Nội dung

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN Lê Trung Kiên “ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG TẠI MỎ SẮT XÓM VÌ - XÃ THƢỢNG CỬU - HUYỆN THANH SƠN TỈNH PHÚ THỌ” LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Hà Nội - 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN Lê Trung Kiên ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG TẠI MỎ SẮT XÓM VÌ - XÃ THƢỢNG CỬU - HUYỆN THANH SƠN TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Khoa học môi trƣờng Mã số: 60440301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Nguyễn Quốc Định Hà Nội - 2017 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài luận văn thạc sỹ một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự cố gắng của bản thân còn có sự hƣớng dẫn nhiệt tình của các thầy cô giáo trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sỹ. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc đến TS. Nguyễn Quốc Định, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo trong khoa Tài nguyên và Môi trƣờng, Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên đã truyền đạt những kiến thức quý báu cho chúng tôi trong suốt quá trình học tập. Tôi xin cảm ơn các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đã tạo điều kiện cung cấp thông tin, nguồn tƣ liệu, số liệu, tài liệu hữu ích phục vụ trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp này./. Hà Nội, ngày 16 tháng 01 năm 2017 II LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các tƣ liệu và số liệu sử dụng trong luận văn đều đƣợc trích dẫn nguồn và có độ tin cậy cao trong phạm vi nghiên cứu của đề tài. Hà Nội, ngày 16 tháng 01 năm 2017 Tác giả Lê Trung Kiên III MỤC LỤC MỞ ĐẦU ...................................................................................................................75 CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ĐỀ ĐƢỢC NGHIÊN CỨU ...............77 1.1. Tổng quan về hình khai thác và bảo vệ môi trƣờng của các mỏ quặng sắt trên thế giới. ......................................................................................................................77 1.2. Khai thác và bảo vệ môi trƣờng của các mỏ quặng sắt ở Việt Nam ..................81 1.2.1. Đặc điểm các mỏ quặng sắt ở Việt Nam .........................................................81 1.2.2. Công nghệ khai thác mỏ quặng sắt ở Việt Nam..............................................86 1.2.3. Hiện trạng môi trƣờng các khu vực khai thác mỏ quặng sắt ở Việt Nam .......86 1.3. Khai thác và bảo vệ môi trƣờng tại các mỏ quặng sắt tỉnh Phú Thọ. ................87 1.3.1. Khái quát chung. .............................................................................................87 1.3.2. Thực trạng khai thác các mỏ quặng sắt ...........................................................89 1.3.3 Ảnh hƣởng của khai thác và chế biến quặng sắt đến môi trƣờng. ...................90 1.4. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của xã Thƣợng Cửu, huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ. .........................................................................................92 1.4.1. Điều kiện tự nhiên, tài nguyên và môi trƣờng. ...............................................92 1.4.1.1. Vị trí địa lý. ..................................................................................................92 1.4.1.2. Địa hình, địa mạo. ........................................................................................93 1.4.1.3. Khí hậu, thời tiết...........................................................................................93 1.4.1.4. Thuỷ văn. ......................................................................................................96 1.4.1.5. Các nguồn tài nguyên. ..................................................................................96 1.4.1.6. Thực trạng môi trƣờng. ................................................................................98 1.4.2. Điều kiện kinh tế, xã hội. ................................................................................98 1.4.2.1. Tăng trƣởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. ....................................98 1.4.2.2. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế. ......................................................99 1.4.2.3. Dân số, lao động, việc làm và thu nhập. ....................................................100 1.4.2.4. Thực trạng phát triển khu dân cƣ nông thôn. .............................................101 CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...102 2.1. Đối tƣợng. ........................................................................................................102 2.2. Phạm vi.............................................................................................................102 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu . ................................................................................102 2.3.1. Phƣơng pháp thu thập tổng hợp và phân tích hệ thống tài liệu, số liệu: .......102 2.3.2. Phƣơng pháp khảo sát thực địa. ....................................................................103 2.3.3. Phƣơng pháp so sánh.....................................................................................104 2.3.4. Phƣơng pháp phân tích SWOT. ....................................................................104 2.3.5. Phƣơng pháp chuyên gia. ..............................................................................104 CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................. Error! Bookmark not defined. 3.1. Thực trạng khai thác quặng sắt tại khu vực nghiên cứu. . Error! Bookmark not defined. 3.1.1. Đặc điểm địa hình, địa mạo khu vực............... Error! Bookmark not defined. IV 3.1.2. Đặc điểm địa chất khu mỏ ............................... Error! Bookmark not defined. 3.1.3. Cơ cấu tổ chức và quản lý sản xuất:................ Error! Bookmark not defined. 3.1.4. Trữ lƣợng mỏ. ................................................. Error! Bookmark not defined. 3.1.5. Công suất và tuổi thọ mỏ. ............................... Error! Bookmark not defined. 3.1.6. Chế độ làm việc. .............................................. Error! Bookmark not defined. 3.1.7. Tình hình khai thác hiện nay. .......................... Error! Bookmark not defined. 3.1.8. Công nghệ nghiền tuyển quặng sắt. ................ Error! Bookmark not defined. 3.2. Nguồn phát sinh chất thải và tác nhân gây tác động từ các hoạt động khai thác quặng sắt tại mỏ sắt Xóm Vì. .................................... Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Nguồn phát sinh chất thải ................................ Error! Bookmark not defined. 3.2.2. Tác động từ hoạt động khai thác quặng sắt tại mỏ sắt xóm Vì đến môi trƣờng ........................................................................ Error! Bookmark not defined. 3.1.3.1.Tác động đối với môi trƣờng không khí ....... Error! Bookmark not defined. 3.1.3.2. Tác động đến môi trƣờng nƣớc. ................... Error! Bookmark not defined. 3.1.3.3. Tác động đến chất thải rắn. .......................... Error! Bookmark not defined. 3.1.3.4. Tác động đến môi trƣờng do tiếng ồn và độ rung ...... Error! Bookmark not defined. 3.1.3.5. Tác động đến các yêu tố khác ...................... Error! Bookmark not defined. 3.3. Hiện trạng công tác bảo vệ môi trƣờng tại mỏ sắt Xóm Vì. ... Error! Bookmark not defined. 3.3.1. Hiện trạng công tác quản lý môi trƣờng. ........ Error! Bookmark not defined. 3.3.1.1. Tình hình thực hiện các quy định về bảo vệ môi trƣờng. . Error! Bookmark not defined. 3.3.1.2. Đánh giá hiện trạngcông tác quản lý môi trƣờng của mỏ sắt Xóm Vì. Error! Bookmark not defined. 3.3.1.3. Các biện pháp môi trƣờng đang đƣợc áp dụng. ......... Error! Bookmark not defined. 3.3.1.4. Kết quả điều tra môi trƣờng tại mỏ sắt Thƣợng Cửu . Error! Bookmark not defined. 3.3.2. Hiện trạng chất lƣợng các thành phần môi trƣờng. ....... Error! Bookmark not defined. 3.3.2.1. Ảnh hƣởng khai thác quặng sắt tới môi trƣờng không khí Error! Bookmark not defined. 3.3.2.2. Ảnh hƣởng của khai thác quặng sắt tới môi trƣờng nƣớc. Error! Bookmark not defined. 3.3.2.3. Ảnh hƣởng của khai thác quặng sắt đến môi trƣờng đất. . Error! Bookmark not defined. 3.4. Đề xuất một số biện pháp giảm thiểu ảnh hƣởng của khai thác quặng sắt đến môi trƣờng. ................................................................ Error! Bookmark not defined. V 3.4.1. Biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trƣờng không khí. . Error! Bookmark not defined. 