Nội dung

A BC DC EF A BCD EA B F D A BCD B B A B DB EB A B !" AB C D # $%A & '" ()*( A BC DC EF A BCD EA B F D A BCD B B A B DB EB B !" A Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng Mã s : 62.31.12.01 AB C D A BCA D EF ABC DEF A # $%A & '" ()*( C L I C M ƠN Lu n án này là k t qu nghiên c u nghiêm túc c a tác gi b ng s c g ng và nA l c c a b n thân. Tuy nhiên, BC hoàn thành Lu n án, tác gi Bã nh n BưEc nhiFu s khích l , B ng viên và giúp B c a nhiFu ngư i. Trư c h t, tác gi xin BưEc g i l i c m ơn B n vE và con gái Minh Hà cùng các thành viên trong gia Bình Bã luôn B ng viên, chia s trong công vi c và t o BiFu ki n cho tác gi hoàn thành Lu n án Búng th i h n. Tác gi Lu n án xin BưEc g i l i c m ơn các Th y Cô giáo Bã luôn quan tâm dìu d t, cung c p các ki n th c chuyên môn trong quá trình th c hi n BF tài này. Xin BưEc chân thành c m ơn các Th y giáo hư ng d n: PGS.TS. àm V n Hu và TS. V B ng Bã khích l , B ng viên và hư ng d n tác gi th c hi n Lu n án. C th c hi n thành công BF tài này, tác gi Lu n án Bã nh n BưEc nhiFu s quan tâm, chia s và giúp B c a nhiFu Th y, Cô giáo và B ng nghi p, B c bi t là s ch! b o t n tình c a GS.TS. Nguy"n V n Nam trong công vi c và chuyên môn. Nhân d#p này, xin BưEc g i l i tri ân và c m ơn sâu s c B n các Th y, Cô. Tác gi Lu n án c ng xin BưEc bày t$ lòng c m ơn B n các sinh viên: Ngô Duy, Tr n Th# Lan Hương, Nguy"n HuyFn Trâm, Lê V , V V n Trư ng, Nguy"n Th Hưng, nh%ng ngư i có cùng s quan tâm nghiên c u vF tài chính hành vi và Bã tham gia c ng tác và hA trE tác gi t& ch c BiFu tra trong khuôn kh& BF tài c p B c ng như cùng th c hi n m t s nghiên c u khoa h'c. Tác gi Lu n án r t t hào khi nhiFu ngư i trong s các sinh viên trên Bã tr( thành B ng nghi p cùng tác gi . C hoàn thành Lu n án này, còn ph i kC B n s tư v n và giúp B nhi t tình c a các b n Nguy"n Th# Ái Vân, Nguy"n Anh Thư trong quá trình x lý d% li u, tác gi xin chân thành c m ơn các b n. Xin BưEc c m ơn các B ng tác gi các bài báo và công trình khoa h'c (do tác gi Lu n án B ng tên tác gi s 1 và là ngư i th c hi n chính) Bã B ng ý cho phép tác gi Lu n án BưEc s d)ng k t qu nghiên c u Bó trong Lu n án theo như quy B#nh. Tác gi xin BưEc c m ơn B n các B ng nghi p Bang công tác t i B môn TTCK thu c Vi n Ngân hàng – Tài chính, Trư ng i h'c KTQD Bã luôn giúp B , quan tâm và chia s trong quá trình tác gi th c hi n BF tài. c bi t, tác gi xin BưEc g i l i c m ơn t i các anh, ch# Bang công tác t i Phòng TCCB và Phòng QLKH, B c bi t là em Nguy"n Hoàng Bã luôn B ng viên và hA trE tác gi . Nhân d#p này, tác gi c ng xin BưEc g i l i c m ơn B n các cán b c a Vi n ào t o S H, Trư ng i h'c KTQD Bã luôn B ng viên và t n tình hA trE, t o BiFu ki n các nghiên c u sinh hoàn thành Lu n án theo Búng ti n B ./. Tác gi Lu n án Nguy n i c Hi n L I CAM OAN Tôi xin cam Boan Lu n án này là công trình nghiên c u B c l p c a tôi. Các s li u, tư li u BưEc s d)ng trong Lu n án có ngu n g c rõ ràng và trung th c. Các Bánh giá, k t lu n khoa h'c c a Lu n án chưa t*ng BưEc ngư i khác công b trong b t c công trình nào. Tác gi Lu n án Nguy n ii c Hi n M CL C MA BU ............................................................................................................................... 1 CHCƠNG 1: CƠ SA LÝ LUDN VE HÀNH VI NHÀ BU TC CÁ NHÂN TRÊN THF TRC NG CH NG KHOÁN TI P CDN THEO TÀI CHÍNH HÀNH VI.................. 14 1.1. T ng quan v hành vi nhà 1.1.1. Khái ni m và u t cá nhân trên th tr c i m nhà 1.1.2. Khái ni m hành vi nhà ng ch ng khoán ............. 14 u t cá nhân ............................................................ 14 u t cá nhân ................................................................... 15 1.1.3. Các nhân tA tác Bng Cn hành vi nhà u t cá nhân .......................................... 15 1.2. Hành vi nhà u t cá nhân trên th tr ng ch ng khoán ti p c n theo tài chính hành vi................................................................................................................................. 18 1.2.1. LDch sE hình thành và phát tri n cFa tài chính hành vi ......................................... 18 1.2.2. Lý thuyCt n n t ng cFa tài chính hành vi ................................................................ 