Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI NGUYỄN THỊ THU HÀ T¦¥NG HîP T¢M Lý GI÷A C¸N Bé QU¶N Lý Vµ HäC VI£n ë TR¦êNG §µO T¹O SÜ QUAN QU¢N §éI LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC HÀ NỘI - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI NGUYỄN THỊ THU HÀ T¦¥NG HîP T¢M Lý GI÷A C¸N Bé QU¶N Lý Vµ HäC VI£n ë TR¦êNG §µO T¹O SÜ QUAN QU¢N §éI CHUYÊN NGÀNH: TÂM LÝ HỌC CHUYÊN NGÀNH Mà SỐ: 62 31 04 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS PHAN TRỌNG NGỌ HÀ NỘI - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả luận án Nguyễn Thị Thu Hà MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TƢƠNG HỢP TÂM LÝ GIỮA CÁN BỘ QUẢN LÝ VÀ HỌC VIÊN Ở TRƢỜNG ĐÀO TẠO SĨ QUAN QUÂN ĐỘI ........7 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ...........................................................................7 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài .....................................................................7 1.1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ....................................................................16 1.2. Tƣơng hợp tâm lý .............................................................................................20 1.2.1. Thuật ngữ tương hợp.................................................................................20 1.2.2. Khái niệm tương hợp tâm lý ......................................................................21 1.2.3. Đặc điểm của tương hợp tâm lý ................................................................25 1.2.4. Các biểu hiện của tương hợp tâm lý .........................................................29 1.3. Tƣơng hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trƣờng đào tạo sĩ quan quân đội ..........................................................................................................36 1.3.1. Học viên, cán bộ quản lý và mối quan hệ giữa cán bộ quản lý và học viên ở trường đào tạo sĩ quan quân đội ..............................................................36 1.3.2. Tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trường đào tạo sĩ quan quân đội ..................................................................................................42 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng tới mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trƣờng đào tạo sĩ quan quân đội ................................................50 1.4.1. Bầu không khí tâm lý - xã hội trong tập thể quân nhân ............................50 1.4.2. Tính chất của hoạt động, rèn luyện trong tập thể học viên ở trường đào tạo sĩ quan quân đội .....................................................................................54 1.4.3. Phong cách lãnh đạo của cán bộ quản lý .................................................57 Kết luận chƣơng 1 ...................................................................................................60 Chƣơng 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................61 2.1. Tổ chức nghiên cứu ..........................................................................................61 2.1.1. Chọn mẫu khách thể nghiên cứu ...............................................................61 2.1.2. Địa bàn nghiên cứu ...................................................................................62 2.1.3. Các giai đoạn nghiên cứu .........................................................................65 2.2. Tiêu chí và mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên đào tạo sỹ quan quân đội .........................................................................................65 2.2.1. Tiêu chí ......................................................................................................65 2.2.2. Mức độ ......................................................................................................66 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................68 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận ..............................................................68 2.3.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn ....................................................69 2.3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm .........................................................75 2.3.4. Phương pháp xử lý số liệu ........................................................................80 Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................82 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TƢƠNG HỢP TÂM LÝ GIỮA CÁN BỘ QUẢN LÝ VÀ HỌC VIÊN Ở TRƢỜNG ĐÀO TẠO SỸ QUAN QUÂN ĐỘI .......................................................................................................... 83 3.1. Đánh giá chung về mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trƣờng sĩ đào tạo sĩ quan quân đội ......................................................83 3.1.1. Tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trường đào tạo sĩ quan quân đội (xét chung) ...............................................................................83 3.1.2. Tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trường đào tạo sĩ quan quân đội (xét theo năm học) ...................................................................88 3.1.3. Tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên xét theo trường ........89 3.2. Biểu hiện của tƣơng hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trƣờng đào tạo sĩ quan quân đội ............................................................................90 3.2.1. Hiểu biết lẫn nhau trong tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trường đào tao sỹ quan quân đội ........................................................90 3.2.2. Đồng cảm lẫn nhau trong tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trường đào tạo sĩ quan quân đội .......................................................99 3.2.3. Sự phối hợp lẫn nhau trong tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trường đào tạo sĩ quan quân đội .....................................................110 3.3. Các yếu tố ảnh hƣởng tới mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên ở trƣờng đào tạo sĩ quan quân đội .....................................................119 3.3.1. Bầu không khí tâm lý - xã hội trong tập thể quân nhân ..........................119 3.3.2. Tính chất hoạt động học tập, rèn luyện trong tập thể học viên các trường sĩ quan quân đội ....................................................................................122 3.3.3. Phong cách lãnh đạo của cán bộ quản lý ...............................................125 3.3.4. Đánh giá chung về các yếu tố ảnh hưởng đến sự tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên .......................................................................127 3.4. Kết quả thực nghiệm ......................................................................................128 3.4.1. Sự thay đổi về mức độ hiểu biết lẫn nhau giữa cán bộ quản lý và học viên trong quá trình tác động ............................................................................129 3.4.2. Sự thay đổi về mức độ phối hợp lẫn nhau giữa cán bộ quản lý và học viên trong quá trình tác động ............................................................................132 3.4.3. Sự thay đổi về bầu không khí tâm lý – xã hội trong tập thể quân nhân ........135 3.4.4. Kết quả sự thay đổi mức độ tương hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên .............................................................................................................137 3.5. Kết quả nghiên cứu trƣờng hợp ...................................................................139 Tiểu kết chƣơng 3 ..................................................................................................147 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................148 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC Đà CÔNG BỐ ....................151 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................152 PHỤ LỤC .............................................................................................................. 1PL DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL: Cán bộ quản lý ĐTB: Điểm trung bình HV: Học viên HVKHQS: Học viện Khoa học Quân sự HVKTQS: Học viện Kỹ thuật Quân sự QĐNDVN: Quân đội nhân dân Việt Nam SQLQ1: Sỹ quan Lục quân 1 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đặc điểm khách thể nghiên cứu là cán bộ quản lý ................................61 Bảng 2.2. Đặc điểm khách thể nghiên cứu là học viên ..........................................61 Bảng 2.3. Mức độ đánh giá tƣơng hợp tâm lý giữa cán bộ quản lý và học viên trƣờng sĩ quan quân đội .................................................................66 Bảng 2.4. Độ tin cậy của bảng hỏi về các nội dung đƣợc nghiên cứu trên mẫu học viên ..........................................................................................71 Bảng 2.5. Độ tin cậy của bảng hỏi về các nội dung đƣợc nghiên cứu trên mẫu cán bộ quản lý ................................................................................72 Bảng 3.1. Mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV (Xét chung)...................83 Bảng 3.2. Mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV xét theo năm học ..........88 Bảng 3.3. Mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV (xét theo trƣờng)...........89 Bảng 3.4. Mức độ hiểu biết lẫn nhau trong tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV, theo đánh giá của CBQL ................................................................90 Bảng 3.5. Mức độ hiểu biết lẫn nhau trong tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV, theo đánh giá của HV .....................................................................92 Bảng 3.6. Mức độ hiểu biết lẫn nhau giữa CBQL và HV xét theo năm học .........95 Bảng 3.7. Mức độ hiểu biết lẫn nhau trong tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV theo trƣờng đào tạo .........................................................................97 Bảng 3.8. Đánh giá của CBQL về sự đồng cảm lẫn nhau giữa CBQL và HV ....100 Bảng 3.9. Đánh giá của HV về sự đồng cảm lẫn nhau giữa CBQL và HV .........101 Bảng 3.10. Đánh giá sự đồng cảm lẫn nhau giữa CBQL và HV theo năm học .....106 Bảng 3.11. Mức độ đồng cảm lẫn nhau trong tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV theo trƣờng đào tạo .......................................................................108 Bảng 3.12. Đánh giá của HV về sự phối hợp lẫn nhau giữa CBQL và HV ...........110 Bảng 3.13. Đánh giá của CBQL về sự phối hợp lẫn nhau giữa CBQL và HV .........113 Bảng 3.14. Đánh giá sự phối hợp lẫn nhau giữa CBQL và HV xét theo năm học ......117 Bảng 3.15. Mức độ phối hợp lẫn nhau trong tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV theo trƣờng đào tạo .......................................................................118 Bảng 3.16. Bầu không khí tâm lý - xã hội trong tập thể quân nhân.......................120 Bảng 3.17. Tính chất hoạt động học tập, rèn luyện trong tập thể học viên các trƣờng sĩ quan quân đội .......................................................................122 Bảng 3.18. Ảnh hƣởng của phong cách lãnh đạo đến sự tƣơng hợp tâm lý ..........125 Bảng 3.19. Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố .......................................................127 Bảng 3.20. Kết quả tác động vào sự hiểu biết lẫn nhau của HV và CBQL ...........129 Bảng 3.21. Thực nghiệm sự thay đổi về phối hợp lẫn nhau ..................................132 Bảng 3.22. Đánh giá của cán bộ quản lý và học viên về bầu không khí tâm lý – xã hội trong tập thể quân nhân ..........................................................135 Bảng 3.23. Sự thay đổi mức độ tƣơng hợp tâm lý trƣớc TN và sau TN ................138 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Mức độ hiểu biết lẫn nhau giữa CBQL và HV trƣớc và sau thực nghiệm ....................................................................................130 Biểu đồ 3.2. Mức độ phối hợp lẫn nhau giữa CBQL và HV trƣớc và sau thực nghiệm ....................................................................................133 Biểu đồ 3.3. Sự thay đổi bầu không khí tâm lý – xã hội trong tập thể quân nhân giữa CBQL và HV trƣớc và sau thực nghiệm .......................136 Biểu đồ 3.4. Mức độ tƣơng hợp tâm lý giữa CBQL và HV trƣớc và sau thực nghiệm ....................................................................................138