3.4.2. Biện pháp giảm thiểu ảnh hƣởng do chất thải. Error! Bookmark not defined. 3.4.3. Biện pháp phòng ngừa sự cố sụt lún đất, nứt đất, mất nƣớc và phòng chống sét. ............................................................................. Error! Bookmark not defined. 3.4.4. Biện pháp cải tạo phục hồi môi trƣờng sau khai thác. .. Error! Bookmark not defined. 3.4.4.1. Phƣơng án giải quyết vấn đề môi trƣờng sau khai thác. ... Error! Bookmark not defined. 3.4.4.2. Biện pháp cải tạo môi trƣờng sau khai thác. Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined. 1.Kết Luận ................................................................. Error! Bookmark not defined. 2. Kiến nghị ............................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................106 PHỤ LỤC .................................................................. Error! Bookmark not defined. DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Tên Bảng Trang 1 Bảng 1.1 Trữ lƣợng quặng sắt ở một số nƣớc thế giới 2 2 Bảng 1.2 3 Bảng 1.3 4 Bảng 1.4 5 Bảng 1.5 6 Bảng 3.1 7 Bảng 3.2 8 9 Bảng 3.3 Bảng 3.4 10 11 12 Bảng 3.5 Bảng 3.6 Bảng 3.7 13 Bảng 3.8 14 15 16 Bảng 3.9 Bảng 3.10 Bảng 3.11 Công suất và kích thƣớc khai trƣờng một số mỏ quặng sắt trên thế giới Trữ lƣợng và tài nguyên dự báo quặng sắt ở Việt Nam Tổng hợp trữ lƣợng, chất lƣợng một số mỏ quặng sắt lớn Tổng hợp sản lƣợng khai thác khoáng sản năm 2015 Thông số thủy văn các suối khu vực mỏ sắt Xóm Vì Lƣu lƣợng nƣớc thải phát sinh từ quá trình tuyển rửa tại mỏ sắt Xóm Vì Bố trí lao động trong mỏ Danh mục các công trình và thiết bị để khống chế ô nhiễm môi trƣờng Bảng tổng hợp các thiết bị chính dùng trong mỏ. Tổng hợp các thông số nổ mìn mở vỉa Tổng hợp danh mục máy móc thiết bị của xƣởng nghiền tuyển quặng sắt Tổng hợp các nguồn gây tác động và tác nhân gây tác động có liên quan đến chất thải Thải lƣợng bụi phát sinh từ các bãi liệu Thống kê chất thải rắn của quá trình sản xuất Sự thay đổi độ ồn theo khoảng cách 5 8 9 14 32 32 34 36 38 39 44 45 47 49 50 VI 17 Bảng 3.12: Kết quả điều tra tình hình sử dụng nƣớc tại khu vực xã Thƣợng Cửu Bảng 3.13 Biểu đồ tỷ lệ bệnh tật tại khu vực Thƣợng Cửu Bảng 3.14 Bảng kết quả quan trắc mẫu không khí bên trong khu vực khai thác quặng Bảng 3.15 Bảng kết quả quan trắc các chỉ tiêu môi trƣờng không khí xung quanh khu vực khai thác 67 21 Bảng 3.16 73 22 Bảng 3.17 23 24 Bảng 3.18 Bảng 3.19 18 19 20 Bảng kết quả phân tích các chỉ tiêu đối với môi trƣờng nƣớc mặt Kết quả phân tích hàm lƣợng kim loại nặng trong mẫu nƣớc ngầm khu vực xóm Vì Bảng kết quả quan trắc phân tích nƣớc thải Hàm lƣợng kim loại nặng trong đất khu vực xóm Vì - Xã Thƣợng Cửu 67 69 71 76 77 78 DANH MỤC CÁC HÌNH STT Hình 1 Hình 1.1 Hình 1.2 2 Hình 3.1 3 Hình 3.2 4 Hình 3.3 5 6 7 8 9 10 11 12 Tên hình Sơ đồ quy trình khai thác quặng sắt Vị trí khu vực nghiên cứu Diễn biến TSS trung bình tại Suối Dân Sơ đồ quản lý sản xuất của mỏ sắt xóm Vì. Sơ đồ quy trình sản xuất và các ảnh hƣởng đến môi trƣờng tại mỏ sắt Xóm Vì Hình 3.4 Sơ đồ công nghệ tuyển quặng sắt kèm các nguồn thải phát sinh Hình 3.5 Sơ đồ thu gom xử lý và xả nƣớc thải sinh hoạt và nƣớc mƣa chảy tràn Hình 3.6 Sơ đồ xử lý nƣớc thải sinh hoạt bằng bể tự hoại 3 ngăn nhƣ sau: Hình 3.7 Sơ đồ tuần hoàn tái sử dụng nƣớc tuyển rửa quặng: Hình 3.8 Chỉ số tiếng ồn phát sinh tại khu vực khai thác quặng sắt Hình 3.9 Hàm lƣợng TSS trong nƣớc mặt ở khu vực Thƣợng Cửu Hình 3.10 Hàm lƣợng Fe trong nƣớc mặt ở khu vực Thƣợng Cửu Hình 3.11 Sơ đồ nguyên tắc hồ thải quặng đuôi tại khu tuyển quặng sắt Trang 15 19 33 34 37 42 60 61 63 64 74 75 81 VII Kí hiệu viết tắt Tên kí hiệu 1 BOD (Biochemical Oxygen Demand) Nhu cầu oxy sinh học 2 COD (Chemical Oxygen Demand) Nhu cầu oxy hóa học 3 DO (Dissolve oxygen) Oxy hòa tan 4 ĐC Điều chỉnh 5 ĐCCT Địa chất công trình 6 ĐCTV Địa chất thuỷ văn 7 EPA (The US Environment Protection Cơ quan bảo vệ môi trƣờng Agency) Hoa Kỳ 8 HTX Hợp tác xã 9 LN Lớn nhất 10 MPN (Most Probable Number) Số vi khuẩn có thể lớn nhất 11 NN Nhỏ nhất 12 QCVN Quy chuẩn Việt Nam 13 TSS (Total Suspended Solid) Tổng chất rắn lơ lửng 14 TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam VIII 15 UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT IX