Những nội dung mới của bộ luật hình sự và bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 của Việt Nam về người chưa thành niên phạm tội

pdf
Số trang Những nội dung mới của bộ luật hình sự và bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 của Việt Nam về người chưa thành niên phạm tội 12 Cỡ tệp Những nội dung mới của bộ luật hình sự và bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 của Việt Nam về người chưa thành niên phạm tội 337 KB Lượt tải Những nội dung mới của bộ luật hình sự và bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 của Việt Nam về người chưa thành niên phạm tội 0 Lượt đọc Những nội dung mới của bộ luật hình sự và bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 của Việt Nam về người chưa thành niên phạm tội 1
Đánh giá Những nội dung mới của bộ luật hình sự và bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 của Việt Nam về người chưa thành niên phạm tội
4 ( 13 lượt)
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Đang xem trước 10 trên tổng 12 trang, để tải xuống xem đầy đủ hãy nhấn vào bên trên
Chủ đề liên quan

Nội dung

NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ VÀ BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ NĂM 2015 CỦA VIỆT NAM VỀ NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN PHẠM TỘI HOÀNG ANH TUYÊN * “Bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên” là nguyên tắc của luật pháp quốc tế, đồng thời cũng là quan điểm xuyên suốt trong chính sách bả vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em của Việt Nam. Theo đó, Bộ luật hình sự (BLHS) và Bộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2015 của Việt Nam trên cơ sở bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi đã có những điều chỉnh quan trọng. Bài viết góp phần phân tích những điểm mới đó. Từ khóa: Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự, người chưa thành niên phạm tội “Ensure the best benefits for juvenile” is a principle of international law as well as our viewpoint throughout the policies of protecting, caring for and educating children. Whereby, based on the principle of ensuring the best benefits for offenders under 18 years of age, Vietnamese Penal Code and Criminal Procedure Code of 2015 have been significantly amended and supplemented. This article contributes to analysis these new points. Keywords: The Penal Code, the Criminal Procedure Code, juvenile commiting crime. “Bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên” là nguyên tắc của luật pháp quốc tế, là mục tiêu hướng tới trong các chuẩn mực quốc tế về quyền trẻ em, cũng là quan điểm xuyên suốt trong chính sách bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em của Việt Nam. Việt Nam là quốc gia thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước của Liên Hợp quốc về quyền trẻ em năm 1990. Với việc phê chuẩn này, Việt Nam đã cam kết thực hiện “mọi biện pháp thích hợp về pháp lý, hành chính, và các biện pháp khác” để thực hiện và tuân thủ Công ước. Theo đó, năm 2002, Việt Nam đã nộp báo cáo về tình hình thực thi Công Số 02 - 2018 ước tới Uỷ ban của Liên Hợp Quốc về quyền trẻ em. Uỷ ban Công ước của Liên Hợp quốc về quyền trẻ em đã phúc đáp báo cáo của Việt Nam trong đó có đoạn nêu rõ: “Uỷ ban khuyến khích Quốc gia thành viên tiếp tục tăng cường nỗ lực nhằm đảm bảo luật pháp của quốc gia mình hoàn toàn tương thích với các nguyên tắc và quy định của Công ước, đặc biệt là trong lĩnh vực tư pháp người chưa thành niên”. Tiếp thu khuyến nghị này, Việt Nam đã tiến hành sửa đổi các quy định pháp luật cho phù hợp với các điều khoản của Công ước. Việt Nam xác định với đặc điểm của người * Tiến sĩ, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, VKSNDTC Khoa học Kiểm sát 3 NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ... chưa thành niên (người dưới 18 tuổi) là người chưa trưởng thành về thể chất và nhận thức, chưa có điều kiện nhận thức đầy đủ các chuẩn mực và yêu cầu của xã hội, chưa có khả năng phân tích, đánh giá về tính chất của hành vi mà mình thực hiện; thường dễ bị lôi kéo, kích động, làm theo. Người chưa thành niên nếu ở trong môi trường xấu thường rất dễ có các hành vi lệch chuẩn, vi phạm pháp luật, phạm tội. Ngoài trách nhiệm riêng của bản thân họ, thì dưới giác độ trách nhiệm xã hội và đạo đức, nhà nước – xã hội và những người lớn cũng phải chịu một phần trách nhiệm, vì