Nội dung

Quản lý tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THPT theo phương pháp SREM 1.Đặt vấn đề Sự thật nội dung của đề tài là rất lớn, đòi hỏi sự nghiên cứu công phu và trên thực tế, chưa có những nghiên cứu cụ thể cho cấp THPT. Một số đề tài mới xuất hiện gần đây hầu hết viết về quản lý cấp Tiểu học, một cấp học có đặc điểm rất khác biệt với cấp THPT. Mặt khác các bài viết vẫn trình bày theo lối hàn lâm. Trong khuôn khổ cho phép, chúng tôi chỉ xin nêu những giải pháp cơ bản và nhấn mạnh làm rõ một giải pháp về quy trình chỉ đạo thực tiễn của Hiệu trưởng nhà trường với tổ nhóm chuyên môn. 1.Đặt vấn đề Sự thật nội dung của đề tài là rất lớn, đòi hỏi sự nghiên cứu công phu và trên thực tế, chưa có những nghiên cứu cụ thể cho cấp THPT. Một số đề tài mới xuất hiện gần đây hầu hết viết về quản lý cấp Tiểu học, một cấp học có đặc điểm rất khác biệt với cấp THPT. Mặt khác các bài viết vẫn trình bày theo lối hàn lâm. Trong khuôn khổ cho phép, chúng tôi chỉ xin nêu những giải pháp cơ bản và nhấn mạnh làm rõ một giải pháp về quy trình chỉ đạo thực tiễn của Hiệu trưởng nhà trường với tổ nhóm chuyên môn. Đề tài viết theo hình thức thể hiện phong cách đổi mới quản lý châu Âu (SREM),với mục đích tham góp những giải pháp quản lý nặng về định lượng, mô hình hóa hoạt động giảm tải lý luận. Hy vọng nó có thể giúp khắc chế những yếu kém nâng cao năng lực hoạt động, tạo ra những giá trị mới hữu ích của nó ở quá trình thực hiện công tác giáo dục, trong một môi trường có những căn cứ cho phép và một thực trạng cụ thể có thể khắc phục. 2. Những bất cập chủ yếu trong công tác quản lý tổ chuyên môn Hoạt động tổ chuyên môn tại các trường THPT Hải Phòng vẫn còn nhiều bất cập cần phải khắc phục. Về nguyên nhân khách quan nổi lên vẫn là cơ chế nhân lực và chương trình, nội dung cần thực hiện không tương thích với nhau. Mặt khác những điều kiện cung ứng cho nhu cầu con người và hoạt động còn quá nhiều mâu thuẫn. Đặc biệt công tác quản lý tổ trong nhiều năm chưa được đề cập tới trong lý luận, Tổ trưởng chuyên môn, người trực tiếp lãnh đạo của đơn vị cơ sở này trong nhà trường không được đào tạo quản lý; nên quá trình chỉ đạo thực tiễn, nảy sinh hình thức “trăm hoa đua nở” chưa có sự quy kết hội tụ. Bên cạnh những nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan vẫn là nguyên nhân chính tạo ra sự bất cập ấy. Một trong những nguyên nhân thuộc nhóm chủ quan là giải pháp quản lý của hiệu trưởng và tính độc lập sáng tạo của các tổ trưởng chưa đạt đích yêu cầu. Đơn vị trường THPT theo chức năng nhiệm vụ có những đặc điểm khác biệt rất xa so với các đơn vị trường Tiểu học, THCS mà biểu hiện là tính độc lập tương đối cao. Hiệu trưởng nhà trường vì thế mà có vai trò chủ thể quản lý vô cùng quan trọng. Hình ảnh người quản lý như chiếc đầu tàu nếu hội đủ sức mạnh cần thiết và chạy đúng hướng đường ray chắc chắn sẽ đạt đích trong mọi nội dung quản lý trong đó có nội dung quản lý tổ chuyên môn. 3.Nội dung và giải pháp quản lý của hiệu trưởng với đơn vị tổ chuyên