Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học Hóa học lớp 11 theo hướng dạy học tích cực

pdf
Số trang Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học Hóa học lớp 11 theo hướng dạy học tích cực 163 Cỡ tệp Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học Hóa học lớp 11 theo hướng dạy học tích cực 3 MB Lượt tải Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học Hóa học lớp 11 theo hướng dạy học tích cực 5 Lượt đọc Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học Hóa học lớp 11 theo hướng dạy học tích cực 133
Đánh giá Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học Hóa học lớp 11 theo hướng dạy học tích cực
4.9 ( 11 lượt)
Nhấn vào bên dưới để tải tài liệu
Đang xem trước 10 trên tổng 163 trang, để tải xuống xem đầy đủ hãy nhấn vào bên trên
Chủ đề liên quan

Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Lê Thị Kim Văn LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Lê Thị Kim Văn SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC LỚP 11 THEO HƯỚNG DẠY HỌC TÍCH CỰC Chuyên ngành Mã số : Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Hóa học : 60 14 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐẶNG THỊ OANH Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Trịnh Văn Biều cùng các thầy cô khoa Hoá học trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh và trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã giúp tôi có thêm nhiều kiến thức và kỹ năng sư phạm trong suốt khoá học. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến phòng Khoa học Công nghệ và Sau đại học - trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi để luận văn được hoàn thành đúng tiến độ. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Đặng Thị Oanh- người đã hướng dẫn, dìu dắt, động viên tôi trong suốt quá trình làm luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh các trường trung học phổ thông Trần Quốc Tuấn, Nghĩa Hành I, Nghĩa Hành II, Chuyên Lê Khiết Quảng Ngãi cùng các anh chị em đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm sư phạm. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình đã nhiệt tình động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Tác giả Lê Thị Kim Văn MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ..................................... 4 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ...............................................................................4 1.1.1. Các luận văn nghiên cứu về dạy học tích cực ............................................4 1.1.2. Các luận văn, khóa luận tốt nghiệp nghiên cứu về PTTQ ..........................5 1.2. Dạy học tích cực...............................................................................................5 1.2.1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ................................................5 1.2.2. Tính tích cực trong học tập .........................................................................6 1.2.3. Khái niệm phương pháp dạy học tích cực ..................................................7 1.2.4. Bốn đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực .....................................9 1.2.5. Sự khác nhau giữa dạy học tích cực và dạy học thụ động .......................10 1.3. Một số phương pháp dạy học tích cực ở trường phổ thông ...........................12 1.3.1. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................12 1.3.2. Phương pháp trực quan .............................................................................13 1.3.3. Phương pháp sử dụng bài tập hóa học ......................................................18 1.3.4. Đàm thoại Ơrixtic .....................................................................................20 1.3.5. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề .....................................................21 1.4. Phương tiện trực quan trong dạy học hóa học ...............................................22 1.4.1. Khái niệm .................................................................................................23 1.4.2. Phân loại phương tiện trực quan...............................................................23 1.4.3. Vai trò của phương tiện trực quan trong dạy học hóa học .......................27 1.4.4. Yêu cầu sư phạm của phương tiện trực quan trong dạy học hóa học.......30 1.4.5. Phương pháp sử dụng phương tiện trực quan trong dạy học hóa học ......32 1.5. Thực trạng sử dụng PPDH tích cực và PTTQ trong dạy học hóa học lớp 11 35 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 .........................................................................................39 Chương 2: SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN TRỰC QUAN TRONG DẠY HỌC PHẦN HIĐROCACBON THEO HƯỚNG DẠY HỌC TÍCH CỰC....................................... 40 2.1. Giới thiệu tổng quan phần hiđrocacbon lớp 11 ..............................................40 2.1.1. Vị trí ..........................................................................................................40 2.1.2. Mục tiêu ....................................................................................................41 2.1.3. Đặc điểm cấu trúc chung của các bài phần hiđrocacbon ..........................43 2.1.4. Một số điểm lưu ý khi dạy học phần hiđrocacbon ...................................45 2.2. Hệ thống phương tiện trực quan trong dạy học hóa học phần hiđrocacbon ..50 2.2.1. Căn cứ để xác định, lựa chọn phương tiện trực quan ...............................50 2.2.2. Danh mục thiết bị dạy học tối thiểu môn hóa học phần hiđrocacbon ......51 2.3. Nguyên tắc và quy trình tổng quát sử dụng PTTQ trong DHHH THPT .......72 2.3.1. Nguyên tắc chung khi sử dụng PTTQ trong dạy học hóa học THPT ......72 2.3.2. Quy trình sử dụng PTTQ trong dạy học hóa học THPT ..........................73 2.4. Sử dụng một số PTTQ trong dạy học phần hiđrocacbon ...............................77 2.4.1. Sử dụng mô hình.......................................................................................77 2.4.2. Sử dụng tranh ảnh, hình vẽ .......................................................................86 2.4.3. Sử dụng thí nghiệm hóa học .....................................................................93 2.4.4. Sử dụng sơ đồ, biểu bảng .........................................................................99 2.5. Một số giáo án thực nghiệm .........................................................................109 2.5.1. Giáo án bài Ankan (lưu CD) ..................................................................109 2.5.2. Giáo án bài Anken (lưu CD) ..................................................................109 2.5.3. Giáo án bài Benzen và ankylbenzen (lưu CD) .......................................109 2.5.4. Giáo án bài Ankin ...................................................................................109 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .................................................................................................... 121 Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................................... 122 3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ..............................................122 3.1.1. Mục đích .................................................................................................122 3.1.2. Nhiệm vụ ................................................................................................122 3.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm ...................................................................123 3.2.1. Đối tượng thực nghiệm ...........................................................................123 3.2.2. Hoạch định trường THPT và giáo viên thực nghiệm .............................123 3.2.3. Trao đổi với giáo viên lên lớp ................................................................123 3.2.4. Tiến trình thực nghiệm ...........................................................................124 3.2.5. Kết thúc thực nghiệm .............................................................................124 3.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm .....................................................................127 3.3.1. Kết quả thực nghiệm...............................................................................127 3.3.2. Phân tích kết quả thực nghiệm ...............................................................136 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .................................................................................................... 137 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................... 139 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 143 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Chữ viết tắt BT BTHH CTCT CTPT CTTQ Dd (dd) DH DHHH ĐC ĐHSP đktc G GV HH HS K KT NXB PP PPDH PPGD PTHH PTN PTTQ PƯ SBT SGK TB THPT TNSP YK Chữ tương ứng bài tập bài tập hoá học công thức cấu tạo công thức phân tử công thức tổng quát dung dịch dạy học dạy học hóa học đối chứng đại học sư phạm điều kiện tiêu chuẩn giỏi giáo viên hoá học học sinh khá kiểm tra nhà xuất bản phương pháp phương pháp dạy học phương pháp giảng dạy phương trình hoá học phòng thí nghiệm phương tiện trực quan phản ứng sách bài tập sách giáo khoa trung bình trung học phổ thông thực nghiệm sư phạm yếu kém DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: So sánh dạy học tích cực và dạy học thụ động ......................................... 11 Bảng 1.2. Hoạt động của GV và HS khi sử dụng PTTQ khác. ................................. 17 Bảng 1.3. Bảng chi tiết số lượng giáo viên được điều tra ......................................... 35 Bảng 1.4. Tình hình sử dụng PPDH hóa học của giáo viên THPT........................... 36 Bảng 1.5. Phương pháp dạy học ứng với các nội dung ............................................ 