Nội dung

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------NGUYỄN QUỲNH LAN TỔ CHỨC KHOA HỌC TÀI LIỆU LƢU TRỮ CỦA TẠP CHÍ CỘNG SẢN LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Lưu trữ học Hà Nội -2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------NGUYỄN QUỲNH LAN TỔ CHỨC KHOA HỌC TÀI LIỆU LƢU TRỮ CỦA TẠP CHÍ CỘNG SẢN Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Lưu trữ học Mã số: 60 32 03 01 Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Lệ Nhung Hà Nội -2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các tư liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực. Nếu có điều gì sai sót, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày 18 tháng 7 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Quỳnh Lan LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng , Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn cùng các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, chỉ bảo, tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Lãnh đạo Ban Biên tập, lãnh đạo Văn phòng Tạp chí Cộng sản, các đồng nghiệp trong Văn phòng, cũng như các cán bộ, công chức của Tạp chí Cộng sản. Đặc biệt, tôi xin trân trọng cảm ơn sự hướng dẫn và chỉ bảo tận tình của TS. Nguyễn Lệ Nhung đã giúp tôi hoàn thành luận văn này. Trong quá trình thực hiện đề tài, ngoài sự nỗ lực nghiên cứu, tìm hiểu của bản thân tôi, còn có sự kế thừa, tổng hợp tài liệu của các nhà nghiên cứu đi trước; tuy nhiên, do tính chất phức tạp của đề tài và trình độ của bản thân còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong sự giúp đỡ và góp ý của thầy cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn. MỤC LỤC MỤC LỤC ........................................................................................................ 1 ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 4 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 4 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ................................................................. 6 3. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................. 6 4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 7 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 7 6. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................ 7 7. Các nguồn tƣ liệu tham khảo ..................................................................... 8 8. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 8 9. Đóng góp của đề tài ................................................................................... 10 10. Bố cục của đề tài ...................................................................................... 11 Chƣơng 1:....................................................................................................... 12 TỔNG QUAN VỀ TẠP CHÍ CỘNG SẢN VÀ PHÔNG LƢU TRỮ TẠP CHÍ CỘNG SẢN ........................................................................................... 12 1.1 Khái quát về Tạp chí Cộng sản .............................................................. 12 1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Tạp chí Cộng sản ................ 12 1.1.2 Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Tạp chí Cộng sản ............ 15 1.2 Giới thiệu Phông lƣu trữ và tài liệu lƣu trữ của Tạp chí Cộng sản ... 20 1.2.1 Cơ sở xác định Phông lưu trữ Tạp chí Cộng sản ................................ 20 1.2.2 Thành phần và nội dung tài liệu Phông lưu trữ Tạp chí Cộng sản 21 1.2.3 Ý nghĩa của tài liệu Phông lưu trữ Tạp chí Cộng sản ........................ 25 1 Chương 2 THỰC TRẠNG TÀI LIỆU PHÔNG LƯU TRỮ TẠP CHÍ CỘNG SẢN VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA VIỆC TỔ CHỨC KHOA HỌC TÀI LIỆU PHÔNG LƯU TRỮ TẠP CHÍ CỘNG SẢN ...................................... 31 2.1 Thực trạng tổ chức tài liệu Phông lƣu trữ Tạp chí Cộng sản ............. 31 2.1.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy, nhân sự làm công tác lưu trữ ....................... 31 2.1.2 Thực trạng tài liệu trong kho lưu trữ của Tạp chí Cộng sản ............. 