Nội dung

THƯ VIỆN BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH CAO MINH QUANG “Thöïc traïng quaûn lyù caùc tröôøng tieåu hoïc baùn truù Huyeän Tònh Bieân–An Giang vaø moät soá giaûi phaùp” LUẬN VĂN THẠC SỸ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TS. BÙI NGỌC OÁNH TP.HCM, 2010 LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi. Döôùi söï höôùng daãn khoa hoïc cuûa PGS. TS Buøi Ngoïc Oaùnh – Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån Taøi naêng - Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Caùc soá lieäu, keát quaû cuûa khaûo saùt thöïc traïng neâu trong luaän vaên laø trung thöïc, xuaát phaùt töø caùc phöông phaùp nghieân cöùu ñaõ trình baøy trong luaän vaên. Xin gôûi lôøi caûm ôn saâu saéc nhaát ñeán giaùo vieân höôùng daãn ñaõ nhieät tình, nhieät taâm giuùp ñôû trong suoát thôøi gian thöïc hieän, hoaøn chænh ñeà taøi naøy. Xin chaân thaønh caûm ôn Ban giaùm hieäu, Phoøng Khoa hoïc Coâng ngheä vaø sau Ñaïi hoïc, taát caû quùi thaày coâ gíao, CB, NV ñaõ taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi trong suoát quaù trình hoïc taäp vaø nghieân cöùu taïi tröôøng ñeå hoaøn thaønh luaän vaên. Xin chaân thaønh vaø traân troïng caûm ôn. Thaønh phoá Hoà Chí Minh, ngaøy 01 thaùng 7 naêm 2010. Cao Quang Minh CÁC CHÖÕ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI CM- PHHS CB QL GD CB, VC CSVC CNH-HĐH CNTT Cha meï – Phuï huynh Học Sinh Cán bộ quản lý giaùo duïc Cán bộ, viên chức Cô sôû vaät chaát Công nghiệp hoá – Hiện đại hóa Công nghệ thông tin ÑDDH GV BT GD&ĐT GDHS GDBT Ñồ dùng dạy học Giáo viên Baùn truù Giáo dục và Đào tạo Giáo dục Học Sinh Giáo dục Baùn truù HSBT Học Sinh Baùn truù HT KH-KT KH-CN PPDH -GD QLGD SGK THBT TDTT WTO XHCN XHH GD Hiệu trưởng Khoa hoïc-kyû thuaät Khoa học – Công nghệ Phương pháp dạy học - giảng dạy Quản lý giáo dục Sách giáo khoa Tröôøng tieåu hoïc Baùn truù Theå duïc theå thao Tổ chức thương mại thế giới Xaõ hoäi chuû nghóa Xã hội hóa giáo dục A. PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Đất nước chúng ta đang trong quá trình hội nhập với thế giới. Điều này mang lại nhiều thời cơ mới, vận hội mới trong việc đưa đất nước đạt mục tiêu “đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại hóa”. Đồng thời, chúng ta cũng gặp không ít thách thức, khó khăn trong quá trình hội nhập, toàn cầu hóa. Tình hình trên đòi hỏi chúng ta phải chuẩn bị được nguồn nhân lực có đầy đủ năng lực và phẩm chất để có thể cùng tồn tại và phát triển. Điều này chứng minh cho nhu cầu bức thiết đòi hỏi GD phải phát triển, phải tự đổi mới mình để có thể đáp ứng được mục tiêu trên như trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng ta đã chỉ đạo: “Phát trieån giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững” . Để phát huy được nguồn lực con người, trước hết cần phải GD-ĐT họ; nhằm tạo ra những biến đổi nhất định cả về chất lẫn về lượng. Đồng thời, để biết những biến đổi đó đạt đến mức độ nào, điều thiết yếu là phải đo đạc, kiểm tra, đánh giá. Hơn nữa, đổi mới giáo dục nghĩa là phải đổi mới tất cả các thành tố của quá trình giáo dục: mục đích, mục tiêu - nội dung – phương pháp – phương tiện – GV - HS - kiểm tra, đánh giá. Nếu bất kì thành tố nào chậm