Nội dung

BOÄ GIAÙO DUÏC ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Nguyeãn Thò Mai Thu THÖÏC TRAÏNG QUAÛN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC CUÛA HIEÄU TRÖÔÛNG THEO ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT HUY TÍNH TÍCH CÖÏC NHAÄN THÖÙC CUÛA HOÏC SINH TAÏI CAÙC TRÖÔØNG TIEÅU HOÏC QUAÄN THUÛ ÑÖÙC THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chuyeân ngaønh : Quaûn lyù giaùo duïc Maõ soá : 60 14 05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC TS. HUYØNH VAÊN SÔN Thaønh phoá Hoà Chí Minh -2009 MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Giaùo duïc laø moät ñoäng löïc quan troïng quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Nghò quyeát Trung öông 2 khoaù VIII ñaõ khaúng ñònh:“ Muoán tieán haønh coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa thaéng lôïi, phaûi phaùt trieån maïnh giaùo duïc vaø ñaøo taïo, phaùt huy nguoàn löïc con ngöôøi – yeáu toá cô baûn cuûa söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng”. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX vaø vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù X xaùc ñònh muïc tieâu: naâng cao chaát löôïng giaùo duïc toaøn dieän; ñoåi môùi cô caáu toå chöùc, cô cheá quaûn lyù, noäi dung, phöông phaùp daïy vaø hoïc. Tröôùc yeâu caàu môùi cuûa söï nghieäp xaây döïng vaø baûo veä ñaát nöôùc, söï phaùt trieån cuûa kinh teá – xaõ hoäi, cuûa khoa hoïc – coâng ngheä noùi chung vaø khoa hoïc giaùo duïc noùi rieâng, vaán ñeà “ñoåi môùi maïnh meõ phöông phaùp giaùo duïc, phaùt huy tính tích cöïc, saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc” trôû neân voâ cuøng caáp thieát. Quoác hoäi ñaõ coù Nghò quyeát soá 40/2000/QH10 ngaøy 9/12/2000 veà ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng. Ñeå thöïc hieän toát Nghò quyeát soá 40/2000/QH 10, taïo ra söï chuyeån bieán quan troïng veà chaát löôïng vaø hieäu quaû giaùo duïc, ñaùp öùng yeâu caàu naâng cao daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc, boài döôõng nhaân taøi trong giai ñoaïn coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Thuû töôùng Chính phuû ñaõ ra chæ thò soá 14 /2001/ CT-TTg ngaøy 11/ 6/ 2001, neâu roõ moät trong nhöõng muïc tieâu cuûa vieäc ñoåi môùi chöông trình vaø saùch giaùo khoa phoå thoâng laø “Ñoåi môùi phöông phaùp daïy vaø hoïc, phaùt huy tö duy saùng taïo vaø naêng löïc töï hoïc cuûa hoïc sinh” [7]. Tröôùc yeâu caàu caáp baùch cuûa vieäc ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng, vaán ñeà ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc hoïc sinh ôû baäc TH laø voâ cuøng caàn thieát. Ngöôøi thaày thay vì chæ truyeàn ñaït kieán thöùc moät chieàu, nay phaûi trôû thaønh ngöôøi toå chöùc, ñieàu khieån, coá vaán vaø cung caáp cho hoïc sinh phöông phaùp thu thaäp thoâng tin moät caùch coù heä thoáng, bieát phaân tích toång hôïp linh hoaït phuø hôïp vôùi löùa tuoåi. Nhöõng thay ñoåi quan troïng veà noäi dung vaø phöông phaùp daïy hoïc nhaèm ñaït tôùi muïc tieâu cuûa chöông trình laø vaán ñeà then choát