20 1.2.3. Hành vi nhà u t cá nhân tiCp c n theo tài chính hành vi ................................. 36 K T LUDN CHCƠNG 1 .................................................................................................. 61 CHCƠNG 2: PHCƠNG PHÁP VÀ D LI U NGHIÊN C U .................................... 62 2.1. Ph ơng pháp và d li u nghiên c u v hành vi nhà u t cá nhân d a trên b ng h i ti p c n theo lý thuy t tài chính hành vi.................................................................... 62 2.1.1. Ph ng pháp nghiên c u ......................................................................................... 62 2.1.2. D li u nghiên c u ................................................................................................... 68 2.2. Ph ơng pháp và d li u nghiên c u v hành vi nhà u t cá nhân d a trên k t qu giao d ch ti p c n theo tài chính hành vi .................................................................. 68 2.2.1. Ph ng pháp nghiên c u ......................................................................................... 68 2.2.2. D li u nghiên c u ................................................................................................... 79 K T LUDN CHCƠNG 2 .................................................................................................. 80 iii CHCƠNG 3: HÀNH VI NHÀ BU TC CÁ NHÂN TRÊN THF TRC NG CH NG KHOÁN VI T NAM ......................................................................................................... 82 3.1. Hành vi nhà u t cá nhân trên TTCK Vi t Nam thông qua phân tích k t qu i u tra b ng h i ................................................................................................................ 82 3.1.1. c i m chính cFa m u .......................................................................................... 82 3.1.2. Nh n di n chung v hành vi nhà u t cá nhân ................................................... 83 3.1.3. Khám phá và o l ng các nhóm yCu tA tâm lý c u thành hành vi cFa nhà u t cá nhân ................................................................................................................................ 88 3.1.4. KCt qu ki m Dnh tác Bng cFa nhóm yCu tA tâm lý Cn hành vi nhà u t cá nhân .......................................................................................................................... 92 3.1.5. Ki m Dnh v các yCu tA nh h ng Cn quyCt Dnh u t cFa nhà u t cá nhân ............................................................................................................................... 98 3.2. Hành vi nhà u t cá nhân trên TTCK Vi t Nam thông qua phân tích k t qu giao d ch ................................................................................................................... 106 3.2.1. Hi u ng quy t c kinh nghi m (heuristic) trong hành vi cFa nhà u t cá nhân .................................................................................................................................. 106 3.2.2. Tâm lý b y àn trong hành vi cFa nhà u t cá nhân ........................................ 112 K T LUDN CHCƠNG 3 ................................................................................................ 116 CHCƠNG 4: E XU!T GI I PHÁP VÀ KHUY N NGHF T" K T QU NGHIÊN C U VE HÀNH VI NHÀ BU TC CÁ NHÂN TRÊN THF TRC NG CH NG KHOÁN VI T NAM ....................................................................................... 118 4.1. Các hàm ý và h qu t# k t qu nghiên c u hành vi c$a nhà u t cá nhân trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam ................................................................................. 118 4.1.1. Hàm ý và các h qu khi nhà u t cá nhân trên TTCK Vi t Nam là không h p lý ................................................................................................................................ 118 4.1.2. Hàm ý và các h qu khi nhà u t cá nhân có nhi u l ch l c v hành vi ........ 119 4.1.3. Hàm ý và các h qu khi nhà u t cá nhân có tâm lý b y àn ......................... 120 4.1.4. Hàm ý và các h qu t kCt qu xác Dnh mô hình o l ng yCu tA tâm lý cFa hành vi nhà u t cá nhân ............................................................................................. 