Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ----------------------------- Ngô Quang Đức NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA GIỐNG CHÓ BẢN ĐỊA DẠNG SÓI (CANIS FAMILIARIS FABRICIUS) TRONG CÔNG TÁC HUẤN LUYỆN CHÓ TÌM KIẾM, PHÁT HIỆN BOM MÌN TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ: ĐỘNG VẬT HỌC Hà Nội – 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ----------------------------- Ngô Quang Đức NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA GIỐNG CHÓ BẢN ĐỊA DẠNG SÓI (CANIS FAMILIARIS FABRICIUS) TRONG CÔNG TÁC HUẤN LUYỆN CHÓ TÌM KIẾM, PHÁT HIỆN BOM MÌN TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Động vật học Mã số: 8420103 LUẬN VĂN THẠC SĨ: ĐỘNG VẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : Hướng dẫn 1: TS. Bùi Xuân Phương…………… Hướng dẫn 2: TS. Ngô Xuân Tường……………. Hà Nội - 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn Thạc sĩ này là do tự bản thân tôi thu thập được, các số liệu và kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả Ngô Quang Đức ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tôi đã được sự quan tâm, giúp đỡ của người thân, thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp và các cơ quan, đơn vị. Tôi vô cùng biết ơn tất cả những sự giúp đỡ nhiệt tình đó! Tôi xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Bùi Xuân Phương, Phó Viện trưởng Viện Sinh thái Nhiệt đới/Trung tâm Nhiệt đới ViệtNga, TS. Ngô Xuân Tường Trưởng phòng Động vật học có xương sống, Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật/Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam người thầy đã tận tâm hướng dẫn, động viên, hỗ trợ truyền thụ và bồi dưỡng kiến thức chuyên môn trong suốt quá trình học tập và thực hiện nội dung nghiên cứu của Luận văn. Tôi xin chân thành cám ơn các thầy cô giáo Khoa Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, Học viện Khoa học và Công nghệ đã đã quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cám ơn Ban lãnh đạo, chỉ huy đơn vị, các đồng chí, đồng nghiệp làm việc tại Viện Sinh thái Nhiệt đới, Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga/Bộ Quốc phòng, Trường Trung cấp 24 Biên phòng/Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng đã quan tâm, giúp đỡ và tạo điều kiện tốt nhất cho chúng tôi thực hiện đề tài. Cuối cùng, tôi xin được bảy tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, người thân, bạn bè, những người luôn động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu cũng như hoàn thành luận văn này Hà Nội, tháng năm 2019 Học viên Ngô Quang Đức iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT CV : Hệ số biến động Max : Giá trị lớn nhất Mean : Trung bình mẫu Min : Giá trị nhỏ nhất n : Số lượng mẫu P : Sắc xuất của FA SE : Sai số trung bình mẫu iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thang điểm đánh giá khả năng tìm kiếm, phát hiện bom mìn của chó.31 Bảng 3.1. Các dạng màu lông của giống chó bản địa dạng sói.......................32 Bảng 3.2. Các dạng kiểu tai của giống chó bản địa dạng sói………………..34 Bảng 3.3. Một số chỉ số hình thái của giống chó bản địa dạng sói….............35 Bảng 3.4. Một số chỉ tiêu sinh sản của giống chó bản địa dạng sói................36 Bảng 3.5. Khả năng thị giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn chó choai...39 Bảng 3.6. Khả năng thị giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn trưởng thành...............................................................................................................................40 Bảng 3.7. Khả năng thị giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn chó trưởng thành theo tính biệt.................................................................................41 Bảng 3.8. Khả năng thính giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn chó choai....................................................................................................................42 Bảng 3.9. Khả năng thính giác giống chó bản địa dạng sói ở giai đoạn trưởng thành................................................................................................................43 Bảng 3.10. Khả năng thính giác của giống chó bản địa dạng sói ở giai đoạn trưởng thành theo tính biệt..............................................................................44 Bảng 3.11. Khả năng khứu giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn chó choai ở thời điểm 3 tháng tuổi..................................................................................46 Bảng 3.12. Khả năng khứu giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn chó trưởng thành ở thời điểm 9 tháng tuổi...............................................................47 Bảng 3.13. Khả năng khứu giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn chó trưởng thành tại thời điểm 9 tháng tuổi theo tính biệt.......................................48 v Bảng 3.14. Tính trạng trội hành vi của giống chó bản địa dạng sói...............50 Bảng 3.15. Tỷ lệ các dạng thần kinh của giống chó bản địa dạng sói............51 Bảng 3.16. Kết quả huấn luyện giống chó bản địa dạng sói tìm kiếm, phát hiện bom mìn..................................................................................................52 vi DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Minh họa một số phép đo được thực hiện trên chó…....................20 Hình 3.1. Giống chó bản địa dạng sói màu xám............................................33 Hình 3.2. Các dạng kiểu tai của giống chó bản địa dạng sói.........................33 vii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN..............................................................................................i LỜI CẢM