cuûa giaùo duïc TH. Vì vaäy, vieäc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc noùi chung vaø hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc hoïc sinh noùi rieâng, caàn ñöôïc toå chöùc quaûn lyù chaët cheõ, khoa hoïc töø Hieäu tröôûng ñeán caùc caùc toå chuyeân moân, caùc giaùo vieân. Söï phaùt trieån cuûa thoâng tin, trong boái caûnh hoäi nhaäp, môû roäng giao löu, HS ñöôïc tieáp nhaän nhieàu nguoàn thoâng tin ña daïng, phong phuù töø nhieàu maët cuûa cuoäc soáng, do ñoù, HS linh hoaït hôn, thöïc teá hôn,ï ñoøi hoûi caàn hieåu bieát hôn. Trong hoïc taäp, hoï thích hoaït ñoäng hôn, muoán töï mình keát luaän vaø khaùi quaùt nhöõng vaán ñeà trong hoïc taäp. Nhö vaäy, HS ôû löùa tuoåi TH naûy sinh moät yeâu caàu vaø cuõng laø moät quaù trình: söï lónh hoäi ñoäc laäp caùc tri thöùc vaø phaùt trieån kó naêng. Do ñoù quaûn lí hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cho hoïc sinh laø moät yeâu caàu caàn thieát trong coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng giaûng daïy cuûa Hieäu tröôûng Tröôøng TH noùi chung vaø Hieäu tröôûng caùc tröôøng TH Quaän Thuû Ñöùc noùi rieâng. Xuaát phaùt töø nhöõng lyù do treân, ñeà taøi: “Thöïc traïng quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh taïi caùc tröôøng TH Quaän Thuû Ñöùc” ñöôïc xaùc laäp. 2. Muïc ñích nghieân cöùu Tìm hieåu thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh taïi caùc tröôøng TH Quaän Thuû Ñöùc – Thaønh phoá Hoà Chí Minh, moät soá nguyeân nhaân cuûa thöïc traïng naøy vaø ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lí hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh. 3. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu 3.1. Khaùch theå nghieân cöùu Coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc ôû TH cuûa caùn boä quaûn lyù theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh trong caùc tröôøng TH quaän Thuû Ñöùc - Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 3.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Thöïc traïng quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh taïi caùc tröôøng TH Quaän Thuû Ñöùc –Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 4. Giaû thuyeát khoa hoïc Thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng caùc tröôøng TH vaãn coøn naëng tính hình thöùc; coâng taùc toå chöùc, kieåm tra hoaït ñoäng daïy hoïc chöa ñöôïc quan taâm saâu saéc. Ña soá caùc Hieäu tröôûng vaãn coøn thoùi quen quaûn lyù theo neà neáp cuõ, coøn nhieàu baát caäp daãn ñeán hieäu quaû chöa cao, chöa thöïc söï ñaùp öùng yeâu caàu ñoåi môùi giaùo duïc – ñaøo taïo trong giai ñoaïn hieän nay. 5. Nhieäm vuï nghieân cöùu 5.1. Heä thoáng hoùa, laøm roõ cô sôû lyù luaän veà caùc khaùi nieäm coù lieân quan ñeán ñeà taøi: tính tích cöïc nhaän thöùc (TTCNT), hoaït ñoäng daïy hoïc (HÑDH), quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh. 5.2. Khaûo saùt thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh taïi caùc tröôøng TH ôû quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh. Treân cô sôû ñoù, ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh ôû caùc tröôøng TH quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh. 6. Phöông phaùp nghieân cöùu 6.1. Phöông phaùp nghieân cöùu taøi lieäu - Thu thaäp caùc loaïi saùch, baùo, taïp chí, taøi lieäu coù lieân quan ñeán ñeà taøi. - Phaân tích, toång hôïp nhöõng vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn coù lieân quan ñeán ñeà taøi nghieân cöùu. - Nghieân cöùu caùc vaên baûn veà chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng, nhaø nöôùc vaø cuûa ngaønh giaùo duïc. 6.2. Phöông phaùp nghieân cöùu thöïc tieãn 6.2.1. Phöông phaùp quan saùt Tham döï buoåi hoïp Hoäi ñoàng sö phaïm ôû caùc tröôøng vaø döï giôø moät soá giaùo vieân ñeå tìm hieåu theâm veà thöïc traïng daïy hoïc vaø thöïc traïng quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc hoïc sinh cuûa Hieäu tröôûng caùc tröôøng TH ôû quaän Thuû Ñöùc – Thaønh phoá Hoà chí Minh [maãu quan saùt phuï luïc 4]. 6.2.2. Phöông phaùp ñieàu tra baèng baûng hoûi - Chuùng toâi söû duïng baûng caâu hoûi goàm 2 maãu: + Maãu 1: - Phieáu ñieàu tra daønh cho caùn boä quaûn lyù goàm 6 caâu hoûi nhaèm ñieàu tra thöïc traïng quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh, nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên, caùc nguyeân nhaân vaø bieän phaùp quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh coù hieäu quaû. Soá löôïng phieáu khaûo saùt 40 phieáu, thu veà 35 phieáu. + Maãu 2: - Phieáu ñieàu tra daønh cho giaùo vieân goàm 5 caâu hoûi nhaèm tìm hieåu nhaän thöùc vaø möùc ñoä thöïc hieän, thuaän lôïi, khoù khaên vaø bieän phaùp quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh. Soá löôïng phieáu khaûo saùt 200 phieáu, thu veà 181 phieáu. 6.2.3. Phöông phaùp phoûng vaán - Troø chuyeän vôùi CBQL, giaùo vieân veà thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh ôû caùc tröôøng TH quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh (CBQL:30 ngöôøi, GV: 20 ngöôøi). 6.2.4. Phöông phaùp nghieân cöùu saûn phaåm - Tham khaûo giaùo aùn cuûa giaùo vieân vaø phieáu döï giôø cuûa BGH, TTCM caùc tröôøng TH quaän Thuû Ñöùc. 6.2.5. Phöông phaùp thoáng keâ toaùn hoïc - Xöû lyù keát quaû ñieàu tra khaûo saùt nhaèm ñaùnh giaù thöïc traïng vaø ñònh höôùng naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh. 7. Giôùi haïn ñeà taøi 7.1. Phaïm vi nghieân cöùu: Ñeà taøi chæ nghieân cöùu coâng taùc Quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh taïi caùc tröôøng TH ôû quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh. 7.2. Ñòa baøn nghieân cöùu: Ñeà taøi nghieân cöùu ôû taát caû caùc tröôøng TH goàm 20 tröôøng TH ôû quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh. Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN 1.1. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà Ngaøy nay, neàn kinh teá tri thöùc ñang laø xu höôùng phaùt trieån maïnh cuûa caùc nöôùc tieân tieán treân treân theá giôùi. Chính vì vaäy, ñaàu tö cho giaùo duïc, thoâng qua giaùo duïc, coi giaùo duïc laø yeáu toá ñoåi môùi coâng ngheä, xaây döïng quan heä xaõ hoäi nhaèm phaùt trieån kinh teá ñeå trôû thaønh cöôøng quoác maïnh. Haàu heát caùc nöôùc ñeàu quan taâm ñaàu tö cho baäc hoïc cô baûn laø baäc phoå thoâng nhöng “neàn moùng” laø baäc “TH”. Töø cuoái theá kyû XIV vaán ñeà daïy hoïc vaø quaûn lyù daïy hoïc ñöôïc nhieàu nhaø giaùo duïc quan taâm, noåi baät nhaát trong thôøi kyø ñoù: Coâmenxki (1592 – 1670), oâng ñaõ ñöa ra quan ñieåm giaùo duïc phaûi thích öùng vôùi töï nhieân. Theo oâng quaù trình daïy hoïc ñeå truyeàn thuï vaø tieáp nhaän tri thöùc laø phaûi döïa vaøo söï vaät, hieän töôïng do hoïc sinh töï quan saùt, töï suy nghó maø hieåu bieát, khoâng neân duøng uy quyeàn baét buoäc, goø eùp ngöôøi ta chaáp nhaän baát kyø moät ñieàu gì vaø oâng ñaõ neâu ra moät soá nguyeân taéc daïy hoïc coù giaù trò raát lôùn ñoù laø: nguyeân taéc tröïc quan; nguyeân taéc phaùt huy tính töï giaùc tích cöïc cuûa hoïc sinh; nguyeân taéc heä thoáng vaø lieân tuïc; nguyeân taéc cuûng coá kieán thöùc; nguyeân taéc giaûng daïy theo khaû naêng tieáp thu cuûa hoïc sinh (vöøa söùc); daïy hoïc phaûi thieát thöïc; daïy hoïc theo nguyeân taéc caù bieät… Vaøo theá kyû XVII ñeán theá kyû XIX ôû phöông Taây coù nhieàu nhaø nghieân cöùu veà quaûn lyù, tieâu bieåu nhö: Rober Owen (1717 – 1858); Chales Baddage (1792 – 1871): F.Taylor (1856 – 1915), oâng ñöôïc coi laø “cha ñeû cuûa thuyeát quaûn lyù khoa hoïc”; H.Fayob (1841 -1925); … Ngaøy nay, muïc tieâu cuûa quaù trình daïy hoïc laø ñaûm baûo vaø naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo, veà maët lyù luaän cuõng nhö trong thöïc tieãn ñöôïc nhieàu taùc giaû quan taâm, nghieân cöùu hoaït ñoäng daïy hoïc cuõng nhö nghieân cöùu vieäc quaûn lyù daïy hoïc ñeå tìm ra bieän phaùp quaûn lyù hieäu quaû nhaát. V.A.Xukhomlinxki, V.P. Xtrezicondin, Jaxapob ñaõ nghieân cöùu vaø ñeà ra moät soá vaán ñeà quaûn lyù cuûa hieäu tröôûng ôû tröôøng phoå thoâng nhö vaán ñeà phaân coâng nhieäm vuï giöõa Hieäu tröôûng vaø phoù Hieäu tröôûng. Caùc taùc giaû ñaõ thoáng nhaát vaø khaúng ñònh Hieäu tröôûng phaûi laø ngöôøi laõnh ñaïo toaøn dieän vaø chòu traùch nhieäm trong coâng taùc quaûn lyù nhaø tröôøng [37, tr.16]. P.V.Zimin, M.I.Konñakoâp, N.I.Saxerñoâtoáp ñaõ ñi saâu nghieân cöùu coâng taùc laõnh ñaïo hoaït ñoäng giaûng daïy, giaùo duïc trong nhaø tröôøng vaø xem ñaây laø khaâu then choát trong coâng taùc quaûn lyù cuûa hieäu tröôûng [26, tr.28]. Ñoái vôùi vieäc toå chöùc döï giôø vaø phaân tích sö phaïm baøi daïy cuûa giaùo vieân, taùc giaû V.A.Xukhomlinxki ñaõ thöøa nhaän taàm quan troïng cuûa bieän phaùp naøy vaø chæ roõ thöïc traïng yeáu keùm cuûa vieäc phaân tích sö phaïm baøi daïy, cho duø hoaït ñoäng döï giôø vaø goùp yù vôùi giaùo vieân sau giôø döï cuûa hieäu tröôûng dieãn ra thöôøng xuyeân. Töø thöïc traïng ñoù, taùc giaû ñaõ ñöa ra nhieàu caùch phaân tích sö phaïm baøi daïy cuûa giaùo vieân. ÔÛ Vieät Nam, nghieân cöùu veà quaûn lyù nhaø tröôøng, quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc ñöôïc nhieàu taùc giaû nhö Nguyeãn Ngoïc Quang, Hoaøng Chuùng, Haø