Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG ---------***-------- LUẬN VĂN THẠC SĨ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO CỦA GIAO DỊCH TRÊN TRANG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ OTO.COM.VN CỦA ĐẠI VIỆT GROUP Chuyên ngành: Kinh tế Quốc tế LÊ HẢI HUỆ Hà Nội - 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG --------o0o------- LUẬN VĂN THẠC SĨ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO CỦA GIAO DỊCH TRÊN TRANG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ OTO.COM.VN CỦA ĐẠI VIỆT GROUP Ngành: Kinh tế quốc tế Mã số: 8310106 Họ và tên học viên: Lê Hải Huệ Người hướng dẫn: PGS,TS. Lê Thị Thu Hà Hà Nội - 2020 LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng em. Các số liệu điều tra, kết quả trong luận án là trung thực, chưa từng được ai công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Đối với những quan điểm mà luận án kế thừa của các tác giả đi trước, đều được trích yếu ghi rõ xuất xứ và tên tác giả đã đưa ra luận điểm đó. Hà Nội, tháng 06 năm 2020 Học viên Lê Hải Huệ i LỜI CẢM ƠN Luận văn được hoàn thành tại trường Đại học Ngoại thương, với sự giúp đỡ quý báu của nhiều tổ chức, tập thể cơ quan và cá nhân. Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới trường Đại học Ngoại thương, Khoa Sau Đại học, các thầy, cô giáo, các nhà khoa học đã trực tiếp giảng dạy truyền đạt những kiến thức khoa học chuyên ngành cho tác giả trong những năm tháng qua. Em xin bày tỏ lòng biết ơn đối với công ty Đại Việt Group, các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã khích lệ, động viên, tạo điều kiện về thời gian, vật chất tinh thần, cung cấp tư liệu… trong quá trình thực hiện luận văn từ năm 2019 đến 2020. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc tới PGS.TS. Lê Thị Thu Hà đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ với những chỉ dẫn khoa học quý giá và tạo động lực cho em trong suốt quá trình triển khai và hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 06 năm 2019 Học viên Lê Hải Huệ ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, BẢNG .............................................................................. vi TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ...........................................vii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA TRANG GIAO DỊCH THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ........................................................................................................... 4 1.1. Thƣơng mại điện tử........................................................................................4 1.1.1. Khái niệm thương mại điện tử .................................................................4 1.1.2. Đặc điểm, phân loại thương mại điện tử .................................................7 1.1.3. Lợi ích và hạn chế của thương mại điện tử ..........................................10 1.1.4. Cơ sở, vật chất kỹ thuật để phát triển thương mại điện tử ...................12 1.2. Sàn thƣơng mại điện tử ...............................................................................17 1.2.1. Khái niệm sàn thương mại điện tử ........................................................17 1.2.2. Một số đặc điểm của sàn giao dịch thương mại điện tử .......................17 1.2.3. Nguyên tắc hoạt động của sàn thương mại điện tử ..............................18 1.2.4. Quy chế hoạt động của sàn giao dịch thương mại điện tử ...................19 1.3. Rủi ro trong thƣơng mại điện tử.................................................................20 1.3.1. Các loại rủi ro trong thương mại điện tử ..............................................20 1.3.2. Vai trò của an toàn và phòng tránh rủi ro trong thương mại điện tử .21 1.3.3. Các biện pháp cơ bản nhằm hạn chế rủi ro cho hệ thống thương mại điện tử ................................................................................................................21 1.4. Cơ sở pháp lý về thƣơng mại điện tử ở Việt Nam .....................................23 1.4.1. Luật Công nghệ thông tin ......................................................................23 1.4.2. Luật giao dịch điện tử .............................................................................24 1.4.3. Nghị định số 57/2000/NĐ-CP về thƣơng mại điện tử .........................24 1.4.4. Nghị định số 27/2007/NĐ-CP về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính .................................................................................................................25 iii CHƢƠNG 2: THỰC TRANG RỦI RO KHI GIAO DỊCH TRÊN TRANG THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ OTO.COM.VN .......................................................... 28 2.1. Tình hình hoạt động giao dịch trên Oto.com.vn .......................................28 2.1.1. Giới thiệu về trang Oto.com.vn ..............................................................28 2.1.2. Đối tượng giao dịch ................................................................................29 2.1.3. Đối tượng tham gia giao dịch.................................................................30 2.1.4. Nguyên tắc hoạt động .............................................................................31 2.1.5. Tình hình sử dụng dịch vụ của khách hàng .........................................35 2.2. Rủi ro trên trang thƣơng mại điện tử Oto.com.vn....................................36 2.2.1. Rủi ro đánh cắp dữ liệu cá nhân ...........................................................36 2.2.2. Rủi ro bị tấn công công nghệ .................................................................38 2.2.3. Rủi ro về tính xác thực của người bán và sản phẩm ............................40 2.2.4. Rủi ro tài chính của người bán ..............................................................44 2.2.5. Rủi ro không đảm bảo về mặt pháp lý ...................................................44 CHƢƠNG 3: ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ ĐỂ GIẢM THIỂU RỦI RO CHO KHÁCH GIAO DỊCH TRÊN OTO.COM.VN ..................................................... 47 3.1. Chiến lƣợc giảm thiểu rủi ro Oto.com.vn đã áp dụng ..............................47 3.1.1. Hạn chế mất mát dữ liệu của người mua và người bán .......................47 3.1.2. Ngăn chặn các rủi ro về công nghệ .......................................................50 3.1.3. Tăng tính xác thực của các thông tin sản phẩm và người bán được đăng tải ...............................................................................................................51 3.1.4. Hạn chế các rủi ro về mặt pháp lý .........................................................54 3.2. Các vấn đề Oto.com.vn chƣa xử lý triệt để và đề xuất .............................56 3.2.1. Vấn đề bị ăn cắp dữ liệu bởi đối thủ ......................................................56 3.2.2. Vấn đề xe ảo, xe không rõ nguồn gốc....................................................57 3.2.3. Vấn đề xe bị tự ý độ lại ...........................................................................58 3.2.4. Vấn đề giá cả không tương xứng với chất lượng hàng hóa .................59 3.2.5. Vấn đề lừa đảo từ bên trung gian ..........................................................63 3.2.6. Vấn đề lừa đảo tiền đặt cọc ....................................................................63 3.3. Một số kiến nghị với Nhà nƣớc dƣới vai trò là Oto.com.vn .....................65 iv 3.3.1. Tăng tính pháp lý cho các giao dịch qua mạng ....................................65 3.3.2. Kiểm soát chất lượng ô tô nhập khẩu vào Việt Nam ............................67 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 69 DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 71 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 73 