Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỖ HẠNH NGUYÊN PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA THÔNG TIN KẾ TOÁN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐẾN GIÁ CỔ PHIẾU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN – TRƯỜNG HỢP SÀN HSX LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỖ HẠNH NGUYÊN PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA THÔNG TIN KẾ TOÁN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐẾN GIÁ CỔ PHIẾU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN – TRƯỜNG HỢP SÀN HSX Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TRẦN VĂN THẢO Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TP.HCM, ngày tháng Tác giả Đỗ Hạnh Nguyên năm MỤC LỤC Trang bìa phụ Lời cam đoan Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục bảng biểu Chương 1: Tổng quan............................................................................... 1 1.1. Sự cần thiết của đề tài ................................................................. 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................... 2 1.3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu ............................................... 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................ 3 1.5. Các nghiên cứu thực nghiệm về mối liên hệ giữa thông tin kế toán trên báo cáo tài chính và giá cổ phiếu ...................................................... 4 1.6. Những đóng góp mới của luận văn............................................. 7 1.7. Kết cấu của luận văn .................................................................. 8 Chương 2: Cơ sở lý thuyết ....................................................................... 9 2.1. Cổ phiếu vả các loại giá cổ phiếu ............................................... 9 2.1.1 Khái niệm cổ phiếu .............................................................. 9 2.1.2 Đặc điểm của cổ phiếu ......................................................... 9 2.1.3 Các loại cổ phiếu ................................................................ 10 2.1.4 Các loại giá cổ phiếu .......................................................... 12 2.1.4.1 Mệnh giá .................................................................... 12 2.1.4.2 Giá trị sổ sách ............................................................ 12 2.1.4.3 Giá trị nội tại.............................................................. 13 2.1.4.4 Thị giá ........................................................................ 13 2.2. Thông tin kế toán trên Báo cáo tài chính................................... 13 2.2.1. Khái niệm thông tin kế toán – Báo cáo tài chính .............. 13 2.2.2 Hệ thống thông tin trên BCTC ........................................... 14 2.2.2.1 Bảng cân đối kế toán ................................................. 14 2.2.2.2 Bảng báo cáo kết quả hoạt động SXKD .................... 15 2.2.2.3 Báo cáo lưu chuyển tiền tệ ........................................ 17 2.2.2.4 Thuyết minh BCTC ................................................... 18 2.2.3 Vai trò của TTKT trên BCTC đối với TTCK .................... 19 2.3. Mô hình Ohlson ......................................................................... 23 2. 3.1 Các mô hình định giá cổ phiếu được sử dụng trong mô hình Ohlson ......................................................................................... 23 2.3.1.1 Mô hình chiết khấu cổ tức ......................................... 23 2.3.1.2 Mô hình chiết khấu lợi nhuận thặng dư .................... 25 2.3.1.2.1 Tương quan thặng dư sạch ................................. 25 2.3.1.2.2 Lợi nhuận thặng dư ............................................ 25 2.3.1.2.3 Mô hình chiết khấu lợi nhuận thặng dư ............. 25 2.3.2 Mô hình Ohlson ................................................................ 27 Kết luận chương 2............................................................................ 30 Chương 3: Phương pháp nghiên cứu ..................................................... 31 3.1. Chọn mẫu .................................................................................. 31 3.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................... 31 3.3. Phương pháp phân tích dữ liệu ................................................. 32 3.3.1. Thống kê mô tả ............................................................... 