Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Pháp luật về phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan và thực tiễn áp dụng tại Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh Ngành: Lu t n t Mã số: 8380107 Họ và tên học viên: Nguyễn Doãn Hiệp Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Nguyễn Ngọc Hà Hà N i - 2019 MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH DANH MỤC HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN LỜI NÓI ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................... 2 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 3 3.1. Mục đích nghiên cứu ..............................................................3 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 4 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu .............................................................4 4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................5 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5 6. Bố cục của đề tài ................................................................................................. 6 CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁP LUẬT PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN 7 1.1. KHÁI QUÁT VỀ BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN .................................................................................................... 7 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm về buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan .........................................................................................7 1.1.2. Các hình thức của buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ............................................................................... 11 1.1.3. Tác hại của buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan .... 12 1.1.4. Vai trò của cơ quan hải quan trong việc phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ....................................................... 15 1.2. KHÁI QUÁT VỀ PHÁP LUẬT PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN ............................................... 16 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm về pháp luật phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ....................................................... 16 1.2.2. Nguồn luật điều chỉnh hoạt đ ng phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ....................................................... 16 1.2.3. N i dung của pháp luật phòng, chống buôn luận, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ..................................................................... 21 1.2.3.1. Tổ chức b máy, lực lƣợng......................................................... 21 1.2.3.2. Đầu tƣ trang thiết bị, phƣơng tiện phục vụ kiểm soát hải quan ... 21 1.2.3.3. Thực hiện các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan .............. 22 1.2.3.4. Xử lý vi phạm buôn lậu, gian lận thƣơng mại tron g lĩnh vực hải quan ......................................................................... 23 1.2.3.5. Thanh tra, kiểm tra ..................................................................... 27 1.2.4. Vai trò của pháp luật phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ............................................................................. 27 1.2.5. Áp dụng pháp luật về phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ............................................................................. 28 1.2.5.1. Các tiêu chí đánh giá việc áp dụng pháp luật nói chung .............. 28 1.2.5.2. Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng việc áp dụng pháp luật về phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ................................ 29 CHƢƠNG 2: THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH QUẢNG NINH 31 2.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CỤC HẢI QUAN TỈNH QUẢNG NINH ............. 31 2.1.1. Sơ lƣợc về quá trình hình thành và phát triển của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh ................................................................................... 31 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ .......................................................... 31 2.1.2.1. Chức năng .................................................................................. 31 2.1.2.2. Nhiệm vụ ................................................................................... 32 2.1.3. Biên chế ......................................................................... 34 2.1.4. Về tổ chức b máy ............................................................. 36 2.2. TÌNH HÌNH BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN TẠI TỈNH QUẢNG NINH ................................................................ 39 2.2.1. Tình hình buôn lậu tại tỉnh Quảng Ninh .................................... 39 2.2.2. Tình hình gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan tại tỉnh Quảng Ninh .......................................................................... 43 2.3. THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH QUẢNG NINH ............................................................................... 48 2.3.1. Thực tiễn tổ chức b máy..................................................... 48 2.3.2. Thực tiễn đầu tƣ trang thiết bị, phƣơng tiện ............................... 51 2.3.3. Thực tiễn thực hiện các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan ...... 53 2.3.4. Thực tiễn xử lý vi phạm ...................................................... 55 2.3.5. Thực tiễn hoạt đ ng thanh, kiểm tra ........................................ 57 2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH QUẢNG NINH ........................................... 59 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc ............................................................... 59 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ...................................................... 61 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH QUẢNG NINH ....................................................... 