Só Hoà vaø Leâ Tuaán, Nguyeãn Vaên Leâ, Hoaøng Taâm Sôn, Nguyeãn Vaên Töôøng… quan taâm nghieân cöùu. Caùc taùc giaû ñaõ nghieân cöùu vaø ñi saâu vaøo nhöõng bình dieän khaùc nhau nhöng ñeàu nhaèm giaûi quyeát moái quan heä giöõa giaùo vieân vaø nhaø quaûn lyù, nhöõng noäi dung quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa hieäu tröôûng. Taùc giaû Nguyeãn Vaên Leâ, trong cuoán: “Khoa hoïc quaûn lí nhaø tröôøng” ñaõ ñeà caäp ñeán phöông phaùp toå chöùc vaø quaûn lí nhaø tröôøng treân moïi lónh vöïc: giaûng daïy, hoïc taäp, höôùng nghieäp, coâng taùc quaûn lí noäi boä, ñi saâu vaøo caùc coâng vieäc vaø söï quan taâm thieát thöïc cuûa ngöôøi hieäu tröôûng [23]. Taùc giaû Haø Só Hoà vaø Leâ Tuaán khi nghieân cöùu veà muïc tieâu, noäi dung, bieän phaùp quaûn lyù nhaø tröôøng cuõng ñaõ khaúng ñònh: “Vieäc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy vaø hoïc (hieåu theo nghóa roäng) laø nhieäm vuï quaûn lyù trung taâm cuûa nhaø tröôøng” vaø “Ngöôøi Hieäu tröôûng phaûi luoân luoân keát hôïp moät caùch höõu cô quaù trình daïy vaø hoïc” [17]. Noùi toùm laïi, nhieàu taùc giaû ñaõ quan taâm nghieân cöùu vieäc quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa hieäu tröôûng. Moät soá luaän vaên cuõng quan taâm ñeán ñeà taøi quaûn lyù cuûa hieäu tröôûng nhaèm naâng cao chaát löôïng daïy hoïc. Tuy nhieân ña soá caùc luaän vaên nghieân cöùu taäp trung chuû yeáu coâng taùc quaûn lyù caùc hoaït ñoäng giaûng daïy cuûa hieäu tröôûng tröôøng TH. Moät soá luaän vaên thaïc só nghieân cöùu veà “bieän phaùp chæ ñaïo ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy boä moân Tieáng vieät baäc TH” – Traàn Thò Saùu (2006). Huyønh Thò Kim Trang vôùi ñeà taøi: “Thöïc traïng veà coâng taùc quaûn lyù vieäc daïy vaø hoïc ôû tröôøng TH cuûa moät soá Phoøng Giaùo duïc – Ñaøo taïo quaän (huyeän) taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh”. Qua caùc ñeà taøi treân, caùc nhaø nghieân cöùu quan taâm ñeán vieäc naâng cao trình ñoä nghieäp vuï quaûn lyù cuûa caùn boä quaûn lyù Phoøng Giaùo duïc vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp chung nhaèm naâng cao chaát löôïng giaûng daïy ôû caùc tröôøng. Chöa coù luaän vaên naøo taäp trung nghieân cöùu veà thöïc traïng quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc cuûa Hieäu tröôûng theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh taïi caùc tröôøng TH. Ñaây thöïc söï laø vaán ñeà thaùch thöùc nhaát hieän nay ñang ñoøi hoûi caû ngaønh phaûi taäp trung thöïc hieän vaø tìm nhöõng bieän phaùp khaû thi nhaát nhaèm thöïc hieän thaønh coâng caùc muïc tieâu giaùo duïc ñaõ ñeà ra. Do ñoù, ñeå goùp phaàn laøm toát vieäc quaûn lyù nhaø tröôøng thì nhaø quaûn lyù phaûi laøm toát vieäc ñoåi môùi quaûn lyù hoaït ñoäng daïy hoïc theo ñònh höôùng phaùt huy tính tích cöïc nhaän thöùc cuûa hoïc sinh nhaèm tìm ra caùc bieän phaùp chæ ñaïo coù hieäu quaû. 1.2. Cô sôû lyù luaän cuûa vaán ñeà nghieân cöùu 1.2.1. Hoaït ñoäng daïy hoïc vaø hoaït ñoäng daïy hoïc ôû tröôøng TH 1.2.1.1. Hoaït ñoäng daïy hoïc Hoaït ñoäng