32 3.3.2. Phân tích mô hình ........................................................... 32 3.4. Mô hình kinh tế lượng và các biến nghiên cứu ........................ 33 3.4.1. Mô hình kinh tế lượng..................................................... 33 3.4.2. Các biến nghiên cứu ........................................................ 36 Kết luận chương 3............................................................................ 38 Chương 4: Kết quả nghiên cứu .............................................................. 39 4.1. Kết quả thống kê mô tả ............................................................. 39 4.2. Kết quả thống kê suy luận ........................................................ 41 4.2.1. Phương pháp bình phương nhỏ nhất (OLS) .................... 41 4.2.2. Phương pháp ảnh hưởng cố định (FEM) ........................ 43 4.2.3. Phương pháp ành hưởng ngẫu nhiên (REM) .................. 44 4.3. Kiểm định Hausman ................................................................. 45 4.4. Kết quả từ mô hình ................................................................... 46 Kết luận chương 4........................................................................... 48 Chương 5: Kết luận và một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán tài chính trên thị trường chứng khoán .................................. 49 5.1. Kết luận ..................................................................................... 49 5.2. Những tồn tại về thực trạng công bố thông tin trên thị trường chứng khoán ........................................................................................... 51 5.2.1. Tình hình tuân thủ pháp luật về công bố thông tin ......... 51 5.2.2. Bất cân xứng thông tin .................................................... 51 5.2.3. Nội dung và chất lượng thông tin công bố...................... 52 5.2.4. Bất cập trong quản lý nhà nước ...................................... 55 5.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán tài chính trên thị trường chứng khoán ......................................................... 57 5.3.1. Đối với doanh nghiệp niêm yết ....................................... 57 5.3.2. Tăng cường sự hiểu biết cho nhà đầu tư ......................... 58 5.3.3. Đối với các cơ quan quản lý............................................ 59 5.3.4. Nâng cao chất lượng kiểm toán và kiểm toán viên ......... 63 5.3.5. Nâng cao năng lực giới truyền thông .............................. 63 5.4. Hạn chế của luận văn và định hướng nghiên cứu tương lai ..... 64 Kết luận chương 5............................................................................ 66 Kết luận .................................................................................................. 67 Tài liệu tham khảo Phụ lục DANH MỤC VIẾT TẮT BCTC : Báo cáo tài chính BVPS : Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu DDM : Mô hình chiết khấu cổ tức EPS : Thu nhập trên mổi cổ phiếu FEM : Mô hình ảnh hưởng cố định FLEV : Tỉ lệ đòn bẩy tài chính GDCK : Giao dịch chứng khoán HNX : Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội HSX : Sàn giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh OLS : Mô hình hồi quy tuyến tính thông thường RPS : Lợi nhuận chưa phân phối trên mỗi cổ phiếu REM : Mô hình ảnh hưởng ngẫu nhiên RIM : Mô hình chiết khấu lợi nhuận thặng dư SXKD : Sản xuất kinh doanh TTCK : Thị trường chứng khoán UBCKNN : Ủy ban chứng khoán nhà nước DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 4.1 Thống kê mô tả .......................................................................................... 39 Bảng 4.2 Ma trận tương quan.................................................................................... 40 Bảng 4.3 Kết quả hồi quy theo phương pháp OLS ................................................... 41 Bảng 4.4 Kết quả hồi quy theo phương pháp FEM .................................................. 43 Bảng 4.5 Kết quả hồi quy theo phương pháp REM .................................................. 44 Bảng 4.6 So sánh kết quả giữa OLS và FEM ........................................................... 45 Bảng 4.7 So sánh kết quả giữa REM và FEM .......................................................... 45 Bảng 5.1 So sánh khả năng giải thích thông tin kế toán trên BCTC đối với giá cổ phiếu trên TTCK Việt Nam và các TTCK khác ....................................................... 