việc quản lý, chăm sóc và giáo dục họ bộc lộ nhiều thiếu sót, dẫn đến họ vi phạm pháp luật, phạm tội. Do vậy người chưa thành niên luôn cần được sự quan tâm, bảo vệ của gia đình và xã hội, kể cả trong trường hợp người dưới 18 tuổi có hành vi vi phạm pháp luật. Việc truy cứu trách nhiệm hình sự (TNHS) đối với người dưới 18 tuổi và áp dụng hình phạt đối với họ chỉ được tiến hành trong trường hợp cần thiết, với mục đích chủ yếu là nhằm giáo dục, giúp đỡ các em sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, trở thành công dân có ích cho đất nước. Trên cơ sở đó, BLHS và BLTTHS năm 2015 của Việt Nam có nhiều điều chỉnh quan trọng nhằm bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi. I. NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015 VỀ NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN PHẠM TỘI Là đạo luật quan trọng quy định những vấn đề liên quan đến tư pháp hình 4 Khoa học Kiểm sát sự đối với người chưa thành niên, BLHS năm 1999 của Việt Nam đã dành nhiều điều khoản quy định về chính sách xử lý người chưa thành niên phạm tội. Kế thừa một số quy định của BLHS năm 1985, BLHS năm 1999 đã thiết kế một chương riêng (chương X) để quy định về chính sách hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội theo hướng nhân đạo, bảo đảm phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của đối tượng cần sự bảo vệ đặc biệt này như nguyên tắc xử lý, hệ thống hình phạt, hệ thống biện pháp tư pháp, miễn, giảm hình phạt, tổng hợp hình phạt, xoá án tích... Việc dành một chương riêng để cá thể hóa TNHS đối với người chưa thành niên phạm tội của BLHS năm 1999 đã thể hiện rõ chủ trương nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với người chưa thành niên phạm tội. BLHS năm 2015 tiếp tục hoàn thiện chính sách hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội nhằm bảo đảm sự phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về tăng cường bảo vệ người chưa thành niên, đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội được ghi nhận tại các Nghị quyết số 48/NQ-TW và số 49/NQTW của Bộ Chính trị, đồng thời bảo đảm sự phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Quyền trẻ em và các chuẩn mực pháp lý quốc tế về tư pháp đối với người chưa thành niên, thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết quốc tế bảo vệ, giáo dục trẻ em nói chung và người dưới 18 tuổi phạm tội nói riêng, là một nỗ lực tiếp theo trong việc làm hài hòa hệ thống pháp luật quốc gia với Công ước Quyền trẻ em. Số 02 - 2018 HOÀNG ANH TUYÊN 1. Về thuật ngữ 3. Về một số nguyên tắc xử lý đối với BLHS năm 1999 sử dụng thuật ngữ người dưới 18 tuổi phạm tội BLHS năm 2015 quy định cụ thể hơn “người chưa thành niên” để chỉ đối tượng là người dưới 18 tuổi, thuật ngữ “trẻ em” về nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 để chỉ đối tượng là người dưới 16 tuổi, tuổi phạm tội và khẳng định các nguyên đồng thời, có sự phân hoá trong chính sách tắc: Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm xử lý đối với trẻ em và người chưa thành tội phải bảo đảm tốt nhất lợi ích của họ. Khi niên là người phạm tội cũng như quy định xét xử, Toà án chỉ áp dụng hình phạt đối với xử lý nặng hơn khi đối tượng bị xâm hại là người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy trẻ em, người chưa thành niên trong một việc miễn TNHS và áp dụng một trong các số cấu thành tội phạm cụ thể (ví dụ: tội giết biện pháp giám sát, giáo dục hoặc việc áp người, tội mua bán trẻ em...). Tuy nhiên, dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo BLHS năm 2015 sử dụng thuật ngữ “người dưỡng không bảo đảm hiệu quả giáo dục, dưới 18 tuổi” thay cho thuật ngữ “người phòng ngừa. Tòa án chỉ áp dụng hình phạt tù chưa thành niên” và “người từ đủ 14 tuổi có thời hạn đối với người dưới 18 tuổi phạm đến dưới 16 tuổi” thay cho thuật ngữ “trẻ tội khi xét thấy các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, em” để bảo đảm tính cụ thể, rõ ràng. phòng ngừa. Khi xử phạt tù có thời hạn, 2. Về phạm vi chịu trách nhiệm hình ngoài việc tiếp tục quy định: “Toà án cho sự của người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi người dưới 18 tuổi phạm tội được hưởng Để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, tạo mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với cơ sở phân hóa TNHS xử lý người dưới 18 người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương