Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ---------***---------NGUYỄN NGỌC YẾN ĐIỆP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ & PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH : KINH TẾ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ SỐ : 62340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRƢƠNG THỊ HỒNG TP.Hồ Chí Minh – Năm 2012 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những thông tin và nội dung nêu trong đề tài dựa trên nghiên cứu thực tế và hoàn toàn đúng với nguồn trích dẫn. Tác giả đề tài: Nguyễn Ngọc Yến Điệp MỤC LỤC Trang Danh mục ký hiệu, chữ viết tắt Danh mục bảng biểu Danh mục biểu đồ Danh mục sơ đồ Danh mục các phƣơng trình MỞ ĐẦU DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO.............................................................. 1 1.1.1.Khái niệm về quản trị rủi ro ............................................................................... 1 1.1.2. Các nguyên tắc cơ bản trong quản trị rủi ro của các ngân hàng ....................... 2 1.1.3.Văn hóa rủi ro và khẩu vị rủi ro ......................................................................... 3 1.2.QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN: .............................................................. 5 1.2.1. Rủi ro thanh khoản: ........................................................................................... 5 1.2.2. Quản trị rủi ro thanh khoản: .............................................................................. 6 1.2.3. Mô hình QTRR thanh khoản: .......................................................................... 16 1.3.MỘT SỐ TRƢỜNG HỢP RỦI RO THANH KHOẢN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỂ QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN ........................................... 17 1.3.1.Rủi ro thanh khoản tại một số ngân hàng trên thế giới: ................................... 17 1.3.1.1.Rủi ro thanh khoản tại Anh – trường hợp ngân hàng Northern Rock: .... 17 1.3.1.2.Rủi ro thanh khoản tại Nga năm 2004: ................................................... 18 1.3.2.Rủi ro thanh khoản tại Việt Nam – trƣờng hợp Ngân hàng Á Châu (ACB): .. 19 1.3.3.Bài học kinh nghiệm: ....................................................................................... 20 KẾT LUẬN CHƢƠNG I: .................................................................................... 21 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM ........ 22 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM (BIDV): ........................................................................................................... 22 2.1.1. Quá trình hình thành và phsát triển ................................................................. 22 2.1.2. Mô hình tổ chức: ............................................................................................. 23 2.1.3. Khái quát tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV giai đoạn 2009-2012: . 26 2.1.3.1. Tổng tài sản: ............................................................................................ 26 2.1.3.2. Vốn chủ sở hữu: ....................................................................................... 26 2.1.3.3. Huy động vốn ........................................................................................... 27 2.1.3.4. Dư nợ tín dụng:........................................................................................ 29 2.1.3.5.Về kết quả kinh doanh............................................................................... 30 2.2.THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI BIDV: ........................................................................................................................ 31 2.2.1.Cơ cấu tổ chức quản trị rủi ro thanh khoản của BIDV: ................................... 31 2.2.2.Các văn bản pháp lý chi phối hoạt động QTRR thanh khoản tại BIDV. ......... 33 2.2.3. Phƣơng pháp quản trị rủi ro thanh khoản: ...................................................... 33 2.2.3.1.Phương pháp thanh khoản tĩnh (Giới hạn chỉ số thanh khoản): .............. 33 2.2.3.1.Phương pháp thanh khoản động (Lập báo cáo cung cầu thanh khoản và phân tích mô phỏng): ............................................................................................ 34 2.2.4.Quy trình quản trị thanh khoản: ....................................................................... 34 2.2.4.1.Quản trị thanh khoản định kỳ: .................................................................. 34 2.2.4.2.Quy trình quản trị thanh khoản hàng ngày: ............................................. 35 2.2.5. Hệ thống thông tin báo cáo: ............................................................................ 36 2.2.6.Kiểm soát vốn theo cơ chế quản trị vốn tập trung: .......................................... 37 2.2.7.Đánh giá kết quả yêu cầu thanh khoản thông qua phƣơng pháp chỉ số: ......... 38 2.2.7.1.Vốn điều lệ: ............................................................................................... 39 2.2.7.2.Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR): ............................................................ 41 2.2.7.3.Chỉ số trạng thái tiền mặt ......................................................................... 42 2.2.7.4.Chỉ số chứng khoán thanh khoản ............................................................. 