Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TPHCM NGUYỄN HOÀNG LÂM CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TPHCM NGUYỄN HOÀNG LÂM CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM VĂN NĂNG TP.Hồ Chí Minh – Năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Dữ liệu, thông tin trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tp.HCM, tháng 05 năm 2017 Tác giả NGUYỄN HOÀ NG LÂM MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀ I NGHIÊN CỨU ............................................ 1 1.1 Vấn đề nghiên cứu.................................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................2 1.3 Câu hỏi nghiên cứu ...............................................................................................2 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................2 1.5 Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................2 1.6 Đóng góp của đề tài...............................................................................................3 1.7 Kế t cấ u đề tài .........................................................................................................3 CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN VỀ NỢ XẤU VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU TẠI NHTM VIỆT NAM ................................................................. 4 2.1 Khái niệm nợ xấu ..................................................................................................4 2.2 Phân loại và đo lường nợ xấu NHTM ...................................................................5 2.3 Tác động của nợ xấu .............................................................................................7 2.4 Các nhân tố tác động đến nợ xấu tại NHTM ........................................................8 2.4.1 Các nhân tố đặc thù ngành ngân hàng................................................................8 2.4.2 Các nhân tố vĩ mô ............................................................................................12 2.5 Lược khảo các nghiên cứu có liên quan đến đề tài. ............................................15 2.5.1 Nhân tố vĩ mô tác động đến nợ xấu hệ thống ngân hàng ở Hy Lạp, Louzis và Vouldis, 2010 ............................................................................................................15 2.5.2 Các nhân tố tác động đến nợ xấu: Trường hợp khu vực Châu Âu, Makri, 2012 ...................................................................................................................................16 2.5.3 Các nhân tố vi mô và vĩ mô tác động đến nợ xấu, Messai, 2013.....................17 2.5.4 Nợ xấu: Chu kỳ kinh tế ảnh hưởng như thế nào? Beck và Jakubik, 2013 .......17 2.5.5 Các nhân tố vĩ mô tác động đến nợ xấu: bằng chứng ngân hàng Ý. Bofondi và Ropele, 2011 .............................................................................................................18 2.5.6 Các yếu tố tác động đến nợ xấu ngân hàng thương mại Việt Nam, Nguyễn Thị Hồng Vinh, 2015 .......................................................................................................19 Kết luận chương 2 .....................................................................................................20 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG NỢ XẤU TẠI NHTMCP VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2008-2015 ..................................................................................................... 21 3.1 Phân tích thực trạng nợ xấu các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam .......21 3.1.1 Phân tích tình hình nợ xấu của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam ...................................................................................................................................21 3.1.2 Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) ...........26 3.2 Các nhân tố đặc trưng của ngành ngân hàng.......................................................29 3.2.1 Tỷ suấ t sinh lơ ̣i .................................................................................................29 3.2.2 Quy mô ngân hàng ...........................................................................................31 3.2.3 Tỷ suất tự tài trợ ...............................................................................................35 3.2.4 Tăng trưởng tiń du ̣ng........................................................................................36 3.3 Các nhân tố vĩ mô ...............................................................................................39 3.3.1 Tăng trưởng kinh tế ..........................................................................................40 3.3.2 Nợ công ............................................................................................................41 3.3.3 Tỷ giá hối đoái .................................................................................................42 Kết luận chương 3 .....................................................................................................44 CHƯƠNG 4. MÔ HÌNH KIỂM ĐỊNH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU TẠI NHTMCP VIỆT NAM .......................................................................... 45 4.1 Dữ liệu nghiên cứu ..............................................................................................45 4.2 Mô tả biến ...........................................................................................................45 4.2.1 Biến phụ thuộc .................................................................................................45 4.2.2 Biến độc lập......................................................................................................46 4.3 Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................50 4.3.1 Phân tích thống kê mô tả ..................................................................................50 4.3.2 Phân tích ma trận tương quan ..........................................................................51 4.3.3 Phân tích hồi quy..............................................................................................51 4.3.4 Kiểm định vi phạm các giả định hồi quy .........................................................51 4.4 Mô hình nghiên cứu ............................................................................................53 4.5 Phân tích thống kê mô tả .....................................................................................54 4.6 Phân tích ma trận tương quan .............................................................................55 4.7 Phân tích hồi quy.................................................................................................56 4.7.1 Kết quả hồi quy FE, RE ...................................................................................56 4.7.2 Kiểm định vi phạm các giả định hồi quy .........................................................57 4.7.3 Kết quản hồi quy theo phương pháp bình phương bé nhất tổng quát (GLS) ...58 4.8 Kết quả nghiên cứu và thảo luận .........................................................................59 Kết luận chương 4 .....................................................................................................66 CHƯƠNG 5. HÀM Ý GIẢI PHÁP HẠN CHẾ NỢ XẤU TẠI NHTMCP VIỆT NAM ......................................................................................................................... 