Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT NGÔ SỸ THỌ NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ KINH TẾ KHAI THÁC MỎ DẦU KHÍ CẬN BIÊN TẠI VIỆT NAM Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 62.34.04.10 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Hà Nội - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT NGÔ SỸ THỌ NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ KINH TẾ KHAI THÁC MỎ DẦU KHÍ CẬN BIÊN TẠI VIỆT NAM Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 62.34.04.10 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS Nhâm Văn Toán GS. TS Phan Huy Đƣờng Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các tài liệu, thông số, số liệu sử dụng trong Luận án đƣợc trích từ nguồn gốc rõ ràng, các kết quả nêu ra trong Luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận án Ngô Sỹ Thọ MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH VÀ ĐỒ THỊ DANH MỤC GIẢI THÍCH CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ........................................................... 8 1.1. Các công trình nghiên cứu ngoài nƣớc ................................................... 8 1.1.1. Các công trình đề cập đến hiệu quả kinh tế ..................................... 8 1.1.2. Các công trình về hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên .......10 1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc ................................................. 12 1.3. Đánh giá các công trình có liên quan và các vấn đề cần bổ sung nghiên cứu.................................................................................................... 21 CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ KHAI THÁC MỎ DẦU KHÍ CẬN BIÊN ................................................ 23 2.1. Mỏ dầu khí cận biên và đặc điểm khai thác mỏ dầu khí cận biên ........ 23 2.1.1. Mỏ dầu khí cận biên ....................................................................... 23 2.1.2. Đặc điểm khai thác mỏ dầu khí cận biên ....................................... 25 2.2. Hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên................................... 34 2.2.1. Hiệu quả và hiệu quả kinh tế .......................................................... 34 2.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên ........................................................................................................... 45 2.2.3. Phƣơng pháp đánh giá hiệu quả kinh tế trong khai thác mỏ dầu khí cận biên .............................................................................................. 47 2.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên ..................................................................................................... 52 2.3. Kinh nghiệm quốc tế về nâng cao hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên và bài học cho Việt Nam .................................................. 57 2.3.1. Kinh nghiệm Trung Quốc .............................................................. 57 2.3.2. Kinh nghiệm Indonesia .................................................................. 60 2.3.3. Kinh nghiệm Ni- gê-ri-a ................................................................. 64 2.3.4. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ............................................... 66 CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ KINH TẾ KHAI THÁC MỎ DẦU KHÍ CẬN BIÊN TẠI VIỆT NAM ....................................................... 68 3.1. Khái quát về khai thác các mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam............. 68 3.1.1. Cơ chế chính sách của Nhà nƣớc về khai thác các mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam ............................................................................... 68 3.1.2. Tình hình khai thác các mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam ........... 73 3.2. Phân tích hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam .... 91 3.2.1. Hiệu quả kinh tế trong khai thác mỏ Dừa ...................................... 91 3.2.2. Hiệu quả kinh tế trong khai thác mỏ Kình Ngƣ Trắng .................. 96 3.2.3. Hiệu quả kinh tế trong khai thác mỏ khí Báo Vàng, Lô 112 ....... 106 3.3. Đánh giá Hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam...115 CHƢƠNG 4 ĐỊNH HƢỚNG, QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO HIỆU QUẢ KINH TẾ KHAI THÁC MỎ DẦU KHÍ CẬN BIÊN TẠI VIỆT NAM ................................................................................................... 118 4.1. Định hƣớng quốc gia về phát triển khai thác mỏ dầu khí nói chung và mỏ dầu khí cận biên nói riêng tại Việt Nam trong thời gian tới ........... 118 4.1.1. Định hƣớng của nhà nƣớc về khai thác các mỏ dầu khí .............. 