Nội dung

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ MAI NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỘNG SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN ĐẤT THEO MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG HUYỆN TIÊN DU TỈNH BẮC NINH GIAI ĐOẠN 2005 - 2015 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ MAI NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỘNG SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN ĐẤT THEO MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG HUYỆN TIÊN DU TỈNH BẮC NINH GIAI ĐOẠN 2005 - 2015 Ngành: Địa lí tự nhiên Mã số: 8.44.02.17 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số và tài liệu trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả trong luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào khác, nếu có gì sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Mai i LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành luận văn thạc sĩ, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành tới PGS.TS.Nguyễn Thị Hồng, người đã chỉ bảo và hướng dẫn cũng như giúp đỡ tôi tận tình trong thời gian nghiên cứu đề tài khóa luận. Tôi xin chân thành cảm ơn sự tận tình giúp đỡ của Ban chủ nhiệm khoa cũng như các thầy giáo, cô giáo trong khoa Địa lí trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đóng góp ý kiến cho tôi hoàn thành nội dung nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Sở tài nguyên môi trường tỉnh Bắc Ninh; Ủy ban nhân dân huyện Tiên Du; Phòng tài nguyên môi trường; Phòng nông nghiệp; Phòng thống kê huyện đã cung cấp giúp tôi về nguồn số liệu để phục vụ mục đích nghiên cứu đề tài khóa luận. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018 Học viên Nguyễn Thị Mai ii MỤC LỤC Lời cam đoan ........................................................................................................ i Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................... iii Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. iv Danh mục các bảng.............................................................................................. v Danh mục các hình ............................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu...................................................................... 2 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài................................................... 5 4. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu ...................................................................... 5 5. Ý nghĩa của đề tài ........................................................................................ 6 6. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu của đề tài ..................................... 6 7. Đóng góp của luận văn .............................................................................. 11 8. Cấu trúc của luận văn ................................................................................ 11 NỘI DUNG ....................................................................................................... 12 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỘNG TÀI NGUYÊN ĐẤT ................................................................ 12 1.1. Cơ sở lí luận ............................................................................................ 12 1.1.1. Khái quát về tài nguyên đất, hiện trạng sử dụng tài nguyên đất. .... 12 1.1.2. Nghiên cứu biến động sử dụng tài nguyên đất ................................ 13 1.1.3. Khai thác sử dụng đất bền vững ...................................................... 18 1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ....................................................................... 19 1.2.1. Tình hình khai thác sử dụng đất ở Việt Nam .................................. 19 1.2.2. Tình hình khai thác sử dụng đất ở vùng Đồng Bằng Sông Hồng ... 20 1.2.3. Tình hình sử dụng đất ở tỉnh Bắc Ninh ........................................... 21 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 22 iii Chương 2: TÌNH HÌNH BIẾN ĐỘNG SỬ DỤNG ĐẤT HUYỆN TIÊN DU TỈNH BẮC NINH ..................................................................................... 23 2.1. Khái quát về huyện Tiên Du ................................................................... 23 2.1.1. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên .................................. 23 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................ 30 2.2. Tình hình biến động sử dụng đất huyện Tiên Du - tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2005-2015 ............................................................................................. 31 2.2.1. Hiện trạng sử dụng vốn đất. ............................................................ 31 2.2.3. Nguyên nhân ảnh hưởng tới sự biến động....................................... 47 2.3. Phân tích mô hình SWOT trong biến động sử dụng tài nguyên đất đai huyện Tiên Du ......................................................................................... 49 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 52 Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN ĐẤT BỀN VỮNG HUYỆN TIÊN DU TỈNH BẮC NINH ........................... 53 3.1. Cơ sở định hướng ................................................................................... 