tuổi phạm tội, nâng cao hiệu quả phòng ứng” của Bộ luật hiện hành, Bộ luật còn bổ ngừa tội phạm; đồng thời bảo đảm minh sung “với thời hạn thích hợp ngắn nhất”… bạch và thực hiện tốt nguyên tắc nhân đạo, (các khoản 1, 4, 6 Điều 91). Các quy định BLHS năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung theo này nhằm nội luật hóa và thể hiện tinh thần hướng: Quy định rõ 28 tội danh cụ thể nhân đạo nêu tại Điều 37 của Công ước của thuộc loại tội phạm rất nghiêm trọng do cố Liên hợp quốc về Quyền trẻ em: Việc bắt, ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà giam giữ hay bỏ tù trẻ em chỉ được dùng người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi phải chịu đến như một biện pháp cuối cùng và trong TNHS (khoản 2 Điều 12)(1). Những quy thời hạn thích hợp ngắn nhất. định này phù hợp với tinh thần của Hiến 4. Về miễn trách nhiệm hình sự đối pháp năm 2013 của Việt Nam và phù hợp với người dưới 18 tuổi phạm tội nguyên tắc“những lợi ích tốt nhất của trẻ em Để góp phần giảm tối đa việc xử phải là mối quan tâm hàng đầu” đã được ghi nhận trong Công ước của Liên hợp quốc về lý TNHS đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, BLHS năm 2015 đã sửa đổi, quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên. bổ sung quy định về việc miễn TNHS 1 Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm theo hướng cơ quan tiến hành tố tụng có đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều thể xem xét, áp dụng việc miễn TNHS 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, đối với người dưới 18 tuổi phạm tội mà 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của BLHS năm 2015. có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện Số 02 - 2018 Khoa học Kiểm sát 5 NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ... khắc phục phần lớn hậu quả, trong các định pháp lý này, bao gồm: Khiển trách; trường hợp cụ thể theo quy định của Bộ Hòa giải tại cộng đồng; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn (các điều từ 93 đến 95). luật (khoản 2 Điều 91)(1). Như vậy, so với BLHS 1999, khoản 2 Điều 91 BLHS năm 2015 đã mở rộng đối tượng được miễn trách nhiệm hình sự đối với cả người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và quy định cụ thể điều kiện miễn trách nhiệm hình sự đối với đối tượng này. Đồng thời, để bảo đảm chặt chẽ, Bộ luật đã sửa đổi chế định này theo hướng khi quyết định miễn TNHS cho người dưới 18 tuổi, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án phải áp dụng một trong các biện pháp giám sát, giáo dục (quy định tại Mục C Chương XII) đối với các em được miễn trách nhiệm hình sự nhằm bảo đảm tính khả thi cũng như hiệu quả áp dụng của chế Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ trường hợp quy định tại các điều: Điều 134 (tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác); Điều 141 (tội hiếp dâm); Điều 171 (tội cướp giật tài sản); Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy); Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy); Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy); Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy); Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy) của Bộ luật này; - Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý quy định tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật tức là phạm tội rất nghiêm trọng thuộc một trong 28 tội danh mà BLHS năm 2015 quy định đối tượng này phải chịu trách nhiệm hình sự, trừ trường hợp quy định tại các điều: Điều 123 (tội giết người); Điều 134, các khoản 4, 5 và khoản 6 (tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác); Điều 141 (tội hiếp dâm), Điều 142 (tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi); Điều 144 (tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi); Điều 150 (tội mua bán người); Điều 151 (tội mua bán người dưới 16 tuổi); Điều 168 (tội cướp tài sản); Điều 171 (tội cướp giật tài sản); Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy); Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy); Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy); Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy); Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy); - Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể trong vụ án. 1 6 Khoa học Kiểm sát - Về biện pháp khiển trách (Điều 93) Khiển trách là một trong ba biện pháp