118 4.1.2. Định hƣớng khai thác các mỏ dầu khí cận biên ........................... 122 4.2. Quan điểm của tác giả về đổi mới cơ chế chính sách nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam ................... 125 4.3. Một số giải pháp nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam .......................................................................... 133 4.3.1. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế cho phép giảm chi phí trong các hoạt động tìm kiếm thăm dò, khai thác dầu khí ở Biển Đông ....................... 133 4.3.2. Đổi mới công tác quản lý dự án phù hợp với điều kiện khai thác mỏ dầu khí cận biên ........................................................................ 136 4.3.3. Cải thiện thị trƣờng đầu ra cho các sản phẩm dầu khí đƣợc khai thác từ các mỏ dầu khí cận biên ............................................................. 137 4.3.4. Hạn chế rủi ro trong các hoạt động tìm kiếm thăm dò, khai thác các mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam ................................................... 139 4.4. Một số kiến nghị nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế khai thác mỏ dầu khí cận biên tại Việt Nam .......................................................................... 143 4.4.1. Đối với Nhà nƣớc và các cơ quan chức năng .............................. 143 4.4.2. Đối với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam ........................................... 147 KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................... 149 CÁC BÀI BÁO, CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ............................................ 151 CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ ................................................................... 151 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 152 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU TT Tên bảng Trang Bảng 2.1: Phân loại các mỏ dầu khí theo độ lớn của trữ lƣợng ...................... 25 Bảng 3.1: Biểu thuế tài nguyên đối với dầu thô.............................................. 69 Bảng 3.2: Biểu thuế tài nguyên đối với khí thiên nhiên ................................. 69 Bảng 3.3: Trữ lƣợng dầu thu hồi mỏ Chim Sáo đã đƣợc phê duyệt ............... 74 Bảng 3.4: Trữ lƣợng khí thu hồi của mỏ Chim Sáo điều chỉnh ...................... 75 Bảng 3.5: Sản lƣợng dầu khí khai thác của mỏ Chim Sáo ……………… 75 Bảng 3.6: Các phát hiện của mỏ Dừa đƣa vào khai thác ................................ 76 Bảng 3.7: Hệ thống công nghệ thiết bị phát triển Chim Sáo + Dừa .............. 77 Bảng 3.8: Hệ thống công nghệ thiết bị phát triển Chim Sáo + Dừa ............... 78 Bảng 3.9: Hệ thống công nghệ thiết bị phát triển Chim Sáo + Dừa ............... 79 Bảng 3.10: Thống kê các phƣơng án phát triển Chim Sáo + Dừa .................. 80 Bảng 3.11: Đánh giá HQKT qua chi phí đầu tƣ và vận hành ......................... 81 Bảng 3.12: Trữ lƣợng dầu khí tại chỗ mỏ KNT .............................................. 84 Bảng 3.13: Sản lƣợng khai thác mỏ KNT theo Phƣơng án cơ sở ................... 85 Bảng 3.14: Trữ lƣợng khí tại chỗ mỏ Báo Vàng............................................. 90 Bảng 3.15: Trữ lƣợng khí dự kiến thu hồi mỏ Báo Vàng ............................... 91 Bảng 3.16: Các thông số hiệu quả kinh tế của Dự án ..................................... 92 Bảng 3.17: Thay đổi giá dầu (Oil Prices)........................................................ 93 Bảng 3.18: Thay đổi chi phí vận hành mỏ (Opex) .......................................... 94 Bảng 3.19: Thay đổi chi phí đầu tƣ (Capex) ................................................... 94 Bảng 3.20: Thay đổi tỷ lệ Thuế Xuất khẩu ..................................................... 94 Bảng 3.21: Phân tích các mốc giá dầu ảnh hƣởng đến HQKT của PVEP ...... 95 Bảng 3.22: Chi phí cho các phƣơng án phát triển mỏ KNT ........................... 99 Bảng 3.23: Các phƣơng án phát triển với các trƣờng hợp sơ đồ sản lƣợng khai thác để đánh giá hiệu quả kinh tế ...................................... 100 Bảng 3.24: Hiệu quả kinh tế của các phƣơng án mỏ Kinh Ngƣ Trắng ......... 101 Bảng 3.25: Thống kê ƣớc tính chi phí của các phƣơng án đến thời điểm kết thúc dự án .................................................................................. 103 Bảng 3.26: Kết quả đánh giá kinh tế ............................................................. 104 Bảng 4.1: Mục tiêu khai thác của PVN đến 2015 và định hƣớng đến 2025 . 119 Bảng 4.2: Các ƣu đãi của Việt Nam so với các nƣớc trong khu vực ............ 126 Bảng 4.3: Biểu thuế suất thuế Tài nguyên .................................................... 