53 3.1.1. Thực trạng phát triển kinh tế xã hội của huyện Tiên Du ................. 53 3.1.2. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện đến năm 2020 ........ 56 3.1.3. Mục tiêu cụ thể trong các lĩnh vực kinh tế đến 2020 ...................... 57 3.2. Phương án quy hoạch sử dụng đất huyện Tiên Du giai đoạn 20052015, định hướng đến năm 2020 ................................................................... 59 3.2.1. Các quan điểm khai thác dài hạn ..................................................... 59 3.2.2. Chỉ tiêu quy hoạch đến năm 2020 ................................................... 60 3.3. Đề xuất quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên đất theo hướng bền vững ............................................................................................................... 63 3.3.1. Giải pháp quản lý sử dụng nguồn tài nguyên đất ............................ 63 3.3.2. Giải pháp và tổ chức thực hiện phương án quy hoạch sử dụng tài nguyên đất đến năm 2020 ..................................................................... 65 iv 3.4. Phương án quy hoạch nhằm phát triển cho sản xuất nông nghiệp bền vững huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ............................................................. 66 3.4.1. Quy hoạch diện tích cho hoạt động sản xuất nông nghiệp .............. 66 3.4.2. Quy hoạch diện tích cho hoạt động sản xuất phi nông nghiệp ........ 68 3.4.3. Các giải pháp cho chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất nhằm quản lý sử dụng đất bền vững ................................................................................. 70 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 77 KẾT LUẬN....................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 81 PHỤ LỤC v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Viết đầy đủ 1 BĐSDĐ Biến động sử dụng đất 2 CNH-HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa 3 DT Diện tích 4 ĐB Đồng bằng 5 ĐBSH Đồng bằng Sông Hồng 6 GDP Tổng sản phẩm trong nước 7 HTSDĐ Hiện trạng sử dụng đất 8 KĐĐ Kinh độ Đông 9 NXB Nhà xuất bản 10 THCS Trung học cơ sở 11 THPT Trung học phổ thong 12 QĐ Quyết định 13 QL Quốc lộ 14 UBND Ủy ban nhân dân 15 VD Ví dụ 16 VĐB Vĩ độ Bắc iv DANH MỤC CÁC BẢNG Hình 1.1: Sơ đồ phân loại đất theo mục đích sử dụng ...................................... 14 Bảng 2.1: Cơ cấu sử dụng các loại đất chính của huyện Tiên Du giai đoạn 2005-2015 .......................................................................................... 33 Bảng 2.2: Sự biến động sử dụng đất phi nông nghiệp của huyện Tiên Du giai đoạn 2005-2015 .......................................................................... 36 Bảng 2.3: Sự biến động sử dụng 3 loại đất phi nông nghiệp có diện tích lớn nhất của huyện Tiên Du giai đoạn 2005-2015 .................................. 39 Bảng 2.4: Biến động diện tích đất ở của huyện Tiên Du giai đoạn 2005-2015 ..... 41 Bảng 2.5: Tổng diện tích, diện tích đất nông nghiệp thực tế của các đơn vị xã, thị trấn huyện Tiên Du 2015 ........................................................ 43 Bảng 2.6: Bảng biến động sử dụng đất nông nghiệp phân theo đơn vị hành chính huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2005-2015 ............... 44 Bảng 2.7: Sự biến động sử dụng đất nông nghiệp của huyện Tiên Du giai đoạn 2005-2015 ................................................................................. 45 Bảng 2.8: Tổng diện tích, diện tích đất phi nông nghiệp thực tế của các đơn vị xã, thị trấn huyện Tiên Du năm 2015 ............................................ 47 Bảng 3.1: Sự thay đổi cơ cấu ngành nông nghiệp năm 2015 - 2020 của huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh ........................................................... 57 Bảng 3.2: Tỉ trọng các loại đất nông nghiệp năm 2015 và định hướng 2020 của huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh ..................................................... 60 Bảng 3.3: Tỉ trọng các loại đất phi nông nghiệp năm 2015 và định hướng 2020 của huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh ............................................ 61 v DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Bản đồ các đơn vị hành chính huyện Tiên Du - tỉnh Bắc Ninh ........ 24 Hình 2.2: Biểu đồ thể hiện sự biến động diện tích các loại đất của huyện Tiên Du giai đoạn 2005 - 2015.......................................................... 34 Hình 2.3: Biểu đồ thể hiện sự biến động một số loại đất phi nông nghiệp giai đoạn 2005-2015 huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh ......................... 40 Hình 2.4: Biểu đồ thể hiện sự biến động diện tích (đất ở nông thôn và đô thị) giai đoạn 2005-2015 huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh................... 41 Hình 2.5: Bản đồ thể hiện quy mô và cơ cấu các loại đất huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh năm 2015 .................................................................... 42 Hình 3.1: Biểu đồ thể hiện sự thay đổi cơ cấu ngành nông nghiệp của huyện Tiên Du 2015-2020................................................................. 58 Hình 3.2: Biểu đồ thể hiện sự biến động diện tích các đất phi nông nghiệp của huyện Tiên Du 2015-2020 .......................................................... 62 vi