. daåy hoåc phuâ húåp seä phaát triïín quaá trònh nhêån thûác Nöåi dung vaâ yïu cêìu khi thûåc hiïån caác phûúng cuãa möîi treã àiïëc. phaáp: - Vïì nöåi dung: Sûã duång kïët húåp caác phûúng tiïån Taâi liïåu tham khaão giao tiïëp theo caác quan àiïím hiïån nay. Trong quaá . NXB trònh sûã duång, nïn kïët húåp caác hònh thûác ngön ngûä [1] Nguyïîn Vùn Lï (1992). Vêën àïì giao tiïëp Giaáo duåc. noái vaâ ngön ngûä kñ hiïåu, kïët húåp caác phûúng tiïån giao [2] V.A. Sinnhiak- M.M.Nudenman (1999). Nhûäng tiïëp phi ngön ngûä vaâ ngön ngûä, kïët húåp caác phûúng àùåc àiïím cuãa sûå phaát triïín têm lñ treã. NXB àiïëc Chñnh tiïån giao tiïëp cuãa caá nhên vúái phûúng tiïån giao tiïëp trõ Quöëc gia - Sûå thêåt. nhoám vaâ giao tiïëp cuãa giaáo viïn. Àùåc biïåt, chuáng ta [3] Nguyïîn Quang Uêín (2011).Têm lñ hoåc àaåi cûúng . nïn kïët húåp caác phûúng tiïån giao tiïëp trong daåy hoåc NXB Àaåi hoåc Sû phaåm. vúái caác phûúng tiïån giao tiïëp trong möi trûúâng sinh [4] Nguyïîn Quang Uêín (2011).Giao tiïëp sû phaåm NXB Àaåi hoåc Sû phaåm. hoaåt vui chúi, cöng taác xaä höåi vaâ giao tiïëp vùn hoáa; trong giaáo duåc àùåc biïåt. [5] Nguyïîn Thõ Hoaâng Yïën (2005). Àaåi cûúng giaáo - Vïì yïu cêìu: Sûã duång kïët húåp caác phûúng tiïån giao duåc treã khiïëm thñnh . NXB Àaåi hoåc Sû phaåm. tiïëp phaãi àaãm baão tñnh caá nhên hoáa phaát triïín caác [6] Trêìn Nguyïn Hûúng (2016). Cöng nghïå höî trúå phûúng tiïån giao tiïëp phuâ húåp vúái khaã nùng nhêån thûác cho treã khuyïët têåt. Taåp chñ Giaáo duåc, söë àùåc biïåt thaáng cuãa tûâng treã. Mùåt khaác, viïåc sûã duång kïët húåp caác phûúng 9/2016; tr 135-138. tiïån giao tiïëp phaãi phuâ húåp vúái möi trûúâng, phuâ húåp vúái [7] Sandy Niemann, Devorah Greenstein, Darlena khaã nùng giao tiïëp cuãa giaáo viïn àùåc biïåt laâ kô nùng David (2006). Giuáp àúä treã àiïëc (Taâi liïåu dõch). NXB giao tiïëp vaâ khaã nùng nhêån thûác cuãa tûâng treã àiïëc. Lao àöång - Xaä höåi. 68 Taåp chñ Giaáo duåc SÖË ÀÙÅC BIÏÅT (Thaáng 11/2017)