120 4.1.5. Hàm ý và các h qu t mAi quan h gi a trình B h c v n và B tu i v i các nhóm yCu tA tâm lý c u thành hành vi nhà u t ......................................................... 122 iv 4.1.6. Hàm ý và các h qu t tác Bng cFa các nhóm yCu tA thuBc phân tích c b n Cn vi c ra quyCt Dnh cFa nhà u t .................................................................................... 123 4.2. Quan i m i u ch%nh hành vi nhà u t cá nhân nh&m phát tri n th tr ng ch ng khoán Vi t Nam .................................................................................................... 123 4.3. Gi i pháp và khuy n ngh phát tri n Th tr ng ch ng khoán Vi t Nam qua k t qu nghiên c u v hành vi nhà u t cá nhân ............................................................ 126 4.3.1. Gi i pháp và khuyCn nghD Ai v i BB Tài chính và y ban ch ng khoán Nhà n c .......................................................................................................................... 126 4.3.2. Gi i pháp và khuyCn nghD Ai v i S Giao dDch ch ng khoán và các công ty ch ng khoán .................................................................................................................... 135 4.3.3. Gi i pháp và khuyCn nghD Ai v i nhà u t ch ng khoán cá nhân .................. 141 K T LUDN CHCƠNG 4 ................................................................................................ 144 Danh m'c các công trình công b( k t qu nghiên c u c$a tài Lu n án ................ 145 TÀI LI U THAM KH O ............................................................................................... 146 PH) L)C 1: B NG CÂU H*I ...................................................................................... 153 PH) L)C 2: K T QU X+ LÝ S, LI U VÀ KI-M FNH ..................................... 163 v DANH M)C SƠ . Hình 1.1: Hàm giá tr (Tversky & Kahneman, 1974) .................................................25 Hình 1.2: Hàm T tr ng i n hình .............................................................................29 Hình 1.3: Phân lo i các l i (l ch l c) vA hành vi Bu tC .............................................41 SD E 3.1: KFt qu kh o sát vA tâm lý l c quan c a nhà Bu tC ..................................163 SD E 3.2: KFt qu kh o sát vA tâm lý t tin c a nhà Bu tC .......................................163 SD E 3.3: KFt qu kh o sát tâm lý bBy àn c a nhà Bu tC .......................................164 SD E 3.4: KFt qu kh o sát tâm lý bi quan c a nhà Bu tC cá nhân ...........................164 SD E 3.5: T su t sinh l i phân theo trình h c v n...............................................164 SD E 3.6: Hi u qu trong Bu tC ch ng khoán phân theo trình h c v n...............165 SD E 3.7: TBn su t giao d ch phân theo trình h c v n ..........................................165 SD E 3.8: Quy mô giao d ch phân theo trình h c v n ...........................................166 SD E 3.9: Th i gian n m gi ch ng khoán trC c khi bán phân theo trình SD E 3.10: Kh n ng d oán Vnindex phân theo trình h c v n .......166 h c v n .........................167 SD E 3.11: ánh giá vA vai trò c a kinh nghi m Bu tC phân theo trình SD E 3.12: M i liên h gi a trình h c v n 167 h c v n và các nhóm yFu t thu c phân tích các nhân t v mô ........................................................................................................167 SD E 3.13: M c hi u qu Bu tC phân chia theo gi i tính ....................................168 vi DANH M)C B NG BI-U B ng 3.1: Thông tin vA nhân kh u h c ..............................................................168 B ng 3.2: Thông tin cD b n vA nhà Bu tC ch ng khoán ...................................169 B ng 3.3: ng l c, T l sinh l i và hi u qu c a nhà Bu tC ........................170 B ng 3.4: ánh giá m c l c quan trong Bu tC ch ng khoán ......................171 B ng 3.5: ánh giá kh n ng d báo vA th trC ng c a nhà Bu tC ..................173 B ng 3.6: ánh giá c a nhà Bu tC vA các yFu t làm t ng kh n ng sinh l i ..174 B ng 3.7: Thái B ng 3.8: c a nhà Bu tC ch ng khoán ................................................175 ánh giá tác ng c a các yFu t v mô Fn quyFt nh c a nhà Bu tC ................................................................................................... 