Nội dung

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HOÀNG TẤN CẢM TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ: TÌNH HÌNH, NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN, PHÒNG NGỪA LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2020 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HOÀNG TẤN CẢM TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ: TÌNH HÌNH, NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN, PHÒNG NGỪA Chuyên ngành : Tội phạm học và Phòng ngừa tội phạm Mã số : 8 38 01 05 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. NGUYỄN TẤT VIỄN HÀ NỘI, năm 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu trích dẫn trong luận văn dựa trên số liệu bảo đảm độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2020 Tác giả Hoàng Tấn Cảm MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÌNH HÌNH, NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN, PHÒNG NGỪA TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN ................................................................................................... 6 1.1. Khái niệm và các dấu hiệu pháp lý của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo pháp luật hình sự Việt Nam.................................................................................... 6 1.2. Khái niệm, đặc điểm của tình hình, nguyên nhân và điều kiện, phòng ngừa tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ......................................................................10 CHƯƠNG 2. TÌNH HÌNH, NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA TÌNH HÌNH TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ TRONG GIAI ĐOẠN 2015 - 2019 ....................26 2.1. Tình hình tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản .......................................................26 2.2. Nguyên nhân làm phát sinh tình hình tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế ...............................................................................37 CHƯƠNG 3. DỰ BÁO TÌNH HÌNH VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ ...............................................................................51 3.1. Dự báo tình hình tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian tới ...............................................................................51 3.2. Giải pháp phòng ngừa tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế ...................................................................................................55 KẾT LUẬN .........................................................................................................72 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 BLHS Bộ luật hình sự 2 CAND Công an nhân dân 3 LĐCĐTS Lừa đảo chiếm đoạt tài sản 4 Nxb Nhà xuất bản 5 PNTH Phòng ngừa tình hình 6 TAND Tòa án nhân dân 7 THTP Tình hình tội phạm 8 UBND Ủy ban nhân dân 9 XPSH Xâm phạm sở hữu 10 XXST Xét xử sơ thẩm DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng bảng 2.1: Thống kê số vụ, bị cáo phạm tội LĐCĐTS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế từ năm 2015 – 2019. Thực trạng của tình hình tội LĐCĐTS trong mối quan hệ 2.2: Trang PL PL với tổng số vụ XXST trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế từ năm 2015 – 2019. Thực trạng của tình hình tội LĐCĐTS trong quan hệ với 2.3: PL nhóm các tội XPSH trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế từ năm 2015 – 2019 theo loại tội danh 2.4: 2.5: Diễn biến của tội LĐCĐTS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn từ 2015 – 2019 Diễn biến của tội LĐCĐTS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên PL Huế giai đoạn từ năm 2015-2019 Cơ cấu xét theo hình phạt ở cấp sơ thẩm áp dụng đối với 2.6: PL PL tội LĐCĐTS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2019 Cơ cấu xét theo từng năm về hình phạt ở cấp sơ thẩm áp 2.7: PL dụng đối với tội LĐCĐTS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2019 Cơ cấu xét đơn vị hành chính, lãnh thổ số vụ XXST đối 2.8: PL với tội LĐCĐTS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2019 2.8.1: Cơ cấu xét đơn vị hành chính, lãnh thổ số vụ XXST trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2019 PL Số hiệu Tên bảng Trang Cơ cấu xét theo giới tính của tội LĐCĐTS trên địa bàn PL bảng 2.9: 2.10: 2.11: 2.12: tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn từ năm 2015-2019 Cơ cấu theo độ tuổi của người phạm tội LĐCĐTS trên địa PL bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015-2019 Cơ cấu xét theo trình độ học vấn của người phạm tội PL LĐCĐTS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế So sánh các chỉ số kinh tế tỉnh Thừa Thiên Huế từ năm 2015 đến năm 2019 PL MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày 26/3/1975, Thừa Thiên Huế được giải phóng hoàn toàn, góp phần quan trọng vào công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, cùng cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội. Sau khi thống nhất đất nước, Năm 1976 cả nước có 38 đơn vị hành chính trong đó có tỉnh Bình Trị Thiên. Sau này vào năm 1989 thì chia làm 3 tỉnh Thừa Thiên Huế ,Quảng Bình, Quảng Trị. Thừa Thiên Huế là một tỉnh ven biển Bắc Trung bộ thuộc vùng kinh tế trọng điểm miền trung, có một số lợi thế về vị trí địa lý, về tài nguyên thiên nhiên, về nguồn lực khoa học và công nghệ, về văn hóa trong