Nội dung

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO BOÄ NOÂNG NGHIEÄP VAØ PTNT VIEÄN KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT NOÂNG NGHIEÄP MIEÀN NAM YYY ZZZ ÑOAØN ÑÖÙC VUÕ NGHIEÂN CÖÙU SÖÛ DUÏNG MOÄT SOÁ PHUÏ PHEÁ PHAÅM VAØ XAÂY DÖÏNG KHAÅU PHAÀN AÊN CHO BOØ SÖÕA DÖÏA TREÂN NGUOÀN THÖÙC AÊN SAÜN COÙ ÔÛ MOÄT SOÁ TÆNH PHÍA NAM LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KHOA HOÏC NOÂNG NGHIEÄP TP. HOÀ CHÍ MINH - 1999 1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO BOÄ NOÂNG NGHIEÄP VAØ PTNT VIEÄN KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT NOÂNG NGHIEÄP MIEÀN NAM YYY ZZZ ÑOAØN ÑÖÙC VUÕ NGHIEÂN CÖÙU SÖÛ DUÏNG MOÄT SOÁ PHUÏ PHEÁ PHAÅM VAØ XAÂY DÖÏNG KHAÅU PHAÀN AÊN CHO BOØ SÖÕA DÖÏA TREÂN NGUOÀN THÖÙC AÊN SAÜN COÙ ÔÛ MOÄT SOÁ TÆNH PHÍA NAM CHUYEÂN NGAØNH CHAÊN NUOÂI ÑOÄNG VAÄT NOÂNG NGHIEÄP MAÕ SOÁ 04.02.01 LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KHOA HOÏC NOÂNG NGHIEÄP NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.PTS. LEÂ XUAÂN CÖÔNG PGS.TS. NGUYEÃN NGHI TP.HOÀ CHÍ MINH - 1999 2 COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM Ñoäc laäp – Töï do – Haïnh phuùc --------000-------- LÔØI CAM ÑOAN TOÂI XIN CAM ÑOAN ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa baûn thaân. Caùc soá lieäu, keát quaû neâu trong luaän vaên laø trung thöïc vaø chöa töøng ñöôïc ai coâng boá trong baát kyø coâng trình hoaëc luaän vaên naøo ñaõ coù tröôùc ñaây. TAÙC GIAÛ LUAÄN AÙN ÑOAØN ÑÖÙC VUÕ 3 LÔØI CAÛM TAÏ Trong suoát thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi nghieân cöùu, chuùng toâi thöôøng xuyeân nhaän ñöôïc söï ñoäng vieân vaø giuùp ñôõ kòp thôøi veà tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát cuûa Vieän Khoa hoïc Kyõ thuaät Noâng nghieäp mieàn Nam, Phoøng Nghieân cöùu Gia suùc lôùn, Trung taâm Nghieân cöùu vaø Huaán luyeän Chaên nuoâi boø söõa (DTC). Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn Ban Giaùm ñoác Vieän, Ban laõnh ñaïo Phoøng Nghieân cöùu Gia suùc lôùn, Ban Giaùm ñoác Trung taâm DTC, Phoøng Ñaøo taïo sau ñaïi hoïc, caùc phoøng ban thuoäc Vieän ñaõ taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát cho vieäc hoaøn thaønh coâng trình nghieân cöùu naøy. Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn hai toå chöùc quoác teá IDRC vaø IAEA ñaõ hoã trôï kinh phí cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi, caûm ôn Xí nghieäp Boø söõa An Phöôùc, Noâng traïi Boø söõa Taân Thaéng, caùc hoä chaên nuoâi boø söõa ñaõ nhieät tình giuùp ñôõ chuùng toâi trong quùa trình tieán haønh caùc thí nghieäm. Chuùng toâi xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán PGS. PTS. LEÂ XUAÂN CÖÔNG vaø PGS.TS. NGUYEÃN NGHI ñaõ taän tình höôùng daãn vaø ñoäng vieân chuùng toâi trong suoát quùa trình thöïc hieän ñeà taøi, ñoàng thôøi ñaõ goùp nhieàu yù kieán quùy baùu cho vieäc hoaøn thaønh luaän aùn. Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn caùc anh chò em ñoàng nghieäp ñaõ ñoäng vieân, ñoùng goùp coâng söùc vaø goùp yù trong quùa trình thöïc hieän ñeà taøi. 4 MUÏC LUÏC Trang Tieâu ñeà PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1 1. Tình hình phaùt trieån chaên nuoâi boø söõa ôû phía Nam 1 2. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi 2 3. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi 5 4. Ñoái töôïng nghieân cöùu 5 5. Nhöõng ñoùng goùp môùi cuûa ñeà taøi 6 Chöông 1: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU 7 1.1. Söû duïng phuï pheá phaåm trong chaên nuoâi boø söõa 7 1.1.1. Ñònh nghóa vaø phaân loaïi phuï pheá phaåm 8 1.1.2. Ñaëc ñieåm dinh döôõng caùc loaïi phuï pheá phaåm 10 1.2. Tieâu hoùa daï coû vaø öùng duïng trong vieäc söû duïng phuï pheá phaåm 20 1.2.1. Ñaëc ñieåm giaûi phaåu, heä vi sinh vaät vaø moâi tröôøng daï coû 21 1.2.2. Söï tieâu hoaù caùc chaát tinh boät, ñöôøng vaø chaát beùo 30 1.2.3. Tieâu hoaù protein vaø haøm löôïng NH3 dòch daï coû 31 1.2.4. Tieâu hoaù chaát xô vaø bieän phaùp ñeå naâng cao tieâu hoaù xô 34 1.3. Xöû lyù rôm luùa vaø söû duïng baùnh dinh döôõng 37 1.3.1. Caùc bieän phaùp xöû lyù rôm luùa 37 1.3.2. Söû duïng baùnh dinh döôõng cho boø söõa 40 5 Chöông 2: NOÄI DUNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 42 2.1. Noäi dung nghieân cöùu 42 2.1.1. Xaùc ñònh giaù trò dinh döôõng cuûa moät soá phuï pheá phaåm vaø ñaùnh giaù ñaëc ñieåm khaåu phaàn aên cuûa boø söõa ôû khu vöïc TP. HCM 43 2.1.2. Nghieân cöùu söû duïng rôm uû ureâ vaø baùnh dinh döôõng trong khaåu phaàn aên cuûa boø söõa 45 2.1.3. Nghieân cöùu caûi tieán khaåu phaàn vaø phöông phaùp ñôn giaûn ñeå xaây döïng khaåu phaàn aên cho boø söõa 51 2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu 57 Chöông 3: KEÁT QUÛA VAØ THAÛO LUAÄN 68 3.1. Giaù trò dinh döôõng cuûa moät soá phuï pheá phaåm vaø ñaëc ñieåm khaåu phaàn aên cuûa boø söõa ôû khu vöïc TP.HCM 68 3.1.1. Giaù trò dinh döôõng cuûa phuï pheá phaåm chính trong khaåu phaàn aên cuûa boø söõa 68 3.1.2. Ñaëc ñieåm khaåu phaàn aên cuûa boø söõa döïa treân nguoàn phuï pheá phaåm ôû khu vöïc TP. HCM 78 3.2. Keát quaû nghieân cöùu söû duïng rôm uû ureâ vaø baùnh dinh döôõng trong khaåu phaàn boø söõa 84 3.2.1. Thaønh phaàn hoùa hoïc vaø giaù trò dinh döôõng cuûa rôm uû ureâ vaø baùnh dinh döôõng 84 6 3.2.2. Aûnh höôûng cuûa khaåu phaàn coù söû duïng rôm uû ureâ vaø baùnh dinh döôõng ñeán moät soá chæ tieâu daï coû vaø khaû naêng phaân giaûi thöùc aên 93 3.2.3. Aûnh höôûng cuûa rôm uû ureâ vaø baùnh dinh döôõng ñeán moät soá chæ tieâu saûn xuaát vaø sinh saûn cuûa boø söõa 102 3.3. Keát quaû nghieân cöùu caûi tieán khaåu phaàn vaø laäp baûng phoái hôïp thöùc aên ñeå xaây döïng khaåu phaàn aên cho boø söõa 109 3.3.1. Aûnh höôûng cuûa khaåu phaàn coù tyû leä tinh/thoâ khaùc nhau ñeán pH dòch daï