Nội dung

RICHARD KOCH NGUYÏN LYÁ © Richard Koch 1997. Taác phêím “The 80/20 Principle: The Secret of Achieving More With Less” xuêët baãn lêìn àêìu búãi Nicholas Brealey Publishing, London, 1997. Baãn dõch àûúåc xuêët baãn theo thoãa thuêån vúái Nicholas Brealey Publishing. 2 NHAÂ XUÊËT BAÃN TREÃ 3 Muåc luåc Phêìn 1 MÚÃ ÀÊÌU 1. 2. Dêîn nhêåp vïì Nguyïn lyá 80/20 Tû duy theo Nguyïn lyá 80/20 nhû thïë naâo? 11 40 Phêìn 2 THAÂNH CÖNG TRONG KINH DOANH KHÖNG NHÊËT THIÏËT LAÂ MÖÅT ÀIÏÌU HUYÏÌN BÑ 3. 4. 5. 6. 7. 8. 4 Ngêëm ngêìm möåt laân soáng Taåi sao chiïën lûúåc cuãa baån sai lêìm? Àún giaãn laâ töët àeåp Cêu àuáng àöëi tûúång khaách haâng Mûúâi ûáng duång haâng àêìu trong kinh doanh cuãa Nguyïn lyá 80/20 Quñ höì tinh! “Söë ñt quan yïëu” àem laåi thaânh cöng cho baån 69 92 130 159 185 204 5 Phêìn 3 LAÂM ÑT, THU VAÂ “THUÅ” NHIÏÌU HÚN 9. Tûå Do 10. Caách maång thúâi gian 11. Bao giúâ baån cuäng coá thïí àaåt àûúåc nhûäng gò mònh muöën 12. Vúái möåt ñt höî trúå tûâ bùçng hûäu 13. Thöng minh vaâ lûúâi nhaác 14. Tiïìn, tiïìn, tiïìn 15. Baãy thoái quen mang àïën haånh phuác 221 237 267 285 303 333 353 Phêìn 1 Múã àêìu Phêìn 4 MÚÃ RÖÅNG AÁP DUÅNG NGUYÏN LYÁ 80/20 TRONG CUÖÅC SÖËNG 16. “Lêëy laåi phong àöå” 6 381 7 Lïåch chïnh, vuä truå naây laâ thïë! Nguyïn lyá 80/20 laâ gò? Nguyïn lyá 80/20 cho chuáng ta biïët rùçng trong bêët cûá möåt nhoám naâo cuäng àïìu coá möåt söë àöëi tûúång coá möåt vai troâ quan troång hún nhûäng àöëi tûúång khaác rêët nhiïìu. Möåt mûác chuêín hoùåc giaã thuyïët phuâ húåp laâ 80% nhûäng kïët quaã hoùåc saãn phêím àûúåc saãn sinh ra tûâ 20% nhûäng nguyïn nhên, vaâ nhiïìu khi tûâ möåt tyã lïå nhoã hún nhiïìu nhûäng àöång lûåc coá sûác taác àöång lúán. Lúâi ùn tiïëng noái thûúâng nhêåt laâ möåt minh hoåa rêët roä cho thûåc tïë naây. Ngaâi Issac Pitman, ngûúâi phaát minh ra töëc kyá, khaám phaá ra rùçng chó coá 700 tûâ thöng duång maâ àaä chiïëm àïën 2/3 caác tûâ ngûä duâng trong nhûäng cuöåc noái chuyïån trao àöíi qua laåi giûäa chuáng ta vúái nhau. Pitman nhêån thêëy rùçng, nhûäng tûâ ngûä naây, kïí caã nhûäng tûâ ngûä phaái sinh cuãa chuáng, chiïëm 80% trong lúâi ùn tiïëng noái thöng thûúâng. Trong trûúâng húåp naây, khöng túái 1% tûâ ngûä (böå tûâ àiïín New Oxford Shorter Oxford English Dictionary têåp húåp nûãa triïåu tûâ) àûúåc sûã duång trong 80% lûúång thúâi gian. Chuáng ta coá thïí goåi àêy laâ nguyïn lyá 80/1. Tûúng tûå, trïn 99% nhûäng trao àöíi, chuyïån troâ sûã duång khöng túái 20% vöën