daïy hoïc bao goàm hoaït ñoäng daïy cuûa ngöôøi thaày vaø hoaït ñoäng hoïc cuûa hoïc sinh. Hai hoaït ñoäng naøy coù söï gaén boù chaët cheõ, maät thieát vôùi nhau, toàn taïi cho nhau vaø vì nhau. Khaùi nieäm daïy hoïc ñöôïc hieûu ôû nhieàu goùc ñoä khaùc nhau: - Daïy – hoïc: laø hai hoaït ñoäng rieâng reõ- daïy cuûa thaày vaø hoïc cuûa troø. - Daïy vaø hoïc: laø hoaït ñoäng daïy cuûa thaày vaø hoïc cuûa troø coù moái quan heä chaët cheõ trong moät quaù trình. - Nhìn nhaän veà khaùi nieäm hoaït ñoäng daïy hoïc thì trong khoa hoïc giaùo duïc:“hoaït ñoäng daïy hoïc laø hoaït ñoäng ñaëc tröng cho caùc loaïi hình nhaø tröôøng vaø xeùt theo quan ñieåm toång theå, daïy hoïc chính laø con ñöôøng giaùo duïc tieâu bieåu nhaát. Vôùi noäi dung vaø tính chaát cuûa noù, daïy hoïc luoân ñöôïc xem laø con ñöôøng hôïp lyù, thuaän lôïi nhaát, giuùp cho hoïc sinh coù theå lónh hoäi ñöôïc moät heä thoáng tri thöùc vaø kyõ naêng haønh ñoäng chuyeån thaønh phaåm chaát, naêng löïc, trí tueä cuûa baûn thaân”. - Döôùi goùc ñoä Xaõ hoäi hoïc giaùo duïc: “Daïy hoïc coøn ñöôïc xem nhö laø moät dieãn tieán vò theá cuûa con ngöôøi, vì qua ñoù, con ngöôøi luoân hoaït ñoäng vaø phaùt trieån trong söï tieáp thu, lónh hoäi vaø chuyeån hoùa theo muïc tieâu xaùc ñònh cuûa giaùo duïc phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa löùa tuoåi vaø dieãn ra trong suoát cuoäc ñôøi cuûa moãi ngöôøi”. Daïy hoïc laø hoaït ñoäng thoáng nhaát höõu cô cuûa daïy vaø hoïc, trong ñoù hoaït ñoäng daïy laø hoaït ñoäng nhaèm toå chöùc hoaït ñoäng hoïc maø keát quaû laø ngöôøi hoïc lónh hoäi ñöôïc kieán thöùc, kó naêng, kó xaûo vaø phaùt trieån naêng löïc nhaän thöùc, hình thaønh nhöõng cô sôû ban ñaàu cuûa theá giôùi quan vaø nhaân sinh quan ñuùng ñaén. Hoaït ñoäng hoïc laø hoaït ñoäng nhaèm taïo ra söï bieán ñoåi ngay trong chính baûn thaân cuûa ngöôøi hoïc nhöõng nhaän thöùc môùi veà theá giôùi quan, veà cuoäc soáng. Toùm laïi: Hoaït ñoäng daïy hoïc laø moät hoaït ñoäng trong ñoù döôùi taùc ñoäng chuû ñaïo (toå chöùc, ñieàu khieån, laõnh ñaïo) cuûa thaày, hoïc sinh töï giaùc, tích cöïc toå chöùc töï ñieàu khieån hoaït ñoäng nhaän thöùc, nhaèm thöïc hieän toát caùc hoaït ñoäng daïy hoïc. 1.2.1.2 Hoaït ñoäng daïy hoïc ôû tröôøng TH a. Khaùi nieäm veà tröôøng TH Tröôøng TH laø ñôn vò cô sôû cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân nöôùc Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam tröïc tieáp ñaûm nhieäm vieäc giaùo duïc töø lôùp 1 ñeán lôùp 5 cho treû em töø 6 ñeán 14 tuoåi, nhaèm hình thaønh ôû hoïc sinh cô sôû ban ñaàu cho söï phaùt trieån toaøn dieän nhaân caùch con ngöôøi Vieät Nam Xaõ Hoäi Chuû Nghóa theo muïc tieâu giaùo duïc TH. Tröôøng TH coù tö caùch phaùp nhaân vaø con daáu rieâng. b. Muïc tieâu daïy hoïc TH Phaùt trieån nhöõng ñaëc tính töï nhieân toát ñeïp cuûa treû em, hình thaønh ôû hoïc sinh loøng ham hieåu bieát vaø nhöõng ñöùc tính, kó naêng cô baûn ñaàu tieân ñeå taïo höùng thuù hoïc taäp vaø hoïc taäp toát. Cuûng coá vaø naâng cao thaønh quaû phoå caäp TH trong caû nöôùc, taêng