Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN ******** TRẦN THỊ MINH HƯƠNG HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM Chuyên ngành Mã số : Kế toán, Kiểm toán và Phân tích : 62.34.30.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. NGUYỄN NĂNG PHÚC 2. PGS.TS. NGUYỄN MINH PHƯƠNG HÀ NỘI - 2008 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận án Trần Thị Minh Hương iii MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................vi DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................................vii DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ ...............................................................................................ix MỞ ĐẦU...............................................................................................................................1 CHƯƠNG 1-NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP VÀ HỆ THỐNG CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TRONG NGÀNH DỊCH VỤ HÀNG KHÔNG .................................................................................6 1.1. Tài chính doanh nghiệp và phân tích tài chính doanh nghiệp...................6 1.1.1. Bản chất, vai trò của tài chính doanh nghiệp và nội dung của quản lý tài chính doanh nghiệp..............................................................................................6 1.1.2. Khái niệm, vai trò, mục tiêu của phân tích tài chính doanh nghiệp ........12 1.1.3. Hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính doanh nghiệp ................................16 1.1.3.1. Căn cứ xây dựng hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính doanh nghiệp ........................................................................................................................16 1.1.3.2. Hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính doanh nghiệp.........................17 1.1.4. Các phương pháp phân tích .....................................................................38 1.1.5. Cơ sở dữ liệu và tổ chức công tác phân tích............................................44 1.2. Đặc điểm hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính áp dụng trong ngành dịch vụ hàng không......................................................................................................50 1.2.1. Khái niệm, phân loại và đặc điểm của ngành kinh doanh dịch vụ ..........50 1.2.2. Đặc điểm kinh doanh ngành dịch vụ hàng không ...................................54 1.2.3. Đặc điểm của hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính áp dụng trong ngành dịch vụ hàng không............................................................................................59 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ....................................................................................................63 CHƯƠNG 2-THỰC TRẠNG HỆ THỐNG CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM ...........................................................64 iv 2.1. Đặc điểm kinh doanh của Tổng công ty Hàng không Việt Nam và ảnh hưởng của nó đến hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính..................................64 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của ngành Hàng không Việt Nam ....64 2.1.2. Mô hình tổ chức quản lý của Tổng công ty Hàng không Việt Nam........67 2.1.3. Những đặc điểm kinh doanh chủ yếu của Tổng công ty Hàng không Việt Nam và ảnh hưởng của nó đến hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính................70 2.2. Thực trạng hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam ...................................................................................................73 2.2.1. Thực trạng tại cấp 1- Tổng công ty Hàng không Việt Nam ....................75 2.2.2. Thực trạng tại cấp 2- Khối thuộc Tổng công ty.......................................79 2.2.3. Thực trạng tại cấp 3- Đơn vị trực thuộc ..................................................87 2.3. Đánh giá thực trạng hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam ....................................................................................95 2.3.1. Ưu điểm ...................................................................................................95 2.3.2. Nhược điểm .............................................................................................97 2.4. Hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính áp dụng trong một số hãng hàng không nước ngoài ..............................................................................................106 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ..................................................................................................109 CHƯƠNG 3-HOÀN THIỆN HỆ THỐNG CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI TỔNG CÔNG TY HÀNG KHÔNG VIỆT NAM .........................................................111 3.1. Tính cấp thiết và những yêu cầu cơ bản của việc hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam .................111 3.1.1. Chiến lược phát triển của Tổng công ty Hàng không Việt Nam ...........111 3.1.2. Tính cấp thiết và những yêu cầu cơ bản của việc hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam....................113 3.2. Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam .................................................................................................115 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam...............................................................................................115 v 3.2.2. Áp dụng hệ thống chỉ tiêu được hoàn thiện trong phân tích tài chính ..134 3.3. Hoàn thiện phương pháp, cơ sở dữ liệu và tổ chức công tác phân tích 148 3.3.1. Hoàn thiện phương pháp phân tích........................................................148 3.3.2. Hoàn thiện cơ sở dữ liệu phục vụ cho phân tích ...................................157 3.3.2.1. Hoàn thiện báo cáo tài chính phục vụ cho phân tích ......................157 3.3.2.2. Hoàn thiện hệ thống thông tin phục vụ cho phân tích ....................159 3.3.3. Hoàn thiện tổ chức công tác phân tích...................................................161 3.3.3.1. Xây dựng quy trình phân tích kết hợp với lựa chọn loại hình phân tích phù hợp..................................................................................................161 3.3.3.2. Tổ chức bộ máy thực hiện...............................................................163 3.4. Những điều kiện cơ bản nhằm hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam ...............................................164 3.4.1. Về phía Nhà nước ..................................................................................164 3.4.2. Về phía Tổng công ty ............................................................................167 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ..................................................................................................169 KẾT LUẬN.......................................................................................................................170 CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ...........................................................................................................................................172 TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................173 PHỤ LỤC................................................................................ Error! Bookmark not defined. vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Đầy đủ tiếng Việt DNNN Doanh nghiệp nhà nước EBIT Lợi nhuận trước thuế và chi phí lãi vay Đầy đủ tiếng Anh Earning before interest and tax NVBQ Nguồn vốn bình quân ROA Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản Return on assets ROE Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu Return on equity TNBQ Thu nhập bình quân TNDN Thu nhập doanh nghiệp TSCĐ Tài sản cố định VCSH Vốn chủ sở hữu VCSHBQ Vốn chủ sở hữu bình quân VVBQ Vốn vay bình quân vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính áp dụng tại cấp 1-Tổng công ty.....76 Bảng 2.2: Số liệu về các chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam ...................................................................................................................78 Bảng 2.3: Hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính áp dụng tại cấp 2- Khối thuộc Tổng công ty .......................................................................................................................81 Bảng 2.4: Số liệu về các chỉ tiêu phân tích tài chính tại cấp 2- Khối thuộc Tổng công ty .......................................................................................................................84 Bảng 2.5: Hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính áp dụng tại cấp 3- Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam....................................................................................................91 Bảng 2.6: Số liệu về các chỉ tiêu phân tích tài chính tại cấp 3- Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam....................................................................................................92 Bảng 3.1: Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam ......................................................................................................123 Bảng 3.2: Các chỉ tiêu phân tích khái quát tài sản, nguồn vốn của Tổng công ty Hàng không Việt Nam ............................................................................................134 Bảng 3.3: Các chỉ tiêu phân tích tình hình công nợ và khả năng thanh toán của Tổng công ty Hàng không Việt Nam................................................................................136 Bảng 3.4: Các chỉ tiêu phân tích luồng tiền của Tổng công ty Hàng không Việt Nam .................................................................................................................................139 Bảng 3.5: Các chỉ tiêu phân tích hiệu quả sử dụng tài sản của Tổng công ty Hàng không Việt Nam ......................................................................................................140 Bảng 3.6: Các chỉ tiêu phân tích doanh thu, chi phí và năng lực hoạt động theo đặc điểm riêng trong ngành của Tổng công ty Hàng không Việt Nam .........................141 Bảng 3.7: Các chỉ tiêu phân tích khả năng sinh lãi của Tổng công ty Hàng không Việt Nam .................................................................................................................143 Bảng 3.8: Các chỉ tiêu phân tích mức độ tăng trưởng của Tổng công ty Hàng không Việt Nam .................................................................................................................146 viii Bảng 3.9: Các chỉ tiêu phân tích rủi ro tài chính của Tổng công ty Hàng không Việt Nam .........................................................................................................................147 Bảng 3.10: Kết cấu tài sản và nguồn vốn của Tổng công ty Hàng không Việt Nam .................................................................................................................................154 Bảng 3.11: Một số chỉ tiêu phân tích khả năng sinh lãi của Tổng công ty Hàng không Việt Nam được minh họa bằng đồ thị ..........................................................155 Bảng 3.12: Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu của một số hãng hàng không trong khu vực ...........................................................................................................................156 ix DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ Đồ thị 3.1: Kết cấu tài sản của Tổng công ty Hàng không Việt Nam năm 2006....154 Đồ thị 3.2: Kết cấu nguồn vốn của Tổng công ty Hàng không Việt Nam năm 2006 .................................................................................................................................155 Đồ thị 3.3: Xu hướng biến động khả năng sinh lãi của Tổng công ty Hàng không Việt Nam .................................................................................................................156 Đồ thị 3.4: So sánh tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu của một số hãng hàng không trong khu vực ..........................................................................................................157 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải huy động và sử dụng vốn với hiệu quả cao nhất trên cơ sở tôn trọng các nguyên tắc tài chính. Phân tích tài chính là một công cụ đắc lực giúp cho các doanh nghiệp thấy rõ thực trạng hoạt động tài chính và dự đoán tiềm năng tài chính trong tương lai, xác định đầy đủ và đúng đắn nguyên nhân và giải pháp hữu hiệu để ổn định và củng cố hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Trong phân tích tài chính, hệ thống chỉ tiêu phân tích có vai trò đặc biệt quan trọng. Với một hệ thống chỉ tiêu phù hợp, phân tích tài chính sẽ giúp doanh nghiệp cũng như các đối tượng có liên quan ra các quyết định đúng đắn trong hoạt động của mình nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong kinh doanh. Vận tải hàng không là một ngành kinh tế quan trọng, được Nhà nước chủ trương xây dựng thành một ngành kinh tế lớn mạnh ngang tầm với các nước trong khu vực. Mặt khác, trong xu thế hội nhập kinh tế hiện nay, các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp ngành Hàng không nói riêng có những điều kiện thuận lợi trong hợp tác kinh tế nhưng cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức, đặc biệt là trong cạnh tranh. Để đứng vững, phát triển và thực hiện thắng lợi chủ trương của Nhà nước, Tổng công ty Hàng không Việt Nam cần phấn đấu không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, lớn mạnh về quy mô và có uy tín về chất lượng. Nâng cao hiệu quả quản lý là điều kiện thiết yếu để đạt được các mục tiêu trên. Với chức năng là công cụ của quản lý tài chính doanh nghiệp, phân tích tài chính cần được chú trọng tổ chức thực hiện với hệ thống chỉ tiêu phân tích phù hợp giúp cho nhà quản lý điều hành hoạt động của doanh nghiệp với hiệu quả cao nhất. Trên thực tế, công tác phân tích tài chính đã được thực hiện tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam nhưng vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của quản lý do hệ thống chỉ tiêu phân tích chưa được xây dựng một cách phù hợp. Xuất phát từ nhận thức trên, luận án đã chọn đề tài “Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam”.