Nội dung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC DUY TÂN LUẬN ÁN TIẾN SĨ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN GIÁ TRỊ THƢƠNG HIỆU CÁC DOANH NGHIỆP BÁN LẺ TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH Ngành : Quản trị kinh doanh Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số : 62340102 Phạm Hùng Cƣờng Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS. Lê Đức Toàn 2. TS. Hồ Văn Nhàn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng để bảo vệ ở bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc. Đà Nẵng, ngày tháng năm 2018 Tác giả Phạm Hùng Cường ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ rất nhiệt tình của Khoa sau đại học Trường Đại học Duy Tân. Khoa sau đại học Trường Đại học Duy Tân đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi được hoàn thành đề tài và đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của PGS, TS Lê Đức Toàn và TS Hồ Văn Nhàn đã giúp tôi hoàn thành tốt đề tài. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến tất cả những giúp đỡ này. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU................................................ vii DANH MỤC BẢNG .......................................................................................... viii DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................ x DANH MỤC BIỂU ĐỒ ....................................................................................... xi CHƢƠNG 1. MỞ ĐẦU ........................................................................................ 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 1 1.2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................... 3 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................ 3 1.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 3 1.3. Vấn đề và câu hỏi nghiên cứu ......................................................................... 4 1.3.1. Vấn đề nghiên cứu ............................................................................... 4 1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu.............................................................................. 6 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 6 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 6 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 6 1.5. Tình hình nghiên cứu về giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ ........... 6 1.5.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ...................................................... 6 1.5.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam ................................................... 23 1.6. Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu .............................................................. 28 1.6.1. Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 28 1.6.2. Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................ 29 1.7. Những đóng góp của đề tài ........................................................................... 30 1.8. Kết cấu của đề tài .......................................................................................... 31 CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT .................................................................. 33 2.1. Cơ sở lý thuyết về thương hiệu ..................................................................... 33 2.1.1. Định nghĩa thương hiệu ..................................................................... 33 iv 2.1.2. Thành phần và chức năng của thương hiệu ....................................... 37 2.1.3. Phân loại thương hiệu ........................................................................ 38 2.1.4. Đánh giá thương hiệu ........................................................................ 39 2.1.5. Phân biệt thương hiệu và nhãn hiệu .................................................. 43 2.2. Cơ sở lý thuyết về doanh nghiệp bán lẻ ........................................................ 45 2.2.1. Khái quát về doanh nghiệp bán lẻ ..................................................... 45 2.2.2. Các đặc điểm của doanh nghiệp bán lẻ ............................................. 47 2.2.3. Vai trò của hoạt động bán lẻ .............................................................. 48 2.3. Cơ sở lý thuyết về giá trị thương hiệu ........................................................... 49 2.3.1. Định nghĩa giá trị thương hiệu .......................................................... 49 2.3.2. Cách tính giá trị thương hiệu ............................................................. 52 2.3.3. Giá trị thương hiệu doanh nghiệp bán lẻ ........................................... 53 2.3.4. Các đặc điểm của giá trị thương hiệu doanh nghiệp bán lẻ .............. 56 2.3.5. Những lợi ích của giá trị thương hiệu ............................................... 58 2.4. Kinh nghiệm nâng cao giá trị thương hiệu doanh nghiệp bán lẻ của một số doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh........................................................ 59 2.4.1 Kinh nghiệm nâng cao giá trị thương hiệu doanh nghiệp bán lẻ của một số doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới ............................................................. 59 2.4.2. Bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ................................................................................................. 67 2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ .... 68 2.5.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất .............................................................. 68 2.5.2. Giả thuyết nghiên cứu ....................................................................... 78 CHƢƠNG 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ........................................................ 82 3.1. Thiết kế nghiên cứu ....................................................................................... 82 3.2. Quy trình thực hiện nghiên cứu..................................................................... 88 3.3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 89 3.4. Mẫu nghiên cứu ............................................................................................. 90 3.4.1. Tổng mẫu ........................................................................................... 90 3.4.2. Kích cỡ mẫu ...................................................................................... 90 v 3.4.3. Phương pháp chọn mẫu ..................................................................... 92 3.5. Phương pháp thu thập dữ liệu ....................................................................... 92 3.6. Xây dựng và mã hóa thang đo ....................................................................... 94 3.6.1. Xây dựng thang đo ............................................................................ 94 3.6.2. Mã hóa thang đo ................................................................................ 96 3.7. Xây dựng bảng câu hỏi ................................................................................ 