tyû leä huy ñoäng hoïc sinh trong ñoä tuoåi ñeán tröôøng töø 97% naêm 2005 vaø 99% naêm 2010 [2]. Giaùo duïc TH nhaèm giuùp hoïc sinh hình thaønh nhöõng cô sôû ban ñaàu cho söï phaùt trieån ñuùng ñaén vaø laâu daøi veà ñaïo ñöùc, trí tueä, theå chaát, thaåm myõ vaø caùc kó naêng cô baûn ñeå hoïc sinh tieáp tuïc hoïc trung hoïc cô sôû [25]. Töø muïc tieâu naøy, hoïc sinh hoïc xong baäc TH phaûi ñaït ñöôïc nhöõng yeâu caàu sau: - Coù loøng nhaân aùi, mang baûn saéc con ngöôøi Vieät nam: yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, hoøa bình vaø coâng baèng baùc aùi, kính treân , nhöôøng döôùi, ñoaøn keát vaø saün saøng hôïp taùc vôùi moïi ngöôøi; coù yù thöùc veà boån phaän cuûa mình vôùi ngöôøi thaân, baïn beø, coäng ñoàng, moâi tröôøng soáng; toân troïng vaø thöïc hieän ñuùng phaùp luaät, caùc quy ñònh cuûa nhaø tröôøng, khu daân cö, nôi coâng coäng, soáng hoàn nhieân, maïnh daïn, töï tin, trung thöïc. - Coù kieán thöùc cô baûn veà töï nhieân, xaõ hoäi, con ngöôøi vaø thaåm myõ, coù khaû naêng cô baûn veà nghe, ñoïc, noùi, vieát vaø tính toaùn, coù thoùi quen reøn luyeän thaân theå, giöõ gìn veä sinh; coù hieåu bieát ban ñaàu veà haùt , muùa,aâm nhaïc, myõ thuaät. - Bieát caùch hoïc taäp; bieát töï phuïc vuï, bieát söû duïng moät soá ñoà duøng trong gia ñình vaø coâng cuï lao ñoäng thoâng thöôøng; bieát vaän duïng vaø laøm moät soá vieäc nhö chaên nuoâi, troàng troït, giuùp ñôõ gia ñình. c. Ñoåi môùi noäi dung daïy hoïc ôû TH - Noäi dung daïy hoïc TH phaûi ñaûm baûo cho hoïc sinh coù hieåu bieát ñôn giaûn, caàn thieát veà töï nhieân, xaõ hoäi vaø con ngöôøi; coù kó naêng cô baûn veà nghe, noùi, ñoïc vieát vaø tính toaùn; coù thoùi quen reøn luyeän thaân theå, giöõ gìn veä sinh; coù hieåu bieát ban ñaàu veà haùt, muùa, aâm nhaïc, myõ thuaät. - Tröôùc nhöõng yeâu caàu caáp baùch cuûa söï phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø phaùt trieån cuûa khoa hoïc coâng ngheä noùi chung vaø khoa hoïc giaùo duïc noùi rieâng, chöông trình saùch giaùo khoa ñaõ ñöôïc thay ñoåi nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu caáp thieát treân. - Vieäc ñoåi môùi chöông trình giaùo duïc phoå thoâng phaûi theo muïc tieâu, yeâu caàu veà noäi dung, phöông phaùp giaùo duïc cuûa caùc baäc hoïc, caáp hoïc quy ñònh trong Luaät Giaùo duïc; khaéc phuïc nhöõng maët coøn haïn cheá cuûa chöông trình, saùch giaùo khoa cuõ; taêng cöôøng tính thöïc tieãn, kó naêng thöïc haønh, naêng löïc tö hoïc; coi troïng kieán thöùc khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên; boå sung nhöõng thaønh töïu khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp thu cuûa hoïc sinh. - Muïc tieâu ñoåi môùi chöông trình vaø saùch giaùo khoa baäc phoå thoâng laø: + Naâng cao chaát löôïng giaùo duïc toaøn dieän, taêng cöôøng boài döôõng cho theá heä treû loøng yeâu nöôùc, yeâu queâ höông vaø gia ñình; tinh thaàn töï toân daân toäc, lyù töôûng xaõ hoäi chuû nghóa; loøng nhaân aùi, yù thöùc toân troïng phaùp luaät; tinh thaàn hieáu hoïc, chí tieán thuû laäp thaân, laäp nghieäp [2].