Nội dung

BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀNG HẢI VIỆT NAM HOÀNG THỊ PHƯƠNG LAN GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP CẢNG BIỂN VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÝ VẬN TẢI HẢI PHÒNG - 2019 LỜI CAM ĐOAN Tên tôi là Hoàng Thị Phương Lan, hiện đang công tác tại Khoa Quản trị Tài chính Trường Đại học Hàng hải Việt Nam, tác giả của luận án tiến sĩ: “Giải pháp nâng cao năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam”. Bằng danh dự của mình, tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và chưa được công bố toàn bộ nội dung này bất kỳ ở đâu, không có phần nội dung nào được sao chép một cách bất hợp pháp từ công trình nghiên cứu của các tác giả khác. Kết quả nghiên cứu, nguồn số liệu trích dẫn, tài liệu tham khảo nêu trong phần luận án hoàn toàn chính xác và trung thực. Hải Phòng, ngày ..... tháng .......năm 201 9 Tác giả Hoàng Thị Phương Lan i LỜI CẢM ƠN Trong thời gian hoàn thành luận án, nghiên cứu sinh đã nhận được nhiều sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến và chỉ bảo nhiệt tình của thầy cô, gia đình và đồng nghiệp. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến PGS.TS. Đinh Ngọc Viện, PGS.TS. Nguyễn Hồng Vân Trường Đại học Hàng hải Việt Nam là người trực tiếp hướng dẫn đã tận tình đồng hành cùng tôi trong suốt quá trình nghiên cứu. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn Viện Đào tạo Sau Đại học trường Đại học Hàng hải Việt Nam, các nhà khoa học, các thầy cô giáo, gia đình và đồng nghiệp đã luôn tạo điều kiện quan tâm giúp đỡ, động viên tôi hoàn thành luận án. ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU ......................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................. viii DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................... ix MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ................................................................. 1 2. Mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................... 2 3. Tổng quan tình hình nghiên cứu ....................................................................... 5 4. Các vấn đề tiếp tục nghiên cứu ....................................................................... 12 5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài ................................................................ 12 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài ........................................... 14 7. Kết cấu của luận án ......................................................................................... 15 8. Các kết quả nghiên cứu đạt được và đóng góp mới của luận án .................... 15 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH, NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP CẢNG BIỂN VIỆT NAM ................................................... 17 1.1. Cơ sở lý luận về tài chính, năng lực tài chính của doanh nghiệp và năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ................................................ 17 1.1.1. Khái niệm về tài chính doanh nghiệp ........................................................ 17 1.1.2. Khái niệm về năng lực tài chính của doanh nghiệp .................................. 19 1.1.3. Khái niệm năng lực tài chính doanh nghiệp cảng biển ............................. 20 1.2. Lợi ích của việc nâng cao năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ..................................................................................................................... 25 1.2.1. Tối đa hóa giá trị và đạt được mục tiêu tăng trưởng của cảng biển .......... 25 1.2.2. Tăng cường khả năng đối phó với những biến động của nền kinh tế ....... 25 1.2.3. Nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp cảng biển trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ................................................................................. 25 iii 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ............................................................................................................. 26 1.3.1. Các nhân tố chủ quan ảnh hưởng đến năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ............................................................................................. 26 1.3.2. Các nhân tố khách quan ảnh hưởng đến năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ............................................................................................. 27 1.4. Các nhóm chỉ tiêu đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển ...................................................................................................................... 29 1.4.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh cơ cấu vốn .......................................................... 30 1.4.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán ........................................... 33 1.4.3. Nhóm chỉ tiêu đánh giá khả năng sinh lời................................................. 34 CHƯƠNG 2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TÀI CHÍNH VÀ NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CẢNG BIỂN VIỆT NAM ................... 44 2.1. Tổng quan về các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ................................. 44 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ..................................................................................................................... 44 2.1.2. Thực trạng nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam 45 2.1.3. Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam qua các năm 2008 – 2018 ......................................................................................................... 49 2.2. Đánh giá thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ...................................................................... 61 2.2.1. Thực trạng các nhân tố chủ quan .............................................................. 61 2.2.2. Thực trạng các nhân tố khách quan........................................................... 63 2.3. Đánh giá thực trạng năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam. .................................................................................................................... 68 2.3.1. Đánh giá năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam thông qua nhóm chỉ tiêu phản ánh cơ cấu vốn .............................................................. 68 2.3.2. Đánh giá năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam thông qua nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán ............................................... 79 iv 2.3.3. Đánh giá năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam thông qua nhóm chỉ tiêu đánh giá khả năng sinh lời ..................................................... 86 2.4. Phân tích mô hình các mối quan hệ trong việc nâng cao năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ............................................................. 