Nội dung

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG DƯƠNG ĐÌNH THIỆN NGHIÊN CỨU CÁC KỸ THUẬT XÂY DỰNG BỘ TÌM KIẾM (SEARCH ENGINE) Chuyên ngành: KHOA HỌC MÁY TÍNH Mã ngành: 60.48.01 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT Đà Nẵng - Năm 2012 2 Chương trình ñược hoàn thành tại ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Tấn Khôi Phản biện 1: TS. Nguyễn Thanh Bình Phản biện 2: PGS.TS. Lê Mạnh Thạnh Luận văn ñược bảo vệ trước Hội ñồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Kỹ thuật họp tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 03 tháng 03 năm 2012 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Trung tâm Học liệu, Đại học Đà Nẵng 3 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn ñề tài Trên môi trường Internet ngày nay, số lượng thông tin từ các Web Site là vô cùng lớn và vẫn ñang còn gia tăng nhanh chóng theo từng ngày. Với hiện trạng ñó, tìm kiếm thông tin là một nhu cầu không thể thiếu cho những người sử dụng Internet. Ngày nay, loại thông tin mà người sử dụng muốn tìm kiếm cũng ñã trở nên phong phú, nó không còn ñơn thuần là tìm kiếm nội dung văn bản trên một trang Web trên Internet, thay vào ñó còn nhiều loại khác như: hình ảnh, tập tin âm thanh, tập tin video, tài liệu dưới dạng những tập tin ñược soạn thảo bằng các trình soạn thảo. Thế nhưng, việc phát triển một công cụ tìm kiếm là một việc làm không ñơn giản. Một công cụ tìm kiếm phải thỏa mãn hai tiêu chí: chính xác và nhanh chóng. Đây là một “thách thức” ñối với tất cả các nhà phát triển khi muốn phát triển một hệ thống tìm kiếm ngày nay. Bởi vì, lượng thông tin trên Internet là vô cùng lớn, không có một máy chủ nào có thể chứa toàn bộ tất cả thông tin ñó trong nó, nên các nhà phát triển phải chia lượng thông tin này thành nhiều phần ñể lưu trữ tại các máy chủ ñặt ở những nơi khác nhau. Ngoài ra, cũng do lượng thông tin lớn như vậy, nên việc tìm kiếm trên ñó cũng ñòi hỏi thời gian rất lớn nếu như chúng không ñược sắp xếp một cách hợp lý. Để ñáp ứng ñược hai tiêu chí ñó, chúng ta cần phải có ñược những kiến thức liên quan như: thuật toán, cấu trúc dữ liệu, tổ chức cơ sở 4 dữ liệu, hệ phân tán… Có thể những chương trình ñược xây dựng do những ñề tài như thế này không có ý nghĩa gì khi so sánh với các công cụ tìm kiếm hiện nay như: Google hay Yahoo, nhưng ñối với bản thân người nghiên cứu thì giá trị học hỏi và kiến thức là rất to lớn. Do ñó, tôi ñã quyết ñịnh chọn ñề tài “Nghiên Cứu Các Kỹ Thuật Xây Dựng Bộ Tìm Kiếm”. 2. Mục ñích nghiên cứu Mục tiêu chính của ñề tài là nghiên cứu các kỹ thuật chính ñể xây dựng một máy tìm kiếm thông tin trên môi trường Internet. Từ ñó hiểu ñược bản chất hoạt ñộng của các máy tìm kiếm hiện nay như: Google, Yahoo, MSN và dựa trên cơ sở lý thuyết ñể xây dựng một máy tìm kiếm hoàn chỉnh với ñầy ñủ các thành phần gồm: thu thập dữ liệu trên internet, lập chỉ mục cho dữ liệu thu thập ñược, phân tích truy vấn từ người sử dụng và trả về kết quả tối ưu nhất. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Để có thể xây dựng ñược máy tìm kiếm hoàn chỉnh thì ñối tượng nghiên cứu của ñề tài bao gồm: Nguyên lý hoạt ñộng của một máy tìm kiếm trên môi trường internet, bộ thu thập dữ liệu, kỹ thuật lập chỉ mục, phương pháp phân tích câu truy vấn. 4. Phương pháp nghiên cứu Đề tài ñược thực hiện dựa trên nhiều phương pháp khác nhau: Nghiên cứu lý thuyết thông qua các tài liệu như: sách, bài báo, các 5 báo cáo khoa học. Đồng thời, thử nghiệm một số công cụ tìm kiếm mã nguồn mở ñể tìm hiển cách thức phát triển, cài ñặt và cấu hình một máy tìm kiếm. