Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ---------------------------------------------------- MAI MINH TUẤN Tên ñề tài ĐÁNH GIÁ SINH TRƯỞNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA MỘT SỐ MÔ HÌNH TRỒNG BỜI LỜI ĐỎ (Litsea glutinosa Roxb)TẠI MỘT SỐ HUYỆN Ở GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SỸ LÂM NGHIỆP BUÔN MA THUẬT, NĂM 2011 ii BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN --------------------------- Mai Minh Tuấn ĐÁNH GIÁ SINH TRƯỞNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA MỘT SỐ MÔ HÌNH TRỒNG BỜI LỜI ĐỎ (Litsea glutinosa Roxb)TẠI MỘT SỐ HUYỆN Ở GIA LAI Chuyên ngành: Lâm học Mã số: 60.62.60 LUẬN VĂN THẠC SỸ LÂM NGHIỆP NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Võ Hùng BUÔN MA THUẬT, NĂM 2011 iii Lời cam ñoan Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, chưa từng ñược công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi sự trích dẫn trong luận văn ñều nêu rõ nguồn gốc. Người cam ñoan Mai Minh Tuấn iv Lời cảm ơn Để hoàn thành chương trình ñào tạo Thạc sĩ chuyên ngành lâm học, hệ chính quy, tại trường Đại học Tây Nguyên, tôi xin chân thành cảm ơn: Quý thầy cô giáo trường Đại học Tây Nguyên, Khoa Nông Lâm nghiệp, Phòng Đào tạo Sau ñại học, Ban giám hiệu nhà trường ñã tận tình giảng dạy và tạo ñiều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian khoá học. Lãnh ñạo UBND các xã Lơ Pang, Kon Thụp, Ia Phí, Biển Hồ ñã hỗ trợ tạo ñiều kiện cho tôi tiếp cận với hiện trường, nông dân và cung cấp các thông tin dữ liệu cơ bản về KTXH của ñịa phương Các nông dân có mô hình trồng Bời lời ñỏ ở các ñịa phương nghiên cứu ñã ñồng ý cho tôi thực hiện nghiên cứu chặt hạ một số cây tiêu chuẩn Bời lời ñể thu thập số liệu. Các ñại lý thu mua Bời lời ñã tham gia cung cấp thông tin cũng như cùng thu thập số liệu trên hiện trường. Đặc biệt tôi xin trân trọng cảm ơn thầy giáo TS. Võ Hùng giảng viên chính, trường Đại học Tây Nguyên ñã dành nhiều thời gian quý báu, tận tình hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực tập và hoàn thành luận văn này. Cám ơn gia ñình và những người thân, bạn bè ñã giúp ñỡ về mọi mặt ñể tôi hoàn thành ñược khoá học này. Do thời gian có hạn và trình ñộ chuyên môn còn hạn chế, bản thân mới bước ñầu làm quen với công tác nghiên cứu khoa học, nên ñề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong quý thầy, cô giáo và bạn bè ñồng nghiệp quan tâm góp ý ñể luận văn ñược hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Buôn Mê thuật, tháng 10 năm 2011 Tác giả v Mai Minh Tuấn MỤC LỤC Trang Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...........................................3 1.1. Ngoài nước ....................................................................................................... 3 1.2. Trong nước ...................................................................................................... 4 1.3. Thảo luận ......................................................................................................... 6 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU .............8 2.1 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 8 2.1.1 Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 8 2.1.2 Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 8 2.1.3 Đặc ñiểm của các cây trồng trong các mô hình nghiên cứu ....................... 11 2.2 Đặc ñiểm khu vực nghiên cứu ...................................................................... 16 2.2.1 Điều kiện tự nhiên khu vực nghiên cứu ..................................................... 16 2.2.2 Đặc ñiểm kinh tế xã hội khu vực nghiên cứu............................................. 17 Chương 3: MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...21 3.1 Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 21 3.2 Giả ñịnh nghiên cứu ...................................................................................... 21 3.3 Nội dung nghiên cứu ..................................................................................... 21 3.4 Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 22 3.4.1 Phương pháp luận nghiên cứu ................................................................... 22 3.4.2 Phương pháp nghiên cứu cụ thể ................................................................ 22 3.4.3 Khung logic nghiên cứu ............................................................................ 26 Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................28 4.1 Hệ thống biện pháp kỹ thuật gây trồng, chăm sóc Bời lời .......................... 28 4.1.1 Mô hình trồng bời lời thuần loài ............................................................... 28 vi 4.1.2 Mô hình bời lời trồng xen cà phê .............................................................. 29 4.1.3 Mô hình trồng bời lời Nông lâm kết hợp xen sắn ...................................... 30 4.2 Sinh trưởng Bời lời ñỏ trong các mô hình.................................................... 30 4.2.1 Sinh trưởng về ñường kính, chiều cao, thể tích ......................................... 30 4.2.2 Sinh khối các bộ phận của Bời lời ............................................................. 40 4.2.3 Xác ñịnh mật ñộ phù hợp .......................................................................... 46 4.3 Hiệu quả kinh tế của các mô hình trồng Bời lời .......................................... 51 4.3.1 Giá bán cây ñứng tại vườn ........................................................................ 51 4.3.2 Giá trị lũy kế theo thời gian của các mô hình ............................................ 53 4.3.3 Chi phí sản xuất và hiệu quả kinh tế của các phương thức trồng Bời lời.... 62 4.4 Chi phí sản xuất sơ chế Bời lời ñỏ ................................................................ 68 4.4.1 Chi phí sản xuất của người thu mua .......................................................... 68 4.4.2 Cơ cấu phần trăm chi phí của các khâu trong SX sơ chế ........................... 70 4.4.3 Cơ cấu hưởng lợi ...................................................................................... 74 4.5 Phân tích SWOT, CIPP và các giải pháp phát triển cây Bời lời ................ 75 4.5.1 Phân tích ñánh giá SWOT các mô hình trồng bời lời ................................ 76 4.5.2 Phân tích CIPP .......................................................................................... 77 4.5.3 Thảo luận và ñề xuất các giải pháp phát triển Bời lời ................................ 78 vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nguyên nghĩa A Tuổi cây Bời lời ñỏ trong mô hình nghiên cứu BVTV Bảo vệ thực vật CP Chi phí Dg ,Hg, V Đường kính D1.3, chiều cao Hvn, thể tích cây bình quân lâm phần Ho Chiều cao cây tầng trội Bời lời ñỏ log Hàm Logarit Neper. NLKH Nông lâm kết hợp SK Sinh khối SX Sản xuất ∆d, ∆h, ∆v Tăng trưởng Dg, Hg, V viii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 4. 1 Các mô hình sinh trưởng bình quân cây Bời lời ñỏ trồng NLKH xen Sắn ......... 31 Bảng 4. 2 Sinh trưởng, tăng trưởng cây bình quân Bời lời ñỏ trồng NLKH xen Sắn ......... 31 Bảng 4. 3: Các mô hình sinh trưởng bình quân cây Bời lời ñỏ trồng thuần ........................ 32 Bảng 4. 4: Sinh trưởng, tăng trưởng cây bình quân Bời lời ñỏ trồng thuần ....................... 32 Bảng 4. 5: Các mô hình sinh trưởng bình quân cây Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê ............... 33 Bảng 4. 6: Sinh trưởng, tăng trưởng cây bình quân Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê .............. 33 Bảng 4. 7: Dg, ∆Dg của Bời lời ñỏ trong các mô hình nghiên cứu ..................................... 34 Bảng 4. 8: Hg và ∆Hg của Bời lời ñỏ trong các mô hình nghiên cứu ................................ 36 Bảng 4. 9: V và ∆V Bời lời ñỏ trong các mô hình nghiên cứu ........................................... 38 Bảng 4. 10: Các mô hình ước lượng thể tích cây Bời lời ñỏ ............................................... 39 Bảng 4. 11: Các mô hình ước lượng sinh khối tươi Bời lời ñỏ trồng NLKH xen Sắn ........ 40 Bảng 4. 12: Sinh khối tươi cây bình quân Bời lời ñỏ trồng Nông lâm kết hợp xen sắn ...... 40 Bảng 4. 13: Các mô hình ước lượng sinh khối tươi Bời lời ñỏ trồng thuần ........................ 41 Bảng 4. 14: Sinh khối tươi cây bình quân Bời lời ñỏ trồng thuần ....................................... 41 Bảng 4. 15: Các mô hình ước lượng sinh khối tươi Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê ............... 42 Bảng 4. 16: Sinh khối tươi bình quân cây Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê .............................. 42 Bảng 4. 17: Sai số của các hàm ước lượng sản lượng vỏ Bời lời ........................................ 43 Bảng 4. 18: Sai số giữa ước ñoán và thực tế........................................................................ 44 Bảng 4. 19: Sản lượng vỏ Bời lời ñỏ trong các mô hình nghiên cứu theo tuổi ................... 45 Bảng 4. 20: Các mô hình ước lượng Ho và St theo A cây Bời lời ñỏ trồng thuần .............. 47 Bảng 4. 21: Sản lượng vỏ và tổng sinh khối tươi Bời lời ñỏ trồng thuần ............................ 48 Bảng 4. 22: Các mô hình ước lượng sinh khối tươi Bời lời ñỏ theo A................................ 49 Bảng 4. 23: Các mô hình ước lượng Ho và St theo A cây Bời lời ñỏ trồng xen cà phê ...... 