giám sát, giáo dục có thể được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi được miễn TNHS nhằm giúp họ nhận thức rõ hành vi phạm tội, hậu quả gây ra đối với cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ để sửa chữa lỗi lầm, khắc phục hậu quả và cải tạo để trở thành người có ích. Điều 93 quy định việc áp dụng biện pháp khiển trách như sau: Thứ nhất, về đối tượng áp dụng: Khiển trách chỉ áp dụng đối với: (1) người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của BLHS; (2) người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án. Thứ hai, về thẩm quyền, thủ tục áp dụng: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án đang tiến hành tố tụng đối với vụ án có thẩm quyền quyết định áp dụng và thực hiện việc khiển trách. Việc khiển trách đối với người phạm tội phải có sự chứng kiến của cha mẹ hoặc người đại diện hợp pháp của người phạm tội. Thứ ba, về nghĩa vụ của người bị khiển trách: Để tăng cường hiệu quả phòng ngừa tái phạm, khoản 3 Điều 93 quy định cụ thể các nghĩa vụ mà người bị khiển trách phải thực hiện: (1) tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc; (2) trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu; (3) tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia lao động với hình thức phù hợp. Số 02 - 2018 HOÀNG ANH TUYÊN Thứ tư, về thời gian thực hiện nghĩa vụ: trường hợp cụ thể từ 03 tháng đến 01 năm. Thời gian thực hiện các nghĩa vụ này do - Về biện pháp giáo dục tại xã, phường, cơ quan có thẩm quyền ấn định trong từng thị trấn (Điều 95) trường hợp cụ thể từ 03 tháng đến 01 năm. Thứ nhất, về đối tượng áp dụng: Biện - Về biện pháp hoà giải tại cộng đồng pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn (Điều 94) được áp dụng đối với: (1) người từ đủ 16 Điều 94 quy định về điều kiện, thẩm tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm quyền, thủ tục áp dụng cũng như nghĩa trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc vụ của người được áp dụng biện pháp trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của BLHS; (2) người từ đủ 14 hòa giải tại cộng đồng. Thứ nhất, về đối tượng áp dụng: Hòa tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm giải chỉ áp dụng đối với: (1) người từ trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít b khoản 2 Điều 91 của BLHS. Thứ hai, về thẩm quyền, thủ tục áp dụng: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án đang tiến hành tố tụng đối với vụ án có thẩm quyền quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn với Thứ hai, về thẩm quyền, thủ tục áp dụng: thời hạn từ 01 năm đến 02 năm và giao Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án đang người được miễn TNHS cho Ủy ban nhân tiến hành tố tụng đối với vụ án có thẩm dân cấp xã tổ chức việc giám sát, giáo dục. Thứ ba, về nghĩa vụ của người được áp quyền quyết định áp dụng và phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức việc hòa giải dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại trấn: Người được áp dụng biện pháp giáo diện hợp pháp của người bị hại tự nguyện dục tại xã, phường, thị trấn phải thực hiện các nghĩa vụ: (1) chấp hành đầy đủ nghĩa hòa giải và đề nghị miễn TNHS. Thứ ba, về nghĩa vụ của người được áp vụ về học tập, lao động; (2) chịu sự giám dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng: Người sát, giáo dục của gia đình, xã, phường, được áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng thị trấn; (3) không đi khỏi nơi cư trú khi đồng phải thực hiện các nghĩa vụ: (1) xin không được phép; (4) tuân thủ pháp luật, lỗi người bị hại và bồi thường thiệt hại; (2) nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của làm việc; (5) trình diện trước cơ quan có nơi cư trú, học tập, làm việc; (3) trình diện thẩm quyền khi được yêu cầu; (6) tham trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu gia các chương trình học tập, dạy nghề do cầu; (4) tham gia các chương trình học tập, địa phương tổ chức, tham gia lao động dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia với hình thức phù hợp. nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của BLHS; (2) người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của BLHS. Thứ tư, về việc chấm dứt thời hạn giám Thứ tư, về thời gian thực hiện nghĩa vụ: sát, giáo dục: Để khuyến khích người được Thời gian thực hiện các nghĩa vụ này do giám sát, giáo dục cải tạo tốt, khoản 