37 Bảng 1.6. Tình hình sử dụng PTTQ trong dạy học hóa học của giáo viên THPT .. 38 Bảng 1.7. Sử dụng PTTQ trong dạy học hóa học 11 phần hiđrocacbon................... 38 Bảng 2.1. Phân phối chương trình phần hiđrocacbon lớp 11.................................... 44 Bảng 2.2. Hằng số vật lí của một số ankan ............................................................... 70 Bảng 2.3. Hằng số vật lí của một số anken ............................................................... 71 Bảng 2.4. Hằng số vật lý của một số ankin ............................................................... 71 Bảng 2.5. Hằng số vật lý của một số aren ................................................................. 71 Bảng 2.6. Ảnh hưởng của nhóm thế đến khả năng thế trên vòng benzen................. 72 Bảng 3.1. Danh sách lớp thực nghiệm và đối chứng ..............................................123 Bảng 3.2. Kết quả thực nghiệm...............................................................................127 Bảng 3.3. Các thông số thống kê đặc trưng lớp TN 1 - ĐC 1 .................................128 Bảng 3.4. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất tích lũy lớp TN 1 - ĐC 1 .......128 Bảng 3.5. Bảng phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 1 - ĐC 1 ................129 Bảng 3.6. Các thông số thống kê đặc trưng lớp TN 2 - ĐC 2 .................................130 Bảng 3.7. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất tích lũy lớp TN 2 - ĐC 2 .......130 Bảng 3.8. Bảng phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 2 - ĐC 2 ................131 Bảng 3.9. Các thông số thống kê đặc trưng lớp TN 3 - ĐC 3 .................................132 Bảng 3.10. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất tích lũy lớp TN 3 - ĐC 3 .....132 Bảng 3.11. Bảng phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 3 - ĐC 3..............133 Bảng 3.12. Các thông số thống kê đặc trưng lớp TN 4 - ĐC 4 ...............................134 Bảng 3.13. Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất tích lũy lớp TN 4 - ĐC 4 .....134 Bảng 3.14. Bảng phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 4 - ĐC 4..............135 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Sơ đồ biểu diễn tính tích cực trong học tập ................................................ 7 Hình 1.2. Mô hình rỗng của phân tử C 2 H 5 OH ......................................................... 20 Hình 2.1. Sơ đồ cấu trúc chung các bài phần hiđrocacbon ....................................... 43 Hình 2.2. Mô hình phân tử của một số ankan ........................................................... 51 Hình 2.3. Mô hình phân tử của một số xicloankan ................................................... 51 Hình 2.4. Cấu trúc và mô hình phân tử etilen ........................................................... 51 Hình 2.5. Đồng phân hình học của but-2-en ............................................................. 52 Hình 2.6. Cấu tạo và mô hình của axetilen ............................................................... 52 Hình 2.7. Mô hình phân tử benzen ............................................................................ 52 Hình 2.8. Cấu tạo và mô hình rỗng của toluen ......................................................... 52 Hình 2.9. Sự hình thành liên kết trong phân tử CH 4 và C 2 H 6 .................................. 54 Hình 2.10. Phản ứng clo hóa metan ......................................................................... 54 Hình 2.11. Sự tạo thành liên kết liên hợp ở phân tử butađien .................................. 54 Hình 2.12. Một số tecpen tách được từ thực vật ....................................................... 55 Hình 2.13. Cấu tạo tecpen ......................................................................................... 55 Hình 2.14. Chưng cất lôi cuốn hơi nước ................................................................... 55 Hình 2.15. Sự lai hóa trong phân tử axetilen ............................................................ 56 Hình 2.17. Sự hình thành liên kết của benzen .......................................................... 56 Hình 2.18. Dụng cụ điều chế nitrobenzen ................................................................. 57 Hình 2.19. Phản ứng của etilen với clo ..................................................................... 57 Hình 2.20. Phản ứng cộng brom của anken .............................................................. 58 Hình 2.21. Phản ứng cháy của etilen ........................................................................ 58 Hình 2.22. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn anken bằng dung dịch KMnO 4 ..... 59 Hình 2.23. Điều chế etilen từ C 2 H 5 OH .................................................................... 59 Hình 2.24. Phản ứng thế bằng ion kim loại của ank-1-in ......................................... 