Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH ĐẶNG QUYẾT THẮNG NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH ĐẶNG QUYẾT THẮNG NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính- Ngân hàng Mã số: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM THỊ ANH THƯ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi là Đặng Quyết Thắng - tác giả của nghiên cứu xin cam đoan rằng: Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Những nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” là công trình nghiên cứu riêng của tôi, chưa từng được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ công trình khác. Ngoài ra, dữ liệu và tài liệu tham khảo sử dụng cho nghiên cứu do tác giả thu thập có trích dẫn nguồn đầy đủ, rõ ràng và đáng tin cậy. Người cam đoan. Đặng Quyết Thắng MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU TÓM TẮT CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1 Lý do thực hiện đề tài....................................................................................... 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................... 2 1.3 Câu hỏi nghiên cứu. .......................................................................................... 2 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. ................................................................... 3 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu. .............................................................................. 3 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 3 1.5 Số liệu và phương pháp nghiên cứu. ................................................................ 3 1.5.1 Số liệu mẫu. .............................................................................................. 3 1.5.2 Phương pháp nghiên cứu. ......................................................................... 3 1.6 Ý nghĩa đề tài nghiên cứu. ............................................................................... 3 1.7 Kết cấu của luận văn. ....................................................................................... 4 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM 2.1 Các khái niệm liên quan đến rủi ro thanh khoản ngân hàng. ........................... 5 2.1.1 Khái niệm về thanh khoản của NHTM. .................................................... 5 2.1.2 Rủi ro thanh khoản.................................................................................... 6 2.1.2.1 Khái niệm. ......................................................................................... 6 2.1.2.2 Nguyên nhân gây rủi ro thanh khoản. ............................................... 7 2.1.2.3 Tác động của rủi ro thanh khoản. ...................................................... 8 2.1.2.4 Các phương pháp đo lường tính thanh khoản của ngân hàng ........... 9 2.2 Tổng quan các công trình nghiên cứu thực nghiệm liên quan đến khả năng thanh khoản của ngân hàng .............................................................................................. 11 2.2.1 Những nghiên cứu ở nước ngoài .............................................................. 11 2.2.2 Những nghiên cứu tại Việt Nam. .............................................................. 13 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ..................................................................................... 15 CHƯƠNG 3: MÔ TẢ DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1 Nguồn dữ liệu ................................................................................................... 16 3.2 Mô tả dữ liệu nghiên cứu ................................................................................. 16 3.2.1 Rủi ro thanh khoản của hệ thống NHTMCP Việt Nam ............................ 16 3.2.2 Tỷ lệ các khoản cho vay trên tổng tài sản ................................................. 17 3.2.2.1 Tỷ lệ cho vay ngắn hạn trên tổng tài sản ........................................... 18 3.2.2.2 Tỷ lệ cho vay trung và dài hạn trên tổng tài sản ............................... 18 3.2.3 Quy mô tổng tài sản của ngân hàng .......................................................... 19 3.2.4 Tỷ lệ vốn tự có trên tổng nguồn vốn......................................................... 20 3.2.5 Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu ......................................................... 21 3.2.6 Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng trên tổng dư nợ ........................................ 22 3.2.7 Tốc độ tăng trưởng kinh tế và lạm phát .................................................... 23 3.3 Mô hình nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu ........................................... 24 3.3.1 Mô hình nghiên cứu .................................................................................. 