Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI PHAN THỊ TÂM Kü N¡NG øNG PHã VíI KHã KH¡N T¢M Lý TRONG HäC TËP THEO HäC CHÕ TÝN CHØ CñA SINH VI£N §¹I HäC S¦ PH¹M Kü THUËT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÍ HỌC HÀ NỘI - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI PHAN THỊ TÂM Kü N¡NG øNG PHã VíI KHã KH¡N T¢M Lý TRONG HäC TËP THEO HäC CHÕ TÝN CHØ CñA SINH VI£N §¹I HäC S¦ PH¹M Kü THUËT Chuyên ngành: Tâm lý học chuyên ngành Mã số: 62 31 04 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÍ HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS NGUYỄN THỊ THANH BÌNH 2. PGS.TS NGUYỄN THỊ HUỆ HÀ NỘI - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu đƣợc công bố trong luận án chƣa từng đƣợc công bố trong một công trình nào khác. Tác giả Phan Thị Tâm LỜI CẢM ƠN Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới hai Cô giáo PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Bình và PGS.TS Nguyễn Thị Huệ đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Các Cô đã không quản ngại thời gian, công sức của mình để định hƣớng, chỉ bảo, hỗ trợ, động viên và khích lệ em vƣợt qua những khó khăn, nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ học tập. Em xin trân trọng gửi đến hai Cô giáo lời tri ân chân thành nhất. Em xin cảm ơn sâu sắc Ban chủ nhiệm khoa, Bộ môn Tâm lý học đại cƣơng, cùng các Thầy, Cô giáo khoa Tâm lý giáo dục, trƣờng ĐHSP Hà Nội đã tạo điều kiện tốt nhất cho em trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban giám hiệu, tập thể khoa Sƣ phạm kỹ thuật và các bạn đồng nghiệp ở Trƣờng ĐHSP kỹ thuật Vinh đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập nâng cao trình độ. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội đã luôn tạo điều kiện thuận lợi để tôi thực hiện và hoàn thành luận án đúng quy định. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, giáo viên và sinh viên các trƣờng ĐHSPKT Hƣng Yên, ĐHSPKT Nam Định, ĐHSPKT Vinh đã phối hợp và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu luận án. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến những ngƣời thân trong gia đình và bạn bè, luôn là điểm tựa vững chắc, động viên và khích lệ tôi thực hiện và hoàn thành nhiệm vụ học tập, nghiên cứu. Mặc dù bản thân đã cố gắng nhƣng công trình khó tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc sự chỉ bảo, góp ý của các Thầy, Cô giáo, các nhà khoa học, các anh, chị, em và đồng nghiệp để công trình đƣợc hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017. Tác giả Phan Thị Tâm MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI KHÓ KHĂN TÂM LÝ TRONG HỌC TẬP THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT ................................ 9 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ........... 9 1.1.1. Những nghiên cứu về kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ở nƣớc ngoài .................... 9 1.1.2. Những nghiên cứu về kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ở Việt Nam ..................... 17 1.2. Học tập theo học chế tín chỉ .................................................................. 24 1.2.1. Khái niệm học tập theo học chế tín chỉ ............................................. 24 1.2.2. Đặc điểm học tập theo học chế tín chỉ .............................................. 29 1.3. Khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ....................................................................................... 33 1.3.1. Học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật .............. 33 1.3.2. Khái niệm khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật....................................................................... 38 1.3.3. Biểu hiện của khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật................................................................. 44 1.4. Kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ..................................................... 45 1.4.1. Kỹ năng ứng phó ............................................................................... 45 1.4.2. Khái niệm về kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................................ 53 1.4.3. Biểu hiện của kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................................ 56 1.4.4. Mức độ của kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................................ 67 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ......... 70 1.5.1. Các yếu tố chủ quan .......................................................................... 70 1.5.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................... 71 Tiểu kết chƣơng 1 .......................................................................................... 74 Chƣơng 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. 75 2.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu ........................................ 75 2.1.1. Địa bàn nghiên cứu ........................................................................... 75 2.1.2. Khách thể nghiên cứu ....................................................................... 76 2.2. Tiến trình nghiên cứu ............................................................................ 77 2.2.1. Giai đoạn nghiên cứu lý luận............................................................ 78 2.2.2. Giai đoạn nghiên cứu thực trạng ...................................................... 79 2.2.3. Giai đoạn thực nghiệm sƣ phạm ....................................................... 80 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................... 81 2.3.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản ....................................... 81 2.3.2. Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi .............................................. 82 2.3.3. Phƣơng pháp quan sát ...................................................................... 93 2.3.4. Phƣơng pháp phỏng vấn sâu............................................................. 93 2.3.5. Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động ................................ 94 2.3.6. Phƣơng pháp giải bài tập tình huống ............................................... 95 2.3.7. Phƣơng pháp thống kê toán học ....................................................... 95 2.3.8. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm tác động .................................. 