128 DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH VÀ ĐỒ THỊ TT Tên hình ảnh, đồ thị Trang Hình 2.1: Giàn khai thác siêu nhẹ tại mỏ Rồng ................................................................... 28 Hình 2.2: Cụm sơ đồ công nghệ khai thác mỏ Rồng ........................................................... 28 Hình 2.3: Sơ đồ công nghệ khai thác toàn mỏ Rồng năm 2012 .......................................... 28 Hình 2.4: Mô hình chia sản phẩm theo hợp đồng PSC ........................................................ 47 Hình 2.5: Phân chia dầu tại Indonesia ................................................................................. 62 Hình 2.6: Sơ đồ tổ chức ký hợp đồng của Indonesia ........................................................... 63 Hình 3.1: Thuế đối với hoạt động dầu khí ........................................................................... 72 Hình 3.2: Tổ chức thu thuế hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí .................................. 73 Hình 3.3: Vị trí Lô 12W bể Nam Côn Sơn và các mỏ Chim Sáo, Dừa ............................... 73 Hình 3.4: Vị trí Lô 12W và các mỏ Chim Sáo, Dừa ............................................................ 74 Hình 3.5: Biểu đồ sản lƣợng khai thác mỏ Chim Sáo.......................................................... 75 Hình 3.6: Biểu đồ sản lƣợng khai thác mỏ Dừa................................................................... 76 Hình 3.7: Mô hình phát triển các mỏ Chim Sáo+ Dừa ........................................................ 77 Hình 3.8: Mô hình phát triển các mỏ Chim Sáo+ Dừa ........................................................ 78 Hình 3.9: Mô hình phát triển các mỏ Chim Sáo+ Dừa ........................................................ 79 Hình 3.10: Mô hình hệ thống phát triển các mỏ Chim Sáo và Dừa ..................................... 81 Hình 3.11: Vị trí mỏ KNT ................................................................................................... 84 Hình 3.12: Biểu đồ khai thác dầu mỏ KNT theo Phƣơng án cơ sở ..................................... 85 Hình 3.13: Biểu đồ khai thác khí mỏ KNT theo Phƣơng án cơ sở ...................................... 86 Hình 3.14: KNT phát triển độc lập với phƣơng án thiết bị WHP+FPSO ............................ 87 Hình 3.15: KNT phát triển độc lập với phƣơng án thiết bị MOPU + FSO.......................... 88 Hình 3.16: KNT-WHP kết nối về mỏ Rạng Đông ............................................................... 89 Hình 3.17: Sơ đồ diện tích hoạt động PSC Lô 112 .............................................................. 89 Hình 3.18: Sơ đồ các cấu tạo trong diện tích hoạt động ...................................................... 90 Hình 3.19: Phân bổ doanh thu của dự án - Phƣơng án cơ sở ............................................... 93 Hình 3.20: Phân tích các yếu tố độ nhạy ảnh hƣởng đến hiệu quả dự án ............................ 94 Hình 3.21: Kết quả phân tích độ nhạy cho phƣơng án kết nối về JVPC ........................... 102 Hình 3.22: Kết quả phân tích độ nhạy cho phƣơng án 3 ................................................... 105 Hình 4.1. Các điều khoản của PSC Lô 09-2/09 ................................................................. 131 Hình 4.2. Dự kiến đề xuất mới (theo nhƣ Lô 46/13 đang áp dụng):.................................. 132 Hình 4.3: Quản trị rủi ro và triết lý kinh doanh của PVN.................................................. 140 DANH MỤC GIẢI THÍCH CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT 2D Địa chấn 2 chiều 3D Địa chấn 3 chiều BLOCK Lô Dầu khí CPP Giàn xử lý trung tâm (Central Processing Platform) Cum. Oil Tổng sản lƣợng dầu khai thác EOR Nâng cao hệ số thu hồi dầu (Enhanrement Oil Recovery) EPS Kế hoạch khai thác sớm (Early Production System) FC Lợi nhuận tính cả đời mỏ (Full Cycle) FDP Kế hoạch phát triển mỏ (Full Field Development Plan) FFS Toàn khu vực mỏ (Full Field Scale) FG Bắt đầu khí thác khí (First Gas) FO Bắt đầu khí thác dầu (First Oil) FPSO Tàu chứa, xử lý dầu (Floating Production Storage Oil) FSO Tàu chứa dầu (Floating Storage Oil) HCG Bơm ép khí khai thác dầu (Hydrocarbone Gas) Helideck Sân bay trên giàn Hydrocarbon Dầu khí INTERVAL Vị trí vỉa khai thác IRR Tỷ suất doanh lợi nội tại của dự án JOC Công ty Liên doanh điều hành Chung (Joint Operating Company) JVPC Công ty Dầu khí Việt Nhật (Japan Vietnam Petroleum Company) LF Lợi nhuận tính tại thời điểm hiện tại đi (Look Forward) Miocene Trầm tích chứa dầu MMstb Triệu thùng dầu MOPU Giàn khai thác nhỏ, năng động (Mobility Operation Plaform Unit) NĐ-CP Nghị định của Chính phủ NĐH Nhà điều hành NPV Dòng tiền chiết khấu về thời điểm hiện tại ODP Kế hoạch phát triển mỏ đại cƣơng (Outline Development Plan)