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài Ý nghĩa khoa học, luận văn cung cấp ñầy ñủ và chi tiết bộ lý thuyết và phương pháp thiết kế của tập hợp các kỹ thuật sử dụng ñể xây dựng một bộ tìm kiếm. Trong phần ứng dụng của ñề tài, tác giả ñã xây dựng một chương trình “Local Search Engine” với chức năng tìm kiếm thông tin trên từng Web Site một, và có thể ñược gắn vào trên chính Web Site ñó ñể sử dụng như là một chức năng tìm kiếm thông tin. Bởi vì, ñối với những Web Site có khối lượng thông tin lớn, chức năng tìm kiếm cũng là một chức năng không thể thiếu ñể hỗ trợ người sử dụng nhiều hơn trong quá trình viếng thăm của họ. Và hầu như ñại ña số các Web Site này, chức năng tìm kiếm là tương ñối giống nhau, tất cả ñều là tìm kiếm nội dung trên chính Web Site. Thế nhưng công việc xây dựng chức năng này luôn ñược lặp ñi lặp lại trong mỗi lần phát triển một Web Site mới. Do ñó, “Local Search Engine” có thể là cần thiết ñối với những nhà phát triển Web khi muốn Web Site của mình hỗ trợ chức năng tìm kiếm thông tin. 6. Cấu trúc của luận văn CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ MÁY TÌM KIẾM Trong chương 1, giới thiệu lịch sử phát triển của máy tìm kiếm bắt ñầu từ thời kỳ sơ khai của Internet cho ñến bây giờ, tập 6 trung tìm hiểu về khái niệm và các thành phần cấu tạo nên máy tìm kiếm. Đồng thời cũng giới thiệu về các máy tìm kiếm ñang phát triển mạnh hiện nay. CHƯƠNG 2. CÁC KỸ THUẬT XÂY DỰNG MÁY TÌM KIẾM Trong chương 2, luận văn tập trung làm rõ các kỹ thuật nhằm xây dựng một máy tìm kiếm bao gồm: Crawler, kỹ thuật ñánh chỉ mục, và kỹ thuật xử lý truy vấn. Đây là ba kỹ thuật cơ bản nhất cần phải có khi xây dựng một máy tìm kiếm. CHƯƠNG 3. XÂY DỰNG LOCAL SEARCH ENGINE DỰA VÀO CÁC KỸ THUẬT ĐÃ NGHIÊN CỨU. Trong chương 3, ứng dụng các kỹ thuật xây dựng bộ tìm kiếm ñể xây dựng một ứng dụng cung cấp dịch vụ tìm kiếm. Thông qua dịch vụ này, các Web Site mới ñược xây dựng có thể sử dụng dịch vụ ñể tìm kiếm thông tin ngay trên chính Web Site của mình. CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ MÁY TÌM KIẾM Máy tìm kiếm là một trong những công cụ ñược ứng dụng rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực, nhất là ñối với tìm kiếm thông tin trên Internet. Nhờ có nó mà con người có thể giải quyết ñược các vấn ñề về khan hiếm thông tin hay thông tin không ñầy ñủ. Ngày nay, ñã có rất nhiều ứng dụng và công cụ trợ giúp con người trong việc tìm kiếm thông tin trên Internet như Google hay Yahoo, nên cũng ñã góp phần giúp giải quyết ñược vấn ñề tìm kiếm thông tin trên Internet 7 cho người sử dụng. Trong chương một này, luận văn tập trung vào giới thiệu lịch sử phát triển của máy tìm kiếm bắt ñầu từ thời kỳ sơ khai của Internet cho ñến bây giờ, tập trung tìm hiểu về khái niệm và các thành phần cấu tạo nên máy tìm kiếm. Đồng thời cũng giới thiệu về các máy tìm kiếm ñang phát triển mạnh hiện nay. 1.1 TỔNG QUAN VỀ MÁY TÌM KIẾM 1.1.1 Lịch sử phát triển Trong thời kỳ còn sơ khai của mạng máy tính, Internet không như những gì chúng ta nghĩ khi ñang sử dụng như hiện nay. Để tìm ñược một tập tin cụ thể trong tập hợp ñó, người dùng phải duyệt qua từng tập tin và xem tập tin nào phù hợp với yêu cầu. Vào năm 1990, Alan