42 2.2.7.5.Chỉ số cấu trúc tiền gửi: ........................................................................... 44 2.2.7.6.Tỷ lệ về khả năng chi trả: ......................................................................... 45 2.2.7.7.Chỉ số năng lực cho vay: .......................................................................... 45 2.2.7.8.Tỷ lệ cho vay/huy động: ............................................................................ 46 2.2.7.9.Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn: ... 47 2.3. KẾT QUẢ VÀ HẠN CHẾ CỦA QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI BIDV: ........................................................................................................................ 48 2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc .................................................................................. 48 2.3.2. Những mặt hạn chế còn tồn tại: ...................................................................... 50 2.3.3.Nguyên nhân hạn chế: ...................................................................................... 53 2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan: ....................................................................... 53 2.3.3.2.Nguyên nhân chủ quan: ............................................................................ 54 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2: ................................................................................... 56 CHƢƠNG III: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM 3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA BIDV ĐẾN NĂM 2015: ........................ 57 3.1.1.Định hƣớng chiến lƣợc của BIDV đến năm 2015 và tầm nhìn đến 2020:....... 57 3.1.2.Mục tiêu chiến lƣợc: ........................................................................................ 58 3.1.3.Một số chỉ tiêu chủ yếu đến năm 2015 của BIDV: .......................................... 59 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN BIDV: ........................................................................................................ 60 3.2.1.Tăng vốn điều lệ: .............................................................................................. 60 3.2.2.Xác định khẩu vị rủi ro thanh khoản, xây dựng văn hóa rủi ro và hoàn thiện chính sách quản trị rủi ro thanh khoản: ..................................................................... 61 3.2.3.Quản trị Bảng cân đối tài sản: .......................................................................... 62 3.2.4. Thiết lập, cập nhật các giới hạn thanh khoản; phân tích và dự phòng đối phó với các tình huống giả định, chuỗi sự kiện bất thƣờng, thực nghiệm khủng hoảng . 64 3.2.5.Tăng cƣờng kiểm tra, giám sát: ........................................................................ 64 3.2.6. Hoàn thiện mô hình quản trị rủi ro thanh khoản: ............................................ 65 3.2.7. Đầu tƣ công nghệ thông tin: ............................................................................ 65 3.2.8. Đẩy mạnh công tác marketing để phát triển thƣơng hiệu, nâng cao chất lƣợng dịch vụ ....................................................................................................................... 66 3.2.9. Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực .............................................................. 66 3.2.10. Tăng cƣờng quan hệ công chúng .................................................................. 67 3.2.11. Đẩy mạnh hoạt động ngân hàng bán lẻ ......................................................... 67 3.3 KIẾN NGHỊ: ....................................................................................................... 68 3.3.1. Ngân hàng Nhà nƣớc: ..................................................................................... 68 3.3.1.1. Hoàn thiện môi trường pháp lý: .............................................................. 68 3.3.1.2. Điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt .................................................... 68 3.3.1.3. Hỗ trợ thanh khoản khi cần thiết ............................................................. 69 3.3.1.4.Tăng cường kiểm tra, giám sát: ................................................................ 69 3.3.1.5.Phát triển sản phẩm bảo hiểm tiền gửi: ................................................... 70 3.3.1.6.Minh bạch thông tin: ................................................................................ 70 3.3.2.Đối với Chính phủ: ........................................................................................... 70 3.3.3.Cơ quan thông tin, báo chí: .............................................................................. 71 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3:.................................................................................. 