tûâ: chuáng ta coá thïí goåi àêy laâ nguyïn lyá 99/20. Àiïån aãnh cuäng coá thïí sûã duång àïí laâm möåt minh hoåa cho nguyïn lyá 80/20. Möå t nghiïn cûá u múá i àêy cho thêëy rùçng 1,3% caác böå phim àem vïì 80% töíng doanh 8 9 thu tûâ veá xem phim úã raåp, vaâ ta coá thïí xem àêy laâ quy luêåt 80/1 (xem muåc “Nguyïn lyá 80/20 phên loaåi phim – gaâ ra gaâ, cöng ra cöng, trang...). Nguyïn lyá 80/20 khöng phaãi laâ möåt cöng thûác huyïìn bñ gò. Nhiïìu khi möëi quan hïå giûäa kïët quaã vaâ nguyïn nhên gêìn tyã lïå 70/30 hún laâ 80/20 hay 80/1. Nhûng coá möåt thûåc tïë laâ ñt khi naâo xaãy ra trûúâng húåp 50% caác nguyïn nhên dêîn àïën 50% kïët quaã. Chuáng ta coá thïí thêëy àûúåc vuä truå naây khöng cên àöëi, khöng bùçng cên. 1 Dêîn nhêåp vïì Nguyïn lyá 80/20 Möåt thiïíu söë laåi àoáng möåt vai troâ quan yïëu. Nhûäng con ngûúâi vaâ töí chûác thêåt sûå coá hiïåu quaã àïìu biïët baám saát, têån duång möåt söë ñt nhûäng àöång lûåc quan troång coá thïí phaát huy hiïåu quaã trong lônh vûåc, thïë giúái cuãa hoå vaâ chuyïín chuáng thaânh nhûäng lúåi thïë cuãa hoå. Trong möå t thúâ i gian daâ i , àõnh luêå t Pareto Caác baån haäy tiïëp tuåc àoåc nhûäng trang saách sau àêy àïí [Nguyïn lyá 80/20] cûá lûâng lûäng töìn taåi trong tòm hiïíu xem caác baån cuäng coá thïí hoåc hoãi vaâ laâm nhû lônh vûåc kinh tïë nhû möåt taãng àaá bêët trõ khöng thïë naâo àïí cuäng àûúåc nhû nhûäng ngûúâi êëy... múâi maâ àïën trïn möåt khoaãng sên àaä ngùn nùæp àêu vaâo àoá, möåt àõnh luêåt thûåc chûáng khöng ai coá thïí giaãi thñch nöíi. Josef Steindl1 N guyïn lyá 80/20 coá thïí vaâ nïn àûúåc aáp duång búãi moåi con ngûúâi thöng minh trong cuöåc söëng thûúâng nhêåt cuãa hoå, búãi moåi töí chûác, àún võ, vaâ búãi moåi nhoám vaâ hònh thaái xaä höåi. Nguyïn lyá naây coá thïí giuáp caác caá nhên vaâ töí chûác àaåt àûúåc nhiïìu kïët quaã hún nhiïìu vúái lûúång cöng sûác ñt hún nhiïìu. Nguyïn lyá 80/20 coá thïí laâm cho con ngûúâi ta hiïåu quaã 10 11 hún vaâ haånh phuác hún. Noá coá thïí nhên lïn gêëp böåi mûác àöå 20: cöng thûác àiïín hònh seä cho thêëy rùçng 80% nhûäng “saãn lúåi nhuêån cuãa caác cöng ty vaâ tñnh hiïåu quaã cuãa bêët cûá töí chûác phêím àêìu ra” kïët tûåu tûâ 20% nhûäng “nguyïn liïåu àêìu vaâo”; naâo. Thêåm chñ noá coân àoáng möåt vai troâ quan yïëu trong viïåc rùçng 80% caác kïët quaã xuêët phaát tûâ 20% caác nguyïn nhên; hoùåc nêng cao chêët lûúång vaâ söë lûúång nhûäng dõch vuå cöng ñch trong rùçng 80% nhûäng thaânh quaã coá àûúåc tûâ 20% cöng sûác àaä àêìu khi cùæt giaãm chi phñ. Cuöën saách naây, cöng trònh àêìu tiïn baân tû. Hònh 1 minh hoåa cho möëi quan hïå naây. 2 vïì Nguyïn lyá 80/20, àûúåc viïët ra tûâ möåt niïìm xaác tñn chaáy Trong kinh doanh, nhiïìu vñ duå minh hoåa cho Nguyïn lyá 80/ boãng, àaä àûúåc kiïím nghiïåm vaâ thûåc chûáng qua kinh nghiïåm 20 àaä àûúåc kiïím chûáng. 