v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, BẢNG Biểu đồ Biểu đồ 2.1. Lưu lượng truy cập Website Oto.com.vn 6 tháng vừa qua...................36 Biểu đồ 2.2. Số lượng tin rao của người bán cá nhân và đại lý theo tháng...............42 Biểu đồ 3.1. Số Salon đã được xác minh toàn quốc tính đến 31/5/2020..................48 Bảng Bảng 3.1. Kết quả hồi quy mô hình về khấu hao xe Ford Ranger............................61 vi TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Trong quá trình nghiên cứu, em nhận ra rằng mặc dù giao dịch qua thương mại điện tử đem lại những thuận tiện vô cùng lớn cho người mua tuy nhiên rủi ro mà họ phải đối mặt cũng vô cùng nhiều. Viết đề tài luận văn này, em đứng từ phía là người điều hành sàn giao dịch thương mại điện tử Oto.com.vn để nhìn nhận vấn đề. Ô tô là mặt hàng vô cùng giá trị, chính vì thể để mức độ rủi ro của nó cũng cao hơn đa số các mặt hàng khác, trong đó các vấn đề lớn nhất là sự tương xứng giữa giá cả và chất lượng, sự trung thực của thông tin mà người bán cung cấp, bảo mật dữ liệu cá nhân. Đây là các vấn đề mà hiện nay Oto.com.vn đã nhìn nhận và có những động thái nhất định. Thông qua việc phân tích nguyên nhân, tác động của các rủi ro và nêu lên phương án mà Oto.com.vn đang sử dụng, em đã đưa ra các đánh giá khách quan về những giải pháp này, mức độ xử lý vấn đề, những lỗ hổng chưa được giải quyết. Đồng thời dựa trên sự hiểu biết về một số công nghệ mới kết hợp với kiến thức kinh tế để đề xuất thêm các biện pháp mà Oto.com.vn có thể áp dụng. Sàn giao dịch càng thể hiện trách nhiệm, thực hiện vai trò của mình thì môi trường giao dịch sẽ càng lành mạnh và hoạt động hiệu quả. vii LỜI MỞ ĐẦU Tính cấp thiết của đề tài Lĩnh vực thương mại điện tử đang có tiềm năng phát triển mạnh mẽ và là một phần không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp hiện đại thời kỳ 4.0. Trên thế giới, thương mại điện tử đã xuất hiện từ những năm 70, 80 của thế kỷ XX, đỉnh cao là các sàn giao dịch khổng lồ như Alibaba, Amazon, Ebay,…cho phép người dùng từ các quốc gia khác nhau có thể tự do bán hàng và đặt hàng quốc tế. Giá trị giao dịch trên các sàn thương mại điện tử này được tính bằng con số lên đến hàng nghìn tỷ USD mỗi năm. Con số này không ngừng gia tăng chứng tỏ xu hướng thương mại tất yếu của bất kỳ quốc gia nào trong thời đại mới. Tại Việt Nam, thương mại điện tử đang trở nên bùng nổ và trở thành cú hích rất lớn đối với nền kinh tế. Bắt sóng mạnh mẽ với xu hướng của thế giới, các doanh nghiệp nhận ra rằng Internet thực sự đóng vai trò to lớn trong việc mở rộng hoạt động kinh doanh khi mà tối giản hóa được cả thời gian và chi phí của họ. Với các mô hình đa dạng như B2B, B2C, C2C, các website thương mại điện tử được mở ra ngày càng nhiều để đáp ứng nhu cầu mua sắm online của người lướt web. Như vậy, không chỉ đơn thuần là các doanh nghiệp tự giao dịch với nhau (B2B) hoặc doanh nghiệp mở thêm kênh phân phố đến người dùng (B2C) mà bản thân mỗi người dùng lướt web đều có thể là người mua hoặc người bán, họ có môi trường để trao đổi hàng hóa với nhau (C2C). Việc đưa các giao dịch mua bán thông qua thương mại điện tử vừa giúp tăng cả cung lẫn cầu vừa tạo một môi trường cạnh tranh giữa các người bán, là sức ép khiến họ càng phải hoàn thiện chất lượng sản phẩm của mình tốt hơn. Tin rằng trong tương lai, thương mại điện tử sẽ thống trị hẳn phương thức bán hàng truyền thống. Vậy các giao dịch thương mại điện tử có tiềm ẩn rủi ro nào không và làm thế nào để hạn chế các rủi ro xảy ra? Tính đến thời điểm hiện tại, đa số các hàng hóa, dịch vụ đều đã có thể giao dịch online. Từ những mặt hàng có giá trị thấp như nhu yếu phẩm hàng ngày đến những tài sản có giá trị cao như nhà đất, xe cộ, thiết bị điện tử, máy móc. Trái với phương thức giao dịch truyền thống khi mà hai bên phải gặp nhau, người mua có thể nhìn tận nơi, cầm tận tay và đánh giá trực tiếp chất lượng sản phẩm hay người bán có thể được đảm bảo về khả năng thanh toán của 1