Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HỒ CHÍ MINH PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NGHÈO ĐÓI CỦA HỘ GIA ĐÌNH TẠI HUYỆN BÙ GIA MẬP TỈNH BÌNH PHƢỚC PHẠM THỊ THU THỦY KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỂ NHẬN VĂN BẰNG CỬ NHÂN NGÀNH KINH TẾ NÔNG LÂM Thành phố Hồ Chí Minh Tháng 12/2012 Hội đồng chấm báo cáo khóa luận tốt nghiệp đại học khoa Kinh Tế, trƣờng Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh xác nhận khoá luận “ Phân tích các yếu tố tác động đến nghèo đói của hộ gia đình tại huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phƣớc” do Phạm Thị Thu Thủy, sinh viên khoá 35, ngành Kinh Tế Nông Lâm, đã bảo vệ thành công trƣớc hội đồng vào ngày ________________ Th.s TRẦN HOÀI NAM Ngƣời hƣớng dẫn _______________________ Ngày tháng năm Chủ tịch hội đồng chấm báo cáo Thƣ ký hội đồng chấm báo cáo ______________________ ______________________ Ngày tháng năm Ngày tháng năm LỜI CẢM TẠ Lời cảm ơn đầu tiên tôi muốn đƣợc gửi tới bố mẹ và gia đình tôi. Những ngƣời đã tảo tần sớm hôm để chăm lo cho anh em chúng tôi ăn học và là chỗ dựa vững chắc nhất của tôi trong suốt những năm học đã qua. “Con cảm ơn bố mẹ rất nhiều, cảm ơn gia đình mình đã luôn ở bên tiếp sức cho con cố gắng”. Khóa luận tốt nghiệp là bƣớc ngoặt đánh dấu bốn năm học tập dƣới giảng đƣờng đại học. Để đƣợc nhƣ ngày hôm nay, cùng với sự cố gắng của bản thân tôi thì công lao của những thầy cô trƣờng Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh là vô cùng to lớn. Cho tôi đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành tới quý thầy cô, đặc biệt là thầy cô khoa Kinh Tế đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong suốt những năm học qua. Đặc biệt, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới thầy Trần Hoài Nam – ngƣời thầy đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Thầy không chỉ là ngƣời hƣớng dẫn, sửa chữa những sai sót trong quá trình làm khóa luận mà còn nhiệt tình chỉ bảo, đƣa ra những hƣớng đi để tôi hoàn thành khóa luận một cách tốt nhất. Trong tận đáy lòng mình, tôi xin gửi tới thầy lời cảm ơn sâu sắc và chân thành nhất. Tôi cũng xin cảm ơn những ngƣời bạn đã luôn bên tôi trong suốt thời gian qua. Cảm ơn đã luôn an ủi động viên những lúc tôi khó khăn nhất. Và cuối cùng cho tôi gửi lời cảm ơn tới các cô chú, anh chị tai UBND huyện Bù Gia Mập đã giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành khóa luận một cách trọn vẹn. Chân thành cảm ơn tất cả! TP. Hồ Chí Minh, tháng 12/2012 Sinh viên thực hiện Phạm Thị Thu Thủy NỘI DUNG TÓM TẮT PHẠM THỊ THU THỦY. Tháng 12 năm 2012. “Phân Tích Các Yếu Tố Tác Động Đến Nghèo Đói Của Hộ Gia Đình Tại Huyện Bù Gia Mập, Tỉnh Bình Phƣớc”. PHAM THI THU THUY. December 2012. “Analysis Of The Factors Affecting The Poverty Of Households In Bu Gia Map District, Binh Phuoc Province”. Khóa luận đƣợc thực hiện nhằm tiến hành tìm hiểu thực trạng nghèo đói, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập và nghèo đói của hộ gia đình tại huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phƣớc. Nguồn số liệu thu thập phân tích dựa trên thông tin thu thập từ các phòng ban và điều tra 95 hộ gia đình tại địa bàn huyện trong năm 2011, số liệu đƣợc điều tra ngẫu nhiên và phân chia theo nhóm hộ Đồng bào dân tộc và nhóm hộ Kinh. Để tiến hành phân tích, khóa luận sử dụng phƣơng pháp thống kê mô tả, so sánh và phân tích hồi quy, Trong phƣơng pháp phân tích hồi quy, mô hình hồi quy OLS đƣợc sử dụng nhằm phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập, mô hình hồi quy Logit đƣợc sử dụng để phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng nghèo của hộ gia đình. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra hai nhóm nhân tố tác động đến khả năng nghèo của hộ gia đình. Nhóm các yếu tố tác động làm tăng khả năng nghèo của hộ gia đình bao gồm: quy mô hộ, tỷ lệ phụ thuộc, dân tộc. Trong quá trình phân tích mô hình thì yếu tố tỷ lệ phụ thuộc là yếu tố tác động nhiều nhất dẫn đến tăng khả năng nghèo của hộ. Nhóm các yếu tố làm giảm xác suất nghèo đói của hộ gia đình bao gồm: tuổi chủ hộ, trình độ học vấn của chủ hộ và biến diện tích đất canh tác của hộ gia đình. Qua phân tích thì thấy tuổi chủ hộ càng cao thì xác suất nghèo càng giảm, tƣơng tự trình độ học vấn của hộ càng cao và diện tích đất canh tác càng nhiều thì xác suất nghèo của huyện càng giảm. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra tình trạng nghèo đói ở nhóm hộ Đồng bào dân tộc tƣơng đối nghiêm trọng hơn so với nhóm hộ Kinh. Chính vì vậy để giảm khả năng nghèo đói của hộ gia đình, điều quan trọng cần phải làm là nâng cao kiến thức cho ngƣời dân, đặc biệt là nhóm hộ Đồng bào dân tộc. Bên cạnh đó, vai trò của chính quyền địa phƣơng cũng cần có những cơ chế giám sát chặt chẽ các nguồn vốn hỗ trợ ngƣời nghèo, bồi dƣỡng nâng cao năng lực của cán bộ cơ sở để gần dân hơn, giúp dân hiểu và dẽ dàng tham gia thoát nghèo. MỤC LỤC Trang DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................................... viii DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................................x CHƢƠNG 1 MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 1.1. Đặt vấn đề ...................................................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................3 1.2.1. Mục tiêu chung .................................................................................................3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................3 1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ..............................................................3 1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................................3 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ..........................................................................3 1.4. Cấu trúc của đề tài ................................................................................................4 CHƢƠNG 2 TỔNG QUAN .....................................................................................................5 2.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ....................................................................................5 2.2. Tổng quan địa bàn nghiên cứu ....................................................................................6 2.2.1. Điều kiện tự nhiên.............................................................................................6 2.2.2. Điều kiện kinh tế xã hội ....................................................................................7 CHƢƠNG 3 NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................................18 3.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................................18 3.1.1. Khái niệm về nghèo đói ..................................................................................18 3.1.2. Phƣơng pháp xác định đối tƣợng nghèo .........................................................20 3.1.3. Ngƣỡng nghèo ................................................................................................20 3.1.4. Khái niệm liên quan khác ...............................................................................22 3.1.5. Tình trạng nghèo đói tại Việt Nam .................................................................23 3.1.6. Nguyên nhân nghèo đói ..................................................................................26 3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................................................29 3.2.1. Phƣơng pháp thống kê mô tả ..........................................................................29 3.2.2. Phƣơng pháp so sánh ......................................................................................30 3.2.3. Phƣơng pháp phân tích hồi quy ......................................................................31 CHƢƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................................38 4.1. Thực trạng nghèo đói tại địa bàn huyện Bù Gia Mập ...............................................38 v 4.1.1. Tỷ lệ nghèo tại huyện Bù Gia Mập trong giai đoạn 2006-2011. ....................38 4.1.2. Thực trạng nghèo đói ở huyện năm 2011 .......................................................40 4.2. Đặc điểm hộ điều tra .................................................................................................41 4.2.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội hộ điều tra..............................................................41 4.2.2. Nguồn thu nhập của hộ gia đình trong huyện năm 2011 ................................42 4.2.3. Phân loại tình hình nghèo đói tại huyện Bù Gia Mập ....................................44 4.3. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập của hộ gia đình tại huyện Bù Gia Mập ...................................................................................................................................54 4.3.1. Mô hình kinh tế lƣợng các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập của hộ gia đình tại huyện Bù Gia Mập.....................................................................................................54 4.3.2. Kiểm định tính hiệu lực của mô hình .............................................................55 4.3.3. Kết quả kiểm định của mô hình ......................................................................57 4.3.4. Kết quả phân tích hồi quy và ý nghĩa của mô hình ........................................57 4.4. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến xác suất nghèo của hộ gia đình trong huyện ...59 4.4.1. Xác định mô hình ............................................................................................59 4.4.2. Kết quả ƣớc lƣợng ..........................................................................................60 4.4.3. Phân tích mô hình ...........................................................................................64 4.5. Đề xuất một số giải pháp nhằm giảm nghèo cho hộ nghèo ở huyện Bù Gia Mập ...69 4.5.1. Giải pháp về nâng cao kiến thức .....................................................................69 4.5.2. Giải pháp về chính sách dân tộc .....................................................................70 4.5.3. Giải pháp về đất đai ........................................................................................70 4.5.4. Giải pháp về nguồn vốn ..................................................................................71 CHƢƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..........................................................................72 5.1. Kết luận .....................................................................................................................72 5.2. Kiến nghị ...................................................................................................................73 5.2.1. Đối với chính quyền .......................................................................................73 5.2.2. Đối với hộ gia đình .........................................................................................73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................................75 PHỤ LỤC .................................................................................................................................1 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BQ Bình quân CĐ Cao đẳng ĐBDT Đồng bào dân tộc ĐH Đại học ĐVT Đơn vị tính ESCAP Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dƣơng Liên Hiệp Quốc (Economic and Social Commission for Asia and the Pacific) KSMS Khảo sát mức sống LĐ Lao động MTQG Mục tiêu quốc gia THCN Trung học chuyên nghiệp THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TLN Tỷ lệ nghèo UBND Uỷ Ban Nhân Dân WB Ngân hàng thế giới (World Bank) XĐGN Xóa đói giảm nghèo vii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Diện Tích - Dân Số - Mật Độ Dân Số Huyện Bù Gia Mập Năm 2011. 9 Bảng 2.2: Lao động xã hội trên địa bàn huyện Bù Gia Mập giai đoạn 2009-2011 10 Bảng 2.3: Diện Tích, Năng Suất và Sản Lƣợng cây trồngcủa huyện Bù Gia Mập qua Các Năm 2010, 2011 13 Bảng 2.4: Cơ Cấu Đất Đai Của Huyện Bù Gia Mập năm 2010 16 Bảng 2.5: Tình Hình Sử Dụng Đất Nông Nghiệp Của Huyện Năm 2010 17 Bảng 3.1: Chuẩn Nghèo Của Chính Phủ cho Giai Đoạn 2006 – 2010 22 Bảng 3.2: Chuẩn nghèo của chính phủ cho giai đoạn 2011 – 2015 22 Bảng 3.3: Tỷ Lệ Hộ Nghèo Theo Vùng Trong Cả Nƣớc 24 Bảng 3.4: Hệ Số Gini Chia Theo Thành Thị, Nông Thôn Và Vùng 25 Bảng 3.5: Bảng Kỳ Vọng Dấu Các Biến Độc Lập 37 Bảng 4.1: Tỷ lệ nghèo tại đia bàn huyện theo hai giai đoạn 2006-2009 và 2010-2011 38 Bảng 4.2: Tình Trạng Hộ Nghèo, Hộ Cận Nghèo Của Huyện Bù Gia Mập Năm 2011 40 Bảng 4.3: Đặc điểm kinh tế xã hội của mẫu 41 Bảng 4.4: Thu nhập bình quân một hộ/năm trong năm 2011 42 Bảng 4.5: Cơ Cấu Nguồn Thu Nhập Của Hộ Gia Đình Tại Huyện Bù Gia Mập Năm 2011 43 Bảng 4.6: Tình trạng nghèo đói theo nhóm dân tộc ở huyện Bù Gia Mập 44 Bảng 4.7: Bảng nghề nghiệp của chủ hộ và tình trạng nghèo 45 Bảng 4.8: Trình Độ Học Vấn Của Chủ Hộ Và Tình Trạng Nghèo Đói 46 Bảng 4.9: Quy Mô Hộ Gia Đình Và Tình Trạng Nghèo 47 Bảng 4.10: Giới Tính Chủ Hộ Với Tình Trạng Nghèo Của Mẫu Điều Tra 48 Bảng 4.11: Quyền Sử Dụng Đất Của Mẫu Điều Tra 49 Bảng 4.12: Diện Tích Đất Phân Theo Nhóm Hộ Nghèo Và Không Nghèo 50 Bảng 4.13: Diện Tích Đất Của Các Hộ Gia Đình Phân Theo 5 Nhóm Thu Nhập 50 viii Bảng 4.14: Tình Trạng Nhà Ở Của Hộ Điều Tra Tại Huyện Bù Gia Mập 51 Bảng 4.15 Tín dụng và tình trạng nghèo ở huyện Bù Gia Mập 52 Bảng 4.16: Tuổi Của Chủ Hộ Và Tình Trạng Nghèo 53 Bảng 4.17 Kết quả ƣớc lƣợng các thông số của mô hình thu nhập 54 Bảng 4.18: R2 của Hàm Hồi Quy Bổ Sung 55 Bảng 4.19: Mô hình 1 - Kết quả ƣớc lƣợng mô hình Logit 60 Bảng 4.20: Mô hình 2 - Kết quả ƣớc lƣợng mô hình Logit 62 Bảng 4.21: Bảng Khả Năng Dự Đoán Của Mô Hình Hồi Quy 64 Bảng 4.22: Hệ Số Tác Động Biên Theo Từng Yếu Tố Trong Mô Hình Logit 65 Bảng 4.23: Ƣớc tính xác suất nghèo của hộ gia đình tại huyện Bù Gia Mập 68 ix