24 3.3.2 Các bước nghiên cứu ................................................................................ 25 3.4 Giả thuyết nghiên cứu. ..................................................................................... 26 3.4.1 Tỷ lệ cho vay ngắn hạn trên tổng tài sản (STL) và tỷ lệ cho vay trung và dài hạn trên tổng tài sản (MLTL) ...................................................................... 27 3.4.2 Quy mô tổng tài sản (LSIZE). .................................................................. 27 3.4.3 Tỷ lệ vốn tự có trên tổng nguồn vốn (ETA). ............................................ 28 3.4.4 Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) ............................................. 29 3.4.5 Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng trên tổng dư nợ (LLR) ............................. 29 3.4.6 Tăng trưởng kinh tế (GDP) ....................................................................... 30 3.4.7 Tỷ lệ lạm phát (INF) ................................................................................. 30 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ..................................................................................... 33 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 4.1 Thống kê mô tả các biến .................................................................................. 34 4.2 Kiểm định nội sinh và tương quan giữa các biến độc lập ................................ 36 4.2.1 Kiểm định nội sinh.................................................................................... 36 4.2.2 Kiểm định tương quan giữa các biến độc lập ........................................... 37 4.3 Kết quả hồi quy các mô hình............................................................................ 39 4.3.1 Kết quả hồi quy Pooled OLS .................................................................... 39 4.3.2 Kết quả hồi quy Fixed Effects Model ....................................................... 40 4.3.3 Kết quả hồi quy Random Effects Model .................................................. 41 4.4 Lựa chọn mô hình phù hợp .............................................................................. 42 4.4.1 Lựa chọn giữa mô hình Pooled OLS và Fixed Effects Model ................. 42 4.4.2 Lựa chọn giữa mô hình Fixed Effects Model và Random Effects Model .42 4.4.3 Lựa chọn giữa mô hình Pooled OLS và Random Effects Model ............. 42 4.4.4 Kết quả lựa chọn mô hình phù hợp ........................................................... 43 4.5 Kiểm định khiếm khuyết của mô hình lựa chọn .............................................. 43 4.5.1 Vấn đề tự tương quan ............................................................................... 43 4.5.2 Vấn đề phương sai thay đổi ...................................................................... 43 4.6 Khắc phục các khiếm khuyết của mô hình lựa chọn........................................ 44 4.7 Thảo luận và phân tích kết quả nghiên cứu...................................................... 45 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ..................................................................................... 48 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN 5.1 Tóm tắt nghiên cứu .......................................................................................... 49 5.2 Các đề xuất phòng ngừa rủi ro thanh khoản .................................................... 50 5.3 Hạn chế của nghiên cứu ................................................................................... 51 5.4 Hướng nghiên cứu trong tương lai ................................................................... 51 KẾT LUẬN CHƯƠNG 5 ..................................................................................... 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nội dung viết tắt Tiếng Anh BCTC Nội dung viết tắt Tiếng Việt Báo cáo tài chính FEM Fixed Effects Model Mô hình các tác động cố định FGAP Financing Gap Khe hở tài trợ GLS Generalized least squares Phương pháp bình phương nhỏ nhất tổng quát NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng trung ương NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần RRTK Rủi ro thanh khoản REM Random Effects Model Mô hình các tác động ngẫu nhiên DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU  Danh mục bảng. Bảng 4.1: Thống kê mô tả các biến ........................................................................ 34 Bảng 4.2: Kiểm định bỏ sót biến ............................................................................ 37 Bảng 4.3: Hệ số tương quan giữa các biến ............................................................ 