33 2.1.3 Công tác nghiệp vụ của cán bộ lưu trữ Tạp chí Cộng sản ................. 34 2.1.4. Việc ban hành các văn bản về công tác lưu trữ ................................. 40 2.2 Sự cần thiết của việc tổ chức khoa học tài liệu Phông Lƣu trữ Tạp chí Cộng sản ......................................................................................................... 42 2.2.1 Tổ chức khoa học tài liệu giúp cho việc quản lý hiệu quả tài liệu thuộc Phông lưu trữ Tạp chí Cộng sản ........................................................ 42 2.2.2. Tổ chức khoa học tài liệu giúp phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ . 42 2.2.3. Tổ chức khoa học tài liệu giúp bảo quản an toàn, chặt chẽ, giữ gìn bí mật, không để mất mát và thất lạc tài liệu .................................................... 43 2.2.4. Tổ chức khoa học giúp cho ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác lưu trữ được thuận lợi.............................................................................. 44 2.3 Nhận xét, đánh giá................................................................................... 44 2.3.1 Nguyên nhân chủ quan ........................................................................ 45 2.3.2 Nguyên nhân khách quan .................................................................... 48 Chƣơng 3 TRÌNH TỰ TIẾN HÀNH VÀ PHƢƠNG PHÁP TỔ CHỨC . 51 KHOA HỌC TÀI LIỆU PHÔNG LƢU TRỮ TẠP CHÍ CỘNG SẢN ... 51 3.1 Quy trình, phƣơng pháp tổ chức khoa học tài liệu Phông Lƣu trữ Tạp chí Cộng sản ................................................................................................... 51 3.1.1 Quy trình tiến hành ............................................................................... 51 3.1.2. Phương pháp tổ chức khoa học tài liệu .............................................. 52 3.2 Một số kiến nghị và các giải pháp.......................................................... 78 2 3.2.1 Đối với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng ........................... 78 3.2.2 Đối với Tạp chí Cộng sản ..................................................................... 79 KẾT LUẬN .................................................................................................... 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 84 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 89 3 ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Cách đây hơn 80 năm, Hội nghị thành lập Đảng họp từ ngày 6 tháng 1 đến ngày 8-2-1930 dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc, đã quyết định xuất bản một tạp chí lý luận chung cho toàn Đảng. Thực hiện quyết định đó, Tạp chí Đỏ, mà người sáng lập và chủ biên đầu tiên là đồng chí Nguyễn Ái Quốc, ra số1 ngày 5-8-1930(1). Tạp chí Cộng sản là cơ quan lý luận và chính trị của Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, là tờ tạp chí lý luận và chính trị duy nhất của Trung ương Đảng. Từ năm 1930 đến năm 1954, vì điều kiện lịch sử lúc đó nên Tạp chí Cộng sản chưa có Ban Biên tập chuyên trách, phụ trách Tạp chí trực tiếp thường là Tổng Bí thư, cho đến nay, qua các thế hệ, từ Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Trường Chinh, đồng chí Nguyễn Phú Trọng, đồng chí Đào Duy Tùng đều đã từng làm tổng biên tập nhiều năm tại Tạp chí Cộng sản và trở thành những nhà lãnh đạo cấp cao trong hệ thống Đảng và Nhà nước; qua đó các thế hệ lãnh đạo của Tạp chí đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng trong suốt quá trình lịch sử cùng với sự phát triển của Tạp chí Cộng sản. Theo Quyết định số 108-QĐ/TW, ngày 21-11-2007, của Bộ Chính trị: Tạp chí Cộng sản là đơn vị sự nghiệp của Trung ương Đảng, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp và thường xuyên của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, có chức năng là cơ quan lý luận và chính trị của Trung ương Đảng. Với chức năng, nhiệm vụ như trên, trong quá trình hoạt động hơn 85 năm qua Tạp chí Cộng sản đã sản sinh ra một khối lượng lớn tài liệu, giấy tờ, văn bản, tạp chí với những loại hình khác nhau như giấy, phim, ảnh, ghi âm, điện tử đều mang những giá trị lớn về sử liệu, tư liệu và tài liệu lưu trữ, nó thể (1) Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng lưu giữ Tạp chí Đỏ số 1 (ra ngày 5-8-1930). 