60 Hình 2.25. Điều chế axetilen trong phòng thí nghiệm .............................................. 60 Hình 2.26. Sơ đồ các ứng dụng của ankan ................................................................ 61 Hình 2.27. Sơ đồ các loại đồng phân của anken ....................................................... 62 Hình 2.28. Sơ đồ tính chất hóa học của anken .......................................................... 62 Hình 2.29. Sơ đồ sản phẩm phản ứng cộng của anken ............................................. 63 Hình 2.30. Sơ đồ điều chế etilen ............................................................................... 63 Hình 2.31. Điều chế vinylclorua ............................................................................... 63 Hình 2.32. Sơ đồ ứng dụng của anken ...................................................................... 64 Hình 2.33. Sơ đồ tính chất hóa học của ankin .......................................................... 64 Hình 2.34. Sơ đồ điều chế axetilen. .......................................................................... 65 Hình 2.35 Sơ đồ ứng dụng của axetilen .................................................................... 65 Hình 2.36. Sơ đồ điều chế các sản phẩm công nghiệp từ axetilen............................ 66 Hình 2.37. Sơ đồ điều chế benzen............................................................................. 67 Hình 2.38. Sơ đồ điều chế toluen .............................................................................. 67 Hình 2.39. Sơ đồ điều chế hiđrocacbon thơm từ than đá .......................................... 68 Hình 2.40. Các ứng dụng của hiđrocacbon thơm...................................................... 68 Hình 2.41. Sơ đồ tính chất hóa học của ankylbenzen ............................................... 69 Hình 2.42. Sơ đồ điều chế các chất từ benzen .......................................................... 69 Hình 2.43. Sơ đồ chưng cất dầu mỏ .......................................................................... 70 Hình 3.1. Đồ thị đường lũy tích lớp TN 1 - ĐC 1...................................................129 Hình 3.2. Biểu đồ phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 1 - ĐC 1. ...........129 Hình 3.3. Đồ thị đường lũy tích lớp TN 2 - ĐC 2...................................................131 Hình 3.4. Biểu đồ phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 2 - ĐC 2 ............131 Hình 3.5. Đồ thị đường lũy tích biểu lớp TN 3 - ĐC 3 ...........................................133 Hình 3.6. Biểu đồ phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 3 - ĐC 3 ............133 Hình 3.7. Đồ thị đường lũy tích biểu lớp TN 4 - ĐC 4 ...........................................135 Hình 3.8. Biểu đồ phân loại chất lượng HS sau kiểm tra lớp TN 4 - ĐC 4 ............135 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Thế kỷ 21, Đảng và Nhà nước ta tiến hành đổi mới trong tất cả các lĩnh vực. Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện của đất nước, đổi mới nền giáo dục là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của sự phát triển. Điều này được chỉ rõ trong nghị quyết Đại hội Đảng X: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục, phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học, khắc phục lối truyền thụ một chiều”. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới chương trình là đổi mới phương pháp dạy học. Việc dạy học không chỉ dừng lại ở chức năng dạy kiến thức mà còn phải dạy học sinh cách thức, con đường chiếm lĩnh kiến thức đó bằng tư duy logic, tính tích cực, chủ động, sáng tạo. Hóa học là một môn học cơ bản ở trường phổ thông. Hóa học được học sinh (HS) xếp vào môn học hay, hấp dẫn do sự gần gũi của nó với cuộc sống hàng ngày, có nhiều ứng dụng lớn trong đời sống sinh hoạt sản xuất và trong ngành công nghiệp, nông nghiệp… Hóa học phát triển và xâm nhập vào các ngành kinh tế kĩ thuật không chỉ ở số lượng lớn các hóa chất, các vật liệu…với những tính chất ưu việt của chúng mà còn bằng các phương pháp và phản ứng hóa học. Ngày nay không có một ngành sản xuất nào, một lĩnh vực khoa học kĩ thuật nào mà lại không ứng dụng các phương pháp hóa học hoặc không có mối liên hệ với hóa học. Chính vì vậy hóa học là một môn học rất quan trọng, cần trang bị cho HS hệ thống các kiến thức cơ bản, hiện đại… Việc nâng cao chất lượng dạy học đòi hỏi người giáo viên (GV) phải đi sâu nghiên cứu những vấn đề về nội dung kiến thức khoa học cơ bản, những hình thức tổ chức, những phương tiện dạy học và phương pháp thích hợp. Với môn hóa học nói riêng là một môn học mang tính chất thực nghiệm, việc giảng dạy kết hợp với sử dụng phương tiện trực quan (PTTQ) là một trong những nhiệm vụ hàng đầu để nâng cao chất lượng bộ môn, là phương tiện đầy lí thú để GV truyền thụ kiến thức mới cho học sinh, làm cho bài giảng phong phú sinh động và học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng, hứng thú hơn.
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.