Nội dung

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN ĐỨC DŨNG TỘI ĐÁNH BẠC TỪ THỰC TIỄN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ HÀ NỘI - 2021 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN ĐỨC DŨNG TỘI ĐÁNH BẠC TỪ THỰC TIỄN QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự Mã số: 8.38.01.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS: PHÙNG THẾ VẮC HÀ NỘI - 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy, trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Học viện Khoa học Xã hội. Vậy, tôi viết lời cam đoan này đề nghị Học viện Khoa học Xã hội xem xét để tôi có thể bảo vệ luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN Nguyễn Đức Dũng MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1.1 Khái niệm và các dấu hiệu pháp lý của tội đánh bạc trong luật hình sự Việt Nam ..................................................................................... 7 1.2 Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của Luật hình sự Việt Nam về tội đánh bạc................................................................................ 16 1.3. Tội Đánh bạc trong pháp luật hình sư một số nước trên thế giới: ... 20 Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM HIỆN HÀNH VỀ TỘI ĐÁNH BẠC VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................... 25 2.1. Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam hiện nay về tội Đánh bạc ... 25 2.2 Thực tiễn áp dụng pháp luật về tội Đánh bạc tại Tòa án nhân dân quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội .................................................. 36 Chương 3: MỘT SỐ YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TRONG PHÒNG CHỐNG TỘI PHẠM VỀ TỘI ĐÁNH BẠC ....................................................................... 58 3.1. Một số yêu cầu cơ bản góp phần không ngừng hoàn thiện quy định và áp dụng pháp luật trong phòng chống tội phạm đánh bạc ......... 58 3.2 Một số giải pháp cơ bản góp phần nâng cao chất lượng trong phòng chống tội phạm về tội đánh bạc: .................................................. 67 KẾT LUẬN .................................................................................................... 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 76 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BLHS : Bộ luật hình sự BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình sự CSĐT : Cảnh sát điều tra HSST : Hình sự sơ thẩm HĐTP : Hội đồng Thẩm phán TNHS : Trách nhiệm hình sự TAND : Tòa án nhân dân TANDTC : Tòa án nhân dân tối cao VKSND : Viện kiểm sát nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Tổng số vụ án, số bị cáo phải xét xử, số bị cáo đã xét xử về tội đánh bạc trên tổng số vụ án, số bị cáo đưa ra xét xử trên địa bàn quận Nam Từ Liêm (2016 – 6/2020)...................................................................................... 39 Bảng 2.2 Hình phạt của các bị cáo đã bị xét xử về tội đánh bạc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm (2016-2020) .................................................................... 44 Bảng 2.3 Hình phạt bổ sung đối với các bị cáo đã bị xét xử về tội đánh bác trên địa bàn quận Nam Từ Liêm (2016-2020) ................................................ 45 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quận Nam Từ Liêm là một quận nội thành nằm ở phía tây trung tâm Thủ đô Hà Nội, Việt Nam. Quận Nam Từ Liêm được thành lập vào năm 2013 trên cơ sở chia tách địa giới hành chính huyện Từ liêm (cũ) có diện tích 32,27 km2, dân số là 236.700 người (2017). Tuy mới được thành lập, nhưng quận Nam Từ Liêm là một trong những quận có tốc độ phát triển nhanh nhất của Thủ đô, nộp ngân sách Nhà nước đạt 8.400 tỷ đồng (2018), đồng thời có nhiều công trình kiến trúc hiện đại và quan trọng như Trung tâm Hội nghị Quốc gia, sân vận động Mỹ Đình, Đại lộ Thăng Long, Trung tâm huấn luyện Vận động viên cấp cao.... đặc biệt là khu trường đua F1 đang đi vào hoạt động được đông đảo người dân trong và ngoài nước biết đến. Song song với quá trình phát triển nhanh chóng của quận Nam Từ Liêm, đã kéo theo rất nhiều vấn đề buộc chính quyền địa phương phải giải quyết như giáo dục, việc làm, nhà ở, vui chơi, giải trí.... Đồng thời, cùng với việc một số lượng không nhỏ dân cư từ khác tỉnh thành, khu vực khác đến sinh sống, học tập, làm việc đã làm tình hình an ninh trật tự xã hội diễn biến hết sức phức tạp, tập trung chủ yếu tại các điểm “nóng” như khu vực bến xe Mỹ Đình, khu vực Đình Thôn, khu vực Phú Đô. Không những vậy, việc nở rộ các ngành nghề nhạy cảm như karaoke, massage, cầm đồ, đòi nợ thuê, cho vay lãi chính là một trong những nguyên nhân làm tình hình tội phạm về ma túy, trật tự xã hội gia tăng cả về số lượng, cũng như tính chất mức độ của các loại tội phạm. Là một quận non trẻ đang trên đà phát triển, bên cạnh việc tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển trên mọi lĩnh vực, quận Nam Từ Liêm cũng hết sức quan tâm đến công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm nói chung, đặc biệt là các tội phạm liên quan đến đánh bạc nói riêng. Tội đánh bạc là hành vi nguy hiểm cho xã hội, không chỉ xâm hại tới trật tự công cộng, xâm hại tới đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phòng chống các tệ nạn xã hội, mà còn là nguyên nhân của các loại tội phạm khác như trộm cắp tài sản, cho vay nặng lãi, cưỡng đoạt tài sản... Đồng thời hành vi đánh bạc cũng là nguyên nhân gây thiệt hại về tinh thần, vật chất cho nhiều gia đình, làm tha 1 hóa đạo đức một phần không nhỏ bộ phận người dân, ảnh hưởng đến nếp sống văn minh mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta đang hướng tới. Qua nghiên cứu thực tiễn, tình hình tội phạm về đánh bạc trong những năm qua trên địa bàn quận Nam Từ Liêm không gia tăng mạnh về số lượng, nhưng về phương thức diễn ra hết sức tinh vi, phức tạp, sử dụng các phương tiện, phần mềm điện tử nhằm lôi kéo nhiều người chơi và qua mặt các cơ quan chức năng. Trong quá trình áp dụng pháp luật Hình sự, để xử lý những hành vi đánh bạc, các cơ quan tố tụng và một số cơ quan Nhà nước khác vẫn còn những quan điểm chưa thống nhất, dẫn đến hiệu quả pháp luật chưa cao. Hơn nữa theo quy định của BLHS năm 2015, được sửa đổi bổ sung năm 2017, tội đánh bạc vẫn còn một số quy định mới chưa được hướng dẫn, giải đáp kịp thời dẫn đến việc áp dụng chưa thống nhất. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài:“Tội Đánh bạc theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội” không những có ý nghĩa sâu sắc về mặt lý luận mà còn góp phần làm rõ những hạn chế, vướng mắc trong quá trình định tội danh và quyết định hình phạt. Ngoài ra, trong một chừng mực nhất định, việc nghiên cứu đề tài sẽ góp phần vào việc kiến nghị hoàn thiện các quy định của pháp luật về tội “ Đánh bạc”, đồng thời nâng cao hiệu quả trong công tác xét xử, phòng, chống tội phạm trên địa bàn nói riêng và cả nước nói chung. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm qua, đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu, công trình khoa học của nhiều tác giả về tội đánh bạc cùng với các giáo trình, sách tham khảo, sách bình luận, các bài viết và các bài bình luận được đăng trên tạp chí uy tín trong ngành Luật, điển hình như: a) Dưới góc độ các bộ luật, giáo trình, sách tham khảo: - Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội; - Giáo trình Luật hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội; - Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội; - GS.TSKH. Lê Cảm, PGS.TS Trịnh Quốc Toản (2011), Định tội danh: Lý luận, lời giải mẫu và 500 bài tập thực hành, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội; 2 - GS.TSKH. Lê Cảm (2005), Sách chuyên khảo Sau đại học: Những vấn đề cơ bản trong khoa học Luật hình sự (Phần chung), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội; - GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa (chủ biên), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017, Nxb Tư pháp, Hà Nội; ....... b) Dưới góc độ các luận văn Thạc sĩ: - Bùi Minh Giang (2014), Tội đánh bạc theo Luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội; - Hoàng Thị Yến (2018), Tội đánh bạc theo Luật hình sự Việt Nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện khoa học xã hội - Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam; ..... Các công trình trên về cơ bản đã đánh giá khái quát được tình hình tội đánh bạc trên phạm vi cả nước hoặc trên một số địa bàn nhất định, xác định các nguyên nhân của tội phạm và từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa tội phạm này. Tuy nhiên, chưa có công trình nghiên cứu độc lập, có hệ thống ở cấp độ luận văn thạc sĩ dưới góc độ pháp lý hình sự và thực tiễn xét xử về tội đánh bạc từ thực tiễn tại Tòa án nhân dân quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “ Tội Đánh bạc từ thực tiễn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội” là cần thiết, thông qua quá trình nghiên cứu Luận văn này, tác giả đi sẽ sâu tìm hiểu toàn diện về tội đánh bạc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, cũng học hỏi những công trình nghiên cứu của các tác giả, học giả, các nhà khoa học đi trước, kết hợp phân tích tình hình thực tế để tìm ra nguyên nhân của những tồn tại, bất cập trong việc áp dụng pháp luật hình sự đối với loại tội phạm này, từ đó đưa ra những giải pháp, cũng như đưa ra những đề xuất kiến nghị góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nghiên cứu một số vấn đề về lý luận cơ bản của pháp luật Việt Nam về tội đánh bạc đồng thời so sánh với các quy định pháp luật của tội này đối với một số nước trên thế giới. Cũng như phân tích thực trạng áp dụng pháp luật 3 trong xét xử tại Tòa án nhân dân quận Nam Từ Liêm, từ đó chỉ ra những vướng mắc, hạn chế còn bất cập và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn các quy định của Bộ luật hình sự về tội đánh bạc 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu trên đây, luận văn thực hiện các nhiệm vụ chính sau đây: - Nghiên cứu một số vấn đề chung về tội đánh bạc để góp phần sâu sắc và hoàn thiện hơn các vấn đề về lý luận của tội danh theo pháp luật Việt Nam. - Quy định về tội đánh bạc trong Bộ luật hình sự Việt Nam và thực tiễn áp dụng của Tòa án nhân dân quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. - Hoàn thiện các quy định pháp luật và kiến nghị các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam về tội đánh bạc. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu cơ sở pháp lý cơ bản về tội đánh bạc, thực tiễn áp dụng pháp luật trong xét xử đối với loại tội này tại Tòa án nhân dân quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Đồng thời, luận văn sẽ làm nổi bật tình hình phức tạp của loại tội phạm này cả về cách thức, sự phổ biến cũng như quy mô, từ đó rút ra những phương pháp đúng đắn trong công tác phòng, chống tội phạm về đánh bạc. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Luận văn nghiên cứu đề tài dưới góc độ chuyên ngành luật hình sự và tố tụng hình sự, đồng thời dưới góc độ thực tiễn áp dụng pháp luật tội đánh bạc của Tòa án nhân dân quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội, trong thời gian 05 năm từ năm 2015 đến năm 2020 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Đề tài Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về Nhà nước và Pháp luật, về quyền con người, về tội phạm và hình phạt, về đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, về cải cách tư pháp và những luận điểm khoa học trong các công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo, các bài viết trên các tạp chí chuyên ngành. 4