đổi mới cũng đều ảnh hưởng đến thành quả chung. Do vậy, việc đổi mới kiểm tra, đánh giá trong giáo dục nói chung và trong quá trình sư phạm nói riêng mang ý nghĩa hết sức quan trọng. Nó là một yêu cầu cần thiết để giáo dục đổi mới một cách toàn diện, triệt để. Tröôøng THBT laø loïai hình nhaø tröôøng toå chöùc quaûn lyù daïy- hoïc- sinh hoïat cho HS tieåu hoïc caùc buoåi saùng, chieàu, aên vaø nghæ tröa taïi tröôøng nhaèm taïo ñieàu kieän ñeå caùc tröôøng naâng cao chaát löôïng giaùo duïc toaøn dieän. Loïai hình hoïat ñoäng naøy ñaõ coù caùch ñaây khaù laâu ôû tröôøng hoïc cuûa nhieàu nöôùc coù neàn giaùo duïc tieân tieán nhö Aâu – Myõ ( chuû yeáu nhaø treû , Maãu Giaùo , Maàm Non , Tieåu hoïc ) vaø ngay caû caùc nöôùc trong khu vöïc Chaâu AÙ nhö ; JaPan , Trung Quoác , Singapore … ñaõ aùp duïng ñaïi traø coù hieäu quaû nhieàu kinh nghieäm ñeå hoïc hoûi . Vieäc chuyeån daàn tröôøng tieåu hoïc sang hoïc 2 buoåi / ngaøy ñaõ ñöôïc tieán haønh töøng böôùc ñöôïc söï höôûng öùng cuûa CMHS, caùc caáp Uûy Ñaûng vaø chính quyeàn ñòa phöông taïo ñieàu kieän veà CSVC (xaây döïng theâm phoøng hoïc, phoøng chöùc naêng, ñaàu tö GV, caáp kinh phí, cho thu hoïc phí …) ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû khaû quan . Trong xu theá phaùt trieån chung, giaùo duïc Tònh Bieân soá tröôøng tieåu hoïc daïy 2 buoåi/ ngaøy cuõng taêng daàn haøng naêm cuøng vôùi chaát löôïng giaùo duïc ngaøy ñöôïc naâng cao , ñaõ taïo ñieàu kieän vaø nieàm tin cho vieäc tieán tôùi phaùt trieån moâ hình tröôøng THBT tröôùc nhaát laø caùc ñòa baøn thò traán vaø khu vöïc coù kinh teá du lòch vaø kinh teá cöûa khaåu . Tuy nhieân beân caïnh nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc qua vieäc thöïc hieän chuû tröông daïy hoïc 2 buoåi/ ngaøy vaãn coøn nhöõng khoù khaên haïn cheá baát caäp. Vì vaäy vaán ñeà phaùt trieån tröôøng THBT treân ñòa baøn huyeän mieàn nuùi–daân toäc vaø bieân giôùi Tònh Bieân–An Giang laø nhu caàu thieát yeáu , caàn phaûi coù nhöõng giaûi phaùp khaû thi nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa moät boä phaän khoâng nhoû CMHS quan taâm ñeán vieäc chaêm soùc vaø giaùo duïc treû ngay töø caáp tieåu hoïc . Vì lyù do ñoù neân toâi choïn ñeà taøi: “Thöïc traïng quaûn lyù caùc tröôøng tieåu hoïc baùn truù Huyeän Tònh Bieân – An Giang vaø moät soá giaûi phaùp” ñeå tieáp tuïc nghieân cöùu, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp trong vieäc toå chöùc thöïc hieän xây dựng tröôøng THBT ñaït hieäu quaû cao hôn. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU: Ñeà taøi nghieân cöùu thöïc traïng vieäc quaûn lyù caùc tröôøng THBT ôû huyeän vaø ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng giaùo duïc tröôøng THBTû Huyeän Tònh Bieân – An Giang. 3. KHAÙCH THEÅ VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU: 3.1 Khaùch theå nghieân cöùu: Vieäc toå chöùc hoïc baùn truù cho hoïc sinh tieåu hoïc Huyeän Tònh Bieân. Vieäc quaûn lyù caùc tröôøng THBT treân ñòa baøn Huyeän Tònh Bieân 3.2 Ñoái töôïng nghieân cöùu: Thöïc traïng vieäc quaûn lyù caùc tröôøng THBT ôû caùc thò traán treân ñòa baøn Huyeän Tònh Bieân – An Giang 4. GIẢ THUYEÁT KHOA HOÏC: Thöïc traïng quaûn lyù vaø hoaït ñoäng baùn truù ôû caùc tröôøng Tieåu hoïc coøn nhieàu vaán ñeà khoù khaên, khieám khuyeát vaø nan giaûi. Neáu nhö coù nhöõng giaûi phaùp phuø hôïp cho vieäc xaây döïng trieån khai vaø thöïc hieän tröôøng THBT ôû caùc thò traán thuoäc huyeän Tònh bieân-An giang ñöôïc tieán haønh thuaän lôïi vaø phaùt trieån toát ñieàu ñoù seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng baát caäp trong vieäc quaûn lyù caùc tröôøng THBT treân ñòa baøn Huyeän hieän nay. 5. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU: 5.1. Nghieân cöùu một số vaán ñeà lyù luaän lieân quan ñeán ñeà taøi. 5.2. Thöïc traïng vieäc quản lí caùc tröôøng THBT treân ñòa baøn huyeän 5.3. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå phaùt trieån loaïi tröôøng naøy ôû huyeän Tònh Bieân. 6. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU : Ba tröôøng THùBT ñòa baøn 03 Thò traán (Nhaø Baøng, Chi Laêng, Tònh Bieân ) Huyeän Tònh Bieân. 7. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: 7.1. Cô sôû phöông phaùp luaän . Trong quá trình nghiên cứu, luôn nhất quán các quan điểm: 7.1.1. Quan ñieåm heä thoáng-caáu truùc: Xem xét đối tượng một cách toàn diện, nhiều mặt, nhiều mối quan hệ khác nhau trong chỉnh thể trọn vẹn, ổn định của một hệ thống. 7.1.2. Quan ñieåm lòch söû Chú ý đến hoàn cảnh cụ thể của đối tượng nghiên cứu, giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện, hoàn cảnh cụ thể để điều tra, thu thập số liệu chính xác, phù hợp với mục đích nghiên cứu. 7.1.3. Quan ñieåm thöïc tieãn: Xuất phát từ việc giải quyết các vấn đề do thực tế ngành GD huyện đặt ra và các giải pháp đề xuất phải phù hợp với thực tiễn của địa phương. 7.2. Phöông phaùp nghieân cöùu 7.2.1. Nghieân cöùu lyù luaän : goàm caùc vaên baûn, quyeát ñònh, thoâng tö, nghò ñònh coù lieân quan ñeán ñeà taøi - Nghieân cöùu keá hoaïch hoaït ñoäng giaùo duïc ôû caùc tröôøng . - Nghieân cöùu chöông trình keá hoaïch và quy cheá xây dựng tröôøng THBT do Boä GD- ÑT quy ñònh. 7.2.2. Nghieân cöùu thöïc tieãn: 7.2.2.1 Phng phaùp quan saùt Nhằm tiếp cận và xem xét để thu thập dữ liệu thực tế về công tác quản lý hoaït ñoäng baùn truù các trường THBT 7.2.2.2 Phöông phaùp ñieàu tra baèng phieáu hoûi.: Nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng hoaït ñoäng baùn truù và thực trạng công tác quản lý hoaït ñoäng baùn truù các trường THBT 7.2.2.3 Phöông phaùp phoûng vaán nghieân cöùu ñieån hình, toång keát thöïc tieãn. Nhằm làm rõ thêm thực trạng công tác quản lý trường THBT 7.2.2.4 Phöông phaùp chuyeân gia Xin ý kiến một số nhà QLGD có kinh nghiệm, lãnh đạo và chuyên viên một số ngành liên quan trong việc đề xuất các giải pháp có tính khả thi cũng như các giải pháp mang tính đột phá, cấp bách trong công tác quản lý hoaït ñoäng baùn truù các trường THBT nhằm ñaït chuẩn Quốc gia. 7.2.3. Xử lí số liệu bằng toaùn thoáng keâ: Xử lý kết quả điều tra, khảo sát, söû duïng phaàn meàm SPSS để phân tích số liệu B. PHAÀN NOÄI DUNG Chöông 1: CÔÛ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA VAÁN ÑEÀ NGHIEÂN CÖÙU 1.1. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà: Hình thức toå chöùc daïy 2 buoåi/ ngaøy, aên vaø nghæ tröa taïi tröôøng , taêng cöôøng thôøi gian hoïc treân lôùp cho HS phoå thoâng töø laâu ñaõ laø giaûi phaùp raát quan troïng ñeå caûi thieän chaát löôïng GD cuûa nhieàu nöôùc treân theá giôùi. ÔÛ nöôùc ta hieän nay, vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc trieån khai vaø thöïc hieän ôû baäc Tieåu hoïc vaø moät soá tröôøng THCS coù ñieàu kieän. Chuùng ta caàn hoïc taäp kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc, ñoàng thôøi ñuùc ruùt nhöõng kinh nghieäm töø trong thöïc tieãn cuûa nöôùc ta ñeå löïa choïn nhöõng phöông aùn khaû thi, thích hôïp cho vieäc daïy hoïc 02 buoåi/ngaøy ôû THBT ñaït hieäu quaû. GD Tònh Bieân-An Giang coù taêng nhanh veà quy moâ trong moät soá naêm gaàn ñaây (naêm 2000 vaãn chöa coù tröôøng THBT). Tuy nhieân maët baèng daân trí,trình ñoä veà nguoàn nhaân löïc vaãn coøn thaáp so vôùi caùc vuøng khaùc trong tænh .Vieäc döïng tröôøng môû lôùp chuû yeáu do nhaø nöôùc, tính XHH chöa cao, chöa ña daïng chuû yeáu laø quoác laäp, trong khi caùc ñieàu kieän keøm theo nhaát laø vieäc ñaàu tö kinh phí haøng naêm chöa ñaùp öùng kòp neân aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán hieäu qua ñaøo taïo, aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán GD,mieàn nuùi,bieân giôùi . Song, do nhaän thöùc thieáu ñaày ñuû cuûa XH,cuûa chính quyeàn cô sôû vaø moät boä phaän CB,GV veà xaây döïng tröôøng ñaït chuẩn Quốc gia,tröôøng THBT daïy 2 buoåi/ ngaøy neân trong moät thôøi gian daøi chöa ñöôïc quan taâm vaø chöa coù söï ñaàu tö ñuùng möùc theo quan ñieåm “Giaùo duïc laø quoác saùch haøng ñaàu”. Trong caùc naêm qua,moät vaøi ñòa phöông,chöa quan taâm ñeán vieäc taïo quyõ ñaát cho tröôøng THBT,keá hoaïch xaây döïng CSVC mang tính caáp thôøi,chaáp vaù. Mặt khác thôøi löôïng hoïc taäp trong moät tuaàn, trong moät naêm,trong moät caáp hoïc cuûa HS TH ôû nöôùc ta ñang coù nhöõng baát caäp so vôùi caùc nöôùc. Học sinh Việt Nam của chúng ta học quá nhiều về mặt nội dung kiến thức,các thầy cô quá nhồi nhét kiến thưc cho HS, HS thì thụ động tiếp thu kiến thức. Nói cách khác các phương pháp dạy học bậc phổ thông còn lạc hậu so với các nước. Bên cạnh đó việc QL HS học tập ở Việt Nam chưa được chặt chẽ, các em dễ bị tác động bởi những yếu tố tiêu cực trong xã hội, bởi những thói hư tật xấu dễ bị tiêm nhiểm. Gần đây để cải tiện tình hình trên một trong những phương hướng nghiên cừu của các nhà khoa học giáo dục ở nước ta là xây dựng một loại nhà trường mới trong đó HS được học tập và giáo dục suốt ngày ăn, ngủ trưa tại chổ…đây là hình thức mà bây giờ người ta gọi là các trường bán trú, hình thức các trường bán trú ngày nay dấn dần trở thành một nhu cầu của PHHS trong việc giáo dục con em. Hình thức giáo dục bằng trường bán trú ngày càng phát huy ưu điểm về nhiều mặt, trong đó GV không những ña daïng hoaù ñöôïc caùc hình thöùc toå chöùc daïy hoïc ( daïy caù nhaân/ theo nhoùm; daïy treân lôùp, ngoaøi thöïc ñòa…)maø coøn coù thôøi gian ñeå reøn caùc kyû naêng, taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng thöïc haønh, ngoaïi khoaù, höôùng daãn HS töï hoïc Đaõ coù moät soá baøi viết nhận xét về hình thức giáo dục này, nhưng còn hiếm các tài liệu có tính khoa học, có giá trị cao về hình thöùc toå chöùc daïy hoïc baùn truù. Hiện nay đã bắt đầu xuất hiện một số tröôøng THBT như tröôøng