67 5.1 Kết luận chung về đề tài nghiên cứu ...................................................................67 5.2 Giải pháp hạn chế nợ xấu tại các NHTMCP .......................................................68 5.2.1 Giảm tỷ lê ̣ nơ ̣ xấ u quá khứ ...............................................................................68 5.2.2 Tăng tỷ suấ t sinh lơ ̣i .........................................................................................69 5.2.3 Tăng tỷ lê ̣ nơ ̣ công ............................................................................................70 5.2.4 Giảm tỷ giá hố i đoái .........................................................................................71 5.3 Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo .............................................72 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 73 Danh mu ̣c tài liê ̣u tiếng Việt .....................................................................................73 Danh mu ̣c tài liê ̣u tiếng Anh .....................................................................................73 Một số trang web tham khảo .....................................................................................75 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt STT 1 ADB 2 BCTC 3 BSBC Tiế ng Anh Tiế ng Việt Asian Development Ngân hàng phát triển Bank Châu Á Báo cáo tài chính The Basel Committee on Ủy ban Basel về giám sát Banking Supervision ngân hàng 4 CĐKT Cân đối kế toán 5 EA Equity on asset Tỷ suất tự tài trợ 6 ER Echange rate Tỷ giá hối đoái 7 Eurozone Eurozone Khu vực đông tiền chung Châu Âu 8 FE Fixed effect Model Mô hiǹ h tác động cố đinh ̣ 9 GLS General Least Square Phương pháp bình phương nhỏ nhất tổng quát 10 GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội 11 GMM Generalized method of Phương pháp moments moment tổng quát 12 GPD Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội 13 IABS International accounting Chuẩn mực kế toán và and banking standards ngân hàng quố c tế International Monetary Quỹ tiền tệ thế giới 14 IMF Fund 15 LOAN Dư nợ 16 NHNN Ngân hàng Nhà nước 17 NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phẩn 18 NHTMCPVN Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam 19 NPL Non-performing loan Nợ xấu 20 OLS Ordinary least squares Phương pháp bình phương bé nhất 21 PDEB Publict debt Nợ công 22 RE Random effect Model Mô hiǹ h tác đô ̣ng ngẫu nhiên 23 RMSE Root mean square Sai số toàn phương trung bình 24 ROA Return on Asset Tỷ suất sinh lợi trên tài sản 25 ROE Return on Equity Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu 26 RRTD Rủi ro tín dụng 27 SIZE Kích cỡ 28 TPĐB Trái phiếu đặc biệt 32 UBGSTCQG Ủy ban giám sát tài chính quốc gia 29 VAMC Vietnam asset Công ty Quản lý tài sản management company 30 VCSH Vốn chủ sở hữu 31 VĐL Vốn điều lệ 33 VIF Variance inflation factor Hệ số phóng đại phương sai 34 WB World Bank Ngân hàng thế giới 35 WTO World Trade Tổ chức Thương mại Thế Organization giới DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Tỷ lệ nợ xấu các NHTMCP VN giai đoạn 2008-2016 .............................21 Bảng 3.2. Nội dung nghị định 53/2013 và 34/2015 NHNN .....................................27 Bảng 3.3. Tổng tài sản của các NHTMCP VN giai đoạn 2008-2016 .......................33 Bảng 3.4. Tỷ suấ t tự tài trơ ̣ NHTMCP giai đoạn 2008-2016 ....................................35 Bảng 3.5. Tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2008-2016 ..............................................37 Bảng 4.1. Tóm tắt hệ số hồi quy, dữ liệu, kỳ vọng ...................................................53 Bảng 4.2. Thống mô tả các biến trong mô hình hồi quy ...........................................54 Bảng 4.3. Ma trận tương quan các biến của mô hình ...............................................55 Bảng 4.4. Kết quả hồi quy theo mô hình FE và RE ..................................................56 Bảng 4.5. Kết quả kiểm định hệ số phóng đại phương sai (VIF) .............................57 Bảng 4.6. Kết quả kiểm định Wald ...........................................................................57 Bảng 4.7. Kết quả kiểm định Wooldridge ................................................................58 Bảng 4.8. Bình phương bé nhất tổng quát.................................................................59 Bảng 4.9. So sánh kỳ vọng và kết quả hồi quy .........................................................59 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 3.1. Biể u đồ tổng nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu NHTMCP giai đoạn 2008-2016......21 Hình 3.2. Biể u đồ tỷ lệ nợ xấu của các NHTMCP giai đoạn 2011-2012 .................24 Hình 3.3. Biể u đồ nợ xấu VAMC đã mua và xử lý ..................................................28 Hình 3.4. Biể u đồ ROE NHTMCP giai đoạn 2008-2016 .........................................29 Hình 3.5. Biể u đồ lợi nhuận sau thuế và dự phòng RRTD .......................................30 Hình 3.6. Biể u đồ tổng tài sản và vốn chủ sở hữu NHTMCP giai đoạn 2008-2016 31 Hình 3.7. Biể u đồ trung bình tăng trưởng tổng tài sản của NHTMCP giai đoạn 2008-2016..................................................................................................................32 Hình 3.8. Biểu đồ tổng tài sản của NHTMCP giai đoạn 2008-2016 ........................33 Hình 3.9. Biể u đồ tỷ suấ t tự tài trơ ̣ NHTMCP giai đoạn 2008-2016 ........................35 Hình 3.10. Biều đồ tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2008-2016 ................................37 Hình 3.11. Biể u đồ tốc động tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2008-2016 ...................40 Hình 3.12. Biể u đồ tỷ lê ̣ nơ ̣ công giai đoạn 2008-2016 ............................................41 Hình 3.13. Biể u đồ tỷ giá hối đoái USD/VND bình quân liên ngân hàng giai đoạn 2008-2016..................................................................................................................42 Hình 4.1. Biể u đồ nợ nước ngoài Việt Nam giai đoạn 2008-2014 ...........................64