97 Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................ 101 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN VỀ KỸ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI KHÓ KHĂN TÂM LÝ TRONG HỌC TẬP THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT................102 3.1. Thực trạng khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ..................................................................... 102 3.1.1. Đánh giá chung về mức độ biểu hiện của khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ............. 102 3.1.2. Biểu hiện cụ thể của khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................................................... 105 3.2. Thực trạng kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................................... 109 3.2.1. Đánh giá chung kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ....................... 109 3.2.2. Những biểu hiện cụ thể của kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ......... 113 3.2.3. Thực trạng kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật so sánh theo các biến số............ 132 3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ......... 136 3.4. Kết quả thực nghiệm tác động ............................................................ 140 3.4.1. Cơ sở đề xuất biện pháp thực nghiệm tác động .............................. 140 3.4.2. Biện pháp thực nghiệm tác động..................................................... 141 3.4.3. Kết quả thực nghiệm tác động ........................................................ 141 Tiểu kết chƣơng 3 ........................................................................................ 146 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 147 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH Đà CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ..... 151 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 152 PHỤ LỤC .................................................................................................... 1PL DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Viết đầy đủ 1. ĐHSP Đại học Sƣ phạm 2. ĐLC (SD) Độ lệch chuẩn 3. ĐTB ( X ) Điểm trung bình 4. KKTL Khó khăn tâm lý 5. KNƢP Kỹ năng ứng phó TT DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Mẫu khách thể nghiên cứu ......................................................... 77 Bảng 2.2: Hệ số tin cậy alpha của các tiêu chí đo kỹ năng tìm cách ứng phó với khó khăn tâm lý (UPKKTL) ......................................... 85 ỹ năng tìm cách UPKKTL ... 85 Hệ số tin cậy alpha của các tiêu chí đo yếu tố ảnh hƣởng đến KNƢP với KKTL trong học tập theo học chế tín chỉ ................ 85 ng 2.5: ếu tố ảnh hƣởng đến KNƢP với KKTL trong học tập theo học chế tín chỉ ................................... 86 Bảng 2.6: Kết quả kiểm định độ tin cậy hệ thống item đo KNƢP với KKTL trong học tập theo học chế tín chỉ ................................... 90 ểu thang đo/thang đo của KNƢP với KKTL trong học tập theo học chế tín chỉ ................................... 91 Bảng 3.1: Mức độ khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật .................................................... 102 Bảng 3.2: Tƣơng quan giữa khó khăn tâm lý của sinh viên trong học tập theo học chế tín chỉ với kết quả tích lũy tín chỉ.................. 104 Bảng 3.3: Mức độ khó khăn tâm lý trong lập kế hoạch học tập của sinh viên ĐHSP kỹ thuật .................................................................. 105 Bảng 3.4: Mức độ khó khăn tâm lý trong học theo nhóm của sinh viên ĐHSP kỹ thuật .......................................................................... 107 Bảng 3.5: Mức độ khó khăn tâm lý trong tự học, tự nghiên cứu của sinh viên ĐHSP kỹ thuật .......................................................... 108 Bảng 3.6: Mức độ kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................... 110 Bảng 3.7: Mức độ kỹ năng nhận diện khó khăn tâm lý trong lập kế hoạch học tập của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ............................ 113 Bảng 3.8: Mức độ kỹ năng nhận diện khó khăn tâm lý trong học theo nhóm của sinh viên ĐHSP kỹ thuật.......................................... 115 Bảng 3.9: Mức độ kỹ năng nhận diện khó khăn tâm lý trong tự học, tự nghiên cứu của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................................. 117 Bảng 3.10: Mức độ kỹ năng xác định cách thức giải quyết khó khăn tâm lý trong lập kế hoạch học tập của sinh viên ĐHSP kỹ thuật .... 119 Bảng 3.11: Mức độ kỹ năng xác định cách thức giải quyết khó khăn tâm lý trong học theo nhóm của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ............. 121 Bảng 3.12: Mức độ kỹ năng xác định cách thức giải quyết khó khăn tâm lý trong tự học, tự nghiên cứu của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ... 123 Bảng 3.13: Mức độ kỹ năng thực hiện cách thức giải quyết khó khăn tâm lý trong lập kế hoạch học tập của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ....... 125 Bảng 3.14: Mức độ kỹ năng thực hiện cách thức giải quyết khó khăn tâm lý trong học theo nhóm của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ...... 126 Bảng 3.15: Mức độ kỹ năng thực hiện cách thức giải quyết khó khăn tâm lý trong tự học, tự nghiên cứu của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ...... 127 Bảng 3.16: Mức độ lựa chọn các cách giải quyết KKTL trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật ................... 129 Bảng 3.17: Tƣơng quan giữa các thành phần của kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm ký trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật .................................................................. 131 Bảng 3.18: So sánh điểm trung bình KNƢP với KKTL của sinh viên ĐHSP kỹ thuật theo các mức độ khó khăn tâm lý ................... 132 Bảng 3.19: So sánh mức độ kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật theo giới tính . 132 Bảng 3.20: So sánh mức độ kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật theo năm học............................................................................. 133 Bảng 3.21: So sánh mức độ kỹ năng ứng phó với khó khăn tâm lý trong học tập theo học chế tín chỉ của sinh viên ĐHSP kỹ thuật theo ngành học .......................................................................... 134