4 hiện và phản ánh giá trị, tư tưởng và đường hướng hoạt động của Cách mạng Việt Nam từ lúc còn sơ khai đến khi trưởng thành và tiếp tục con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, mang ý nghĩa sử liệu về một thời gian cống hiến cho báo chí của các nhà lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước ta. Trên thực tế, ngày nay, lãnh đạo Tạp chí Cộng sản thường quan tâm nhiều hơn đến chất lượng bài viết, đến nghiên cứu khoa học, đến hoạt động đang diễn ra chứ chưa thật coi trọng và quan tâm đầu tư đúng mức đến việc quản lý tài liệu lưu trữ. Khối tài liệu này là bộ phận cấu thành nên Phông Lưu trữ Đảng cộng sản Việt Nam. Là một Ban trực thuộc Ban Bí thư, nhưng Tạp chí khác với những Ban khác của Đảng, Tạp chí có tính đặc thù riêng là một cơ quan báo chí, nguồn tài liệu hình thành qua hoạt động của Tạp chí chính là các ấn phẩm tạp chí, các bản bông, bài viết đăng trên tạp chí và các văn bản hành chính; tài liệu lưu trữ của Tạp chí để phục vụ cho các nhà nghiên cứu lý luận chính trị về đường lối cách mạng của Đảng trong từng giai đoạn lịch sử, về lịch sử phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam; Nội dung của Tạp chí làm rõ hơn đường lối chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, đấu tranh với các luận điểm sai trái của các thế lực thù địch; về quá trình hoạt động của cá nhân các lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước; về những thành quả của Tạp chí Công sản đã đóng góp xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc; để biên tập viên nghiên cứu nâng cao trình độ lý luận viết bài; để lãnh đạo quản lý hoạt động của Tạp chí v.v. Tài liệu lưu trữ của Tạp chí Cộng sản đa hình, đa dạng nhưng việc tổ chức khoa học tài liệu lưu trữ còn nhiều bất cập, công tác lưu trữ chưa được văn bản hóa để quản lý chặt chẽ, thống nhất, chuyên nghiệp; đây cũng là một kẽ hở để có thể tài liệu bị thất thoát từ cơ sở. Nếu tổ chức khoa học tài liệu bằng nghiệp vụ, chuyên môn không tốt thì Tạp chí sẽ mất đi một khoảng thời gian diễn biến tư tưởng của Đảng, thành tựu của Tạp chí cũng như tài liệu của 5 Phông Đảng cộng sản Việt Nam. Chính vì vậy, với cương vị một người làm công tác quản lý, làm nghiệp vụ lưu trữ, tôi lựa chọn đề tài : “Tổ chức khoa học tài liệu lƣu trữ của Tạp chí Cộng sản” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học, góp phần quản lý chặt chẽ tài liệu lưu trữ hình thành trong hoạt động của Tạp chí Cộng sản, để thu thập bổ sung những tài liệu có giá trị lịch sử vào Phông lưu trữ Đảng Cộng sản Việt Nam; Góp phần làm thay đổi cách nghĩ, cách quản lý của một số cơ quan báo chí nói chung và Tạp chí Cộng sản nói riêng. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Trong đời sống xã hội, công tác lưu trữ có một vị trí quan trọng, nó phục vụ cho mọi nhu cầu công tác của các cơ quan Nhà nước; tổ chức xã hội, và những nhu cầu chính đáng khác; cần thiết cho mọi hoạt động trên các lĩnh vực chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa giáo dục, xã hội, khoa học, kỹ thuật. Lưu trữ là một ngành khoa học, tổ chức khoa học tài liệu lưu trữ là nhằm bảo quản toàn vẹn và sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ Quốc gia, vì vậy, tác giả đưa ra mục tiêu nghiên cứu của đề tài trên cơ sở khảo sát, đánh giá thực trạng tổ chức tài liệu lưu trữ của Tạp chí Cộng sản; đề xuất phương án tổ chức khoa học tài liệu lưu trữ của Tạp chí Cộng sản, nhằm quản lý tốt tài liệu, phát huy giá trị tài liệu lưu trữ của Tạp chí Cộng sản. 3. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là khối tài liệu hình thành trong quá trình hoạt động của Tạp chí Cộng sản; cách tổ chức khoa học tài liệu lưu trữ phục vụ cho hoạt động quản lý, hoạt động nghiệp vụ và nguồn tài liệu bổ sung vào Phông Lưu trữ Đảng Cộng sản Việt Nam 6