103 2.4.1. Phân tích mối quan hệ và ảnh hưởng của cấu trúc vốn với hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ....................................................... 104 2.4.2. Phân tích mối quan hệ giữa hiệu quả tài chính và khả năng thanh toán của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam .................................................................... 111 2.4.3. Xây dựng bảng đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ........................................................................................................... 115 2.5. Đánh giá chung........................................................................................... 117 2.5.1. Những kết quả đạt được .......................................................................... 117 2.5.2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế ảnh hưởng đến năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ............................................. 117 Kết luận chương 2 ............................................................................................. 120 CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CẢNG BIỂN VIỆT NAM ............................... 122 3.1. Định hướng phát triển của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam đến năm 2030 ................................................................................................................... 122 3.1.1. Xu hướng phát triển cảng biển quốc tế trong những năm gần đây ......... 122 3.1.2. Định hướng phát triển và quy hoạch cảng biển Việt Nam đến năm 2030 ................................................................................................................... 123 3.2. Các giải pháp nâng cao năng lực tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ........................................................................................................... 127 3.2.1. Đề xuất kiến nghị với Nhà nước nhằm nâng cao năng lực tài chính các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam .................................................................... 127 3.2.2. Giải pháp đánh giá toàn diện năng lực tài chính các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ........................................................................................................... 131 3.2.3. Giải pháp tổ chức, quản lý nhằm nâng cao năng lực tài chính các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam ............................................................................... 134 v Kết luận chương 3 ............................................................................................. 152 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................................... 153 1. KẾT LUẬN ................................................................................................... 153 2. KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 154 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ĐÃ CÔNG BỐ ............................................................................... 156 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 157 PHỤ LỤC .......................................................................................................... 163 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU Chữ viết tắt AEC ASEAN CTCP Giải thích ASEAN Economic Community (Cộng đồng kinh tế Asean) Association of South East Asian Nations (Hiệp hội các nước Đông Nam Á) Công ty cổ phần DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa GDP HSTTN Gross Domestic Product (Tổng sản phẩm quốc nội) Hệ số thanh toán nhanh HSTTNH Hệ số thanh toán ngắn hạn HSTTTT Hệ số thanh toán tức thời NHD NHTM Năm hoạt động Ngân hàng thương mại ODA Official Development Assistance (Hỗ trợ phát triển chính thức) PPP Public Private Partnerships (Hợp tác công tư) ROA Return On Assets (Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản) ROE Return on Equity (Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu) TEU Twenty - foot Equivalent Units (Đơn vị tương đương 20 foot) TPP TSCĐ TTS Trans - Pacific Strategic Economic Partnership Agreement (Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương) Tài sản cố định Tổng tài sản TTTSDH Tỷ trọng tài sản dài hạn so với tổng tài sản WB WTO World Bank (Ngân hàng thế giới ) World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới ) vii DANH MỤC CÁC BẢNG Số Tên bảng bảng 1.1 1.2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Danh sách các doanh nghiệp cảng biển niêm yết trên Thị trường chứng khoán Việt Nam Kỳ vọng dấu của các hệ số trong mô hình hồi quy tuyến tính Một số chỉ tiêu kết quả kinh doanh của nhóm doanh nghiệp cảng biển Miền Bắc qua các năm 2008 – 2018 Một số chỉ tiêu kết quả kinh doanh của nhóm doanh nghiệp cảng biển Miền Trung qua các năm 2008 – 2018 Một số chỉ tiêu kết quả kinh doanh của nhóm doanh nghiệp cảng biển Miền Nam qua các năm 2008 – 2018 Chỉ tiêu tổng vốn của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam qua các năm 2008 – 2018 Cấu trúc vốn và hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam Khả năng thanh toán và hiệu quả tài chính của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam Chênh lệch giữa tỷ suất nợ tối ưu và tỷ suất nợ thực tế của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam Chênh lệch giữa KNTTNH tối ưu và KNTTNH thực tế của các doanh nghiệp cảng biển Việt Nam viii Trang 5 42 50 54 57 69 105 112 174 175 DANH MỤC CÁC HÌNH Số hình 1.1 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 Tên hình Trang Mô hình nghiên cứu nâng cao năng lực tài chính của 40 doanh nghiệp cảng biển Việt Nam Tỷ suất nợ và tỷ suất tự tài trợ của các doanh nghiệp cảng 71 biển Miền Bắc trong giai đoạn 2008 - 2018 Tỷ suất nợ và tỷ suất tự tài trợ của các doanh nghiệp cảng 73 biển Miền Trung trong giai đoạn 2008 – 2018 Tỷ suất nợ và tỷ suất tự tài trợ của các doanh nghiệp cảng 74 biển Miền Nam trong giai đoạn 2008 - 2018 Tỷ trọng tài sản dài hạn so với tổng tài sản của các doanh 77 nghiệp cảng biển Miền Bắc qua các năm 2008 – 2018 Tỷ trọng tài sản dài hạn so với tổng tài sản của các doanh 77 nghiệp cảng biển Miền Trung qua các năm 2008 – 2018 Tỷ trọng tài sản dài hạn so với tổng tài sản của các doanh 78 nghiệp cảng biển Miền Nam qua các năm 2008 – 2018 Khả năng thanh toán ngắn hạn của các doanh nghiệp cảng 79 biển Miền Bắc qua các năm 2008 – 2018 Khả năng thanh toán ngắn hạn của các doanh nghiệp cảng 80 biển Miền Trung qua các năm 2008 – 2018 Khả năng thanh toán ngắn hạn của các doanh nghiệp cảng 81 biển Miền Nam qua các năm 2008 – 2018 Tỷ lệ thay đổi giữa các hệ số thanh toán của doanh nghiệp 83 cảng biển Miền Bắc trong giai đoạn 2008 – 2018 Tỷ lệ thay đổi giữa các hệ số thanh toán của doanh nghiệp 83 cảng biển Miền Trung trong giai đoạn 2008 - 2018 Tỷ lệ thay đổi giữa các hệ số thanh toán của doanh nghiệp cảng biển Miền Nam trong giai đoạn 2008 – 2018 ix 83