3 Điều cơ quan có thẩm quyền ấn định trong từng 95 của BLHS năm 2015 quy định trường lao động với hình thức phù hợp. Số 02 - 2018 Khoa học Kiểm sát 7 NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ... hợp người được giáo dục đã chấp hành 5.1. Về quyết định hình phạt một phần hai (1/2) thời hạn, có nhiều tiến Thứ nhất, quyết định hình phạt trong bộ thì theo đề nghị của Ủy ban nhân dân trường hợp chuẩn bị phạm tội: cấp xã được giao trách nhiệm quản lý, giáo - Mức hình phạt đối với người từ đủ dục, cơ quan đã áp dụng biện pháp này có thể quyết định chấm dứt thời hạn giám sát, 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chuẩn bị phạm tội: Khoản 2 Điều 102 quy định mức hình giáo dục. phạt cao nhất đối với người từ đủ 14 tuổi Việc quy định các biện pháp giám sát, đến dưới 16 tuổi chuẩn bị phạm tội không giáo dục bắt buộc kèm theo sẽ bảo đảm quá một phần ba (1/3) mức hình phạt mà việc xem xét, quyết định miễn TNHS và điều luật cụ thể quy định đối với trường việc giáo dục, phòng ngừa xã hội được hợp chuẩn bị phạm tội. thực hiện đầy đủ, chặt chẽ, giúp người - Mức hình phạt đối với người từ đủ dưới 18 tuổi phạm tội nhận thức được lỗi lầm, ăn năn hối cải và khắc phục sai phạm. 16 tuổi đến dưới 18 tuổi chuẩn bị phạm tội: Khoản 2 Điều 102 quy định mức hình Trong các biện pháp này, biện pháp phạt cao nhất đối với người từ đủ 16 tuổi giáo dục tại xã, phường, thị trấn là biện đến dưới 18 tuổi chuẩn bị phạm tội không pháp tư pháp áp dụng đối với người dưới quá một phần hai (1/2) mức hình phạt mà 18 tuổi phạm tội trong BLHS năm 1999, điều luật cụ thể quy định đối với trường nay BLHS năm 2015 đã chuyển thành biện pháp giám sát, giáo dục áp dụng trong hợp chuẩn bị phạm tội. trường hợp miễn TNHS đối với người Thứ hai, quyết định hình phạt trong dưới 18 tuổi phạm tội; biện pháp tư pháp trường hợp phạm tội chưa đạt: áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm - Mức hình phạt đối với người từ đủ tội trong BLHS năm 2015 chỉ còn lại biện 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội chưa đạt: pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng. Khoản 3 Điều 102 quy định mức hình phạt 5. Về việc quyết định hình phạt, tổng cao nhất áp dụng đối với người từ đủ 14 hợp hình phạt, miễn giảm hình phạt, xóa tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội chưa đạt án tích không quá một phần ba (1/3) mức hình BLHS năm 1999 chưa có quy định đặc phạt cao nhất quy định có thể áp dụng đối thù về quyết định hình phạt trong trường với đối tượng này. hợp chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt đối với người chưa thành niên, do đó dẫn đến sự không thống nhất trong quá trình áp dụng. Để góp phần khắc phục vướng mắc, bất cập này trong thực tiễn, cùng với việc sửa đổi, bổ sung quy định về chuẩn bị phạm tội (Điều 17), BLHS năm 2015 bổ sung 01 điều (Điều 102) quy định về việc quyết định hình phạt đối với người chưa thành niên trong trường hợp chuẩn bị phạm tội và phạm tội chưa đạt, cụ thể: 8 Khoa học Kiểm sát - Mức hình phạt đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội chưa đạt: Khoản 3 Điều 102 quy định mức hình phạt cao nhất áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi không quá một phần hai (1/2) mức phạt cao nhất quy định có thể áp dụng đối với đối tượng này. 5.2. Về tổng hợp hình phạt Thứ nhất, bổ sung quy định về nguyên tắc chung về tổng hợp hình phạt trong trường Số 02 - 2018 HOÀNG ANH TUYÊN hợp phạm nhiều tội, theo đó Tòa án quyết định hình phạt đối với từng tội và tổng hợp hình phạt chung theo quy định tại Điều 55 BLHS năm 2015. Nếu hình phạt chung là cải tạo không giam giữ thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 03 năm. Nếu hình phạt chung là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội và 12 năm đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội. hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác và sau đó năm 17 tuổi lại phạm tội cướp tài sản, khi xét xử Toà án quyết định hình phạt đối với tội cố ý gây thương tích là 4 năm tù và hình phạt đối với tội cướp tài sản là 15 năm tù. Theo nguyên tắc tổng hợp hình phạt nêu trên thì hình phạt chung đối với người này không quá 18 năm tù. - Nếu mức hình phạt đã tuyên đối với tội được thực hiện trước khi người đó đủ 16 tuổi nặng hơn hoặc bằng mức hình phạt đã tuyên đối với tội được thực hiện sau khi đủ 16 tuổi thì hình phạt chung không