20% caác saãn phêím thûúâng chiïëm 80% kinh doanh vaâ caá nhên, rùçng nguyïn lyá naây laâ möåt trong doanh söë tñnh theo àö-la Myä; vaâ 20% caác khaách haâng cuäng coá nhûäng phûúng caách töët nhêët àïí giaãi quyïët vaâ vûúåt qua àûúåc möåt têìm quan troång tûúng tûå. 20% caác saãn phêím hoùåc khaách nhûäng aáp lûåc cuãa cuöåc söëng hiïån àaåi. haâng thûúâng chiïëm khoaãng 80% lúåi nhuêån cuãa àún võ. Trong xaä höåi, 20% caác töåi phaåm chiïëm 80% giaá trõ cuãa têët caã Nguyïn lyá 80/20 laâ gò? Nguyïn lyá 80/20 khùèng àõnh rùçng möåt thiïíu söë nguyïn nhên, “nguyïn liïåu àêìu vaâo”, hoùåc cöng sûác thûúâng dêîn àïën möåt àa söë nhûäng kïët quaã, “saãn phêím àêìu ra”, hoùåc nhûäng thaânh quaã. Hiïíu theo nghôa àen, àiïìu naây coá nghôa laâ, chùèng caác töåi phaåm. 20% ngûúâi laái xe gêy ra 80% söë tai naån. 20% söë ngûúâi kïët hön cêëu thaânh 80% söë ngûúâi ly dõ (nhûäng keã cûá taái hön röìi laåi ly dõ àaä laâm meáo lïåch caác con söë thöëng kï, gêy ra möåt caãm giaác bi quan sai lïåch vïì mûác àöå chung thuãy trong hön nhên). 20% caác hoåc sinh sinh viïn nùæm giûä 80% nhûäng bùçng cêëp, chûáng chó àûúåc phaát ra. haån, 80% nhûäng gò caác baån àaåt àûúåc trong cöng viïåc cuãa mònh Trong cuöåc söëng gia àònh, 20% nhûäng têëm thaãm traãi trong laâ kïët quaã cuãa 20% lûúång thúâi gian caác baån àaä boã ra. Nhû vêåy, nhaâ thûúâng xuyïn coá nhûäng bûúác chên giêîm lïn. 20% söë quêìn coá thïí noái 4/5 nhûäng nöî lûåc maâ caác baån àaä boã ra – chiïëm möåt aáo àûúåc àem ra mùåc trong 80% lûúång thúâi gian. Vaâ nïëu caác tyã lïå rêët lúán – àïìu chuã yïëu laâ khöng àem laåi hiïåu quaã mong baån coá gùæn möåt chuöng baáo tröåm, 80% nhûäng vuå baáo tröåm àúåi. Thûåc tïë naây traái ngûúåc vúái nhûäng gò ngûúâi ta thûúâng nghô. nhêìm laâ do 20% nhûäng nguyïn nhên khaã hûäu. Nhû vêåy Nguyïn lyá 80/20 khùèng àõnh rùçng tûå trong nöåi taåi Àöång cú àöët trong laâ möåt minh hoåa tuyïåt vúâi cho Nguyïn lyá quan hïå giûäa nguyïn nhên vaâ kïët quaã, “nguyïn liïåu àêìu vaâo” 80/20. 