Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH


 PHẠM THỊ TUYẾT MINH TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH


 PHẠM THỊ TUYẾT MINH TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 62.34.03.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. GS.TS Nguyễn Đình Đỗ 2. PGS.TS Trần Văn Hợi HÀ NỘI - 2015 MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ LỜI NÓI ĐẦU………………………...………………………………. 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT... 17 1.1.TỔNG QUAN VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT................................................ 17 1.1.1. Khái niệm, bản chất kế toán quản trị.............................................. 17 1.1.2. Vai trò của kế toán quản trị trong doanh nghiệp………………. 20 1.1.3. Tổ chức công tác kế toán quản trị trong các doanh nghiệp sản xuất............................................................................................................... 22 1.2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT............................... 25 1.3. NỘI DUNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT................................................................. 27 1.3.1. Tổ chức bộ phận kế toán quản trị trong bộ máy kế toán.................... 29 1.3.2. Tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất.............................................................................................................. 32 1.3.2.1. Tổ chức xây dựng hệ thống định mức chi phí và hệ thống dự toán ngân sách kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất.................................... 32 1.3.2.2. Tổ chức thu nhận thông tin ban đầu về kế toán quản trị................. 37 1.3.2.3. Tổ chức hệ thống hóa và xử lý thông tin kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất.................................................................................. 39 1.3.2.4. Tổ chức lập báo cáo kế toán quản trị, phân tích thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp sản xuất.................................................... 55 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................ 61 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM ……………………... 62 2.1. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM................................ 2.2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ 62 TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG 65 TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM....................................................... 2.3. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG 78 NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM........................................................................... 2.3.1. Thực trạng tổ chức bộ phận kế toán quản trị trong bộ máy kế toán.. 2.3.2. Thực trạng tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị trong các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty công nghiệp ô tô Việt Nam………… 2.3.2.1. Tổ chức xây dựng hệ thống định mức chi phí và hệ thống dự toán ngân sách………………………………………………………………… 2.3.2.2. Tổ chức thu nhận thông tin ban đầu……………………………. 2.3.2.3. Tổ chức hệ thống hóa và xử lý thông tin kế toán quản trị……… 2.3.2.4. Tổ chức lập báo cáo, phân tích và cung cấp thông tin kế toán quản trị…………………………………………………………………… 78 79 79 83 85 100 2.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM ........................................................................... 104 2.4.1. Ưu điểm........................................................................... 104 2.4.2. Nhược điểm............................................................................ 105 2.4.3. Nguyên nhân của những vấn đề tồn tại.............................................. 112 2.5. TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CỦA MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM.......................................................................................................... 113 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................ 121 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM……………… 123 3.1. MỤC TIÊU, PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM... 3.2. NHỮNG YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA VIỆC HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP 123 THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM................. 124 3.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM ......................................................... 128 3.3.1. Hoàn thiện tổ chức bộ phận kế toán quản trị trong bộ máy kế toán... 3.3.2. Hoàn thiện tổ chức hệ thống thông tin KTQT trong các doanh 128 nghiệp thuộc Tổng công ty Công nghiệp ô tô Việt Nam........................... 3.3.2.1.Hoàn thiện tổ chức xây dựng hệ thống định mức chi phí và hệ 131 thống dự toán ngân sách.............................................................................. 3.3.2.2.Hoàn thiện tổ chức thu nhận thông tin ban đầu............................ 3.3.2.3.Hoàn thiện tổ chức hệ thống hóa và xử lý thông tin kế toán quản trị......................................................................................................... 3.3.2.4.Tổ chức lập báo cáo kế toán quản trị, phân tích thông tin kế toán quản trị trong doanh nghiệp................................................................. 131 139 143 151 3.4. ĐIỀU KIỆN CƠ BẢN ĐỂ HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TỔNG CÔNG 173 TY CÔNG NGHIỆP Ô TÔ VIỆT NAM ........................................................ 3.4.1. Đối với Nhà nước và các cơ quan chức năng................................... 173 3.4.2. Đối với các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Công nghiệp ô tô Việt Nam…….................................................................................... 