vượt quá mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi theo quy định tại khoản 1 Điều này. Ví dụ: Một người 15 tuổi thực hiện tội cướp tài sản và sau đó năm 17 tuổi lại phạm tội trộm cắp tài sản, khi xét xử Toà án quyết định hình phạt đối với tội cướp tài sản là 10 năm tù và hình phạt đối với tội trộm cắp tài sản là 6 năm tù. Theo nguyên tắc tổng hợp hình phạt nêu trên thì hình phạt chung đối với người này không quá 12 năm tù. chưa đủ 18 tuổi nặng hơn hoặc bằng mức hình phạt áp dụng đối với tội được thực hiện khi người đó đã đủ 18 tuổi, thì hình phạt chung không được vượt quá mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi hoặc người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi. Ví dụ: Một người 15 tuổi thực hiện tội cướp tài sản và sau đó năm 19 tuổi lại phạm tội trộm cắp tài sản, khi xét xử Toà án quyết định hình phạt đối với tội cướp tài sản là 12 năm tù và hình phạt đối với tội trộm cắp tài sản là 6 năm tù. Theo nguyên tắc tổng hợp hình phạt nêu trên thì hình phạt chung đối với người này là không quá 12 năm tù. - Nếu mức hình phạt đã tuyên đối với tội được thực hiện sau khi người đó đủ 16 tuổi nặng hơn mức hình phạt đã tuyên đối với tội được thực hiện trước khi đủ 16 tuổi thì hình phạt chung không vượt quá mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi. Ví dụ: Một người 15 tuổi thực hiện tội cố ý gây thương tích - Nếu mức hình phạt Toà án tuyên đối với tội được thực hiện khi người đó đã đủ 18 tuổi nặng hơn mức hình phạt áp dụng đối với tội thực hiện khi người đó chưa đủ 18 tuổi thì hình phạt chung áp dụng như đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội. Ví dụ: Một người 17 tuổi thực hiện tội cố ý gây thương Thứ ba, bổ sung quy định về tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội, có tội được thực hiện trước khi người Thứ hai, bổ sung quy định về tổng hợp phạm tội đủ 18 tuổi, có tội được thực hiện hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội, sau khi người phạm tội đủ 18 tuổi, theo có tội được thực hiện trước khi người phạm tội nguyên tắc: đủ 16 tuổi, có tội được thực hiện sau khi người - Nếu mức hình phạt Toà án tuyên phạm tội đủ 16 tuổi, theo nguyên tắc: đối với tội được thực hiện khi người đó Số 02 - 2018 Khoa học Kiểm sát 9 NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ... tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác và sau đó năm 19 tuổi lại phạm tội cướp tài sản, khi xét xử Toà án quyết định hình phạt đối với tội cố ý gây thương tích là 10 năm tù và hình phạt đối với tội cướp tài sản là 15 năm tù. Theo nguyên tắc tổng hợp hình phạt nêu trên thì hình phạt chung đối với người này là 25 năm tù. 5.3. Về tha tù trước thời hạn có điều kiện Trên cơ sở chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định tại Điều 66, Điều 106 BLHS năm 2015 quy định các dấu hiệu đặc thù về điều kiện áp dụng chế định này đối với người bị kết án là người dưới 18 tuổi theo hướng linh hoạt và dễ dàng hơn so với điều kiện áp dụng đối với người đã thành niên nhằm tạo cơ hội để cho người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù được sớm trở về cộng đồng, tái hoá nhập xã hội. Các điều kiện này bao gồm: (1) phạm tội lần đầu; (2) có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt; (3) đã chấp hành được 1/3 thời hạn phạt tù; (4) có nơi cư trú rõ ràng. đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng chỉ áp dụng 01 hình thức xóa án tích duy nhất, đó là hình thức đương nhiên xoá án tích (khoản 2). Thứ ba, quy định rõ điều kiện để người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi được đương nhiên xoá án tích là không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây tính từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo hoặc từ khi hết thời hiệu thi hành bản án mà người đó không thực hiện hành vi phạm tội mới (khoản 2): 06 tháng trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù nhưng được hưởng án treo; 01 năm trong trường hợp bị phạt tù đến 05 năm; 02 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm; 03 năm trong trường hợp bị phạt tù trên 15 năm. II. NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ NĂM 5.4. Về đương nhiên xóa án tích 2015 VỀ THỦ TỤC TỐ TỤNG ĐỐI VỚI Điều 107 của BLHS năm 2015 đã có NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN những sửa đổi, bổ sung quan trọng liên 1. Sửa đổi, mở rộng phạm vi áp dụng quan