baùn truù daân nuoâi ôû caùc Tænh cao nguyeân phía Baéc, caùc tröôøng thuoäc caùc thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi, Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Ñaø Naüng…vaø trong tænh nhö caùc tröôøng THBT Lê Lôïi thuoäc Thaønh phoá Long Xuyeân vaø THBT Hùng Vöông Thò xaõ Chaâu Ñoác – An Giang. Tuy nhieân treân thöïc teá chöa coù coâng trình hoaëc ñeà taøi naøo nghieân cöùu moät caùch coù heä thoáng cho Huyeän Tònh Bieân – An Giang veà tröôøng THBT. Vì lyù do ñoù neân toâi choïn ñeà taøi: “Thöïc traïng quaûn lyù caùc tröôøng tieåu hoïc baùn truù Huyeän Tònh Bieân–An Giang vaø moät soá giaûi phaùp” ñeå tieáp tuïc nghieân cöùu, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp trong vieäc toå chöùc thöïc hieän xây dựng tröôøng THBT ñaït hieäu quaû cao hôn. 1.2. Moät soá khaùi nieäm cô baûn cuûa vaán ñeà nghieân cöùu. 1.2.1. Quaûn lyù . Quaûn lyù laø xây dựng “keá hoaïch, toå chöùc, chæ huy vaø ñieàu khieån” Quaûn lyù laø phaûi ñieàu khieån, chæ huy vaø kieåm tra -“Laø hoaït ñoäng thieát yeáu; noù ñaûm baûo phoái hôïp caùc noã löïc caù nhaân nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa nhoùm (toå chöùc) vaø cuûa coäng ñoàng”- (H. Koontz – 1993) -“Laø söï taùc ñoäng cuûa cô quan quaûn lyù vaøo ñoái töôïng quaûn lyù ñeå taïo ra söï chuyeån bieán cuûa toaøn boä heä thoáng nhaèm ñaït muïc tieâu nhaát ñònh” (Giaùo trình Khoa hoïc quaûn lyù cuûa HVCTQG – 2003) Ngaøy nay, QL khoâng chæ dieãn ra ôû töøng ñôn vò cô sôû, töøng quoác gia maø vöôït ra phaïm vi quoác teá, do yeâu caàu giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà chung naûy sinh khi moät quoác gia rieâng leû khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc (daân soá, lao ñoäng, y teá, moâi tröôøng …). Do ñoù, coù theå keát luaän: “Nôi naøo coù hoaït ñoäng chung thì nôi ñoù coù QL”. Quaûn lyù laø moät khaùi nieäm roäng, bao goàm nhieàu lónh vöïc. Maët phaùp lyù cuûa quaûn lyù bao goàm heä thoáng luaät phaùp ñieàu chænh neàn KT - XH. Maët taâm lyù xaõ hoäi cuûa quaûn lyù ñieàu chænh toaøn boä haønh vi cuûa con ngöôøi. Do ñoù, khoâng coù quaûn lyù chung chung maø bao giôø noù cuõng gaén vôùi moät lónh vöïc, moät ngaønh nhaát ñònh. 1.2. 2. Quaûn lyù GD: -Laø taùc ñoäng coù muïc ñích, coù keá hoaïch cuûa chuû theå quaûn lyù giaùo duïc ñeán khaùch theå QLGD nhaèm thöïc hieän ñöôïc nhöõng muïc tieâu döï kieán -Quaûn lyù giaùo duïc (noùi rieâng laø quaûn lyù tröôøng hoïc) laø quaûn lyù taäp theåø giaùo vieân vaø hoïc sinh ñeå chính hoï laïi quaûn lyù (ñoái vôùi GV) vaø töï quaûn lyù (ñoái vôùi HS) quaù trình daïy hoïc- giaùo duïc nhaèm ñaøo taïo ra saûn phaåm laø nhaân caùch ngöôøi lao ñoäng môùi. 1.2. 3. Tröôøng tieåu hoïc . Tröôøng tieåu hoïc laø ñôn vò cô sôû cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân Nöôùc Coäng hoaø XHCN Vieät Nam, tröïc tieáp ñaûm nhieäm vieäc giaùo duïc töø lôùp 1 ñeán lôùp 5 cho treû em töø 6 ñeán 14 tuoåi, nhaèm hình thaønh ôû hoïc sinh cô sôû ban ñaàu cho söï phaùt trieån toaøn dieän nhaân caùch con ngöôøi Vieät Nam XHCN theo muïc tieâu giaùo duïc tieåu hoïc. ( Ñieàu 1, Chöông 1 - Ñieàu leä tröôøng Tieåu hoïc Ban haønh theo quyeát ñònh soá : 3257/ GD-ÑT ngaøy 8 / 11 /1994 cuûa Boä GD-ÑT )