49 Bảng 4. 24: Độ tàn che của Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê .................................................... 50 Bảng 4. 25: Giá mua cây ñứng Bời lời ñỏ trồng thuần ........................................................ 52 Bảng 4. 26: Giá mua cây ñứng Bời lời ñỏ trồng NLKH xen Sắn ........................................ 52 Bảng 4. 27: Giá mua cây ñứng Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê ............................................... 52 Bảng 4. 28: Các mô hình ước lượng giá bán cây ñứng Bời lời ñỏ ...................................... 53 Bảng 4. 29 Giá trị tích lũy của mô hình Bời lời ñỏ trồng thuần .......................................... 55 ix Bảng 4. 30: Năng suất cà phê ñiều tra trong mô hình Bời lời xen Cà phê .......................... 56 Bảng 4. 31: Các mô hình ước năng suất Cà phê theo thời gian ........................................... 57 Bảng 4. 32: Giá trị tích lũy của mô hình Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê ................................ 58 Bảng 4. 33: Tỷ số LER của mô hình Bời lời ñỏ trồng xen Cà phê ...................................... 59 Bảng 4. 34: Năng suất Sắn trồng thuần ............................................................................... 60 Bảng 4. 35: Giá trị tích lũy của mô hình NLKH Bời lời – Sắn ........................................... 60 Bảng 4. 36: Tỷ số LER của mô hình NLKH ....................................................................... 61 Bảng 4. 37: Tính các chỉ số CBA mô hình Bời lời ñỏ trồng thuần..................................... 65 Bảng 4. 38: Tính các chỉ số CBA của mô hình Bời lời ñỏ trồng xen cà phê ...................... 66 Bảng 4. 39: Tính các chỉ số CBA của mô hình Bời lời ñỏ trồng NLKH xen Sắn .............. 67 Bảng 4. 40: Một số chỉ số kinh tế ở các phương thức trồng Bời lời .................................... 67 Bảng 4. 41: Tiền bán SP, CPSX và Lợi nhuận của Bời lời ................................................. 69 Bảng 4. 42: Các mô hình ước lượng BPV, CPV, NPV ....................................................... 69 Bảng 4. 43: Cơ cấu phần trăm chi phí của các khâu trong SX ............................................ 70 Bảng 4. 44: Cơ cấu % chi phí SX tại các ñiểm ñiều tra ....................................................... 72 Bảng 4. 45: Cơ cấu % giá bán sản phẩm của cây Bời lời ñỏ ............................................... 73 Bảng 4. 46: Cơ cấu % hưởng lợi theo tuổi .......................................................................... 74 Bảng 4. 47: Phân tích SWOT các mô hình trồng Bời lời ñỏ ............................................... 76 x DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 2. 1: Mô hình NLKH Bời lời ñỏ xen Sắn...................................................................... 9 Hình 2. 2: Bời lời trồng xen trong vườn Cà phê .................................................................. 10 Hình 2. 3 :Bời lời trồng thuần loài ....................................................................................... 10 Hình 2. 4: Khu vực nghiên cứu ............................................................................................ 17 Hình 4. 1: Sơ ñồ phối trí Bời lời ñỏ trong xen Cà phê 29 Hình 4. 2: Mặt cắt ñứng mô hình Bời lời ñỏ trồng xen vườn Cà phê .................................. 29 Hình 4. 3: Sinh trưởng Dg cây bình quân Bời lời ñỏ ........................................................... 35 Hình 4. 4: Sinh trưởng chiều cao cây bình quân của Bời lời ñỏ .......................................... 37 Hình 4. 5: Thể tích cây bình quân Bời lời trong các mô hình ............................................. 38 Hình 4. 6: Sản lượng vỏ Bời lời theo tuổi trong các mô hình.............................................. 45 Hình 4. 7: Sản lượng vỏ và tổng sinh khối trên 1ha ............................................................ 48 Hình 4. 8: Năng suất cà phê ở mô hình xen Bời lời............................................................. 57 Hình 4. 9: Chuỗi giá trị sơ chế Bời lời................................................................................. 71 Hình 4. 10: Cơ cấu chi phí SX sơ chế Bời lời ..................................................................... 72 Hình 4. 11: Cơ cấu giá trị các sản phẩm của Bời lời ........................................................... 73 Hình 4. 12: Cơ cấu hưởng lợi theo tuổi cây ......................................................................... 75 Hình 4. 13: Phân tích CIPP của các phương thức trồng Bời lời ñỏ ..................................... 77