Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ––––––––––––––  ––––––––––––––– NGUYỄN VĂN TUẤN GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ––––––––––––––  ––––––––––––––– NGUYỄN VĂN TUẤN GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 62.34.02.01 Ngƣời hƣớng Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Hà Quang Đào a học: PGS., TS. HÀ QUANG ĐÀO THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Nguyễn Văn Tuấn Sinh ngày: 01/04/1983 Nơi sinh: Quảng Trị Hiện đang công tác tại: Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Á Châu Nghiên cứu sinh khóa 17 – 2012 của Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM Cam đoan đề tài: “Giải pháp nâng cao chất lƣợng tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam” là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập và làm việc với tinh thần nghiêm túc của tôi. Số liệu trong luận án có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. TP. Hồ Chí Minh, ngày 09 tháng 12 năm 2015 TÁC GIẢ NGUYỄN VĂN TUẤN LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận án, tôi đã đƣợc sự giúp đỡ, hƣớng dẫn tận tình của PGS,TS. Hà Quang Đào; Qúy thầy cô giáo, các nhà khoa học; các anh chị phòng Đào Tạo Sau Đại học thuộc Trƣờng Đại học Ngân Hàng TP. HCM đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận án tốt nghiệp của mình. Tôi xin chân thành cảm. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của tập thể cán bộ, nhân viên NHNo&PTNT Việt Nam, đặc biệt là phòng Kế Hoạch Tổng Hợp trong việc cung cấp số liệu phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài này. Qúa trình học tập, nghiên cứu mặc dù đã hết sức cố gắng và mong muốn giải quyết một cách triệt để các vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài, song do năng lực và kiến thức còn hạn chế, mặt khác chất lƣợng tín dụng là mãng đề tài khá phức tạp và sâu rộng nên kết quả nghiên cứu của luận án không thể tránh khỏi những thiếu sót, khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của các nhà khoa hoc, nhà chuyên môn để đề tài nghiên cứu của tôi thêm đƣợc hoàn thiện hơn. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và tập thể quý anh chị đồng nghiệp tại NHNo&PTNT Việt Nam cùng gia đình đã giúp đỡ chia sẽ cùng tôi những khó khăn, tạo điều kiện cho tôi tôi hoàn thành luận án tốt nghiệp của mình! TP. HCM, ngày 09 tháng 12 năm 2015 TÁC GIẢ Nguyễn Văn Tuấn i MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... 1 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. 2 BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... vi DANH MỤC CÁC HÌNH .........................................................................................vii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................. viii CHƢƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............................................................ 1 1.1. RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .......................... 1 1.1.1. Khái niệm tín dụng của NHTM ................................................................ 1 1.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng ......................................................................... 2 1.1.2. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của NHTM ... 2 1.2. CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............. 4 1.2.1. Khái niệm chất lượng tín dụng của NHTM .............................................. 4 1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng tín dụng của NHTM ................... 8 1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng tại NHTM.............................. 8 1.2.4. Nâng cao chất lượng tín dụng của Ngân hàng thương mại ................... 18 1.2.5. Các nhân tố tác động đến chất lượng tín dụng của Ngân hàng thương mại ......................................................................................................... 31 1.3. KINH NGHIỆM VỀ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI NƢỚC NGOÀI VÀ BÀI HỌC CHO CÁC NHTM VIỆT NAM...................................................................... 39 1.3.1. Kinh nghiệm về nâng cao chất lượng tín dụng của Ngân hàng thương mại nước ngoài [22] .............................................................................. 39 1.3.2. Bài học rút ra trong công tác nâng cao chất lượng tín dụng đối với Ngân hàng thương mại Việt Nam .......................................................... 45 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................................................................... 47 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ..... 48 ii 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ................................................................... 48 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam .............................................................. 48 2.1.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam ...................................................................... 50 2.2. THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM .................... 55 2.2.1. Thực trạng chất lượng tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam theo các chỉ tiêu đánh giá ............................ 55 2.2.2. Phân tích kết quả nghiên cứu về các nhân tố tác động đến chất lượng tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam ........................................................................................................ 69 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ...................................................................................................... 90 2.3.1. Những kết quả đạt được ......................................................................... 90 2.3.2. Những hạn chế ....................................................................................... 96 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 100 CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM .................................................................................................. 