Nội dung

LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn và chỉ bảo nhiệt tình của cô giáo, Tiến sỹ Nguyễn Thị Thúy trong suốt thời gian thực hiện luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý. Bên cạnh đó, em xin gửi lời cảm ơn đến toàn thể các thầy cô trong Khoa Kinh tế Quản lý - trường Đại học Thăng Long cũng như Ban lãnh đạo nhà trường đã tạo những điều kiện tốt nhất để em có thể hoàn thành bài luận văn này. Em cũng xin chân thành cảm ơn các anh, chị tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây nói chung và các anh chị tại Phòng Giao dịch Trung Sơn Trầm của ngân hàng nói riêng đã tận tình giúp đỡ em trong suốt thời gian thực hiện bài luận văn này. Do còn nhiều hạn chế về kiến thức cũng như những kinh nghiệm thực tiễn nên bài luận văn khó có thể tránh khỏi những sai sót, em rất mong nhận được sự đóng góp, chỉ bảo của các thầy cô giáo và các học viên để bài luận văn được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Học viên Phan Thị Thùy Dương LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong luận văn là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Học viên Phan Thị Thùy Dương Thang Long University Libraty MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu, biểu đồ, sơ đồ LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................... 3 1.1 Cơ sở lý luận về dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại.... 3 1.1.1 Dịch vụ............................................................................................... 3 1.1.1.1 Khái niệm..................................................................................... 3 1.1.1.2 Thuộc tính chung dịch vụ ............................................................ 3 1.1.2 Dịch vụ của ngân hàng thương mại ................................................ 4 1.1.2.1 Khái niệm dịch vụ của ngân hàng thương mại ............................ 4 1.1.2.2 Đặc điểm dịch vụ của ngân hàng thương mại ............................. 5 1.2.2.3 Phân loại dịch vụ của ngân hàng thương mại.............................. 6 1.1.2.4 Vai trò của dịch vụ ngân hàng trong nền kinh tế thị trường....... 9 1.1.3 Dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ......................... 12 1.1.3.1 Cơ sở hình thành dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ......................................................................................................... 12 1.1.3.2 Khái niệm................................................................................... 13 1.1.3.3 Đặc điểm dịch vụ phi tín dụng................................................... 14 1.3.3.4 Các loại dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ......... 15 1.2 Phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ............ 20 1.2.1 Quan điểm về phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ............................................................................................... 20 1.2.2 Vai trò phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ...... 21 1.2.2.1 Đối với các khách hàng ............................................................. 22 1.2.2.2 Đối với các ngân hàng thương mại............................................ 22 1.2.2.3 Đối với nền kinh tế xã hội ......................................................... 23 1.2.3 Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ...................................................................................... 24 1.2.3.1 Các chỉ tiêu định tính ................................................................. 24 1.2.3.2 Chỉ tiêu định lượng .................................................................... 26 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại ............................................................................... 28 1.3.1 Các nhân tố không thể kiểm soát được.......................................... 28 1.3.2 Các nhân tố kiểm soát được ........................................................... 32 1.4 Kinh nghiệm phát triển dịch vụ phi tín dụng của một số ngân hàng thương mại nước ngoài và bài học cho các ngân hàng thương mại Việt Nam.............................................................................................................. 36 1.4.1. Kinh nghiệm của HSBC ................................................................ 36 1.4.2. Kinh nghiệm của Standard Chartered ......................................... 38 1.4.3 Bài học cho các ngân hàng thương mại Việt Nam ....................... 40 Kết luận chương 1 ...................................................................................... 41 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH SƠN TÂY ........................................... 42 2.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây .................................................................... 42 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển................................................ 42 2.1.2 Cơ cấu tổ chức ................................................................................ 44 2.1.3 Chức năng, nhiệm vụ các bộ phận trong cơ cấu tổ chức ............. 47 2.1.4 Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ..................... 48 2.1.4.1 Hoạt động huy động vốn ........................................................... 48 2.1.4.2 Hoạt động sử dụng vốn (chủ yếu là cho vay) ............................ 50 2.2 Thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây.......... 56 2.2.1 Cơ hội và thách thức trong phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ......................................................................................... 