Nội dung

TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN LÊ THỊ KIM TUYẾT PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC QUẢN LÝ ĐƠN HÀNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP MAY VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC HÀ NỘI, 2020 TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN LÊ THỊ KIM TUYẾT PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC QUẢN LÝ ĐƠN HÀNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP MAY VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản trị nhân lực Mã số: 9 34 04 04 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS. TS. Dƣơng Văn Sao 2. TS. Hoàng Xuân Hiệp HÀ NỘI, 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án “Phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng tại các doanh nghiệp may Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu của luận án do tôi tổng hợp, phân tích, chƣa đƣợc công bố của tác giả khác. Nghiên cứu sinh Lê Thị Kim Tuyết ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc tới giảng viên hƣớng dẫn khoa học PGS. TS. Dƣơng Văn Sao, nguyên Hiệu trƣởng Trƣờng Đại học Công Đoàn; TS. Hoàng Xuân Hiệp, Hiệu trƣởng Trƣờng Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội đã tận tình hƣớng dẫn, đồng hành cùng tôi trong suốt thời gian thực hiện luận án; Tôi xin chân thành cảm ơn các chuyên gia, các doanh nghiệp may phía Bắc, Trung, Nam đã tƣ vấn, tạo điều kiện giúp đỡ, hỗ trợ tôi thu thập dữ liệu thực hiện luận án; Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban giám hiệu Trƣờng Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội; Ban giám hiệu, khoa Sau đại học Trƣờng Đại học Công đoàn đã tạo điều kiện giúp đỡ, hỗ trợ, đào tạo tôi hoàn thành khóa học; Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến những ngƣời thân trong gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. Xin trân trọng cảm ơn! Nghiên cứu sinh Lê Thị Kim Tuyết iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .........................................................................................................ii MỤC LỤC .............................................................................................................iii DANH MỤC BẢNG ............................................................................................viii DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... ix DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................. xi MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ..................................................................... 1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................ 3 2.1. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 3 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 4 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu ....................................................................................... 4 3.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 4 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5 5. Đóng góp mới của luận án ................................................................................... 5 5.1. Những đóng góp mới về mặt lý luận ................................................................. 5 5.2. Những đóng góp mới về mặt thực tiễn .............................................................. 5 6. Kết cấu luận án .................................................................................................... 6 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................... 7 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc có liên quan đến đề tài ............................................................................................................................ 7 1.1.1. Các nghiên cứu về nguồn nhân lực ................................................................ 7 1.1.2. Các nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực ................................................. 8 1.1.3. Các nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực ngành may ............................. 15 iv 1.1.4. Các nghiên cứu về nguồn nhân lực quản lý đơn hàng và phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ..................................................................................... 17 1.2. Khoảng trống nghiên cứu ................................................................................ 21 1.3. Mô hình nghiên cứu ........................................................................................ 22 1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................ 24 1.4.1. Phƣơng pháp thống kê ................................................................................. 24 1.4.2. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp ................................................................. 24 1.4.3. Phƣơng pháp so sánh ................................................................................... 25 1.4.4. Phƣơng pháp quan sát .................................................................................. 25 1.4.5. Phƣơng pháp khảo sát bằng bảng hỏi ........................................................... 25 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ........................................................................................ 32 CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC QUẢN LÝ ĐƠN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP MAY .................................... 33 2.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................. 33 2.1.1. Nguồn nhân lực ........................................................................................... 33 2.1.2. Nguồn nhân lực quản lý đơn hàng................................................................ 34 2.1.3. Phát triển nguồn nhân lực ............................................................................ 35 2.1.4. Phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng................................................. 37 2.2. Đặc điểm chuyển đổi các phƣơng thức sản xuất trong ngành may và nhiệm vụ của nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .................................................................... 37 2.2.1. Phƣơng thức sản xuất CMT và nhiệm vụ của nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ... 38 2.2.2. Phƣơng thức sản xuất FOB và nhiệm vụ của nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .. 39 2.2.3. Phƣơng thức sản xuất ODM và nhiệm vụ của nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ... 39 2.3. Nội dung phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng trong các doanh nghiệp may ....................................................................................................................... 43 2.3.1. Phát triển về số lƣợng nguồn nhân lực quản lý đơn hàng đáp ứng xu hƣớng chuyển đổi phƣơng thức sản xuất .......................................................................... 43 2.3.2. Phát triển về cơ cấu nguồn nhân lực quản lý đơn hàng đáp ứng xu hƣớng chuyển đổi phƣơng thức sản xuất .......................................................................... 44 v 2.3.3. Phát triển về chất lƣợng nguồn nhân lực quản lý đơn hàng đáp ứng xu hƣớng chuyển đổi phƣơng thức sản xuất .......................................................................... 44 2.4. Các hoạt động chủ yếu phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng trong doanh nghiệp may ............................................................................................................ 50 2.4.1. Kế hoạch hóa nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .......................................... 50 2.4.2. Tuyển dụng gắn với chính sách thu hút nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ... 51 2.4.3. Bố trí sử dụng, tạo động lực lao động cho nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .... 52 2.4.4. Đào tạo nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ................................................... 53 2.5. Các nhân tố chủ yếu ảnh hƣởng đến phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng trong doanh nghiệp may ................................................................................ 56 2.5.1. Các nhân tố khách quan ............................................................................... 