108 3.1. MỤC TIÊU, ĐỊNH HƢỚNG, CHIẾN LƢỢC HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ................................................................. 108 3.1.1. Mục tiêu hoạt động tín dụng của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam đến năm 2020 ............................................. 108 3.1.2. Định hướng nâng cao chất lượng tín dụng của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam đến năm 2020 .................... 109 iii 3.1.3. Chiến lược tín dụng của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam hướng vào đối tượng chủ lực là nông nghiệp – nông thôn và hộ nông dân ............................................................................ 110 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM .................................................................................................... 111 3.2.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện chính sách tín dụng và nâng cao chất lượng công tác thu thập, xử lý thông tin trong quản lý chất lượng tín dụng ..................................................................................................... 111 3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao tính cân đối trong công tác huy động và sử dụng nguồn vốn, công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ ......................... 122 3.2.3. Nhóm giải pháp Phát triển hệ thống công nghệ thông tin tín dụng, hiện đại hoá hệ thống công nghệ ngân hàng và nâng cao công tác tổ chức ..................................................................................................... 125 3.2.4. Nhóm giải pháp về hoàn thiện hệ thống công cụ bảo đảm chất lượng tín dụng ................................................................................................ 129 3.2.5. Nhóm giải pháp đa dạng hoá sản phẩm dịch vụ tín dụng, sử dụng hiệu quả các công cụ bảo hiểm tín dụng và thực hiện đồng bộ các giải pháp khác ..................................................................................... 135 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ......................................................................... 142 3.3.1. Đối với Chính phủ ............................................................................... 142 3.3.2. Đối với ngân hàng nhà nước ............................................................... 144 3.3.3. Kiến nghị đối với các Tỉnh, Thành phố ............................................... 146 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................ 148 KẾT LUẬN 149 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ ........................ i DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................ii DANH MỤC PHỤ LỤC ............................................................................................ vi iv BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Agribank ABS Chữ tiếng tiếng Anh đầy đủ – Nghĩa tiếng Việt Vietnam bank for Agriculture and Rural Development – Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam Asset Backet Securities (ABS) – Chứng khoán có đảm bảo bằng tài sản ATM Automated teller Machine – Máy rút tiền tự động BIDV Stock Commercial Bank for Investment and Development – Ngân hàng thƣơng mại cổ phần đầu tƣ và phát triển CBTD Cán bộ tín dụng CIC Credit information center – Trung tâm thông tin tín dụng CSTD Chính sách tín dụng CLNS Chất lƣợng nhân sự CTTC Công tác tổ chức CLTD Chất lƣợng tín dụng DNNN Doanh nghiệp Nhà nƣớc DPRR Dự phòng rủi ro FED Federal Reserve System (FED) - Cục dự trữ liên bang Mỹ HĐQT Hội đồng quản trị HĐV Huy động vốn NCS Nghiên cứu sinh NHNg Ngân hàng nƣớc ngoài NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHNo & PTNT Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn NHTM Ngân hàng thƣơng mại NNNT Nông nghiệp nông thôn v NLQT Năng lực quản trị KTKS Kiểm tra, kiểm soát ROA Return on Asset – Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản ROE Return on Equity – Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu RRTD Rủi ro tín dụng S&P Standard & Poor's (S&P) – Cơ quan xếp hạng tín dụng TCTD Tổ chức tín dụng TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh TBCN Thiết bị công nghệ TTTD Thông tin tín dụng USD U.S. Dollar – Đô la Mỹ Vietnam Asset Management Company Viet Nam Asset VAMC Management Company – Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam VNĐ Đồng Việt Nam Vietinbank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần công thƣơng Vietcombank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần ngoại thƣơng QTQC Quy trình, quy chế vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả kinh doanh của Agribank năm 2010 – 2014 ........................... 55 Bảng 2.2: Trích lập và xử lý dự phòng rủi ro của NHNo&PTNT Việt Nam ....... 63 Bảng 2.3: Hệ số CAR của các NHTM nhà nƣớc Việt Nam năm 2010 – 2014 .... 64 Bảng 2.4: Lợi nhuận sau thuế của các NHTM Việt Nam năm 2010 – 2014 ........ 65 Bảng 2.5: Hệ số ROE của các NHTM Việt Nam năm 2010 – 2014..................... 67 Bảng 2.6: Hệ số ROA của các NHTM Việt Nam năm 2010 – 2014 .................... 68 Bảng 2.7: Tổng hợp độ tin cậy thang đo sơ bộ ..................................................... 74 Bảng 2.8: Tổng hợp kết quả phân tích nhân tố trong khảo sát sơ bộ .................... 74 Bảng 2.9: Kết quả kiểm định Cronbach’s Alpha cho các thang đo chính thức .... 76 Bảng 2.10: Kết quả kiểm định KMO (biến độc lập) ............................................. 76 Bảng 2.11: Kết quả kiểm định KMO (biến phụ thuộc) ......................................... 77 Bảng 2.12: Kết quả phân tích tƣơng quan .............................................................. 87 Bảng 2.13: Tổng hợp kết quả phân tích hồi quy ................................................... 88 Bảng 3.1: Chính sách khách hàng dựa trên xếp hạng tín dụng tại NHNo&PTNT Việt Nam ............................................................................................................. 130