môn 3.1. Các giải pháp chỉ đạo tổng thể của Hiệu trưởng với đơn vị tổ. 3.1.1. Lập và công bố kế hoạch: § Căn cứ chức năng lãnh đạo toàn diện và lập kế hoạch quản lý tổng thể; Hiệu trưởng là người trực tiếp xây dựng kế hoạch chỉ đạo hoạt động tổ chuyên môn như một nội dung trọng yếu. Yêu cầu kế hoạch phải đạt bao gồm: - Các nội dung cụ thể định hướng mục tiêu, nội dung, phương pháp cho từng mặt hoạt động. - Người chỉ đạo trực tiếp, gián tiếp và trách nhiệm của người chỉ đạo. Đối tượng QL bao gồm: Hiệu trưởng với vai trò tổng quản lý các đơn vị tổ. Tổ trưởng, người luôn đóng vai trò chủ đạo trong quá trình hoạt động của một đơn vị và Phó hiệu trưởng được ủy quyền quản lý chỉ đạo từng nội dung công việc, và giám sát hoạt động của một số tổ nhất định. - Các mốc thời gian nghiệm thu sản phẩm công việc (từng phần và hoàn thiện) - Cơ chế thực hiện bao gồm các căn cứ văn bản chỉ đạo, nhân lực, CSVC và kinh phí thực hiện. Có 2 loại kế hoạch cần được phân biệt : - Kế hoạch định kỳ : Sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn trong các tuần lễ. - Kế hoạch cho các hoạt động chuyên đề dài ngày và các hoạt động không định kỳ : Thi giảng, Nghiên cứu khoa học (SKKN); học tập theo chuyên đề… § Các kế hoạch này được triển khai theo mốc thời gian cụ thể : - Kế hoạch tổng thể đầu năm : Công bố vào tuần 1 hoặc 2 tháng 8 hàng năm :Nội dung hoạt động tổ được xác định tới từng học kỳ và từng tháng. - Kế hoạch tổng thể từng tháng: Công bố vào tuần 1 của các tháng trong năm học: Nội dung được xác định tới từng tuần. 3.1.2. Triển khai kế hoạch vào thực tiễn. - Thống nhất nội dung quy trình làm việc với tổ trưởng chuyên môn và các phó hiệu trưởng được chỉ đạo và nắm tình hình đơn vị tổ phụ trách. - Tổ trưởng chỉ đạo trực tiếp các hoạt động theo quy trình thống nhất. Quy trình này bao gồm: + Quán triệt yêu cầu về mục tiêu, nội dung của hoạt động theo định hướng của Hiệu trưởng tới các tổ viên, gắn với tình hình tổ. + Phân công công việc cụ thể cho các tổ viên và lịch hoạt động cụ thể. + Tổ chức thực hiện các nội dung cụ thể theo những phương pháp tương ứng, sáng tạo phù hợp đặc điểm tổ. + Ghi chép quá trình thực hiện bằng các hình thức nhật ký, biên bản. + Đơn vị tổ tự tổng kết ưu khuyết điểm, nêu kiến nghị và báo cáo HT sau khi quá trình hoàn thiện. + Duy trì hoạt động báo cáo đột xuất ( về các thông tin) và định kỳ (về kết quả) - Trong quá trình thực hiện, HT sử dụng các thanh tra chuyên môn thực hiện kiểm tra đánh giá khối lượng chất lượng công việc của tổ chuyên môn và báo cáo thông tin. Trong những hoạt động kéo dài thời gian và quan trọng, hoặc ở đơn vị tổ có vấn đề, HT sẽ tham gia trực tiếp thu nhận và xử lý thông tin, sau đó ra các quyết định quản lý kịp thời. 3.1.3. Tổng kết và rút kinh nghiệm. - HT thu nhận báo cáo từ 2 nguồn thanh tra chuyên môn và đơn vị tổ. thực hiện tập hợp trữ liệu xây dựng báo cáo. - Tổ chức hội thảo đánh giá với cán bộ chủ chốt trưng cầu ý kiến. - Tổng kết hoạt động tại cơ quan theo quy trình đánh giá, thực hiện khen thưởng phê bình và nêu bài học bổ khuyết. 