71 KẾT LUẬN PHỤ LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT STT 1 2 3 Ký hiệu ACB ALCO BASEL Ý nghĩa Ngân hàng TMCP Á Châu Hội đồng quản lý tài sản Nợ-Có Hiệp ƣớc vốn BASEL Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam (BIDV) Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu cán bộ, công nhân viên Ngân hàng Nhà nƣớc Ngân hàng thƣơng mại Ngân hàng Trung Ƣơng 4 BIDV 5 6 7 8 9 CAR CBCNV NHNN NHTM NHTW 10 ODA Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (Official Development Assistance) 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 QTRR ROA ROE RRTK TA2 TCTD TMCP TP.HCM UBGSTCQG USD VND WTO Quản trị rủi ro Lợi nhuận trên tài sản Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu Rủi ro thanh khoản Dự án hỗ trợ kỹ thuật giai đoạn II Tổ chức tín dụng Thƣơng mại cổ phần Thành phố Hồ Chí Minh Ủy ban giám sát tài chính quốc gia Đô la Mỹ Việt Nam đồng Tổ chức thƣơng mại thế giới DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Cơ cấu tiền gửi khách hàng năm 2009-2012 ....................................... 28 Bảng 2.2: Dƣ nợ cho vay theo kỳ hạn năm 2009-2012 ....................................... 29 Bảng 2.3: Một số chỉ tiêu kết quả hoạt động kinh doanh năm 2010-2012 .......... 30 Bảng 2.4: Chỉ tiêu hiệu suất sinh lời năm 2009-2012 .......................................... 31 Bảng 2.5: Các phòng ban chịu trách nhiệm quản trị rủi ro tại BIDV .................. 32 Bảng 2.6: Chỉ số trạng thái tiền mặt năm 2009-2012 .......................................... 42 Bảng 2.7: Chỉ số chứng khoán thanh khoản năm 2009-2012 .............................. 43 Bảng 2.8: Chỉ số cấu trúc tiền gửi của BIDV năm 2009-2012 ............................ 44 Bảng 2.9: Tỷ lệ khả năng chi trả năm 2009-2012 ............................................... 45 Bảng 2.10: Chỉ số năng lực cho vay năm 2009-2012 .......................................... 45 Bảng 2.11: Tỷ lệ cho vay/huy động của BIDV năm 2009-2012 ........................ 46 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Tổng tài sản năm 2009-2012 ........................................................... 26 Biểu đồ 2.2: Vốn chủ sở hữu năm 2009-2012 ..................................................... 26 Biểu đồ 2.3: Nguồn vốn huy động năm 2009-2012 ............................................. 27 Biểu đồ 2.4: Dƣ nợ tín dụng năm 2009-2012 ...................................................... 29 Biểu đồ 2.5: Vốn điều lệ năm 2009-2012 ............................................................ 40 Biểu đồ 2.6: Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu năm 2009-2012 .................................... 41 Biểu đồ 2.7: Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn sử dụng để cho vay trung và dài hạn .... 47 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mô hình tổ chức quản trị rủi ro tại các NHTM .......................................16 Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức của BIDV .....................................................................24 Sơ đồ 2.2: Mô hình tổ chức tại các chi nhánh của BIDV .........................................25 Sơ đồ 2.3: Cơ chế quản lý vốn tập trung FTP tại BIDV ..........................................38 DANH MỤC CÁC PHƢƠNG TRÌNH Phƣơng trình 1.1: Hệ số an toàn vốn tối thiểu-CAR ...................................................9 Phƣơng trình 1.2: Chỉ số trạng thái tiền mặt .............................................................10 Phƣơng trình 1.3: Chỉ số chứng khoán có tính thanh khoản .....................................11 Phƣơng trình 1.4: Chỉ số cấu trúc tiền gửi ................................................................11 Phƣơng trình 1.5: Tỷ lệ về khả năng chi trả: .............................................................11 Phƣơng trình 1.6: Chỉ số năng lực cho vay ...............................................................12 Phƣơng trình 1.7: Tỷ lệ cho vay/ huy động...............................................................12 Phƣơng trình 1.8: Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn đƣợc sử dụng để cho vay trung và dài hạn .............................................................................................................................12 MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu: Rủi ro luôn song hành với hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thƣơng mại. Trong tất cả các loại rủi ro mà một ngân hàng có thể gặp phải, rủi ro thanh khoản thƣờng ít đƣợc nhắc đến. Nhƣng khi rủi ro thanh khoản xảy ra, nó không những làm phá sản một ngân hàng mà có thể ảnh hƣởng dây chuyền đến cả hệ thống tài chính, gây tổn thất lớn đến kinh tế quốc gia. Do đó, quản trị rủi ro thanh khoản là vấn đề mang tính sống còn của các ngân hàng thuơng mại Việt Nam và có ý nghĩa thiết yếu đối với Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần (TMCP) Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam. Gần đây, vấn đề quản trị rủi ro thanh khoản đã đƣợc quan tâm hơn khi một số ngân hàng thƣơng mại trong nƣớc gặp khó khăn thanh khoản phải tiến đến sáp nhập, tái cơ cấu. Chính vì vậy, đƣợc sự giúp đỡ của PGS.TS Trƣơng Thị Hồng và các anh chị trong Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam (BIDV), cùng với mong muốn đóng góp một số ý kiến cá nhân về việc quản trị rủi ro thanh khoản trong ngân hàng, tác giả đã chọn đề tài “Hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam”. 2. Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài làm sáng tỏ những vấn đề sau: Làm rõ và góp phần hoàn thiện lý luận về rủi ro thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản của ngân hàng thƣơng mại. Phân tích thực trạng quản trị thanh khoản, đánh giá kết quả quản trị rủi ro thanh khoản của Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam. Từ đó làm rõ những mặt tích cực cũng nhƣ hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam.