Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TDTT TP.HỒ CHÍ MINH LƯU THIÊN SƯƠNG NGHIÊN CỨU MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC MẠNH CỦA NAM VẬN ĐỘNG VIÊN CỬ TẠ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TDTT TP.HỒ CHÍ MINH LƯU THIÊN SƯƠNG NGHIÊN CỨU MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỨC MẠNH CỦA NAM VẬN ĐỘNG VIÊN CỬ TẠ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Huấn luyện thể thao Mã số : 62140104 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Cán bộ hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS Nguyễn Hiệp 2. GS.TS Chang Keun Kim TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2015 Lời cam đoan Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bô trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tác giả luận án MỤC LỤC Trang Trang bìa Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục ký hiệu viết tắt trong luận án Danh mục các biểu bảng, biểu đồ, hình vẽ trong luận án ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Chương 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 5 1.1. Khái lược lịch sử phát triển của môn cử tạ 5 1.1.1. Môn cử tạ thời cổ đại 5 1.1.2. Môn cử tạ thế giới cận đại 6 1.1.3. Đặc điểm của cử tạ hiện đại 8 1.1.3. Sự phát triển môn cử tạ của Việt Nam 9 1.2. Sinh lý học của cơ xương (cơ vân) 10 1.2.1. Cấu trúc của cơ xương 11 1.2.2. Cơ chế của sự co cơ 13 1.2.3. Đặc điểm sinh lý sợi cơ 14 1.2.4. Nguyên lý của sự thay đổi kích thước cơ 16 1.2.5. Sinh lí học tế bào cơ gốc (skeletal muscle stem cells- 17 satellite cells) 1.3. Cơ sở khoa học của huấn luyện sức mạnh trong cử tạ 27 1.3.1. Khái niệm 27 1.3.2. Đặc điểm cơ học của lực 28 1.3.3. Phân loại sức mạnh 29 1.3.4. Cơ sở sinh lý của tố chất sức mạnh 31 1.3.5. Nhiệm vụ và phương pháp huấn luyện sức mạnh 33 1.3.6. Sức mạnh cơ của các VĐV cử tạ 36 1.4. Các công trình nghiên cứu liên quan 38 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU 43 2.1. Phương pháp nghiên cứu 43 2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu 43 2.1.2. Phương pháp nhân trắc học 43 2.1.3. Phương pháp kiểm tra y sinh học chức năng 49 2.1.3.1. Phương pháp xác định thành phần cơ thể 49 2.1.3.2. Phương pháp xác định mật độ khoáng xương 53 2.1.3.3. Phương pháp sinh thiết cơ 53 2.1.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 57 2.1.5. Phương pháp toán thống kê 58 2.2. Tổ chức nghiên cứu 60 2.2.1. Đối tượng nghiên cứu 60 2.2.2. Khách thể nghiên cứu 60 2.2.3. Phạm vi, thời gian nghiên cứu 61 2.2.4. Qui trình nghiên cứu 61 2.2.5. Kế hoạch nghiên cứu 62 2.2.6. Địa điểm nghiên cứu 62 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 63 3.1. Đặc điểm hình thái, thành phần cơ thể và sự ảnh hưởng, liên 63 quan đến sức mạnh của nam vận động viên cử tạ TP.HCM. 3.1.1. Đặc điểm hình thái (hình thể) của nam VĐV cử tạ TP.HCM 3.1.2. Thành phần cơ thể của nam VĐV cử tạ Tp.Hồ Chí Minh 63 3.1.3. Xác định mật độ xương (MĐX) của nam VĐV cử tạ 67 TP.HCM 3.2. Vai trò của di truyền, đặc điểm cấu trúc sợi cơ và sự ảnh 71 75 hưởng, liên quan đến sức mạnh của nam VĐV cử tạ TP.HCM. 3.2.1. Vai trò của di truyền trong thể thao 75 3.2.2. Đặc điểm sợi cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM 3.3. Tác động của bài tập trở kháng tức thời nhằm phát triển 76 89 sức mạnh cho nam vận động viên cử tạ TP. Hồ Chí Minh. 3.3.1. Cơ sở khoa học của việc tập luyện bài tập trở kháng tức thời 89 đến hoạt động của tế bào cơ gốc (tế bào vệ tinh - SC). 3.3.2. Cơ sở sinh lý của quá trình tổng hợp protein 91 3.3.3. Tác động của bài tập trở kháng tức thời đến hoạt động của tế 98 bào cơ gốc - tế bào vệ tinh (skeletal muscle stem -satellite cell) trong cơ trên nam vận động viên cử tạ TP.HCM 3.3.4. Sự biến đổi protein trong cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM 114 trước và sau khi tập luyện các bài tập trở kháng tức thời. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 125 Kết luận 125 Kiến nghị 127 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ 128 CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN VIẾT TẮT 1RM (– 1 Repetition Maximum) BMD (Bone Mineral Density) THUẬT NGỮ TIẾNG VIỆT 1 lần lặp lại tối đa Độ đặc chất khoáng xương CSA (cross-sectional area) Tiết diện cắt ngang CSTL Cột sống thắt lưng CXĐ Cổ xương đùi DXA (dual energy X-ray absorptiometry) HLSM Hấp thu năng lượng tia X kép Huấn luyện sức mạnh LVĐ Lượng vận động MĐX Mật độ xương SC (Satellite cell) Tế bào vệ tinh SM Sức mạnh TDTH Thể dục thể hình TDTT Thể dục thể thao TP.HCM TT VĐV Thành phố Hồ Chí Minh Thể thao