Emtage thuộc Đại Học McGill ở Montreal – Canada ñã tạo ra công cụ tìm kiếm trên môi trường Internet ñầu tiên trong lịch sử. Công cụ mà Alan tạo ra chỉ là một bộ chỉ mục của các tập tin trên Internet, và ñược gọi là Archie. Hiện nay, máy tìm kiếm là một chương trình rất phức tạp, rất nhiều trong số các máy tìm kiếm cho phép ta tìm kiếm tất cả các ñịnh dạng tập tin và tài liệu chỉ bằng những từ khóa mà con người vẫn dùng hằng ngày trong giao tiếp. 1.1.2 Giới thiệu về máy tìm kiếm Ta có thể chia một máy tìm kiếm ra làm hai phần: Back End và Front End. 8 Back End của máy tìm kiếm là một phần mềm sử dụng những thuật toán phức tạp ñể tiến hành tổng hợp thông tin về những trang Web có trên Internet. Những thông tin ñược tổng hợp thông thường là những từ khóa, một nhóm từ ñại diện cho toàn bộ nội dung bên trong một trang Web, một liên kết ñến một trang khác… Những thông tin này ñều ñược ñánh chỉ mục và lưu trữ trong cơ sở dữ liệu của máy tìm kiếm tại Back End. Front End của máy tìm kiếm là phần mềm ñược trang bị một giao diện người dùng ñầy ñủ các thành phần, nhằm hỗ trợ cho người sử dụng có thể nhập vào thông tin mình muốn tìm. Khi người dùng nhấn vào nút tìm kiếm, sẽ có một thuật toán tiến hành phân tích thông tin lưu trữ trong cơ sở dữ liệu ở Back End và lấy về những liên kết ñến những trang Web phù hợp với những gì mà người sử dụng ñã nhập vào. Quá trình thu thập thông tin về các trang Web ñược thực hiện bằng một chương trình gọi là Crawler, Spider hoặc là Robot. Crawler là một chương trình ñược sử dụng ñể ñi ñến tất cả những trang Web và rồi thu thập những từ khóa và những nhóm từ trong mỗi trang ñó rồi ñưa vào cơ sở dữ liệu của mình. Có khoảng hơn 100 triệu trang Web hiện nay và ñang tăng dần với 1.5 triệu trang mỗi tháng. 1.1.3 Kiến trúc tổng quan của máy tìm kiếm 9 Có rất nhiều thành phần ñể cấu tạo nên một máy tìm kiếm hoàn chỉnh. Hình 1.1 là mô hình kiến trúc tổng quan của một máy tìm kiếm. Hình 1.1: Cấu trúc tổng quan của máy tìm kiếm
Crawler: là một chương trình di chuyển từ trang này ñến trang khác trên hệ thống Internet và thu thập thông tin của những trang ñó. Crawler thường bắt ñầu phân tích những trang ñược người quản lý hệ thống tìm kiếm cho trước.
Kiểm tra trùng lặp URL: là một bước xử lý trong hệ thống tìm kiếm, nhằm ñảm bảo Crawler không bị xử lý hai tài liệu giống nhau trong quá trình duyệt.
Cơ sở dữ liệu: dùng ñể chứa nội dung các tài liệu trên Internet. Hệ cơ sở dữ liệu phải hỗ trợ khả năng phân tán vì khối 10 lượng dữ liệu lưu trong nó sẽ là rất lớn và có thể phân chia về mặt nội dung rất nhiều.
Lập chỉ mục: là một quá trình xử lý trong hệ thống tìm kiếm, nhằm tạo ra bộ chỉ mục ñể hỗ trợ quá trình tìm kiếm cho tất cả các tài liệu ñược lưu trong cơ sở dữ liệu.
Chỉ mục: là cơ sở dữ liệu dùng ñể chứa bảng chỉ mục của hệ thống tìm kiếm.
Xử lý tìm kiếm: là một module quan trọng trong hệ thống tìm kiếm. Xử lý tìm kiếm tiếp nhận và xử lý câu truy vấn của người dùng, sau ñó tiến hành tìm kiếm trong cơ sở dữ liệu thông qua bảng chỉ mục. 1.1.4 Phân loại máy tìm kiếm Không có máy tìm kiếm nào ñược tạo ra với chức năng giống hoàn toàn với một cái khác. Do ñó, có nhiều loại máy tìm kiếm khác nhau. Và máy tìm kiếm ñược chia thành 3 loại chính: Primary Search Engine, Secondary Search Engine, và Targeted Search Engine. 1.2 MỘT SỐ HỆ THỐNG TÌM KIẾM HIỆN NAY 1.2.1 Google Search 1.2.2 Yahoo Search 1.2.3 MSN Search