Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ HỌC VIỆN Y DƢỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM TRẦN HOÀNG TUẤN ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CỦA SÓNG XUNG KÍCH KẾT HỢP ĐIỆN CHÂM VÀ XOA BÓP BẤM HUYỆT ĐIỀU TRỊ VIÊM QUANH KHỚP VAI THỂ ĐƠN THUẦN LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC HÀ NỘI - 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ HỌC VIỆN Y DƢỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM TRẦN HOÀNG TUẤN ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CỦA SÓNG XUNG KÍCH KẾT HỢP ĐIỆN CHÂM VÀ XOA BÓP BẤM HUYỆT ĐIỀU TRỊ VIÊM QUANH KHỚP VAI THỂ ĐƠN THUẦN Chuyên ngành: Y học cổ truyền Mã số: 8720115 LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Phạm Hồng Vân HÀ NỘI - 2020 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này tôi xin đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến Ban Giám đốc, Phòng đào tạo Sau đại học, các Bộ môn, Khoa phòng Học viện Y Dƣợc học cổ truyền Việt Nam, là nơi trực tiếp đào tạo và tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Hồng Vân- Phó giám đốc bệnh viện Châm cứu Trung Ƣơng đã luôn theo sát, trực tiếp dạy dỗ, chỉ bảo, giúp đỡ và cho tôi những ý kiến quý báu trong quá trình thực hiện và hoàn thành đề tài. Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng tri ân sâu sắc tới PGS.TS Đậu Xuân Cảnh và các Thầy Cô trong Hội đồng đã cho tôi những chỉ bảo tận tình trong quá trình thiết kế và xây dựng đề cƣơng và thực hiện nghiên cứu. Tôi xin đƣợc gửi lời cảm tạ chân thành đến Ban Giám đốc bệnh viện Châm cứu Trung Ƣơng, tập thể các bác sỹ, điều dƣỡng đã cho tôi đƣợc có cơ hội đƣợc học tập phát triển chuyên môn cũng nhƣ học hỏi đƣợc nhiều kinh nghiệm và kỹ năng nghiên cứu khoa học từ những chuyên gia đầu ngành về Y học cổ truyền, con đƣờng mà tôi đang theo đuổi. Cuối cùng, xin đƣợc gửi những tình cảm yêu thƣơng nhất tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và những ngƣời bạn Cao học khóa 10 chuyên ngành Y học cổ truyền – Học viện Y Dƣợc học cổ truyền Việt Nam đã luôn ở cạnh bên nhau, sát cánh giúp đỡ, động viên, chia sẻ niềm vui cũng nhƣ nỗi buồn trong suốt 2 năm học dƣới ngôi trƣờng thân yêu. Xin đƣợc trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 29 tháng 4 năm 2020 Trần Hoàng Tuấn LỜI CAM ĐOAN Tôi là Trần Hoàng Tuấn, học viên cao học khóa 10 Học viện Y Dƣợc Học Cổ truyền Việt Nam, chuyên ngành Y học cổ truyền, xin cam đoan: 1. Đây là luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Phạm Hồng Vân. 2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã đƣợc công bố tại Việt Nam 3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác, trung thực và khách quan, đã đƣợc xác nhận và chấp thuận của cơ sở nơi nghiên cứu. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật về những cam kết này./. Nội ng 29 th ng 4 năm 2020 Học Viên Trần Hoàng Tuấn DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ALT : Alanin Amino Transferse AST : Aspartate Amino Transferse BN : Bệnh nhân ĐC : Đối chứng NC : Nghiên cứu SÂ : Siêu âm SĐT : Sau điều trị TĐT : Trƣớc điều trị VAS : Visual Analog Scales VQKV : Viêm quanh khớp vai XBBH : Xoa bóp bấm huyệt XQ : X- quang YHCT : Y học cổ truyền YHHĐ : Y học hiện đại MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 3 1.1. VIÊM QUANH KHỚP VAI THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI ..................................3 1.1.1. Giải phẫu sinh lý khớp vai ............................................................... 3 1.1.2. Định nghĩa viêm quanh khớp vai ..................................................... 5 1.1.3. Cơ chế bệnh sinh .............................................................................. 5 1.1.4. Các thể viêm quanh khớp vai ........................................................... 6 1.2. VIÊM QUANH KHỚP VAI THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN.............................8 1.2.1. Bệnh danh ......................................................................................... 8 1.2.2. Bệnh nguyên ..................................................................................... 8 1.2.3. Triệu chứng và điều trị ..................................................................... 8 1.3. TỔNG QUAN VỀ XUNG KÍCH TRỊ LIỆU.....................................................10 1.3.1. Khái niệm ....................................................................................... 10 1.3.2. Cơ chế tác dụng .............................................................................. 