coû vaø khaû naêng phaân giaûi thöùc aên 109 3.3.3. Phöông phaùp ñôn giaûn xaây döïng khaåu phaàn cho boø söõa döïa treân gnuoàn thöùc aên saün coù 125 3.3.2. Keát quaû caûi tieán khaåu phaàn aên cho boø söõa 113 Chöông 4: KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ 128 4.1. Keát luaän 128 4.2. Ñeà nghò 130 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 131 NHÖÕNG COÂNG TRÌNH COÙ LIEÂN QUAN 146 PHAÀN PHUÏ LUÏC 147 7 BAÛNG CHÖÕ VIEÁT TAÉT VIEÁT TAÉT THUAÄT NGÖÕ TIEÁNG VIEÄT TIEÁNG ANH ADF Xô axít Acid Detergent Fiber BDD Baùnh dinh döôõng Multi-nutrient Block CF Xô thoâ Crude Fiber CP Protein thoâ Crude Protein DM Vaät chaát khoâ Dry Matter ÑC Ñoái chöùng Control EE Beùo thoâ Ether Extract KP Khaåu phaàn Ration ME Naêng löôïng trao ñoåi Metabolisable Energy NDF Xô trung tính Neutral Detergent Fiber NFE Daãn xuaát khoâng ñaïm Nitrogen Free Extract OM Vaät chaát höõu cô Organic Matter Xaùc suaát sai Probability Phaân giaûi Disappearance SEM Sai soá chuaån cuûa soá trung bình Standard Error for mean TDN Toång caùc chaát dinh döôõng tieâu hoùa Total Digestible Nutrients Thí nghieäm Experimental P PG TN 8 DANH SAÙCH CAÙC BAÛNG, BIEÅU ÑOÀ, SÔ ÑOÀ Soá Noäi dung Trang BAÛNG SOÁ LIEÄU 1.1 Phaân loaïi phuï pheá phaåm theo höôùng öu tieân söû duïng cho 8 gia suùc 2.1 Khaåu phaàn thöùc aên cuûa boø thí nghieäm 1 44 2.2 Sô ñoà boá trí thí nghieäm 4 47 2.3 Khaåu phaàn aên cho boø thí nghieäm 4 48 2.4 Khaåu phaàn aên cho boø thí nghieäm 5.1 49 2.5 Khaåu phaàn aên cho boø thí nghieäm 5.2 50 2.6 Sô ñoà boá trí thí nghieäm 6 51 2.7 Khaåu phaàn aên cho boø thí nghieäm 6 52 2.8 Sô ñoà boá trí thí nghieäm 7.1 53 2.9 Sô ñoà boá trí thí nghieäm 7.2.2 56 3.1 Thaønh phaàn hoùa hoïc moät soá thöùc aên chính trong chaên 71 nuoâi boø söõa 3.2 Khaû naêng phaân giaûi (PG) vaø giaù trò dinh döôõng moät soá 71 thöùc aên chính trong chaên nuoâi boø söõa 3.3 Ñaëc ñieåm caùc loaïi hình khaåu phaàn aên boø söõa theo caùc möùc coû xanh khaùc nhau 9 79 3.4 Soá löôïng caùc loaïi thöùc aên trong khaåu phaàn cuûa boø söõa 81 döïa treân nguoàn phuï pheá phaåm 3.5 Söï maát caân ñoái veà dinh döôõng trong khaåu phaàn aên cuûa 82 boø söõa 3.6 Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa rôm uû ureâ vaø baùnh dinh 87 döôõng 3.7 Khaû naêng phaân giaûi vaø giaù trò dinh döôõng cuûa rôm uû ureâ 94 vaø BDD 3.8 Ñoä pH daï coû cuûa boø söõa aên khaåu phaàn coù rôm uû ureâ vaø 96 baùnh DD. 3.9 Haøm löôïng NH3 (mg-N/lít) cuûa khaåu phaàn rôm uû ureâ vaø 100 baùnh DD. 3.10 Khaû naêng phaân giaûi vaät chaát khoâ vaø xô thoâ cuûa moät soá 102 thöùc aên khi boø söõa ñöôïc aên rôm uû ureâ vaø BDD. 3.11 Aûnh höôûng cuûa rôm uû ureâ ñeán khaû naêng saûn xuaát cuûa boø 105 söõa 3.12 Aûnh höôûng cuûa baùnh dinh döôõng ñeán khaû naêng saûn xuaát 110 cuûa boø söõa 3.13 pH dòch daï coû cuûa boø söõa aên khaåu phaàn coù tyû leä tinh/thoâ khaùc nhau 10 112