65 3.1. ĐỊNH HƢỚNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH QUẢNG NINH ................................... 65 3.1.1. Dự báo về hoạt đ ng buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan tại Quảng Ninh ........................................................................ 65 3.1.2. Các định hƣớng ................................................................ 68 3.2. CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT PHÕNG, CHỐNG BUÔN LẬU, GIAN LẬN THƢƠNG MẠI TRONG LĨNH VỰC HẢI QUAN TẠI CỤC HẢI QUAN TỈNH QUẢNG NINH ............... 70 3.2.1. Nâng cao nhận thức và trình đ năng lực, nghiệp vụ cho đ i ngũ cán b , công chức Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh ............................................... 70 3.2.2. Tăng cƣờng thanh tra, kiểm tra công vụ, phòng chống các biểu hiện tiêu cực của cán b , công chức Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh ........................... 72 3.2.3. Đẩy mạnh việc thực hiện đồng b các hình thức hoạt đ ng phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ................................. 73 3.2.4. Tăng cƣờng phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan hải quan với các cơ quan chức năng, c ng đồng doanh nghiệp trong hoạt đ ng phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan .................................................. 76 3.2.5. Khen thƣởng, đ ng viên kịp thời đối với tập thể, cá nhân có thành tích trong hoạt đ ng phòng, chống buôn lậu, gian lận thƣơn g mại trong lĩnh vực hải quan .......................................................... 77 3.2.6. Kiên quyết xử lý nghiêm các trƣờng hợp vi phạm, các hành vi tiếp tay cho buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan ........................... 78 3.2.7. Tăng cƣờng công tác nghiên cứu, thực hiện thống nhất pháp luật về hải quan, đẩy mạnh thu thập thông tin, áp dụng phƣơng pháp quản lý rủi ro ............ 79 3.3. CÁC KHUYẾN NGHỊ ĐỐI VỚI NHÀ NƢỚC VÀ CƠ QUAN CẤP TRÊN.. 80 3.3.1. Khuyến nghị đối với Nhà nƣớc .............................................. 80 3.3.2. Khuyến nghị đối với B Tài chính .......................................... 82 3.3.3. Khuyến nghị đối với Tổng cục Hải quan ................................... 83 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ "Pháp luật về phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại trong lĩnh vực hải quan và thực tiễn áp dụng tại Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự tìm hiểu, đúc kết và phân tích. Các số liệu trong luận văn này đƣợc thu thập, phân tích m t cách trung thực, khách quan. Các kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này không sao chép của bất cứ luận văn nào đã đƣợc thực hiện. Quá trình thực hiện, nghiên cứu luận văn là hợp pháp, đƣợc sự cho phép của các đối tƣợng nghiên cứu. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Doãn H ệp LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ rất nhiều của tập thể, cá nhân trong và ngoài trƣờng. Trƣớc hết tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới thầy giáo hƣớng dẫn là TS. Nguyễn Ngọc Hà, ngƣời đã luôn tận tình hƣớng dẫn, đ ng viên và giúp đỡ tôi thực hiện nghiên cứu luận văn này. Xin cùng bày tỏ lòng biết ơn tới các quý thầy cô Khoa đào tạo sau đại học Trƣờng Đại học Ngoại thƣơng đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Trong quá trình làm luận văn tôi còn nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình của các bạn bè và đồng nghiệp công tác tại Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh. Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn trân trọng nhất tới những ngƣời đã luôn bên tôi đ ng viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình hoàn thành khóa học. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Doãn H ệp DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT Từ v t tắt G ả ng ĩa CBCC : Cán b công chức GLTM : Gian lận thƣơng mại HQQN : Hải quan Quảng Ninh KSHQ : Kiểm soát hải quan NXB : Nhà xuất bản TCHQ : Tổng cục Hải quan TNHH : Trách nhiệm hữu hạn VCTP : Vận chuyển trái phép UBND : Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH Từ vi t tắt CCC GATT GSP Giả ng ĩa T ng Anh Giả ng ĩa T ng Việt Customs Co-operation Council H i đồng Hợp tác Hải quan General Agreement on Tariffs Hiệp định Chung về Thuế quan and Trade và Thƣơng mại Generalized Systems of Prefrences Hệ thống ƣu đãi phổ cập GSP MFN Most Favoured Nation Tối huệ quốc WCO World Customs Organization Tổ chức Hải quan Thế giới WTO World Trade Organization Tổ chức Thƣơng mại Thế giới DANH MỤC HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ Trang Hình 2.1. Sơ đồ b máy tổ chức Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh ........................... 36 DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang Bảng 2.1. Kết quả phát hiện, bắt giữ m t số mặt hàng trọng điểm của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh năm 2017 .................................................................................... 42 Bảng 2.2. Kết quả phát hiện, bắt giữ m t số mặt hàng trọng điểm của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh năm 2018 .................................................................................... 43 Bảng 2.3. Số lƣợng cán b , công chức của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh làm công tác kiểm soát năm 2017 ......................................................................................... 50 Bảng 2.4. Số lƣợng cán b , công chức của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh làm công tác kiểm soát năm 2018 ......................................................................................... 50 Bảng 2.5. Kết quả thực hiện các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh năm 2015-2018............................................................ 54 Bảng 2.6. Kết quả băt giữ về buôn lậu và gian lận thƣơng mại trong lĩnh vực hải quan của Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh năm 2015-2018...................................... 56 Bảng 2.7. Số lƣợt thanh tra, kiểm tra do Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh thực hiện năm 2015-2018 ...................................................................................................... 58