10 1.3.3. Chỉ định và chống chỉ định của xung kích trị liệu ......................... 11 1.3.4. Các nghiên cứu ứng dụng sóng xung kích trong điều trị ............... 11 1.4. PHƢƠNG PHÁP ĐIỆN CHÂM .........................................................................12 1.4.1. Khái niệm ....................................................................................... 12 1.4.2. Cơ chế tác dụng của châm theo Y học cổ truyền ........................... 12 1.4.3. Cơ chế tác dụng của châm theo Y học hiện đại ............................. 13 1.5. PHƢƠNG PHÁP XOA BÓP BẤM HUYỆT ....................................................14 1.5.1. Tác dụng của xoa bóp..................................................................... 14 1.5.2. Tác dụng của bấm huyệt ................................................................ 14 1.5.3. Chỉ định và chống chỉ định của XBBH.......................................... 15 1.6. CÁC NGHIÊN CỨU ĐIỀU TRỊ VIÊM QUANH KHỚP VAI ......................16 1.6.1. Trong nƣớc ..................................................................................... 16 1.6.2. Ngoài nƣớc ..................................................................................... 17 Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 19 2.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU .............................................................................19 2.1.1. Đối tƣợng........................................................................................ 19 2.1.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh theo Y học hiện đại .................................... 19 2.1.3. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân theo Y học cổ truỹền ......................... 19 2.1.4. Tiêu chuẩn loại trừ ra khỏi nghiên cứu .......................................... 20 2.1.5. Cỡ mẫu ........................................................................................... 20 2.1.6. Phân nhóm nghiên cứu ................................................................... 20 2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................................20 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................ 20 2.2.2. Phƣơng tiện nghiên cứu.................................................................. 21 2.2.3. Quy trình nghiên cứu...................................................................... 21 2.2.4. Chỉ tiêu nghiên cứu ........................................................................ 23 2.2.5. Xử lý số liệu ................................................................................... 28 2.2.6. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu .................................................. 28 2.2.7. Thời gian tiến hành nghiên cứu...................................................... 29 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 30 3.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ............................................30 3.1.1. Đăc điểm dịch tễ ............................................................................. 30 3.1.2. Đặc điểm đau và hạn chế vận động của bệnh nhân viêm quanh khớp vai trên lâm sàng .............................................................................................. 33 3.1.3. Đặc điểm Cận lâm sàng của bệnh nhân viêm quanh khớp vai ...... 36 3.2. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ ...........................................................................................37 3.2.1. Tác dụng giảm đau theo thang điểm VAS ..................................... 37 3.2.2. Mức độ cải thiện vận động khớp vai theo McGill - Mc ROMI ..... 39 3.2.3. Kết quả điều trị chung .................................................................... 46 3.2.4. Biến đổi một số chỉ số cận lâm sàng .............................................. 47 3.2.5. Tác dụng không mong muốn của phƣơng pháp điều trị ................ 49 Chƣơng 4: BÀN LUẬN ................................................................................. 51 4.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ......................................................51 4.1.1. Đặc điểm về tuổi ............................................................................ 51 4.1.2. Đặc điểm về giới ............................................................................ 52 4.1.3. Đặc điểm nghề nghiệp .................................................................... 