56 2.5.2. Các nhân tố chủ quan ................................................................................... 59 2.6. Nghiên cứu kinh nghiệm của một số nƣớc và rút ra bài học phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng cho các doanh nghiệp may Việt Nam .......................... 62 2.6.1. Nghiên cứu kinh nghiệm của một số nƣớc ................................................... 62 2.6.2. Rút ra bài học phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng cho các doanh nghiệp may Việt Nam ............................................................................................ 66 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ........................................................................................ 68 CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC QUẢN LÝ ĐƠN HÀNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP MAY VIỆT NAM ............................. 70 3.1. Tổng quan về các doanh nghiệp may Việt Nam .............................................. 70 3.2. Khái quát phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng tại các doanh nghiệp may Việt Nam giai đoạn 2014 - 2018 .................................................................... 73 3.2.1. Về số lƣợng ................................................................................................. 73 3.2.2. Về cơ cấu ..................................................................................................... 76 3.2.3. Về chất lƣợng .............................................................................................. 80 3.3. Thực trạng các hoạt động chủ yếu phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng tại các doanh nghiệp may Việt Nam ...................................................................... 89 3.3.1. Kế hoạch hóa nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .......................................... 89 3.3.2. Tuyển dụng gắn với chính sách thu hút nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ... 90 vi 3.3.3. Bố trí sử dụng, tạo động lực lao động cho nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ...... 92 3.3.4. Đào tạo nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ................................................... 96 3.4. Thực trạng các nhân tố chủ yếu ảnh hƣởng đến phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng tại các doanh nghiệp may Việt Nam ................................................... 99 3.4.1. Các nhân tố khách quan ............................................................................... 99 3.4.2. Các nhân tố chủ quan ................................................................................. 103 3.5. Đánh giá chung về phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng tại các doanh nghiệp may Việt Nam .......................................................................................... 104 3.5.1. Những mặt đạt đƣợc .................................................................................. 105 3.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân ................................................................. 106 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ...................................................................................... 113 CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC QUẢN LÝ ĐƠN HÀNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP MAY VIỆT NAM ..................................... 114 4.1. Mục tiêu, định hƣớng phát triển ngành may Việt Nam giai đoạn 2020 - 2030, cơ hội và thách thức............................................................................................. 114 4.1.1. Mục tiêu, định hƣớng phát triển ngành may Việt Nam giai đoạn 2020 - 2030. 114 4.1.2. Cơ hội và thách thức đối với ngành may Việt Nam .................................... 117 4.1.3. Yêu cầu phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng tại các doanh nghiệp may Việt Nam ..................................................................................................... 120 4.2. Quan điểm, mục tiêu và phƣơng hƣớng phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .................................................................................................................... 121 4.2.1. Quan điểm ................................................................................................. 121 4.2.2. Mục tiêu .................................................................................................... 122 4.2.3. Phƣơng hƣớng ........................................................................................... 123 4.3. Một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng tại các doanh nghiệp may Việt Nam .......................................................................................... 124 4.3.1. Hoàn thiện công tác kế hoạch hóa nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ......... 125 4.3.2. Nâng cao chất lƣợng tuyển dụng gắn với chính sách thu hút nguồn nhân lực quản lý đơn hàng ................................................................................................. 129 4.3.3. Bố trí sử dụng, tạo động lực lao động cho nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .. 132 vii 4.3.4. Tăng cƣờng và nâng cao công tác đào tạo nguồn nhân lực quản lý đơn hàng .. 135 4.3.5. Các giải pháp hỗ trợ công tác phát triển nguồn nhân lực quản lý đơn hàng 143 4.4. Khuyến nghị ................................................................................................. 145 4.4.1. Đối với Nhà nƣớc ...................................................................................... 145 4.4.2. Đối với ngành may .................................................................................... 146 4.4.3. Đối với các cơ sở đào tạo chính quy........................................................... 147 TIỂU KẾT CHƢƠNG 4 ...................................................................................... 148 KẾT LUẬN ......................................................................................................... 149 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ............................................. 152 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 153 PHỤ LỤC............................................................................................................ 161 viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Đặc điểm chuyển đổi phƣơng thức sản xuất và phân biệt nhiệm vụ của NNL quản lý đơn hàng .......................................................................................... 41 Bảng 2.2: Nội dung và tiêu chí đánh giá phát triển NNL quản lý đơn hàng ............ 47 Bảng 2.3: Nội dung và tiêu chí đánh giá các hoạt động chủ yếu phát triển NNL quản lý đơn hàng............................................................................................................ 54 Bảng 3.1: Số lƣợng doanh nghiệp may Việt Nam theo quy mô .............................. 70 Bảng 3.2: Lao động ngành may, ngành CNCBCT và các ngành kinh tế giai đoạn 2014 - 2018 ........................................................................................................... 71 Bảng 3.3: Kim ngạch xuất khẩu may mặc Việt Nam giai đoạn 2014 - 2018 ........... 72 Bảng 3.4: Tổng số lao động và doanh thu thuần ngành may Việt Nam giai đoạn 2014 – 2018........................................................................................................... 75 Bảng 3.5: Mức độ kiến thức chuyên môn của NNL QLĐH ở hiện tại với đáp ứng phƣơng thức sản xuất ODM. .................................................................................. 81 Bảng 3.6: Mức độ kỹ năng nghiệp vụ của NNL QLĐH ở hiện tại với đáp ứng phƣơng thức sản xuất ODM. .................................................................................. 84 Bảng 3.7: Mức độ hài lòng của NNL quản lý đơn hàng về một số nội dung liên quan đến sức khỏe tinh thần ........................................................................................... 87 Bảng 3.8: Mức độ đánh giá của doanh nghiệp về thái độ của nhân lực quản lý đơn hàng với công việc, với đồng nghiệp, với khách hàng ............................................ 88 Bảng 4.1: Các hệ số hồi quy ................................................................................ 141 Bảng 4.2: ANOVA .............................................................................................. 142