174 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................. 176 KẾT LUẬN....................................................................................................... DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 178 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận án DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên đầy đủ ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á BCĐKT Bảng cân đối kế toán BCKQKD Báo cáo kết quả kinh doanh BHXH Bảo hiểm xã hội BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHYT Bảo hiểm y tế BTC Bộ Tài chính CCDC Công cụ dụng cụ CĐTK Bảng cân đối tài khoản CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa CPKH Chi phí khấu hao CKTM Chiết khấu thương mại CPNVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp CPSX Chi phí sản xuất CPSXC Chi phí sản xuất chung CPBH Chi phí bán hàng CPQLDN Chi phí quản lý doanh nghiệp CP Chi phí CT Chứng từ DN Doanh nghiệp ĐG Đơn giá ĐHSX Điều hành sản xuất ĐM Định mức GATT Hiệp ước chung về thuế quan và mậu dịch GGHB Giảm giá hàng bán GTVT Giao thông vận tải GVHB Giá vốn hàng bán HBTL Hàng bán trả lại KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính MTV Một thành viên NSNN Ngân sách Nhà nước PX Phân xưởng TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ TSCĐ TC Target costing TK Tài khoản TNHH Trách nhiệm hữu hạn TT Thành tiền SL Số lượng SP Sản phẩm SXKD Sản xuất kinh doanh Vinamotor Tổng công ty công nghiệp ô tô Việt Nam XĐKQKD Xác định kết quả kinh doanh XN Xí nghiệp DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ I/ Bảng biểu Bảng 1.1: Giá thành toàn bộ của sản phẩm tiêu thụ…………………... Bảng 2.1: Giấy đề nghị thanh toán……………………………………. Bảng 2.2: Quy trình thu nhận thông tin ban đầu……………………… Bảng 2.3: Phân loại lao động tại công ty Ngô Gia Tự……………… Bảng 2.4:Tình hình lao động của công ty cổ phần cơ khí ô tô 3.2…… Trang 49 81 84 89 90 Bảng 2.5: Sản phẩm sản xuất của công ty…………………………...... Bảng 2.6: Báo cáo tình hình tài chính tháng 1/2014………………… Bảng 2.7: Báo cáo chi phí sản xuất…………………………………. Bảng 2.8: Bảng phân tích chi phí của doanh nghiệp………………… Bảng 2.9: Kết quả áp dụng KTQT tại các doanh nghiệp Malaysia... Bảng 3.1: Bảng định mức chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ………… Bảng 3.2: Định mức chi phí nhân công trực tiếp…………………… Bảng 3.3: Bảng phân tích chi phí nguyên vật liệu sản xuất sản phẩm 94 101 102 103 118 133 134 135 Bảng 3.4: Bảng phân tích chi phí nhân công trực tiếp............................ Bảng 3.5: Bảng phân tích chi phí sản xuất chung…………………… 136 137 144 Bảng 3.6: Sổ danh điểm vật tư……………………………………… Bảng 3.7: Danh mục thẻ TSCĐ……………………………………… 145 Bảng 3.8: Phân loại chi phí trong các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Công nghiệp ô tô Việt Nam theo mối quan hệ với mức độ hoạt động…. 147 Bảng 3.9: Chi phí điện nước trong 6 tháng cuối năm 2013 của công ty cổ phần cơ khí ô tô 3.2………………………………………………. Bảng 3.10: Hệ thống định mức chi phí ................................................. Bảng 3.11: Sổ chi tiết chi phí sản xuất kinh doanh .............................. Bảng 3.12: Báo cáo quản trị chi phí sản xuất chung………………… Bảng 3.13: Báo cáo kiểm soát chi phí………………………………… Bảng 3.14: Báo cáo quản trị CPSX theo địa điểm xuất kinh doanh.. Bảng 3.15: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh…………………… Bảng 3.16: Báo cáo trách nhiệm phân xưởng sản xuất……………… 148 154 159 162 162 163 164 164 Bảng 3.17: Báo cáo trách nhiệm của bộ phận kinh doanh…………… Bảng 3.18: Báo cáo giá thành sản xuất…………………………….. 165 167 Bảng 3.19: Kết quả kinh doanh theo loại sản phẩm………………….. 168 Bảng 3.20: Báo cáo kết quả kinh doanh theo sản phẩm…………… Bảng 3.21: Báo cáo kết quả kinh doanh theo chi nhánh sản xuất…… Bảng 3.22: Báo cáo chi phí sản xuất bạc…………………………… Bảng 3.23: Ứng dụng của bảng đánh giá tự sản xuất hay mua ngoài… Bảng 3.24: Ứng dụng của bảng đánh giá chấp nhận hay từ chối đơn đặt 169 170 171 171 hàng……………………………………………………………………. 173 II/ Sơ đồ 21 Sơ đồ 1.1: Chức năng cơ bản của quản lý………………………….. Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa chức năng quản lý với quá trình KTQT.. 22 Sơ đồ 1.3: Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị kết hợp.............................................................................................. 30 Sơ đồ 1.4: Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị tách biệt............................................................................................. Sơ đồ 1.5: Mô hình tổ chức bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị hỗn hợp.............................................................................................. Sơ đồ 1.6: Hệ thống dự toán sản xuất kinh doanh…………………… Sơ đồ 1.7: Trình tự lập dự toán từ trên xuống…………………….. … Sơ đồ 1.8: Trình tự lập dự toán từ dưới lên…………………………… Sơ đồ 1.9: Phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động... Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức và hoạt động của Tổng công ty Công nghiệp 31 31 35 36 37 46 ô tô Việt Nam…………………………………………………………. 65 Sơ đồ 2.2: Quy trình công nghệ sản xuất và lắp ráp ô tô tại các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Công nghiệp ô tô Việt Nam…………… 69 Sơ đồ 2.3: Quy trình triển khai công nghệ…………………………… 69 Sơ đồ 2.4: Bộ máy kế toán theo kiểu tập trung tại các doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Công nghiệp ô tô Việt Nam…………………… 76 Sơ đồ 2.5: Sơ đồ Phòng Tài chính – Kế toán công ty Ford Việt Nam... 119 Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán theo mô hình kết hợp kế toántài chính và kế toán quản trị……………………………………… 129 Sơ đồ 3.2: Quy trình thu thập thông tin tương lai…………………… 142 Sơ đồ 3.3: Quy trình sản xuất và lắp ráp ô tô…………………………. 154