80% lûúång nùng lûúång bõ boã phñ trong quaá trònh àöët vaâ “saãn phêím àêìu ra”, vaâ giûäa cöng sûác vaâ thaânh quaã thu nhiïn liïåu vaâ chó coá 20% laâ àûúåc chuyïín thaânh nùng lûúång àêíy àûúåc àaä coá möåt tònh traång mêët cên àöëi. Möåt chuêín mûác rêët roä cho baánh xe chaåy; söë 20% “nguyïn liïåu àêìu vaâo” naây taåo ra cho tònh traång mêët cên àöëi naây coá thïí thêëy qua quan hïå 80/ 100% “saãn phêím àêìu ra”!3 12 13 Khaám phaá cuãa Pareto: thiïëu cên àöëi, möåt tònh traång xaãy ra möåt caách coá hïå thöëng vaâ coá thïí àoaán trûúác àûúå c Cú súã nïìn taãng cuãa Nguyïn lyá 80/20 àûúåc Vilfredo Pareto (1848-1923) – nhaâ kinh tïë hoåc ngûúâi YÁ – khaám phaá ra nùm 1897, caách àêy àuáng 100 nùm. Khaám phaá cuãa öng cho àïën nay àaä coá nhiïìu tïn goåi khaác nhau, nhû Nguyïn lyá Pareto (Pareto Principle), Àõnh luêåt Pareto (Pareto Law), Qui tùæc 80/20 (80/20 Rule), Nguyïn lyá thiïíu cöng (Principle of Least Effort), “Nguyïn liïåu àêìu vaâo” “Saãn phêím àêìu ra” vaâ Nguyïn lyá bêët cên bùçng (Principle of Imbalance); trong böå saách naây chuáng ta seä thöëng nhêët goåi laâ Nguyïn lyá 80/20. Qua caã möåt quaá trònh aãnh hûúãng ngêëm ngêìm àöëi vúái nhiïìu ngûúâi thaânh àaåt quan troång, nhêët laâ nhûäng ngûúâi laâm kinh doanh, nhûäng ngûúâi say mï maáy tñnh, vaâ nhûäng kyä sû phuå traách vïì chêët lûúång, Nguyïn lyá 80/20 àaä goáp phêìn taác àöång àïën thïë giúái hiïån àaåi. Tuy nhiïn, noá haäy coân laâ möåt trong nhûäng bñ êín Nguyïn nhên Kïët quaã lúán nhêët trong thúâi àaåi chuáng ta – vaâ ngay caã möåt söë ñt ngûúâi biïët vaâ sûã duång Nguyïn lyá 80/20 cuäng chó khai thaác àûúåc möåt phêìn nhoã nhoi sûác maånh cuãa noá. Nhû vêåy Vildredo Pareto àaä khaám phaá ra caái gò? Öng àaä tònh cúâ nghiïn cûáu nhûäng quy luêåt vïì cuãa caãi vaâ thu nhêåp úã nûúác Anh thïë kyã XIX. Öng nhêån thêëy rùçng, theo mêîu nghiïn cûáu cuãa öng, hêìu hïët lûúång thu nhêåp vaâ cuãa caãi vïì tay möåt nhoám ngûúâi thiïíu söë. Coá leä chuyïån naây cuäng khöng coá gò àaáng Cöng sûác àêìu tû Thaânh quaã ngaåc nhiïn cho lùæm. Nhûng öng cuäng khaám phaá ra hai àiïìu khaác maâ öng cho laâ rêët coá yá nghôa. Möåt laâ, coá möåt möëi quan hïå nhêët quaán, coá tñnh toaán hoåc giûäa tyã lïå ngûúâi (lûúång phêìn Hònh 1: Nguyïn lyá 80/20 14 trùm trong töíng söë àöëi tûúång nghiïn cûáu àang xeát) vaâ lûúång 15 thu nhêåp hoùåc cuãa caãi maâ nhoám naây àûúåc hûúãng.4 Noái àún Mùåc duâ Pareto àaä nhêån thêëy têìm quan troång vaâ phaåm vi aáp giaãn hún, nïëu 20% cuãa nhoám àöëi tûúång nghiïn cûáu hûúãng 80% duång röång lúán cuãa khaám phaá