Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH THỊ HIẾU HIỀN PHÒNG NGỪA RỦI RO TRONG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH THỊ HIẾU HIỀN PHÒNG NGỪA RỦI RO TRONG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.THÁI THANH HÀ THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019 LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Thái Thanh Hà. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Thừa Thiên Huế, ngày tháng Học viên Đinh Thị Hiếu Hiền năm 2019 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS.Thái Thanh Hà đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, góp ý cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ. Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo ở Học viện Hành chính quốc gia đã tạo điều kiện, giúp đỡ và tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, lãnh đạo và cán bộ Phòng Giao dịch khách hàng – Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thừa Thiên Huế đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thu thập số liệu để nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sĩ. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Học viên Đinh Thị Hiếu Hiền MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục sơ đồ, bảng biểu và biểu đồ PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT VÀ RỦI RO TRONG THANH TOÁN KHÔNG DÙNGTIỂN MẶT CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .......................................................... 6 1.1. Tổng quan về thanh toán không dùng tiền mặt ........................................ 6 1.1.1. Khái niệm thanh toán không dùng tiền mặt........................................... 6 1.1.2.Đặc điểm thanh toán không dùng tiền mặt ............................................. 6 1.1.3.Nguyên tắc trong thanh toán không dùng tiền mặt ................................. 7 1.1.4.Các chủ thể tham gia trong thanh toán không dùng tiền mặt .................. 8 1.1.5.Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt........................................... 9 1.1.6.Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt .................................... 12 1.1.7.Các nhân tố ảnh hưởng đến thanh toán không dùng tiền mặt ............... 22 1.2.Tổng quan về rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt ..................... 26 1.2.1.Khái niệm rủi ro và quản trị rủi ro ....................................................... 26 1.2.2. Những rủi ro phát sinh trong thanh toán không dùng tiền mặt ............ 27 1.2.3. Sự cần thiết phòng ngừa rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt 30 1.3. Kinh nghiệm phòng ngừa rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt của một số quốc gia và bài học cho Việt Nam .................................................... 31 1.3.1. Kinh nghiệm phòng ngừa rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt của một số quốc gia. ..................................................................................... 31 1.3.2. Bài học cho Việt Nam ........................................................................ 33 Tóm tắt chương 1 ......................................................................................... 34 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÒNG NGỪA RỦI RO TRONG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ.............................................. 35 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thừa Thiên Huế ........................................................................................... 35 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển....................................................... 35 2.1.2. Cơ cấu hoạt động, tổ chức của Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Thừa Thiên Huế ................................... 37 2.2. Tình hình kinh doanh các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Thừa Thiên Huế ........................................................................................... 41 2.2.1 Tình hình kinh doanh chung về thanh toán không dùng tiền mặt............... 41 2.2.2. Đối với các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt mà Ngân hàng là trung gian thanh toán, thực hiện thay mặt khách hàng .................................. 46 2.2.3. Đối với các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt khách hàng chủ động trong thanh toán ................................................................................... 53 2.3. Đánh giá các rủi ro có thể gặp khi thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam - CN Thừa Thiên Huế ........................................................................................... 58 2.3.1. Đối với lệnh thanh toán bằng Séc, Ủy nhiệm chi, Ủy nhiệm thu, Thư bảo lãnh........................................................................................................ 58 2.3.2. Đối với thanh toán bằng thẻ và ứng dụng thanh toán .......................... 63 2.4. Hậu quả của rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt ...................... 67 2.5. Công tác kiểm soát, ngăn ngừa rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Chi nhánh Thừa Thiên Huế . 68 2.5.1. Đối với thanh toán bằng chứng từ giấy (Séc, Ủy nhiệm thu, Ủy nhiệm chi, Thư tín dụng) ......................................................................................... 68 2.5.2. Đối với hình thức thanh toán khách hàng chủ động thực hiện (Thẻ, ứng dụng thanh toán)........................................................................................... 69 2.5.3. Thực hiện kiểm soát nội bộ định kỳ. ................................................... 70 2.6. Một số hạn chế còn tồn tại khi thực hiện công tác kiểm soát rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Viêt Nam Chi nhánh Thừa Thiên Huế. ......................................... 73 Tóm tắt chương 2 ......................................................................................... 76 Chương 3. GIẢI PHÁP CHO CÔNG TÁC PHÒNG NGỪA RỦI RO TRONG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH THỪA THIÊN HUẾ.............................................. 77 3.1. Phương hướng ....................................................................................... 77 3.2. Một số giải pháp cho công tác phòng ngừa rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt................................................................................................ 79 3.2.1. Nhóm giải pháp chung ........................................................................ 79 3.2.2. Nhóm giải pháp riêng cho công tác phòng ngừa rủi ro đối với các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt ............................................................ 81 3.3. Một số kiến nghị .................................................................................... 85 3.3.1. Đối với Chính phủ .............................................................................. 85 3.3.2.Đối với Ngân hàng Nhà nước .............................................................. 86 3.3.3. Đối với Hội sở chínhNgân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam.............................................................................................. 87 Tóm tắt chương 3 ......................................................................................... 89 KẾT LUẬN ................................................................................................. 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN Ký hiệu Nội dung ATM Máy rút tiền tự động BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NSNN Ngân sách Nhà nước PGD Phòng giao dịch POS Điểm chấp nhận thanh toán thẻ TCKT Tổ chức kinh tế TTKDTM Thanh toán không dùng tiền mặt UNC Ủy nhiệm chi UNT Ủy nhiệm thu DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ Sơ đồ bộ máy tổ chức của BIDV Thừa Thiên Huế ............................ 38 Bảng 2.1 Báo cáo kết quả kinh doanh các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2018 ................................................................... 41 Bảng 2.2. Doanh số các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2018 .......................................................... 43 Bảng 2.3 Số lượng máy ATM, POS trên địa bàn hoạt động của ................... 44 Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - CN Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015- 2018........................................................................................... 44 Bảng 2.4 Tổng hợp một số chỉ tiêu kinh doanh theo từng loại thẻ tại BIDV Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015–2018 ......................................................... 47 Bảng 2.5 Hệ thống chỉ tiêu đo lường rủi ro thanh toán không dùng tiền mặt tại BIDV Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2018................................................ 73 Bảng 2.6. Dự báo hệ thống chỉ tiêu đánh giá rủi ro trong TTKDTM tại BIDV Thừa Thiên Huế giai đoạn 2019-2020 .......................................................... 75 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Doanh số chuyển tiền trong nước bằng nội tệ và ngoại tệ tại BIDV Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015- 2018 ............................................... 51 Biểu đồ 2.2 Doanh số các dịch vụ thanh toán trực tuyến tại BIDV Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2018 ............................................................................. 54 Biểu đồ 2.3 Tỷ trọng của các dịch vụ thanh toán trực tuyến tại BIDV Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2018 ................................................................... 57