Nội dung

LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1 Lêi më ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi HiÖn nay, trong xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Æc biÖt víi c¬ chÕ thÞ tr­êng më n­íc ta ®· vµ ®ang t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt tham gia vµo thÞ tr­êng tiÒm n¨ng míi. §©y chÝnh lµ nh÷ng c¬ héi, nh÷ng th¸ch thøc ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù kh¼ng ®Þnh, t×m chç ®øng v÷ng ch¾c cña m×nh trªn thÞ tr­êng nh­ng ®ång thêi còng ph¶i chÊp nhËn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, bëi khi ®ã sù canh tranh gay g¾t lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Muèn vËy, mçi doanh nghiÖp ph¶i lu«n chñ ®éng t×m cho m×nh ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, nhanh nh¹y vµ thÝch øng kÞp thêi víi sù ph¸t triÓn s«i ®éng cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. §Ó thùc hiÖn ®­îc chiÕn l­îc nµy, vÊn ®Ò ®Çu tiªn mµ mçi doanh nghiÖp quan t©m, ®Æc biÖt coi träng lµ n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò trªn, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i sö dông hîp lý c¸c nguån lùc ®Çu vµo, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thÊt tho¸t l·ng phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. V× thÕ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ãng vai trß quan träng trong hÖ thèng kÕ to¸n toµn doanh nghiÖp. Bëi lÏ nh÷ng th«ng tin ®­îc cung cÊp tõ bé phËn nµy kh«ng chØ nh»m môc ®Ých tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ ®Ó tõ ®ã tÝnh to¸n ®­îc gi¸ thµnh mét c¸ch chÝnh x¸c, linh ho¹t, mÆt kh¸c nã cßn lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh­ t×nh h×nh sö dông vµ qu¶n lý c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña mçi doanh nghiÖp. C¨n cø vµo ®ã, c¸c nhµ qu¶n trÞ sÏ ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch phï hîp cho doanh nghiÖp, mang l¹i lîi thÕ c¹nh tranh vµ ®¹t ®­îc lîi nhuËn kÕt qu¶ lîi nhuËn nh­ mong muèn. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh vËn t¶i ®­êng thuû, ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu còng cã nh÷ng b­íc tiÕn kh«ng ngõng. §©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp cã vån ®Çu t­ lín víi quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ kh¸c nhau, thêi gian cho ra ®êi mét s¶n phÈm lµ kh¸ dµi, ®ßi hái cÇn ph¶i c¸c chi phÝ ®ã cÇn ph¶i ®­îc kiÓm so¸t mét c¸ch chÆt chÏ ®Ó phôc vô tèt cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Víi ph­¬ng ch©m ho¹t ®éng lu«n ®Æt chÊt l­îng ®i ®Çu, gi¸ c¶ hîp lý ®· mang l¹i uy tÝn lín cho C«ng ty, c¸c s¶n phÈm cña C«ng ty ®· xuÊt hiÖn trong c¶ n­íc vµ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. §Ó LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2 ®¹t ®­îc kÕt qu¶ trªn th× kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß rÊt lín cña ®éi ngò c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa thùc tiÔn to lín cña chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh­ tõ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña c«ng ty 189 Bé Quèc phßng mét doanh nghiÖp tiªu biÓu trong ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng tµu, em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng”. Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy lµ vËn dông lý thuyÕt vÒ h¹ch to¸n chi phÝ vµo thùc tÕ vÊn ®Ò nµy t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu Víi ®Ò tµi nµy em sÏ nghiªn cøu vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gÝa thµnh nãi chung trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nãi riªng ë c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. Cô thÓ lµ ®i nghiªn cøu t×m hiÓu c¸ch h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ c¸ch tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c«ng ty. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng nghiªn cøu vµ ph¹m vi nghiªn cøu, tiÕn hµnh lùa chän ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc thÝch hîp lµ: ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö ®Ó thèng kª ®iÒu tra, thu thËp, ph©n tÝch c¸c th«ng tin vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ë c«ng ty. §ã lµ c¸c läai chøng tõ hÖ thèng tµi kho¶n sö dông, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n, c¸c sè liÖu liªn quan ®Ó chøng minh lµm c¬ së dÉn d¾t cho viÖc kiÓm tra tÝnh hîp lý cña ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c«ng ty. 5. Nh÷ng ®ãng gãp chÝnh cña luËn v¨n Em hi väng ®Ò tµi mµ m×nh nghiªn cøu sÏ lµm tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých trong qu¸ tr×nh häc tËp, ®ång thêi gãp phÇn nhá vµo viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 6. Bè côc cña luËn v¨n §Ó thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých trªn, ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, c¸c b¶ng biÓu phô lôc vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o luËn v¨n gåm ba ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 189 Bé Quèc Phßng. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp Ch­¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1. Sù cÇn thiÕt tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1.1. Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm vµ tiªu thô s¶n phÈm ®ã trªn thÞ tr­êng. Ngoµi ho¹t ®éng c¬ b¶n ®ã doanh nghiÖp s¶n xuÊt cßn tiÕn hµnh mét sè ho¹t ®éng kh¸c nh­ cung cÊp mét sè dÞch vô, lao vô hay tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh… Nh­ vËy, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp sÏ ph¸t sinh rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ, nh÷ng lo¹i chi phÝ nµy ph¸t sinh th­êng xuyªn vµ liªn tôc do ®ã ®Ó cã thÓ n¾m râ ®­îc vÒ chi phÝ, tÝnh to¸n chÝnh x¸c chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm buéc mçi doanh nghiÖp ph¶i ®Æt ra yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1.2. Vai trß vµ nhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.2.1. Vai trß Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß rÊt lín ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cô thÓ: - Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¬ së ®Ó so s¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp tõ ®ã x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh, ®ång thêi nã lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng s¶n phÈm. - §©y lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh tæng qu¸t kÕt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp v× vËy th«ng qua chØ tiªu nµy cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ tèt hay xÊu. LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 4 - Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t×m ra mäi biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Qua tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt gióp cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp t×m ra c¸c kh©u yÕu kÐm trong qu¶n lý ®Ó kh¾c phôc nh»m tæ chøc s¶n xuÊt ë ®¬n vÞ khoa häc h¬n 1.1.2.2. NhiÖm vô §Ó thùc hiÖn tèt kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng tèt yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. - Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. - Tæ chøc tËp hîp, kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, theo c¸c yÕu tè chi phÝ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh. - LËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, ®Þnh kú tæ chøc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp. - Tæ chøc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi l­îng s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. 1.2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt 1.2.1.1. Kh¸i niÖm Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng, sö dông c¸c nguån tµi lùc, vËt lùc ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc lao vô, thu mua dù tr÷ hµng ho¸ lu©n chuyÓn, l­u th«ng s¶n phÈm, hµng ho¸, thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t­…kÓ c¶ chi cho c«ng t¸c qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c kho¶n phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 5 doanh nghiÖp. Nh­ vËy, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, ®Ó cã thÓ biÕt ®­îc sè chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, nh»m tÝnh to¸n, tæng hîp c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý, mäi chi phÝ chi ra cuèi cïng ®Òu ®­îc biÓu hiÖn b»ng th­íc ®o tiÒn tÖ vµ ®­îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Tãm l¹i, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. 1.2.1.2. B¶n chÊt vµ néi dung cña chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng bao gåm yÕu tè lao ®éng sèng cÇn thiÕt liªn quan ®Õn sö dông lao ®éng (tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng), lao ®éng vËt ho¸ ( khÊu hao TSC§, chi phÝ vÒ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu…) mµ cßn bao gåm mét sè kho¶n mµ thùc chÊt lµ mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra (c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng nh­ BHXH, BHYT, KPC§; c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®­îc hoµn tr¶ nh­ thuÕ GTGT kh«ng ®­îc khÊu trõ, thuÕ tµi nguyªn… XÐt ë b×nh diÖn doanh nghiÖp vµ lo¹i trõ c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp, chi phÝ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh c¸ biÖt, nã ph¶i bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó tån t¹i vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, bÊt kÓ ®ã lµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt hay kh«ng cÇn thiÕt, kh¸ch quan hay chñ quan. V× vËy thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ hao phÝ vÒ lao ®éng vµ c¸c chi phÝ kh¸c cña doanh nghiÖp. 1.2.1.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu yÕu tè cã néi dung kinh tÕ, tÝnh chÊt, c«ng dông, môc ®Ých...vµ vai trß kh¸c nhau ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ. XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt còng ®­îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. * Ph©n lo¹i theo c«ng dông, môc ®Ých cña chi phÝ, chi phÝ. C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t­îng bao gåm: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu…sö dông trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c«ng viÖc lao vô, dÞch vô. Kh«ng tÝnh vµo LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 6 kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn, vËt liÖu dïng vµo môc ®Ých phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt chung hay cho nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT vµ KPC§ trªn tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt theo quy ®Þnh, kh«ng gåm cña nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp hay nh©n viªn kh¸c. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n x­ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp ®· nªu trªn. Bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n: chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. * Ph©n lo¹i theo néi dung cña chi phÝ: C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ ban ®Çu c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®­îc s¾p xÕp theo tõng yÕu tè. Thùc chÊt chØ cã ba yÕu tè lµ chi phÝ vÒ lao ®éng, chi phÝ vÒ ®èi t­îng lao ®éng vµ chi phÝ vÒ t­ liÖu lao ®éng. Tuy nhiªn ®Ó cung cÊp th«ng tin mét c¸ch cô thÓ theo tõng yÕu tè nh»m phôc vô vµ x©y dùng ph©n tÝch vèn l­u ®éng, viÖc lËp vµ kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi phÝ, c¸c yÕu tè chi phÝ trªn cã thÓ ®­îc chi tiÕt ho¸ theo néi dung kinh tÕ cô thÓ cña nã. - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp: lµ chi phÝ vÒ khÊu hao nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, nh­ c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ x­ëng, kho tµng… - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm toµn bé sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh­ tiÒn ®iÖn, tiÒn n­íc, tiÒn b­u phÝ… - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Gåm toµn bé chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi 4 yÕu tè chi phÝ phÝ nãi trªn mµ doanh nghiÖp chi cho ho¹t ®éng trong kú. LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 7 * Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ víi khèi l­îng s¶n xuÊt - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l­îng tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh­ chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): Lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi thay ®æi khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh­ chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ vÒ ®iÖn th¾p s¸ng… C¸ch ph©n lo¹i nµy cã ý nghÜa quan träng khi x©y dùng c¸c m« h×nh trong mèi quan hÖ s¶n l­îng vµ lîi nhuËn nh»m x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn, ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, n©ng cao hiªu qu¶ sö dông chi phÝ cña doanh nghiÖp. 