cuãa öng nhûng, thêåt àaáng tiïëc, lûúå n g cuã a caã i , thò caác baån coá thïí àoaán chùæc rùçng 10% seä öng laåi rêët keám trong viïåc giaãi thñch noá. Sau àoá öng tiïëp tuåc hûúãng, chùèng haån nhû, 65% lûúång cuãa caãi, vaâ 5% seä hûúãng àûa ra haâng loaåt nhûäng lyá thuyïët xaä höåi hoåc kyâ thuá nhûng lan 50%. Àiïím mêëu chöët khöng phaãi úã chöî caác con söë phêìn trùm, man, chùèng àêu vaâo àêu, têåp trung vaâo vai troâ cuãa böå phêån maâ laâ úã chöî viïåc phên böë cuãa caãi trong möåt nhoám àöëi tûúång tinh hoa cuãa xaä höåi, àïí röìi cuöëi àúâi öng, nhûäng tû tûúãng êëy coá thïí tiïn àoaán laâ khöng cên àöëi. àaä bõ nhûäng tïn phaát xñt theo phe Mussolini laåm duång vaâ boáp 5 Khaám phaá thûá hai cuãa Pareto, möåt khaám phaá thêåt sûå laâm meáo. YÁ nghôa cuãa Nguyïn lyá 80/20 àaä bõ “truâm mïìn” caã möåt öng phêën khñch, laâ quy luêåt bêët cên àöëi naây lùåp ài lùåp laåi möåt thïë hïå. Trong khi möåt vaâi nhaâ kinh tïë hoåc, àùåc biïåt laâ úã Hoa caách öín àõnh bêët cûá khi naâo öng xem xeát nhûäng dûä liïåu liïn Kyâ,6 àaä nhêån thêëy têìm quan troång cuãa noá nhûng maäi àïën sau quan àïën nhûäng giai àoaån lõch sûã khaác nhau hoùåc nhûäng Chiïën tranh Thïë giúái Thûá hai múái coá hai ngûúâi ài tiïn phong quöëc gia khaác nhau. Duâ nghiïn cûáu nûúác Anh trong nhûäng giai àoaån àêìu, hoùåc bêët cûá dûä liïåu naâo coá thïí coá àûúåc vïì cuâng luác nhûng hoaân toaân khaác nhau bùæt àêìu taåo ra àûúåc nhûäng àúåt soáng gêy chuá yá dû luêån vúái Nguyïn lyá 80/20. nhûäng nûúác khaác trong thúâi àaåi cuãa öng hoùåc trûúác àoá, öng àïìu thêëy coá möåt quy luêåt chung lùåp ài lùåp laåi, nhiïìu lêìn, vúái möåt sûå chñnh xaác toaán hoåc. 1949: Nguyïn lyá Thiïíu Cöng cuãa Zipf Möåt trong nhûäng ngûúâi ài tiïn phong laâ giaáo sû ngûä vùn daåy Àêy laâ möåt sûå truâng húåp laå kyâ, hay laâ möåt àiïìu gò àoá coá möåt úã Àaåi hoåc Harvard, George K. Zipf. Nùm 1949, giaáo sû Zipf têìm quan troång lúán lao àöëi vúái kinh tïë hoåc vaâ xaä höåi? Quy luêåt khaám phaá ra “Nguyïn lyá thiïíu cöng” vöën thêåt ra laâ möåt taái naây coá coân àuáng khöng nïëu aáp duång vaâo nhûäng têåp húåp dûä khaám phaá vaâ cuå thïí hoáa nguyïn lyá cuãa Pareto. Nguyïn lyá cuãa liïåu coá liïn quan àïën nhûäng vêën àïì khaác ngoaâi cuãa caãi hoùåc Pareto phaát biïíu rùçng nguöìn lûåc (con ngûúâi, haâng hoáa, thúâi thu nhêåp? Pareto laâ möåt nhaâ caách tên àaåi taâi, vò trûúác öng ta gian, kyä nùng, hoùåc bêët cûá thûá gò khaác coá khaã nùng saãn sinh