Vận động viên DANH MỤC BIỂU BẢNG Số Tên bảng 1.1 Những đặc tính chung của sợi cơ loại I và loại II 15 1.2 Thành phần sợi cơ của các VĐV tài năng ở các môn thể thao sức 16 Trang bền, công suất và người bình thường (McArdle, 2001) 1.3 25 tương tác mạng lưới sinh học bị kích thích trong quá trình hoạt 21 hóa của SC 2.1 Các bài tập thực nghiệm 58 3.1 Tọa độ thực trạng hình thể somatotype của nam VĐV cử tạ 63 TP.HCM theo hạng cân 3.2 Tọa độ cấu trúc hình thể somatotype của VĐV cử tạ TP.HCM và 65 VĐV TDTT TP.HCM (Vũ Việt Bảo, 2011) 3.3 Tọa độ cấu trúc hình thể somatotype của VĐV cử tạ TP.HCM và 66 VĐV TDTT, Cử tạ Ấn Độ (Mohd. Imram, 2011) 3.4 Thực trạng thành phần cơ thể của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo 68 hạng cân 3.5 Mật độ xương trung bình của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng 72 cân 3.6 Tương quan giữa MĐX trung bình tại các vị trí với kết quả kiểm 73 tra sức mạnh tương đối thông qua test cử giật và cử đẩy của VĐV cử tạ TP.HCM 3.7 Thành phần sợi cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 77 3.8 Tiết diện ngang cơ (µm2) của VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 79 3.9 Số lượng nhân/sợi cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 81 3.10 Tiết diện sợi cơ/vùng nhân cơ (µm2) của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 82 3.11 Tỷ lệ sợi cơ vùng trung tâm (%) của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 84 3.12 Số lượng Pax7/sợi cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 85 3.13 Số lượng Pax7/tiết diện sợi cơ (mm2) - Pax7/Fiber area(㎟) 86 3.14 Tỷ lệ Pax7/vùng nhân cơ (%) - Pax7/Myonuclear(%) 87 3.15 Tương quan giữa tiết diện sợi cơ và tỷ lệ sợi cơ với sức mạnh tương đối thông qua kết quả kiểm tra test cử giật và cử đẩy của VĐV cử tạ TP.HCM 88 3.16 Sự biến đổi tiết diện sợi cơ (µm2) của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 99 3.17 Sự biến đổi của thành phần và kích thước cơ đối với các loại hình tập luyện (theo McArdle và cộng sự, 2000) 101 3.18 Sự thích nghi sinh lý cơ đối với tập luyện sức mạnh (McArdle, 102 2000) 3.19 Tiết diện sợi cơ (µm2) của 3 nhóm nghiên cứu của David Aguayo (2014) 102 3.20 Sự biến đổi số lượng nhân cơ/sợi cơ trên nam VĐV cử tạ 103 TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 3.21 Sự biến đổi tiết diện cơ/vùng nhân cơ trên nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 105 3.22 Sự biến đổi tỷ lệ Pax7/sợi cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 106 3.23 Sự biến tỷ lệ Pax7/tiết diện cơ trên nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 109 3.24 Sự biến đổi Pax7/vùng nhân cơ trên nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 110 3.25 Sự biến đổi tỷ lệ Ki67/CD56 của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 113 3.26 Sự biến đổi protein trong cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM 114 trước và sau khi tập luyện các bài tập trở kháng tức thời 3.27 Tương quan giữa phosphoryl hóa protein với tiết diện cơ sau tập luyện trở kháng tức thời 122 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Số Tên biểu đồ 3.1 Thực trạng tỷ lệ thành phần cơ thể của nam VĐV cử tạ Trang 70 TP.HCM theo hạng cân 3.2 Tỷ lệ thành phần sợi cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 78 3.3 Tiết diện ngang cơ của VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 79 3.4 Số lượng nhân/sợi cơ của VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 81 3.5 Tiết diện sợi cơ/vùng nhân cơ (µm2) của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 83 3.6 Tỷ lệ sợi cơ vùng trung tâm của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 84 3.7 Số lượng Pax7/sợi cơ của VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 85 3.8 Số lượng Pax7/tiết diện sợi cơ của VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 86 3.9 Tỷ lệ Pax7/vùng nhân cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo hạng cân 87 3.10 Sự biến đổi tiết diện cắt ngang cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 100 3.11 Sự biến đổi số lượng nhân cơ/sợi cơ trên nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 104 3.12 Sự biến đổi tiết diện cơ/vùng nhân cơ trên nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 106 3.13 Sự biến đổi tỷ lệ Pax7/sợi cơ của nam VĐV cử tạ TP.HCM theo nhóm dưới tác động của bài tập trở kháng tức thời 107 3.14 Sự biến đổi tế bào vệ tinh Pax7/sợi cơ sau 24 giờ tập bài tập trở kháng tức thời theo kết quả nghiên cứu của David Aguayo (2014) 108 3.15 Sự biến đổi tỷ lệ Pax7/tiết diện cơ trên nam VĐV cử tạ 110