56 Thang Long University Libraty 2.2.1.1 Những cơ hội để phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ................................................................................................................ 56 2.2.2 Thực trạng dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ..................... 60 2.2.2.1. Dịch vụ thanh toán .................................................................... 60 2.2.2.2. Dịch vụ tài trợ thương mại ....................................................... 62 2.2.2.3. Kinh doanh ngoại tệ .................................................................. 65 2.2.2.4. Dịch vụ bảo lãnh ....................................................................... 67 2.2.2.5. Dịch vụ thẻ................................................................................ 69 2.2.2.6. Dịch vụ trả lương qua tài khoản, dịch vụ thấu chi tài khoản tiền gửi, dịch vụ POS .................................................................................... 72 2.2.2.7. Một số dịch vụ khác.................................................................. 73 2.2.3 Thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ......... 74 2.2.3.1 Các chỉ tiêu định tính ................................................................. 74 2.2.3.2 Các chỉ tiêu định lượng.............................................................. 81 2.3 Đánh giá về thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ....................................................................................................... 91 2.3.1 Những kết quả đạt được ................................................................. 91 2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân .................................................... 93 2.3.2.1. Hạn chế ..................................................................................... 93 Kết luận chương 2 .................................................................................... 102 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH SƠN TÂY ......................................... 103 3.1 Định hướng và phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ..................... 103 3.1.1 Định hướng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây đến năm 2020 ................................................................................................ 103 3.1.2 Mục tiêu phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây đến năm 2020 ................................................................................................ 103 3.2 Giải pháp phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ............... 105 3.2.1. Nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng chính sách phát triển dịch vụ hợp lý ......................................................................................... 105 3.2.2. Đầu tư trang thiết bị công nghệ, ứng dụng công nghệ hiện đại vào các sản phẩm dịch vụ ngân hàng ................................................... 106 3.2.3. Xây dựng chiến lược phát triển cho từng giai đoạn cụ thể ....... 107 3.2.4. Cải tiến quy trình nghiệp vụ, nâng cao chất lượng các dịch vụ phi tín dụng ................................................................................................... 108 3.2.4.1. Dịch vụ thanh toán .................................................................. 108 3.2.4.2. Dịch vụ tài trợ thương mại ..................................................... 109 3.2.4.3. Dịch vụ kinh doanh ngoại tệ ................................................... 109 3.2.4.4. Dịch vụ bảo lãnh ..................................................................... 110 3.2.4.5. Dịch vụ chi trả kiều hối Western Union ................................. 111 3.2.4.6. Một số dịch vụ khác................................................................ 111 3.2.5. Đẩy mạnh việc ứng dụng marketing trong lĩnh vực kinh doanh ngân hàng ............................................................................................... 113 3.3 Một số kiến nghị ................................................................................. 114 3.3.1 Kiến nghị đối với Chính phủ ........................................................ 114 3.3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước...................................... 119 3.3.3 Kiến nghị đối với Hiệp hội ngân hàng......................................... 119 Kết luận chương 3 .................................................................................... 120 KẾT LUẬN .................................................................................................. 121 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 122 Thang Long University Libraty DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CSTT : Chính sách tiền tệ ĐVCNT : Đơn vị chấp nhận thẻ DVTT : Dịch vụ thanh toán DVNH Dịch vụ ngân hàng DV Dịch vụ DVPTD Dịch vụ phi tín dụng HSBC : Ngân hàng Hồng Kông và Thượng Hải HTTT : Hình thức thanh toán KBNN : Kho bạc Nhà nước Khách hàng KH NHNN : Ngân hàng Nhà nước BIDV : Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam NHQG : Ngân hàng quốc gia NHTM : Ngân hàng Thương mại NHTM NN : Ngân hàng thương mại Nhà nước NHTMCP : Ngân hàng thương mại cổ phần NHTW : Ngân hàng Trung ương TCTD : Tổ chức tín dụng TCCƯDVTT Tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán TK : Tài khoản TKTG : Tài khoản tiền gửi TPTTT : Tổng phương tiện thanh toán TTBT : Thanh toán bù trừ TTBTĐT : Thanh toán bù trừ điện tử TTCK : Thanh toán chuyển khoản TTKDTM : Thanh toán không dùng tiền mặt UNC : Ủy nhiệm chi UNT : Ủy nhiệm thu WB : Ngân hàng thế giới WTO : Tổ chức thương mại thế giới DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn trong giai đoạn 2012-2014 ................. 