38 Bảng 4.4: Kết quả nhân tử phóng đại phương sai .................................................. 38 Bảng 4.5: Kết quả ước lượng với mô hình Pooled OLS ........................................ 39 Bảng 4.6: Kết quả ước lượng với mô hình FEM ................................................... 40 Bảng 4.7: Kết quả ước lượng với mô hình REM ................................................... 41 Bảng 4.8: Kết quả lựa chọn giữa mô hình Pooled OLS và FEM ........................... 42 Bảng 4.9: Kết quả lựa chọn giữa mô hình FEM và REM ...................................... 42 Bảng 4.10: Kết quả lựa chọn giữa mô hình REM và Pooled OLS ........................ 43 Bảng 4.11: Kết quả kiểm định tự tương quan bậc 1 .............................................. 43 Bảng 4.12: Kết quả kiểm định phương vấn đề sai thay đổi ................................... 44 Bảng 4.13: Kết quả ước lượng với mô hình GLS .................................................. 44  Danh mục biểu đồ. Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ khe hở tải trợ bình quân (2007-2017) ...................................... 17 Biểu đồ 3.2: Xu hướng cho vay của các NHTMCP Việt Nam (2007-2017) ......... 18 Biểu đồ 3.3: Quy mô tài sản của nhóm NHTMCP Việt Nam (2007-2017)........... 19 Biểu đồ 3.4: Tốc độ tăng trưởng quy mô tài sản của nhóm NHTMCP Việt Nam (2007-2017) ............................................................................................................ 20 Biểu đồ 3.5: Quy mô vốn chủ sở hữu của nhóm NHTMCP Việt Nam (2007-2017) ................................................................................................................................ 21 Biểu đồ 3.6: Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng nguồn vốn bình quân (2007-2017) .. 21 Biểu đồ 3.7: Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu bình quân (2007-2017) ............ 22 Biểu đồ 3.8: Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng bình quân của các NHTMCP Việt Nam (2007-2017) ................................................................................................... 23 Biểu đồ 3.9: Tốc độ tăng trưởng kinh tế và tỷ lệ lạm phát tại Việt Nam (2007-2017) ................................................................................................................................ 24 Những nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Tóm tắt Trong những năm gần đây, các NHTMCP Việt Nam có xu hướng tăng tỷ trọng cho vay trung và dài hạn cao hơn so với cho vay ngắn hạn. Tuy nhiên, cho đến nay các nghiên cứu trong nước chưa phân tích tác động của từng khoản cho vay (theo kỳ hạn) lên rủi ro thanh khoản. Mục tiêu của nghiên cứu là nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ tác động của việc thay đổi tỷ trọng các khoản cho vay (theo kỳ hạn) lên rủi ro thanh khoản của ngân hàng. Luận văn đã sử dụng chỉ số khe hở tài trợ để đo lường rủi ro thanh khoản của ngân hàng và các mô hình hồi quy Pooled OLS, FEM, REM để thực hiện nghiên cứu; đồng thời sử dụng phương pháp GLS để khắc phục khiếm khuyết của mô hình lựa chọn. Kết quả cho thấy rủi ro thanh khoản của ngân hàng (2007-2017) bị tác động bởi các yếu tố bên trong ngân hàng như các khoản cho vay, quy mô tài sản, vốn tự có và yếu tố kinh tế vĩ mô khác; ngoài ra, tác động của khoản cho vay trung và dài hạn lên rủi ro thanh khoản là thấp hơn so với khoản cho vay ngắn hạn, như vậy việc thay đổi tỷ trọng các khoản cho vay trong các năm gần đây không làm tăng rủi ro thanh khoản của hệ thống ngân hàng. Kết quả nghiên cứu đã cung cấp thêm bằng chứng thực nghiệm giúp nhà quản trị ngân hàng đưa ra các chính sách quản trị rủi ro thanh khoản phù hợp. Từ khóa: Rủi ro thanh khoản, khe hở tài trợ, khoản cho vay, kỳ hạn. Factors affecting liquidity risk of Vietnam's joint-stock commercial banks Abstract In recent years, Vietnam's joint-stock commercial banks tend to increase the proportion of medium and long-term loans over the short-term loans. However, relatively few studies have analyzed the impact of different term-sructure of those loans on bank liquidity risk. In this thesis, we used the financial gap (FGAP) to measure bank liquidity risk and utilized the Pooled OLS, FEM, REM models to analyse the data, and then applied the GLS method to fix the error of the selected models. The results show that bank liquidity risk is not only affected by bank internal factors, such as: loans, size (total asset), ratio of equity capital, but also by other macroeconomic factors, such as economic growth rate. Moreover, changing in the proportion of loans does not increase the liquidity risk of the banking system during the period from 2007 to 2017. These results provide more empirical evidence which help managers to make appropriate policies on bank liquidity risk controlling. Keywords: liquidity risk, financing gap, loans, term.