1.2.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.2.2.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña gi¸ thµnh Kh¸i niÖm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l­îng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. VÒ thùc chÊt: Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh l­îng gi¸ trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi ra cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng vµ tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, còng nh­ tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc, kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n xuÊt, h¹ thÊp chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. 1.2.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh­ yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. * Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh ®­îc chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ kú kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch th­êng do bé phËn kÕ ho¹ch hoÆc do bé phËn kÕ to¸n qu¶n trÞ lËp vµ nã ®­îc tiÕn hµnh tr­íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh chÕ t¹o, s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nã chÝnh lµ môc tiªu phÊn ®Êu trong kú kÕ ho¹ch, lµ c¨n cø ®Ó so LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 8 s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh ®­îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®­îc thùc hiÖn tr­íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ th­íc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n vËt t­, lao ®éng trong s¶n xuÊt gióp cho ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Gi¸ thµnh thùc tÕ ®­îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn c¬ së chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vµ tËp hîp trong kú s¶n xuÊt t¹o s¶n phÈm vµ s¶n l­îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ra trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o s¶n phÈm. Nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Ph©n lo¹i theo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, hay lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®­îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n. - Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô chØ x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®· ®­îc x¸c nhËn lµ tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh møc l·i tr­íc thuÕ cña doanh nghiÖp. 1.2.3. Mèi quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gi÷a chóng cã mèi quan hÖ biÖn chøng chÆt chÏ víi nhau. Chóng ®Òu giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ nh»m phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch vµ kiÓm tra c«ng t¸c gi¸ thµnh. VÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ 2 kh¸i niÖm gièng nhau chóng ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp nghiÖp chi ra trong qóa tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Tuy nhiªn, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm hoµn thµnh, s¶n phÈm lµm dë mµ kh«ng cã chi phÝ ph¸t sinh vµ chi phÝ ch­a ph¸t sinh. Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoµn thµnh nã chøa c¶ mét phÇn chi phÝ k× tr­íc chuyÓn sang (chi phÝ s¶n phÈm lµm dë ®Çu k×) kh«ng cã chi phÝ s¶n xuÊt ë d¹ng cuèi k×, ngoµi ra nã cßn bao gåm mét phÇn chi phÝ thùc tÕ ®· ®­îc c«ng bè vµo k× nµy (chi phÝ tõ tr­íc) hoÆc mét phÇn chi phÝ sÏ ph¸t sinh ë k× sau (chi phÝ ph¶i tr¶). Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau tõ sè liÖu tËp hîp ®­îc ng­êi ta sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh phÈm Chi phÝ SXPS trong kú CPSXDD§K A B Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm C D CPSXDDCK Qua s¬ ®å ta thÊy: AC=AB + BD – CD, hay: Z = D1 + C – D2 Trong ®ã: Z : Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh D1: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú C : Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú (®· trõ c¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m chi phÝ). D2 : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang (chi phÝ s¶n xuÊt dë dang) ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. 1.3. C«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.3.1. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong DNSX Ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm: LuËn v¨n tèt nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 10 - TÝnh ®óng: §óng néi dung kinh tÕ cña chi phÝ vµ ®óng ®èi t­îng chÞu phÝ. - TÝnh ®ñ: H¹ch to¸n ®ñ chi phÝ ph¸t sinh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. - KÞp thêi: Ghi chÐp vµo sæ kÞp thêi chÝnh x¸c, tÝnh gi¸ thµnh kÞp thêi phôc vô yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ. C¸c kho¶n môc yÕu tè chi phÝ tÝnh vµo gi¸ thµnh ph¶i ®Çy ®ñ 3 yÕu tè: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. 1.3.2. §èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt §èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi (giíi h¹n) ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh. ViÖc x¸c dÞnh ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp th× ph¶i dùa trªn c¸c c¨n cø sau: - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt chÕ t¹o s¶n phÈm. - §Æc ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ. - Yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc tæ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn viÖc tËp hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt. 1.3.3. Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét hoÆc mét hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, theo tõng kho¶n môc trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh vµ tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong kú cña doanh nghiÖp. Cã 2 ph­¬ng ph¸p ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: - Ph­¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: Lµ ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh­ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Ph­¬ng ph¸p tËp hîp gi¸n tiÕp: PhÇn lín dïng cho chi phÝ s¶n xuÊt chung v× chi phÝ s¶n xuÊt chung liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ nªn ngay tõ ®Çu kh«ng thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng. CÇn ph¶i ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh tiªu thøc ph©n bæ hîp lý, ®¶m b¶o