chûa coá ai tûâng xem xeát hai têåp húåp dûä liïåu coá liïn quan vúái thïm giaá trõ múái) thûúâng coá khuynh hûúáng tûå sùæp xïëp chñnh nhau – trong trûúâng húåp naây laâ so saánh phên phöëi thu nhêåp mònh àïí giaãm thiïíu cöng viïåc, àïí röìi chûâng 20-30% cuãa bêët cûá hoùåc cuãa caãi vúái söë ngûúâi coá thu nhêåp hoùåc chuã súã hûäu taâi saãn nguöìn lûåc naâo chiïëm 70-80% hoaåt àöång liïn quan àïën nguöìn – vaâ so saánh tyã lïå phêìn trùm giûäa hai têåp húåp dûä liïåu naây. lûåc êëy.7 (Ngaây nay phûúng phaáp naây àaä trúã nïn bònh thûúâng, vaâ àaä Giaáo sû Zipf sûã duång nhûäng con söë thöëng kï vïì dên söë, saách dêîn àïën nhûäng bûúác nhaãy voåt lúán trong caác hoaåt àöång doanh vúã, tû liïåu ngûä vùn, vaâ nhûäng haânh vi caá nhên àïí chó ra sûå lùåp thûúng vaâ kinh tïë.) ài lùåp laåi rêët öín àõnh cuãa quy luêåt bêët cên àöëi êëy. Chùèng haån, 16 17 öng phên tñch têët caã nhûäng túâ hön thuá àûúåc cêëp búãi chñnh YÁ tûúãng tuyïåt vúâi cuãa öng laâ sûã duång Nguyïn lyá 80/20, quyïìn Philadelphia trong nùm 1931 úã möåt khu vûåc göìm 20 cuâng vúái nhûäng phûúng phaáp thöëng kï khaác, àïí tòm vaâ khùæc daäy nhaâ, qua àoá cho thêëy rùçng 70% nhûäng vuå kïët hön laâ giûäa phuåc nhûäng löîi chêët lûúång vaâ caãi thiïån àöå tin cêåy vaâ giaá trõ cuãa nhûäng ngûúâi söëng trong voâng 30% cuãa khoaãng caách. caác haâng hoáa cöng nghiïåp vaâ tiïu duâng. Söí tay kiïím soaát chêët Rêët tònh cúâ, Zipf cuäng cung cêëp àûúåc nhûäng giaãi thñch khoa lûúång, taác phêím coá tñnh múã àûúâng cuãa Juran, àûúåc xuêët baãn hoåc cho möåt baân laâm viïåc bûâa böån bùçng caách “baâo chûäa” cho lêìn àêìu tiïn vaâo nùm 1951 vaâ àaä taán dûúng Nguyïn lyá 80/ sûå bûâa böån êëy vúái möåt quy luêåt khaác: têìn suêët sûã duång àem 20 bùçng nhûäng lúâi leä rêët haâo phoáng: nhûäng thûá thûúâng xuyïn àûúåc sûã duång laåi gêìn vúái chuáng ta. Nhûäng thû kyá thöng minh tûâ lêu àaä biïët khöng nïn sùæp xïëp quaá àêu vaâo àêëy àöëi vúái nhûäng taâi liïåu, giêëy túâ thûúâng cêìn tham khaão. Nhaâ kinh tïë hoåc Pareto àaä phaát hiïån ra rùçng cuãa caãi cuäng àûúåc phên phöëi möåt caách thiïn lïåch [nhû nhûäng quan saát cuãa Juran vïì mêët töín thêët chêët lûúång]. Ta coá thïí tòm thêëy nhûäng trûúâng húåp tûúng tûå – sûå phên böë töåi phaåm giûäa nhûäng töåi nhên, sûå phên böë 1951: Quy luêåt vïì söë ñt quan yïëu cuãa Juran vaâ sûå hûng phaát cuãa Nhêåt Baãn tai naån giûäa nhûäng qui trònh tiïìm êín nguy cú, v.v... Möåt nhên vêåt tiïn phong khaác