Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ................/............... BỘ NỘI VỤ ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NHÀN THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT - TỪ THỰC TIỄN TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ................/............... BỘ NỘI VỤ ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NHÀN THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT - TỪ THỰC TIỄN TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ PHƯỢNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn tình hình công tác quản lý.. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Thừa Thiên Huế, ngày tháng Học viên năm 2018 Nguyễn Thị Nhàn LỜI CẢM ƠN Thực tế luôn cho thấy, sự thành công nào cũng đều gắn liền với những sự hỗ trợ, giúp đỡ của những người xung quanh dù cho sự giúp đỡ đó là ít hay nhiều, trực tiếp hay gián tiếp. Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu làm luận văn đến nay, tôi đã nhận được sự quan tâm, chỉ bảo, giúp đỡ của thầy cô, gia đình và bạn bè xung quanh. Với tấm lòng biết ơn vô cùng sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất từ đáy lòng đến quý Thầy Cô của trường Học viện Hành chính Quốc gia đã cùng dùng những tri thức và tâm huyết của mình để có thể truyền đạt cho chúng tôi vốn kiến thức quý báu suốt thời gian học tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Nguyễn Thị Phượng, Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tâm chỉ bảo hướng dẫn tôi qua từng buổi nói chuyện, thảo luận về đề tài nghiên cứu. Nhờ có những lời hướng dẫn, dạy bảo đó, bài luận văn này của tôi đã hoàn thành một cách tốt nhất. Một lần nữa, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến cô. Vốn kiến thức của tôi còn hạn chế. Do vậy, không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý Thầy Cô và các bạn học cùng lớp để bài luận được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! Học viên Nguyễn Thị Nhàn MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết Danh mục bảng biểu MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGUYÊN TẮCTHẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT ............................................................................................................ 7 1.1. Khái niệm, cơ sơ pháp lý của nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật................................................................... 7 1.2. Nội dung Nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.................................................................................. 15 1.3. Ý nghĩa của nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật ....................................................................................... 35 Tóm tắt chương 1 ......................................................................................... 37 Chương 2. THỰC TIỄN THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH ........................................................................................................... 38 2.1. Các điều kiện cho việc thực hiện nguyên tắc Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật ................................................. 38 2.1.1. Tòa án huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình trong hệ thống Tòa án nhân dân ....................................................................................................... 38 2.2. Thực tiễn áp dụng thực hiện nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật tại Tòa án nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình .................................................................................................. 45 2.3. Đánh giá chung về thực tiễn áp dụng nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật của Tòa án huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ........................................................................................... 51 Tóm tắt chương 2 ......................................................................................... 66 Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VIỆC THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT ..................................... 68 3.1. Phương hướng thực hiện nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. ............................................................................ 68 3.2. Giải pháp nâng cao nhằm thực hiện có hiệu quả nguyên tắc “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật” của Tòa án huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ................................................................................. 72 Tóm tắt chương 3 ......................................................................................... 86 KẾT LUẬN ................................................................................................. 88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BLTTDS Bộ luật tố tụng dân sự LTTHC Luật tố tụng hành chính TNHS Trách nhiệm hình sự XHCN Xã hội chủ nghĩa BLTTHS TAND VKSN Bộ luật tố tụng hình sự Tòa án nhân dân Viện kiểm sát nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. số liệu các loại án đã giải quyết, xét xử từ năm 2011-2016........... 47 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tòa án là cơ quan có chức năng đặc biệt trong bộ máy nhà nước của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, là cơ quan duy nhất có quyền xét xử và chỉ Tòa án mới có quyền phán quyết một người có tội hay không có tội. Tòa án xét xử và giải quyết những vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh tế, hành chính và giải quyết những vụ việc khác theo quy định của pháp luật. Trong phạm vi chức năng của mình, hoạt động xét xử của Tòa án là hoạt động nhân danh quyền lực của Nhà nước để tuyên một bản án kết tội hay không kết tội bị cáo. Phán quyết của Tòa án ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của Nhà nước, tổ chức xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Do đó, yêu cầu tối cao và cũng là cái mốc để đánh giá hiệu quả của công tác xét xử là phải khách quan, toàn diện, đầy đủ, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm, không xử oan người vô tội. Do đó, Bộ luật Tố tụng hình sự ngày 27/11/2015 có hiệu lực ngày 1/7/2016 Điều 23 đã ghi nhận điều này và đó chính là một trong những nguyên tắc cơ bản khi Tòa án thực hiện chức năng xét xử “Khi xét xử, Thẩm phán và Hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật”. Tuy nhiên trên thực tế, đặc biệt tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình không phải khi nào nguyên tắc này cũng được hiểu đúng, đầy đủ và thực hiện triệt để. Vì vậy, nhiều vụ án mặc dù đã được các cấp toà sơ thẩm, phúc thẩm tuyên án nhưng vẫn tiếp tục có kháng cáo, kháng nghị do những phán quyết của Thẩm phán hoặc ý kiến của Hội thẩm nhân dân chưa thể hiện đúng tính khách quan, chính xác, thậm chí còn chịu sự chi phối bới một số nhân tố từ 1 môi trường bên ngoài, làm cho hiệu lực của bản án thiếu đi giá trị vốn có của nó. Để đáp ứng yêu cầu đổi mới trong hoạt động xét xử, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách pháp luật, đề ra phương hướng, mục tiêu cụ thể về hoạt động xét xử của Tòa án, đặc biệt là Nghị quyết 49/NQ-TW của Bộ Chính trị ngày 02/6/2005 về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Vì vậy để bảo đảm tính tôn nghiêm của hoạt động xét xử tại địa phương, tác giả đã chọn đề tài: “Thực hiện nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật - Từ thực tiễn Tòa án nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật hành chính của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong thời gian qua, đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu, các bài viết về nguyên tắc Thẩm phán và Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Có thể kể đến một số công trình có liên quan sau: - Luận văn Thạc sỹ:“Nguyên tắc Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật trong công cuộc cải cách tư pháp ở Việt Nam hiện nay” của Vũ Thị Bích Diệp, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007; - Luận văn Thạc sỹ: “Nguyên tắc Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật theo luật tố tụng dân sự” của Phan Bá Bảy, Trường Đại học quốc gia Hà Nội, 2015; - Khóa luận tốt nghiệp: “Khi xét xử thẩm phán, hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật” của Hàn Mạnh Thắng, Trường Đại học Luật Hà Nội, 1997; 2