52 4.1.4. Thời gian mắc bệnh ........................................................................ 52 4.1.5. Vị trí khớp vai mắc bệnh ................................................................ 53 4.2. ĐẶC ĐIỂM ĐAU VÀ HẠN CHẾ VẬN ĐỘNG CỦA BỆNH NHÂN VIÊM QUANH KHỚP VAI....................................................................................................53 4.2.1. Đặc điểm đau của bệnh nhân viêm quanh khớp vai ...................... 53 4.2.2. Tầm hạn chế vận động khớp vai của bệnh nhân viêm quanh khớp vai54 4.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN VIÊM QUANH KHỚP VAI.....................................................................................................................54 4.3.1. Đặc điểm siêu âm khớp vai ............................................................ 54 4.3.2. Đặc điểm X- quang khớp vai. ........................................................ 55 4.4. BÀN VỀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ CỦA SÓNG XUNG KÍCH KẾT HỢP ĐIỆN CHÂM VÀ XOA BÓP BẤM HUYỆT ..........................................................56 4.4.1. Sự thay đổi độ mức độ đau............................................................. 56 4.4.2. Sự thay đổi tầm vận động khớp vai theo McGill- McROMI ......... 57 4.4.3. Kết quả điều trị ............................................................................... 60 4.5. BÀN LUẬN VỀ CÁC KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM VÀ CẬN LÂM SÀNG 64 4.5.1. Bàn về kết quả chụp X- quang khớp vai ........................................ 64 4.5.2. Bàn về kết quả siêu âm khớp vai.................................................... 64 4.5.3. Tác dụng không mong muốn của phƣơng pháp điều trị ................ 65 KẾT LUẬN .................................................................................................... 66 KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Đánh giá tầm vận động khớp vai theo McGill - Mc ROMI ..... 25 Bảng 2.2. Bảng đánh giá chức năng khớp vai theo Constant C.R và Murley A.H.G 1987 .................................................................. 26 Bảng 3.1. Phân bố bệnh nhân theo tuổi..................................................... 30 Bảng 3.2. Phân bố bệnh nhân theo giới..................................................... 31 Bảng 3.3. Sự phân bố bệnh nhân nghiên cứu theo nghề nghiệp ............... 31 Bảng 3.4. Phân bố bệnh nhân theo thời gian mắc bệnh. ........................... 32 Bảng 3.5. Vị trí khớp vai mắc bệnh .......................................................... 32 Bảng 3.6. Phân bố mức độ đau theo thang điểm VAS trƣớc điều trị........ 33 Bảng 3.7. Phân bố tầm vận động khớp vai ở động tác dạng trƣớc điều trị.34 Bảng 3.8. Phân bố tầm vận động khớp vai ở động tác xoay trong trƣớc điều trị.34 Bảng 3.9. Phân bố tầm vận động khớp vai ở động tác xoay ngoài trƣớc điều trị. .............................................................................................. 35 Bảng 3.10. Đặc điểm siêu âm khớp vai của bệnh nhân VQKV. ................. 36 Bảng 3.11. Đặc điểm phim chụp X-quang khớp vai của bệnh nhân VQKV.36 Bảng 3.12. Biến đổi mức độ đau theo thang điểm VAS. ............................ 37 Bảng 3.13. Biến đổi mức độ hạn chế vận động khớp vai động tác dạng .... 39 Bảng 3.14. Biến đổi mức độ hạn chế vận động khớp vai động tác xoay trong .......................................................................................... 41 Bảng 3.15. Biến đổi mức độ hạn chế vận động khớp vai động tác xoay ngoài .......................................................................................... 43 Bảng 3.16. Biến đổi giá trị trung bình chức năng khớp vai theo Constant C.R và Murley A.H.G 1987. .................................................... 45 Bảng 3.17. Kết quả điều trị theo Constant C.R và Murley A.H.G 1987. ... 46 Bảng 3.18. Biến đổi của hình ảnh siêu âm khớp vai ở bệnh nhân nghiên cứu............................................................................................. 47 Bảng 3.19. Biến đổi của hình ảnh phim X – quang khớp vai ở bệnh nhân nghiên cứu................................................................................. 48 Bảng 3.20. Biến đổi một số chỉ số huyết học và sinh hóa máu ở bệnh nhân nghiên cứu................................................................................. 49 Bảng 3.21. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng. ............................ 50