Nội dung

Ch ng 1. Quan tr c môi tr ng 1.8. QA và QC trong QTMT 1.8.4. Tiêu chí chấp nhận QC và hành động khắc phục
Thường sử dụng các đồ thị kiểm soát (control chart) để đánh giá.
2 dạng đồ thị kiểm soát thường dùng:


Đồ thị giá trị trung bình (X-chart) – đối với các mẫu QC như mẫu trắng, mẫu chuẩn, mẫu thêm, mẫu thay thế → đánh giá độ đúng Đồ thị khoảng (R chart) – đối với các mẫu đúp, mẫu lặp →đánh giá độ chính xác. Khi các kết quả thu được ngoài sự kiểm soát → cần có các hành động khắc phục. Ch
Ví dụ xây dựng X-chart từ số liệu phân tích mẫu chuẩn




ng 1. Quan tr c môi tr ng 1.8. QA và QC trong QTMT Tính giá trị trung bình các lần phân tích (0) Tính độ lệch chuẩn σ Biểu diễn đồ thị với trục hoành là số lượt phân tích, trục tung các giá trị trung bình, ±2σ và ±3σ. Vẽ các đường y= 0 , ±2σ và ±3σ (5 đường) (Thường cần kết quả của 15-20 điểm số liệu) Các mức ±2σ gọi là giới hạn cảnh báo (WL: warning limits) và ±3σ gọi là giới hạn kiểm soát (CL: control limits). UWL -giới hạn cảnh báo trên: +2σ LWL - giới hạn cảnh báo dưới: -2σ UCL -giới hạn kiểm soát trên: +3σ LCL - giới hạn kiểm soát dưới: -3σ
Các giới hạn 2σ và 3σ ứng với các mức tin cậy 95.45% và 99.70%: Trong 100 phép phân tích hy vọng nhiều nhất chỉ có 5 phép phân tích có giá trị vượt quá WL Trong 300 phép phân tích hy vọng chỉ có 1 phép cho giá trị vượt quá CL. Ch
ng 1. Quan tr c môi tr ng 1.8. QA và QC trong QTMT Ví dụ: Phân tích một mẫu chuẩn phospho 5.00 mg/L cho 15 kết quả sau: 5.09, 5.12, 4.98, 5.05, 5.00, 4.93, 4.98, 4.89, 5.07, 5.00, 5.10, 5.03, 4.99, 4.92, và 5.01 mg/L. Giá trị trung bình 0 = 5.01 mg/L Độ lệch chuẩn σ= 0.0673. UWL = 5.01 + (2)(0.0673) = 5.14 mg/L LWL = 5.01 – (2)(0.0673) = 4.88 mg/L UCL = 5.21 mg/L LCL = 4.81 mg/L. Ch ng 1. Quan tr c môi tr ng 1.8. QA và QC trong QTMT +3σ +2σ 0 -2σ -3σ Ch ng 1. Quan tr c môi tr ng 1.8. QA và QC trong QTMT Hành đng kh c phc Biểu diễn giá trị đo mẫu QC sau mỗi đợt phân tích trên control chart và xét: Tham số thống kê Tiêu chuẩn Hành động CL (±3σ σ) 1. Một điểm đo > CL 2.a. Các phép phân tích lặp lại < CL 2.b. Các phép phân tích lặp lại > CL 1. Lặp lại phép phân tích 2.a. Tiếp tục phân tích 2.b. Dừng lại và hiệu chỉnh WL (±2σ σ) 1. Hai trong ba điểm liên tiếp > WL(*) 2.a. Điểm đo tiếp theo < WL 2.b. Điểm đo tiếp theo > WL 1. Phân tích mẫu khác 2.a.Tiếp tục phân tích 2.b. Dừng lại và hiệu chỉnh SD (±1σ σ) 1. Bốn trong năm điểm đo liên tiếp > SD hoặc tăng/giảm theo một chiều(*) 2.a. Điểm đo tiếp theo < SD hoặc đổi chiều 2.b. Điểm đo tiếp theo > SD hoặc không đổi chiều 1. Phân tích mẫu khác Bảy điểm đo liên tiếp nằm về một phía đường trung tâm Dừng lại và hiệu chỉnh 
Đường trung tâm ho(c 2.a.Tiếp tục phân tích 2.b. Dừng lại và hiệu chỉnh Ch Thuật ngữ liên quan QA/QC ng 1. Quan tr c môi tr ng 1.8. QA và QC trong QTMT Control limit—If one measurement exceeds a CL, repeat the analysis immediately. If the repeat measurement is within the CL, continue analyses; if it exceeds the CL, discontinue analyses and correct the problem. Warning limit—If two out of three successive points exceed a WL, analyze another sample. If the next point is within the WL, continue analyses; if the next point exceeds the WL, evaluate potential bias and correct the problem. Standard deviation—If four out of five successive points exceed 1s, or are in decreasing or increasing order, analyze another sample. If the next point is less than 1s, or changes the order, continue analyses; otherwise, discontinue analyses and correct the problem. Trending—If seven successive samples are on the same side of the central line, discontinue analyses and correct the problem.      e o   e a  e  a   a e  a o   o  a   a e  e   o    o e     a
 a e    
o  The above considerations apply when the conditions are either above or below the central line, but not on both sides, e.g., four of five values must exceed either +1s or −1s. After correcting the problem, reanalyze the samples analyzed between the last in-control measurement and the out-of-control one Ch ng 1. Quan tr c môi tr ng 1.9. X lý d li u và t li u hóa 1.10. ng d ng máy tính trong QTMT 1.11. R&D và đào t o nhân l c cho QTMT Hết chương 1