cuãa Nguyïn lyá 80/20 laâ möåt aáp duång cho sûå phên böë cuãa caãi vaâ cho sûå phên böë ngûúâi àûúåc xem laâ töí sû vïì chêët lûúång, kyä sû Joseph Juran Nguyïn lyá cuãa Pareto vïì sûå phên böë khöng àöìng àïìu töín thêët chêët lûúång.8 (sinh nùm 1904), möåt ngûúâi Myä göëc Ru-ma-ni, möåt nhên vêåt Khöng coá nhaâ cöng nghiïåp tai to mùåt lúán naâo úã Myä quan quan troång àûáng sau cuöåc Caách maång Chêët lûúång trong giai têm àïën nhûäng lyá thuyïët cuãa Juran. Nùm 1953 öng àûúåc múâi àoaån 1950-1990. Öng àaä laâm cho caái maâ öng goåi laâ “Nguyïn àïën Nhêåt Baãn àïí thuyïët giaãng, vaâ àaä àûúåc nhiïìu ngûúâi àoán lyá Pareto” hoùåc “Quy luêåt vïì söë ñt quan yïëu” (Rule of the Vital nhêån yá tûúãng cuãa öng. Öng àaä úã laåi laâm viïåc vúái mêëy têåp àoaân Few) hêìu nhû àöìng nghôa vúái cuöåc ài tòm chêët lûúång cao cho cuãa Nhêåt, laâm biïën chuyïín giaá trõ vaâ chêët lûúång nhûäng haâng saãn phêím. hoáa tiïu duâng cuãa hoå. Maäi cho àïën khi möëi àe doåa cuãa ngûúâi Nùm 1924, Juran vaâo laâm viïåc úã Western Electric, böå phêån Nhêåt àöëi vúái nïìn cöng nghiïåp Hoa Kyâ àaä hiïín hiïån, thúâi gian chïë taåo saãn xuêët cuãa Bell Telephone System, khúãi àêìu sûå nghiïåp sau nùm 1970, thò úã phûúng Têy ngûúâi ta múái xem troång laâ möåt kyä sû trong möåt cöng ty vaâ vïì sau àaä thaânh danh nhû Juran. Öng vïì nûúác àïí laâm cho nïìn cöng nghiïåp Hoa Kyâ nhûäng laâ möåt trong nhûäng chuyïn gia tû vêën vïì chêët lûúång haâng àêìu gò öng àaä laâm cho ngûúâi Nhêåt. Nguyïn lyá 80/20 chñnh laâ linh cuãa thïë giúái. höìn cuãa cuöåc caách maång chêët lûúång toaân cêìu. 18 19 Caác thêåp niïn 1960-1990: nhûäng tiïën böå tûâ viïåc aáp duång Nguyïn lyá 80/20 nhên rêët thiïíu söë àêìu ngaânh úã ngaây möåt nhiïìu caác ngaânh IBM laâ möåt trong nhûäng têåp àoaân àêìu tiïn vaâ thaânh cöng àö-la trong nùm 1994. Joseph Jamial, luêåt sû töë tuång àûúåc nhêët àaä phaát hiïån vaâ àûa vaâo aáp duång Nguyïn lyá 80/20, möåt traã thuâ lao hêåu hô nhêët, 90 triïåu àö-la. Leä àûúng nhiïn, àiïìu giuáp giaãi thñch taåi sao hêìu hïët caác chuyïn gia hïå thöëng nhûäng àaåo diïîn phim hay luêåt sû thûúâng thûúâng bêåc trung maáy tñnh àûúåc àaâo taåo úã hai thêåp niïn 1960 vaâ 1970 àïìu biïët chó coá àûúåc möåt mûác thu nhêåp beá teão teo so vúái nhûäng moán àïën yá tûúãng naây. tiïìn cúä àoá. nghïì. Àaåo diïîn phim Steven Spielberg kiïëm àûúåc 165 triïåu Nùm 1963, IBM phaát hiïån ra rùçng chûâng 80% thúâi gian cuãa Thïë kyã XX àaä coá nhûäng nöî