đến quy định về xoá án tích đối với thủ tục tố tụng người chưa thành niên phạm tội như sau: Để bảo vệ toàn diện, tốt nhất lợi Thứ nhất, quy định rõ 03 trường hợp ích cho người dưới 18 tuổi trong tố người chưa thành niên bị kết án được coi tụng hình sự, phù hợp và đáp ứng các là không có án tích: (1) người bị kết án chuẩn mực quốc tế, Điều 413 BLTTHS là người đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi; (2) năm 2015 của Việt Nam đã sửa đổi, mở người bị kết án là người đủ 16 tuổi đến rộng phạm vi áp dụng các quy định về dưới 18 tuổi bị kết án về tội ít nghiêm thủ tục tố tụng tại chương XXVIII, bao trọng, tội nghiêm trọng hoặc tội rất nghiêm gồm đối với người bị buộc tội, người bị trọng do vô ý; (3) người chưa thành niên hại và người làm chứng là người dưới 18 bị áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại tuổi. Như vậy, ngoài đối tượng áp dụng trường giáo dưỡng (khoản 1). là người bị buộc tội gồm người bị bắt, Thứ hai, quy định đối với người từ người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, Điều 10 Khoa học Kiểm sát Số 02 - 2018 HOÀNG ANH TUYÊN luật đã bổ sung quy định người bị hại và người làm chứng dưới 18 tuổi cũng thuộc đối tượng điều chỉnh của Chương này. Đồng thời, quy định cụ thể trình tự, thủ tục giải quyết đối với các vụ án có người bị hại, người làm chứng là người chưa thành niên. BLTTHS năm 2015 quy định rõ tiêu chuẩn của người được phân công tiến hành tố tụng trong các vụ án có người dưới 18 tuổi là phải đã được đào tạo hoặc có kinh nghiệm điều tra, truy tố, xét xử vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi, có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa 2. Ghi nhận và quy định các nguyên học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi (Điều 415)(2). tắc tiến hành tố tụng Nhằm bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi trong tố tụng hình sự, BLTTHS năm 2015 bổ sung 07 nguyên tắc đặc thù áp dụng đối với quá trình giải quyết các vụ án có người dưới 18 tuổi (Điều 414)(1) mà cơ quan, người tiến hành tố tụng phải quán triệt, tôn trọng và nghiêm túc thực hiện khi tiến hành tố tụng đối với những vụ án liên quan người dưới 18 tuổi, nhằm bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của những người này trong tố tụng hình sự. 3. Quy định rõ tiêu chuẩn của người được phân công tiến hành tố tụng trong các vụ án có người dưới 18 tuổi Điều 414. Nguyên tắc tiến hành tố tụng 1. Bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi; bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi. 2. Bảo đảm giữ bí mật cá nhân của người dưới 18 tuổi. 3. Bảo đảm quyền tham gia tố tụng của người đại diện của người dưới 18 tuổi, nhà trường, Ðoàn thanh niên, người có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý, xã hội, tổ chức khác nơi người dưới 18 tuổi học tập, lao động và sinh hoạt. 4. Tôn trọng quyền được tham gia, trình bày ý kiến của người dưới 18 tuổi. 5. Bảo đảm quyền bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý của người dưới 18 tuổi. 6. Bảo đảm các nguyên tắc xử lý của Bộ luật hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. 7. Bảo đảm giải quyết nhanh chóng, kịp thời các vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi. 1 Số 02 - 2018 4. Quy định mới việc xác định tuổi của người bị buộc tội, người bị hại Quy định chặt chẽ, cụ thể cách xác định tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi, bảo đảm hợp lý, phù hợp nguyên tắc có lợi cho người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi, đồng thời bảo vệ được tốt hơn quyền và lợi ích của người bị hại là người dưới 18 tuổi(3). Điều 415. Người tiến hành tố tụng Người tiến hành tố tụng đối với vụ án có người dưới 18 tuổi phải là người đã được đào tạo hoặc có kinh nghiệm điều tra, truy tố, xét xử vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi, có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi. 3 Điều 417. Xác định tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi 1. Việc xác định tuổi của người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện theo quy định của pháp luật. 2. Trường hợp đã áp dụng các biện pháp hợp pháp mà vẫn không xác định được chính xác thì ngày, tháng, năm sinh của họ được xác định: a) Trường hợp xác định được tháng nhưng không xác định được ngày thì lấy ngày cuối cùng của tháng đó làm ngày sinh. b) Trường hợp xác định được quý nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng của tháng cuối cùng trong quý đó làm ngày, tháng sinh. c) Trường hợp xác định được nửa của năm nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng của tháng cuối cùng trong nửa năm đó làm ngày, tháng sinh. d) Trường hợp xác định được năm nhưng không xác định được ngày, tháng thì lấy ngày cuối cùng của tháng cuối cùng trong năm đó làm ngày, tháng sinh. 3. Trường hợp không xác định được năm sinh thì phải tiến hành giám định để xác định tuổi. 2 Khoa học Kiểm sát 11 NHỮNG NỘI DUNG MỚI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ... BLTTHS năm 2015 quy định chặt chẽ 5. Bổ sung, xác định rõ trách nhiệm giám sát đối với người bị buộc tội căn cứ áp dụng biện pháp ngăn chặn, BLTTHS năm 2015 quy định rõ hơn biện pháp cưỡng chế đối với người dưới trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố 18 tuổi phạm tội nhằm thực hiện khuyến tụng, người đại diện của người dưới 18 nghị của quốc tế “bắt, giam, giữ trẻ em chỉ là tuổi trong việc giao và thực hiện giám sát biện pháp cuối cùng khi không còn biện pháp (2) đối với người bị buộc tội là người dưới 18 nào khác thích hợp” ; theo đó, Bộ luật quy tuổi cũng như trách nhiệm phối hợp khi định chỉ được áp dụng trong trường hợp phát hiện người dưới 18 tuổi đang được thật cần thiết và có căn cứ xác định việc giám sát có hành vi vi phạm pháp luật, áp dụng biện pháp giám sát và các biện phạm tội để có biện pháp ngăn chặn, xử pháp ngăn chặn khác không có hiệu quả lý kịp thời (Điều 418)(1). Việc bổ sung quy (Điều 419); đồng thời rút ngắn thời hạn định như vậy có ý nghĩa bảo đảm việc áp tạm giam người dưới 18 tuổi chỉ bằng hai dụng biện pháp giám sát người bị buộc phần ba (2/3) thời hạn tạm giam đối với tội là người dưới 18 tuổi tại gia đình, nơi người đủ 18 tuổi trở lên nhằm đẩy nhanh cư trú khi không áp dụng biện pháp ngăn quá trình giải quyết vụ án, tránh những chặn tạm giam đối với họ được thực hiện ảnh hưởng tiêu cực có thể tác động đến hiệu quả, đúng mục đích theo quy định các em do phải tách khỏi môi trường gia của pháp luật; khắc phục những hạn chế đình, gián đoạn việc học hành, cũng như và ngăn chặn kịp thời những hành vi tiêu nguy cơ tái phạm do phải tiếp xúc với cực, gây khó khăn, cản trở cho việc giải những ảnh hưởng xấu từ những người bị quyết vụ án mà người chưa thành niên giam, giữ khác (Điều 419). phạm tội gây ra. 7. Bổ sung các quyền của người đại 6. Quy định chặt chẽ việc áp dụng biện diện, nhà trường, tổ chức khi tham gia tố tụng pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế 1 Ðiều 418. Giám sát đối với người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi 1. Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án có thể ra quyết định giao người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi cho người đại diện của họ giám sát để bảo đảm sự có mặt của họ khi có giấy triệu tập của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. 2. Người được giao nhiệm vụ giám sát có nghĩa vụ giám sát chặt chẽ người dưới 18 tuổi, theo dõi tư cách, đạo đức và giáo dục người đó. Trường hợp người dưới 18 tuổi có dấu hiệu bỏ trốn hoặc có hành vi mua chuộc, cưỡng ép, xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật; tiêu hủy, giả mạo chứng cứ, tài liệu, đồ vật của vụ án, tẩu tán tài sản liên quan đến vụ án; đe dọa, khống chế, trả thù người làm chứng, bị hại, người tố giác tội phạm hoặc người thân thích của những người này hoặc tiếp tục phạm tội thì người được giao nhiệm vụ giám sát phải kịp thời thông báo và phối hợp với cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng để có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời. 12 Khoa học Kiểm sát Trong quá trình giải quyết án hình sự liên quan người dưới 18 tuổi, việc tham gia tố tụng của người đại diện, thầy, cô giáo, đại diện của nhà trường, Đoàn thanh niên và tổ chức khác nơi người chưa thành niên học tập, lao động và sinh hoạt có ý nghĩa quan trọng, dưới vai trò gia đìnhxã hội, bằng sự thông hiểu cuộc sống và nắm bắt được tâm sinh lý của người dưới 18 tuổi sẽ bảo đảm sự trợ giúp cần thiết cho người dưới 18 tuổi, đồng thời giúp đỡ tích cực để cơ quan, người tiến hành tố tụng giải quyết vụ án được khách quan, chính xác và phù hợp với người dưới 18 tuổi. BLTTHS năm 2015 đã sửa đổi, bổ 2 Công ước của Liên Hợp quốc về quyền trẻ em Số 02 - 2018
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.