176 B ng 3.9: ánh giá tác khoán Fn quyFt ng c a các yFu t liên quan thu c vA b n thân ch ng nh c a nhà Bu tC ...............................................................177 B ng 3.10: ánh giá c a nhà Bu tC vA m c B ng 3.11: Nhà Bu tC ch ng khoán t tin c y các nguEn thông tin ...179 ánh giá vA b n thân...........................180 B ng 3.12: ánh giá vA kh n ng tiFp c n thông tin trên TTCK ......................181 B ng 3.13: Cách nhìn nh n th trC ng ch ng khoán c a nhà Bu tC ................182 B ng 3.14: KFt qu phân tích nhân t nh!m chia nhóm tâm lý nhà Bu tC ch ng khoán .................................................................................................................183 B ng 3.15: Ma tr n xoay nhân t ......................................................................184 B ng 3.16: Ki m nh thang o o lC ng các nhóm tâm lý thông qua h s cronbach's alpha ................................................................................................185 B ng 3.17: Xác nh kh n ng gi i thích (m c nh hC"ng) c a t#ng thu c tính (khía c nh Dn) trong các nhóm tâm lý thông qua phân tích nhân t khám phá lBn 2 ...................................................................................186 B ng 3.18: M i liên h gi a h c v n và các nhóm yFu t tâm lý trong hành vi c a nhà Bu tC ..................................................................................................187 B ng 3.19: M i liên h gi a tu$i và các nhóm yFu t tâm lý trong hành vi c a nhà Bu tC ..........................................................................................................189 B ng 3.20: M i liên h gi a h c v n và t% su t sinh l i ....................................190 vii B ng 3.21: M i liên h gi a H c v n và M c hi u qu trong Bu tC ch ng khoán ......................................................................................... 191 B ng 3.22: M i liên h gi a h c v n và S lBn giao d ch trung bình trong 1 tháng .................................................................................................................192 B ng 3.23: M i liên h gi a H c v n và Quy mô trung bình m i lBn giao d ch .. 193 B ng 3.24: M i liên h gi a H c v n và Th i gian n m gi ch ng khoán trC c khi bán...............................................................................................................194 B ng 3.25: M i liên h gi a H c v n và kh n ng d báo ch% s Vn-Index ....195 B ng 3.26: M i liên h gi a h c v n và vai trò c a kinh nghi m b n thân ......196 B ng 3.27: M i liên h gi a h c v n và các nhân t v mô trong phân tích và Bu tC ch ng khoán ...........................................................................................197 B ng 3.28: M i liên h gi a H c v n và Các nhân t liên quan Fn b n thân ch ng khoán nh Bu tC .................................................................................200 B ng 3.29: M i liên h gi a Tu$i và T$ng m c tiAn Bu tC vào ch ng khoán .204 B ng 3.30: M i liên h gi a Tu$i và Quy mô trung bình m i lBn giao d ch ....205 B ng 3.31: M i liên h gi a Tu$i và M c m o hi m c a nhà Bu tC ..........206 B ng 3.32: M i liên h gi a Tu$i và M c ch c ch n trong Bu tC ..............207 B ng 3.33: M i liên h gi a Tu$i và S lBn giao d ch trung bình trong 1 tháng .................................................................................................................208 B ng 3.34: M i liên h gi a Tu$i và Th i gian n m gi ch ng khoán trC c khi bán ...................................................................................................209 B ng 3.35: M i liên h gi a Tu$i và kh n ng d báo Vn-Index .....................210 B ng 3.36: M i liên h gi a Gi i tính và M c B ng 3.36- KFt qu ki m hi u qu trong Bu tC CK ..211 nh và phân tích m i quan h gi a sinh l i, tu$i và h c v n ..............................................................................................................212 B ng 3.37: Ki m nh thang o hành vi - thái nhà Bu tC trên th trC ng ch ng khoán .....................................................................................................213 B ng 3.38: Nh n di n các nhóm hành vi thái nhà Bu tC ch ng khoán thông qua phân tích nhân t .......................................................................................214 viii