ƠN...................................................................................................ii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT......................................iii DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................iv DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................vi MỤC LỤC.......................................................................................................vii MỞ ĐẦU...........................................................................................................1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU...........................................................4 1.1. ĐẶC ĐIỂM LOÀI CHÓ NHÀ...............................................................4 1.1.1. Vị trí phân loại của chó nhà ........................................................................ 4 1.1.2. Đặc điểm hình thái chung của chó nhà ...................................................... 4 1.1.3. Đặc điểm của các cơ quan giác quan ......................................................... 7 1.1.4. Cơ chế tập tính của động vật....................................................................... 9 1.2. NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ CHÓ BẢN ĐỊA VIỆT NAM................12 1.2.1. Đặc điểm các giống chó bản địa Việt Nam .............................................12 1.2.2. Tình hình nuôi dạy chó nghiệp vụ ở Việt Nam.......................................15 1.3. TÌNH HÌNH SỬ DỤNG CHÓ TÌM KIẾM, PHÁT HIỆN BOM MÌN..16 1.3.1. Tình hình sử dụng chó tìm kiếm, phát hiện bom mìn trên thế giới .........16 1.3.2. Tình hình sử dụng chó trong tìm kiếm bom mìn tại Việt Nam .............17 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...............19 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU..............................................................19 2.2. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU......................................19 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........................................................19 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm hình thái, sinh sản của giống chó bản địa dạng sói ....................................................................................................19 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm phát triển các cơ quan giác quan của giống chó bản địa dạng sói ..................................................................................21 2.3.3. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm các tính trạng trội hành vi và thần kinh của giống chó bản địa dạng sói...................................................................25 viii 2.3.4. Nghiên cứu khả năng tìm kiếm, phát hiện bom mìn của giống chó bản địa dạng sói. ..........................................................................................................28 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN..................................................32 3.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI, SINH SẢN CỦA GIỐNG CHÓ BẢN ĐỊA DẠNG SÓI.................................................................................32 3.1.1. Các dạng màu lông của giống chó bản địa dạng sói...............................32 3.1.2. Các dạng kiểu tai của giống chó bản địa dạng sói ..................................33 3.1.3. Chỉ số hình thái của giống chó bản địa dạng sói .....................................34 3.1.4. Đặc điểm sinh sản của giống chó bản địa dạng sói trong điều kiện nuôi nhốt ........................................................................................................................36 3.2. ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN CÁC CƠ QUAN GIÁC QUAN CỦA GIỐNG CHÓ BẢN ĐỊA DẠNG SÓI..........................................................38 3.2.1. Đặc điểm thị giác giống chó bản địa dạng sói.........................................38 3.2.2 Đặc điểm thính giác của giống chó bản địa dạng sói ..............................41 3.2.3. Đặc điểm khứu giác của giống chó bản địa dạng sói giai đoạn chó choai và chó trưởng thành ..............................................................................................45 3.3. ĐẶC ĐIỂM TÍNH TRẠNG TRỘI HÀNH VI VÀ THẦN KINH CỦA GIỐNG CHÓ BẢN ĐỊA DẠNG SÓI..........................................................49 3.3.1. Đặc điểm tính trạng trội hành vi của giống chó bản địa dạng sói .........49 3.3.2. Các dạng thần kinh của giống chó bản địa dạng sói...............................50 3.4. KHẢ NĂNG TÌM KIẾM, PHÁT HIỆN BOM MÌN CỦA GIỐNG CHÓ BẢN ĐỊA DẠNG SÓI........................................................................51 CHƯƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................53 4.1. KẾT LUẬN...........................................................................................53 4.2. KIẾN NGHỊ..........................................................................................54 TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................55 PHỤ LỤC 1..................................................................................................58 PHỤ LỤC 2..................................................................................................64 PHỤ LỤC 3..................................................................................................67 PHỤ LỤC 4..................................................................................................70 PHỤ LỤC 5..................................................................................................74 PHỤ LỤC 6 .................................................................................................77