49 Bảng 2.2. Tổng hợp dư nợ giai đoạn 2012-2014 ......................................... 52 Bảng 2.3: Dư nợ phân theo loại hình khách hàng giai đoạn 2012-2014 .. 53 Bảng 2.4: Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Sơn Tây từ năm 2012-2014 ............ 54 Bảng 2.5: Kết quả dịch vụ thanh toán tại Ngân hàng TMCP ĐT&PT Sơn Tây từ năm 2012 đến năm 2014 ................................................................... 61 Bảng 2.6: Kết quả hoạt động tài trợ thương mại tại Ngân hàng TMCPĐT&PT Sơn Tây từ năm 2012-2014 ............................................... 64 Bảng 2.7: Kết quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại Ngân hàng TMCP ĐT&PT Sơn Tây từ năm 2012-2014 ............................................................ 66 Bảng 2.8: Kết quả hoạt động bảo lãnh tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam Chi nhánh Sơn Tây từ năm 2012-2014 .................... 68 Bảng 2.9: Hoạt động phát hành thẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam Chi nhánh Sơn Tây năm 2012-2014.................................. 71 Bảng 2.10: Tổng hợp kết quả điều tra thăm dò ý kiến khách hàng qua các năm từ 2012 đến 2014 ................................................................................... 75 Bảng 2.11: Kết quả khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán ................... 84 Bảng 2.12: Kết quả hoạt động thanh toán trong nước .............................. 85 Bảng 2.13: Vị trí BIDV trên thị trường thẻ ghi nợ nội địa ...................... 88 Bảng 2.14: Vị trí BIDV trên thị trường thẻ tín dụng quốc tế .................. 89 Bảng 2.15: Bảng các sản phẩm triền khai mới ........................................... 90 Biểu đồ 2.1: Tỷ trọng của từng loại dịch vụ trong thu dịch vụ ròng năm 2014 ................................................................................................................. 94 Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức của ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây ..................................................... 46 Thang Long University Libraty LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hội nhập kinh tế quốc tế buộc các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam (VN) phải đương đầu với sức ép cạnh tranh quốc tế với sự thâm nhập của các NHTM nước ngoài, mạnh hơn về công nghệ, năng lực tài chính, chủng loại và chất lượng dịch vụ, tính chuyên nghiệp trong kinh doanh... Các NHTM VN buộc phải củng cố và tăng cường khả năng cạnh tranh thông qua việc đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các dich vụ tài chính, đặc biệt là các dịch vụ phi tín dụng (DVPTD, khi mà dịch vụ tín dụng - một dịch vụ mang lại thu nhập chính cho ngân hàng luôn chứa đựng rủi ro cao. Các DVPTD không chỉ ít rủi ro mà còn mang lại các nguồn thu nhập bổ sung có tỷ trọng ngày càng tăng cho các NHTM. Thực tế ở nhiều nước cho thấy, trong những giai đoạn mà hoạt động tín dụng khó khăn như sau thời kỳ khủng hoảng và suy thoái kinh tế, sự phát triển các DVPTD là rất cần thiết, thậm chí là cứu cánh cho nhiều NHTM. Nhận thức được vai trò và ý nghĩa của việc phát triển DVPTD, ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây đã và đang nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp để phát triển, đa dạng hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng (DVNH). Đặc biệt DVPTD nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng. Phát triển DVPTD đã trở thành một trong những mục tiêu của chương trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, so với các nước khác trong khu vực và trên thế giới, sự phát triển của dịch vụ tài chính nói chung và dịch vụ phi tín dụng nói riêng ở Việt Nam còn khoảng cách khá xa, đòi hỏi phải được tập trung mọi nguồn lực để đầu tư và phát triển. Xuất phát từ thực tế hiện nay, tác giả đã lựa chọn “Phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây” làm đề tài luận văn của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu  Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại. 1  Phân tích thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng của Ngân hàng thương mại Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây trong giai đoạn 2012 – 2014  Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm để phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng thương mại Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây trong tiến trình hội nhập quốc tế 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn  Đối tượng nghiên cứu: Phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại  Phạm vi nghiên cứu: Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây từ năm 2012 -2014 4. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp phân tích, hệ thống hóa, tổng hợp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp mô hình hóa và phương pháp điều tra khảo sát. Ngoài ra, luận văn sẽ sử dụng các bảng biểu, sơ đồ, mô hình, biểu đồ để minh họa, từ các số liệu, tư liệu thực tế, dựa trên nghiệp vụ ngân hàng gắn với thực tiễn của Việt Nam để làm sâu sắc thêm các luận điểm của đề tài. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mục lục, danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt, các bảng biểu số liệu, biểu đồ, sơ đồ, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về phát triển dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây Chương 3: Giải pháp phát triển dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Sơn Tây 2 Thang Long University Libraty