phát triển kinh tế xã hội, thu hút đầu tư. Hiện tỉnh có 9 đơn vị hành chính, gồm thành phố Huế, 6 huyện đồng bằng là Hương Thuỷ, Hương Trà, Quảng Điền, Phong Điền, Phú Vang, Phú Lộc và 2 huyện miền núi là Nam Đông, A Lưới với 98 xã và 47 phường, thị trấn. Vượt qua những khó khăn sau chiến tranh, Thừa Thiên Huế đã không ngừng nổ lực để bắt kịp nhịp độ phát triển của cả nước, nổ lực vượt qua khó khăn, thử thách, đạt được những thành tự to lớn và có ý nghĩa rất quan trọng, đưa Thừa Thiên Huế ra khỏi tỉnh nghèo, kém phát triển; Bên cạnh đó, dưới tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, sự du nhập của những yếu tố văn hóa, tinh thần không phù hợp trong quá trình phát triển kinh tế, xã hội khiến cho tình hình an ninh trật tự trên địa bàn diễn biến ngày càng phức tạp, ảnh hưởng đến sự ổn định về an ninh, kinh tế - xã hội của tỉnh. Đặc biệt là tội phạm xâm phạm sở hữu nhất là tội LĐCĐTS. Theo số liệu thống kê xét xử từ năm 2015 đến năm 2019 của Toà án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế cho thấy trung bình mỗi năm ngành Tòa án thụ lý bình quân 39,8 vụ án với 48,6 bị cáo bị xét xử về tội LĐCĐTS. Mặc dù số vụ án, số bị can chiếm tỷ lệ không cao so với các địa bàn khác trong cả nước nhưng gây hậu quả nghiêm trọng đến tình hình an ninh, kinh tế và trật tự an toàn xã hội ở địa phương, gây tâm lý hoang mang, lo lắng trong quần chúng nhân dân. Nhận thầy tầm quan trọng về vị trí, vai trò của công tác phòng ngừa tội 1 phạm. Hội đồng nhân dân, Ủy Ban nhân dân, các ban ngành, đoàn thể trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách, kế hoạch, biện pháp phòng ngừa THTP nói chung và tình hình các tội xâm phạm sở hữu cũng như tội LĐCĐTS tài sản nói riêng. Từ đó đã góp phần ổn định tình hình, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, phục vụ quá trình phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương. Bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn các tội xâm phạm sở hữu đặc biệt là tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản vẫn còn một số hạn chế, thiếu sót: Công tác tuyên truyền, công tác phòng ngừa xã hội, phòng ngừa nghiệp vụ của các cơ quan chức năng; công tác thông tin, trao đổi tình hình, nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện phát sinh tội phạm vẩn còn bị động, chưa có chiều sâu … Từ thực tế trên cho thấy, việc nghiên cứu làm sáng tỏ nguyên nhân và điều kiện của tội phạm LĐCĐTS để rút ra những tồn tại hạn chế và từ đó đề ra giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa đối với tội LĐCĐTS là vô cùng quan trọng. Chình vì vậy, đề tài “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế: Tình hình, nguyên nhân và điều kiện, phòng ngừa” đã được lựa chọn nghiên cứu dưới góc độ tội phạm học. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài * Các công trình về tội phạm học Để làm cơ sở lý luận cho việc xây dựng nội dung luận văn, một số giáo trình, tài liệu sau đây đã được tham khảo, nghiên cứu: - Học viện Cảnh sát nhân dân (2013), Một số vấn đề về tội phạm học Việt Nam, (tài liệu tham khảo dùng cho hệ đào tạo sau đại học); - Trần Đại Quang, Nguyễn Xuân Yêm (2013), Tội phạm học Việt Nam, Nxb CAND, Hà Nội; - Viện nghiên cứu Nhà nước và pháp luật (2000), Tội phạm học Việt Nam, một số vần đề lý luận và thực tiễn, Nxb CAND, Hà Nội; - GS. TS. Võ Khánh Vinh (2012), Xã hội học pháp luật, những vấn đề cơ bản, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. Các công trình đã nêu không thể thiếu trong việc thực hiện đề tài luận văn. 2 Bởi vì trong đó không chỉ chứa đựng lý luận tội phạm học về các vấn đề cơ bản phải giải quyết của đề tài luận văn mà còn có những chỉ dẫn cho việc xác định phương pháp nghiên cứu đề tài, từ tổng quan cho đến chi tiết. * Các công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tình hình, nguyên nhân và điều kiện phòng ngừa - Về luận án tiến sĩ luật học có các công trình nghiên cứu sau: + Bùi Thị Lan Hương (2018), Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn miền đông nam bộ: tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa, Luận án tiến sỹ Luật học, Học viện khoa học xã hội; - Về luận văn thạc sĩ, có các công trình nghiên cứu sau: + Nguyễn Tiến Dũng (2014), Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong luật hình sự Việt Nam – Trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn tại địa bàn tỉnh Nam Định, Luận văn thạc sỹ luật học, Đại học quốc gia Hà Nội . + Nguyễn Thị Hồng Phượng (2014), Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Nam: Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa, Luận văn thạc sỹ luật học, Học viện khoa học xã hội; Các luận văn, luận án, công trình khoa học trên đều có giá trị kế thừa và liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đối với việc triển khai nghiên cứu luận văn: “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế: Tình hình, nguyên nhân và điều kiện, phòng ngừa”. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu, khảo sát, đánh giá những vấn đề lý luận cũng như thực tiễn về tình hình, nguyên nhân và điều kiện của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ở tỉnh Thừa Thiên Huế, luận văn đưa ra dự bào và đóng góp một số giải pháp phòng ngừa tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, phân tích những vấn đề lý luận về tình hình, nguyên nhân và điều kiện, phòng ngừa tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; 3