3.2. Các nội dung và giải pháp chỉ đạo cụ thể 3.2.1. Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch HĐ của tổ CM . * Hoạt động quản lý chung của Hiệu trưởng - Hướng dẫn mẫu viết kế hoạch, các yêu cầu về hình thức nội dung. - Quán triệt cho các tổ trưởng về nguyên tắc xây dựng kế hoạch : Kế hoạch CM là cương lĩnh HĐ của tổ CM trong trường học. với tư cách là bộ phận trong kế hoạch tổng thể năm học của trường, kế hoạch tổ CM phải đạt được những yêu cầu sau đây: + Phải thể hiện và cụ thể hóa được định hướng của nhà trường về HĐ CM. + Phải Đảm bảo tính khả thi trên cơ sở các mục tiêu đè xuất và điều kiện phù hợp về nhân lực, vật lực tài lực nhằm phát huy tối đa năng lực của từng thành viên trong tổ. + Phải cụ thể rõ ràng về các mục tiêu phấn đấu, thời gian thực hiện, người phụ trách được tập thể tổ nhất trí cao. - Thống nhất lịch duyệt và phê chuẩn kế hoạch để nó có hiệu lực thi hành. * Xác định nhiệm vụ của tổ trưởng Kế hoạch HĐ của tổ CM xây dựng, phải thể hiện các nội dung cơ bản sau: - Đặc điểm tình hình tổ khi bước vào năm học. - Công việc được giao và chỉ tiêu phấn đấu của tổ, nhóm bộ môn và từng cá thể trên các mặt: Chất lượng đại trà bộ môn trong các kỳ học, lên lớp, tốt nghiệp? Chất lượng được giao về hoạt động mũi nhọn? Chất lượng lớp chủ nhiệm? số đề tài sáng kiến kinh nghiệm? Chỉ tiêu về hồ sơ? Về các danh hiệu thi đua… - Biện pháp và phương hướng HĐ thể hiện cụ thể theo thời gian hàng tuần, hàng tháng đối với tổ CM. - Những dự đoán phát sinh và biện pháp phòng ngừa. Tổ chức hội nghị thông qua kế hoạch và ký duyệt - Sau khi các đơn vị tổ hoàn thiện báo cáo được xây dựng từ tổ; HT tổ chức hội nghị báo cáo kế hoạch của các đơn vị tổ trong hội nghị cán bộ chủ chốt để tham góp thêm ý kiến và chốt thống nhất kế hoạch. - HT ký duyệt với tổ trưởng và văn bản đó được 3.2.2. Chỉ đạo nội dung sinh hoạt tổ định kỳ § Tổ chức nội dung hành chính: - Thực tế, tổ chuyên môn là một đơn vị quản lý nhỏ, do vậy nó có chức năng hoạt động hành chính và hoạt động chuyên môn thường diễn ra trong các buổi sinh hoạt chuyên môn định kỳ. Do tính chất chuyên môn là chủ yếu, do vậy HT cần xác định những nội dung về hành chính trong các khoảng thời gian và các hình thức sau đây. - Thống nhất về các quy định, quy chế làm việc từ tháng 8 các năm học. - Thống nhất các nội dung hành chính trong các cuộc họp đầu tháng được tổ chức toàn trường. - Công bố các nội dung về hành chính được điều chỉnh bằng thông báo của Hiệu trưởng và các tổ trưởng trên các phương tiện thông tin của trường, đặc biệt là Website và hòm thư cá nhân. Như vậy, nội dung sinh hoạt hành chính của tổ giảm thiểu rất nhiều. Kế hoạch từng phần việc có thể tiến hành như sau: + Thống nhất cơ chế làm việc và phân công chuyên môn : ½ ngày trong tháng 8 + Hoạt động sơ kết ½ ngày sau khi kết thúc kỳ 1; Hoạt động tổng kết ½ ngày khi kết thúc năm học. Hoạt động sự vụ hành chính (nếu có) là 25% dung lượng thời gian trong các buổi sinh hoạt. + Nội dung về hành chính