lûåc to lúán nhùçm cên bùçng caác möåt maáy tñnh àûúåc daânh àïí thûåc hiïån chûâng 20% maä àiïìu mûác thu nhêåp, nhûng tònh traång bêët àöìng àïìu vûâa múái àûúåc haânh. Cöng ty ngay lêåp tûác viïët laåi phêìn mïìm àiïìu haânh àïí san phùèng chöî naây laåi cûá nöíi lïn chöî khaác. ÚÃ Hoa Kyâ, tûâ 20% maä àiïìu haânh sûã duång thûúâng xuyïn nhêët êëy dïî tiïëp cêån 1973 àïën 1995, thu nhêåp thûåc trung bònh tùng 36%, nhûng vaâ thên thiïån vúái ngûúâi sûã duång nhêët, qua àoá laâm cho nhûäng con söë tûúng ûáng cuãa caác cöng nhên khöng coá möåt chûác vuå chiïëc maáy tñnh IBM trúã nïn hiïåu quaã hún vaâ nhanh hún nhûäng quaãn lyá gò laåi giaãm 14%. Trong thêåp niïn 1980, têët caã cuãa caãi chiïëc maáy tñnh cuãa caác cöng ty àöëi thuã caånh tranh trong àa àaä vïì tay 20% nhûäng ngûúâi thu nhêåp cao nhêët, vaâ 64% cuãa söë nhûäng chûúng trònh ûáng duång. töíng mûác tùng – möåt àiïìu khöng thïí khöng àïí yá – laåi vaâo tay Nhûäng têåp àoaân chïë taåo maáy tñnh caá nhên (PC) vaâ viïët phêìn mïìm sûã duång cho chuáng úã thïë hïå kïë tiïëp, nhû Apple, Lotus, vaâ Microsoft, coân söët sùæng hún trong viïåc aáp duång Nguyïn lyá 80/20 àïí laâm cho nhûäng chiïëc maáy tñnh cuãa mònh reã hún vaâ dïî sûã duång hún cho möåt lúáp ngûúâi sûã duång múái, trong àoá coá nhûäng ngûúâi “döët maáy tñnh” hiïån àûúåc ca ngúåi, o bïë maâ trûúác àêy nhaác thêëy chiïëc maáy chó daám “kñnh nhi viïîn chi”. Keã thùæng gom têët 1% nhûäng ngûúâi thu nhêåp cao nhêët. Quyïìn súã hûäu caác cöí phêìn úã Hoa Kyâ cuäng têåp trung chuã yïëu trong möåt thiïíu söë caác höå gia àònh: 5% söë höå gia àònh Hoa Kyâ súã hûäu chûâng 75% giaá trõ trong ngaânh haâng tiïu duâng. Chuáng ta cuäng coá thïí thêëy möåt taác àöång tûúng tûå trong vai troâ cuãa àöìng àö-la: chûâng 50% caác giao dõch thûúng maåi cuãa thïë giúái àûúåc tñnh bùçng àö-la, vûúåt xa con söë 13% laâ tyã lïå xuêët khêíu Hoa Kyâ so vúái thïë giúái. Vaâ, trong khi tyã lïå cuãa àöìng àö-la so vúái mûác dûå trûä ngoaåi höëi laâ 64%, tyã suêët cuãa GDP Hoa Kyâ vúái töíng saãn lûúång toaân cêìu cuäng chó vûâa qua 20%. Nguyïn lyá 80/20 luác Sau Pareto möåt thïë kyã, yá nghôa cuãa Nguyïn lyá 80/20 laåi höìi naâo cuäng tûå khùèng àõnh giaá trõ cuãa mònh, trûâ phi con ngûúâi sinh trong nhûäng tranh luêån gêìn àêy vïì mûác thu nhêåp cao coá nhûäng nöî lûåc lúán, tûå giaác, vaâ nhêët quaán, duy trò qua möåt ngêët trúâi vaâ luön tùng cao cuãa nhûäng siïu sao vaâ nhûäng caá thúâi gian daâi àïí phuã àõnh noá. 20 21