50 Hình 2.1 Mối quan hệ giữa thông tin kế toán và người sử dụng .............................. 20 Hình 5.1 Chênh lệch giảm LNST trước và sau kiểm toán năm 2013 ....................... 53 Hình 5.2 Chênh lệch tăng LNST trước và sau kiểm toán năm 2013 ........................ 54 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1. Sự cần thiết của đề tài: Thị trường chứng khoán Việt Nam (TTCK) chính thức ra đời vào năm 2000. Đến nay, trải qua hơn 10 năm hoạt động với nhiều giai đoạn thăng trầm, TTCK Việt Nam cũng đã có những bước phát triển đáng kể, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Đặc biệt chú trọng đến vấn đề minh bạch thông tin của công ty niêm yết trên TTCK, bởi tầm quan trọng của thông tin báo cáo tài chính (BCTC) được công bố đối với quyết định của nhà đầu tư. Đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu nhằm tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến sự biến động của giá cổ phiếu trên TTCK Việt Nam. Qua đó, nghiên cứu phân tích vai trò, chất lượng của thông tin kế toán đối với sự phát triển của TTCK; cũng như đề xuất các giải pháp để cải thiện tính minh bạch của thông tin kế toán trên thị trường. Tuy nhiên, số lượng bài nghiên cứu định lượng về mối liên hệ giữa thông tin kế toán và giá cổ phiếu vẫn còn hạn chế. Việc nghiên cứu định lượng mối liên hệ giữa thông tin kế toán trên báo cáo tài chính và giá cổ phiếu có sử dụng một mô hình kinh tế áp dụng tại Việt Nam còn khá ít. Từ năm 2009 đến nay, đã chứng kiến sự phát triển không ngừng của TTCK Việt Nam song hành quá trình hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, môi trường kinh doanh nhằm theo kịp trình độ, tốc độ của các nước trong khu vực và trên thế giới. Đặc biệt, thông tin để các nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư của mình hay cơ sở cho các phân tích tài chính ngày nay phần lớn dựa vào thông tin kế toán trên báo cáo tài chính mà các doanh nghiệp niêm yết công bố. Qua đó, nhằm kiểm chứng lại mối quan hệ giữa thông tin kế toán công bố trên TTCK và giá cổ phiếu, liệu rằng có tồn tại mối liên hệ giữa thông tin kế toán trên báo cáo tài chính và giá cổ phiếu, cũng như việc lượng hóa cụ thể mức độ giải thích biến động giá cổ phiếu của một số biến thông tin kế toán trên báo cáo tài chính, tác giả đã chọn đề tài “Phân tích tác động của thông tin kế toán trên báo cáo tài chính đến giá cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán – trƣờng hợp sàn HSX” cho luận văn cao học. 2 1.2. Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu nghiên cứu chính của luận văn là nghiên cứu lặp lại về sự tác động của thông tin kế toán trên báo cáo tài chính đến giá cổ phiếu. Trên cơ sở đó, luận văn thực hiện nhằm hướng đến 3 mục tiêu cụ thể như sau: Một là, Hệ thống hóa lý thuyết về mô hình Ohlson, làm rõ các khái niệm về giá cổ phiếu, thông tin kế toán trên Báo cáo tài chính. Hai là, nghiên cứu lặp lại nhằm phân tích tác động của thông tin kế toán trên báo cáo tài chính đến giá cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán – trường hợp sàn HSX trong khoảng thời gian từ năm 2008 – 2013. Từ đó, đưa ra những bằng chứng nhằm chứng minh thông tin kế toán trên báo cáo tài chính có thể giải thích giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Ba là, dựa trên kết quả nghiên cứu, gợi ý một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của thông tin kế toán tài chính trên thị trường chứng khoán. 1.3. Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu: Đề tài của luận văn là tìm hiểu sự tác động của thông tin kế toán trên báo cáo tài chính đến giá cổ phiếu. Luận văn tập trung nghiên cứu tác động của biến số thông tin kế toán trên báo cáo tài chính, cụ thể là: thu nhập trên mỗi cổ phiếu, giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu, lợi nhuận chưa phân phối trên mỗi cổ phiếu và tỉ lệ đòn bẩy tài chính lên giá cổ phiếu của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán – trường hợp sàn HSX trong khoảng thời gian từ năm 2008 đến năm 2013. Phạm vi nghiên cứu: tập hợp dữ liệu nghiên cứu từ năm 2008 – 2013 của các công ty niêm yết trên sàn HSX. Đối tượng nghiên cứu: mô hình Ohlson, giá cổ phiếu của các doanh nghệp niêm yết trên sàn chứng khoán HSX, báo cáo tài chính với các thông tin: thu nhập trên mỗi cổ phiếu, giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu, lợi nhuận chưa phân phối trên mỗi cổ phiếu và tỉ lệ đòn bẩy tài chính, tác động của của thông tin kế toán trên báo cáo