cần ngắn gọn với các nội dung thiết thực quan trọng cần trưng cầu ý kiến tập thể. Các nội dung còn lại là các thông tin mang tính quyết định thực hiện. § Tổ chức nội dung chuyên môn 1. Các bước thực hiện một buổi sinh hoạt trong đơn vị tổ. - Xác định mục đích, yêu cầu; Phân công chủ trì/thư ký - TT chuẩn bị nội dung sinh hoạt. - Trao đổi, thảo luận các nội dung sinh hoạt. - Thống nhất các nội dung đã trao đổi, thảo luận. 2- Các nội dung chuyên môn cần tập trung - Thống nhất nội dung chương trình của tuần, tháng - Các nội dung về đổi mới phương pháp - Các nội dung về chi tiết khó, bài khó, chương khó - Hội thảo ngắn về tình huống sư phạm trong dạy và chủ nhiệm… Lưu ý: Do dung lượng thời gian ngắn, người tổ trưởng phải bố trí được nội dung phù hợp cho 03 tuần sinh hoạt. Về nội dung hội thảo, không nhất thiết phải là vấn đề lón mà có thể là 1 chi tiết rất nhỏ cần khắc phục được đưa ra mà thôi. 3.2.3. Chỉ đạo hoạt động các chuyên đề *Hội thảo chuyên đề chuyên môn chung cấp trường (hoặc tổ) § Thực hiện công tác chuẩn bị - HT làm kế hoạch thực hiện hội thảo chuyên đề của trường trên các căn cứ chỉ đạo của Sở GD. - HT họp với các Phó hiệu trưởng, tổ trưởng và các cốt cán chuyên môn để bàn thống nhất kế hoạch chi tiết, phân công các bộ phận phụ trách chuẩn bị cho hội thảo. Công việc chuẩn bị gồm: nội dung, hình thức, con người (Nhà trường, khách mời, chuyên gia ngoài) điều kiện hỗ trợ,... theo từng cung đoạn thời gian tương ứng với các chuyên đề. - HT thông báo cáo kế hoạch thực hiện của trường trên các phương tiện thông tin. § Thực hiện chỉ đạo hội thảo: - Phát tài liệu cho đại biểu về dự hội thảo - Nêu lý do hội thảo, chương trình làm việc của hội thảo. - Trình bày báo cáo phần lý thuyết đã xây dựng. - Tổ chức tham dự dự phần thực hành minh họa. (nếu có). - Tổ chức thảo luận ( Phản biện và trả lời phản biện. Bình luận và đóng góp xây dựng mở rộng; Đánh giá của các chuyên gia tham dự) - Kết luận của Hiệu trưởng. * Trong Hội thảo tổ : Nhưng công việc trên Tổ trưởng sẽ trù trì trên cơ sở có chỉ đạo và hỗ trợ của ban giám hiệu. Về nhân sự tham gia quản lý là các tổ phó, nhóm trưởng. § Xác định nhiệm vụ của tổ trưởng - Tham mưu những nội dung chuyên đề cần thiết, khách mời chuyên gia quan trọng để HT lựa chọn đưa vào chương trình hội thảo. - Tổ trưởng chuyên môn họp tổ để thống nhất giao giáo viên thực hiện phần lý thuyết và minh họa. Giáo viên nhận việc nghiên cứu chọn bài, tuần trong phân phối chương trình. Sau đó, báo lại TT. - Chỉ đạo hỗ trợ xây dựng chuyên đề báo cáo cho nhân sự được lựa chọn.Chuẩn bị các điều kiện thực hành khác. - TT báo cáo kết quả phân công cho HT. * Tổ chức hội giảng, thi giáo viên dạy giỏi cấp trường § Hoạt động của Hiệu trưởng - HT xây dựng kế hoạch căn cứ vào kế hoạch năm học của trường văn bản chỉ đạo của cấp trên. Kế hoạc cần định rõ: mục tiêu, biện pháp thực hiện và những quy định bắt buộc đặc biệt những nội dung mới được áp dụng. Kế hoạch được hội thảo thống nhất trong cán bộ chủ chốt và thông tin phổ biến toàn cơ quan.