99 3.8. Thu thập và xử lý dữ liệu ............................................................................ 101 3.8.1.Thu thập dữ liệu................................................................................ 101 3.8.2. Xử lý dữ liệu .................................................................................... 101 3.9. Sự sai biệt phương pháp chung ................................................................... 104 3.10. Kỹ thuật phân tích dữ liệu ......................................................................... 104 CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................... 107 4.1. Tổng quan về thị trường bán lẻ ................................................................... 107 4.1.1. Khái quát thị trường bán lẻ Việt Nam ............................................. 107 4.1.2. Khái quát thị trường bán lẻ Thành phố Hồ Chí Minh ..................... 113 4.1.3. Các đặc điểm của thị trường bán lẻ Thành phố Hồ Chí Minh ........ 114 4.1.4. Đánh giá thị trường bán lẻ Thành phố Hồ Chí Minh ...................... 122 4.2. Thực trạng giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................... 130 4.3. Kết quả khảo sát các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh .......................................... 133 4.3.1. Phân tích đặc điểm mẫu................................................................... 133 4.3.2. Kiểm định độ tin cậy ....................................................................... 138 4.3.3. Phân tích các nhân tố ....................................................................... 142 4.3.4. Phân tích hồi quy ............................................................................. 149 4.3.5. Kiểm định giả thuyết ....................................................................... 150 4.3.6. Kiểm định phân tích nhóm đa lượng ............................................... 153 4.4. Một số đánh giá về các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh .......................................... 158 CHƢƠNG 5. HÀM Ý GIẢI PHÁP ................................................................. 162 5.1. Cơ sở đề xuất ............................................................................................... 162 vi 5.1.1. Định hướng phát triển các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................... 162 5.1.2. Định hướng nâng cao giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ................................................................ 166 5.1.3. Mục tiêu đề xuất giải pháp .............................................................. 166 5.1.4. Cơ sở đề xuất giải pháp ................................................................... 167 5.2. Các hàm ý giải pháp liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng nhằm nâng cao giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh 170 5.2.1. Các hàm ý giải pháp liên quan đến nhóm nhân tố đánh giá thương hiệu ..................................................................................................................... 170 5.2.2. Các hàm ý giải pháp liên quan đến nhóm nhân tố kết nối thương hiệu ............................................................................................................................ 179 5.2.3. Các hàm ý giải pháp liên quan đến nhóm nhân tố dấu ấn thương hiệu ............................................................................................................................ 181 5.3. Các kiến nghị đề xuất nhằm nâng cao giá trị thương hiệu các doanh nghiệp bán lẻ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh...................................................... 182 5.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước ............................................................ 182 5.3.2. Kiến nghị đối với Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam ..................... 184 5.4. Những hạn chế của đề tài và gợi ý hướng nghiên cứu tiếp theo ................. 187 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 189 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU Viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt AEC ASEAN Economic Community Cộng động Kinh tế ASEAN AVE Average Variance Extracted Phương sai trích trung bình CA Cronbach’s Alpha Hệ số CA CR Composite Reliability Hệ số tin cậy tổng hợp Common Method Variance Sai biệt phương pháp chung EU European Union Liên minh Châu Âu FDI Foreign Direct Investment Vốn đầu tư nước ngoài FTA Free Trade Agreement Hiệp định Thương mại Tự do CMV Hồ Chí Minh HCM Thành phố TP TPP Trans-Pacific Partnership USD United State Dollar WIPO WTO World Intellectual Property Organization World Trade Organization Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương Đô la Mỹ Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới Tổ chức Thương mại Thế giới viii DANH MỤC BẢNG Số hiệu Bảng 1.1: Tên bảng Trang Tổng hợp một số định nghĩa về giá trị thương hiệu trên thế 7 giới Bảng 1.2: Tổng hợp một số định nghĩa về giá trị doanh nghiệp bán lẻ 12 Bảng 1.3: Các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị 27 thương hiệu Bảng 2.1: Tổng hợp một số định nghĩa về thương hiệu 35 Bảng 2.2: Tổng hợp một số định nghĩa về giá trị thương hiệu theo 49 quan điểm đánh giá dưới góc độ tài chính Bảng 2.3: Tổng hợp một số định nghĩa về giá trị thương hiệu theo 50 quan điểm dựa vào người tiêu dùng Bảng 3.1: Thang đo lường các biến quan sát cho các doanh nghiệp 85 bán lẻ kinh doanh hàng tiêu dùng tại TP.HCM Bảng 3.2: Danh sách địa điểm và cỡ mẫu dự kiến 92 Bảng 3.3: Mã hóa các biến của thang đo 96 Bảng 4.1: Số lượng doanh nghiệp bán lẻ của Việt Nam (2010 – 2016) 107 Bảng 4.2: Tốc độ phát triển của các doanh nghiệp bán lẻ (2010 – 107 2016) Bảng 4.3: Số lượng lao động trong các doanh nghiệp bán lẻ (2010 – 108 2016) Bảng 4.4: Quy mô vốn của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam 110 Bảng 4.5: Tổng mức bán lẻ hàng hóa của TP.HCM và cả nước (2010- 114 2016) Bảng 4.6: Phân bố của các doanh nghiệp bán lẻ chủ lực tại TP.HCM 115 Bảng 4.7: Cơ cấu thành phần kinh tế trong tổng mức bán lẻ hàng hóa 117 và tiêu dùng dịch vụ của Việt Nam (1995-2016) Bảng 4.8: Diện tích sàn thương mại xây mới tại TP.HCM (20132016) 118 ix Bảng 4.9: Tỷ lệ các doanh nghiệp có website theo từng lĩnh vực tại 120 TP.HCM (năm 2016) Bảng 4.10: Các nhóm ngành có nhu cầu tuyển dụng cao nhất hiện nay 121 Bảng 4.11: Đánh giá tác động của FDI trong từng khía cạnh cụ thể 126 Bảng 4.12: Số mẫu tại các điểm khảo sát 133 Bảng 4.13: Đặc điểm nhân khẩu học của mẫu (N=2.397) 134 Bảng 4.14: Thống kê mô tả chung về đặc điểm mẫu 135 Bảng 4.15: Thống kê mô tả biến giới tính 136 Bảng 4.16: Thống kê mô tả biến độ tuổi 136 Bảng 4.17: Thống kê mô tả biến nghề nghiệp 136 Bảng 4.18: Thống kê mô tả biến trình độ học vấn 137 Bảng 4.19: Thống kê mô tả biến thu nhập 137 Bảng 4.20: Phân tích giá trị hội tụ 138 Bảng 4.21: Bảng tính chi tiết chỉ số AVE 139 Bảng 4.22: Bảng tính chi tiết chỉ số CR 139 Bảng 4.23: Bảng tính chi tiết chỉ số CA 140 Bảng 4.24: Hệ số tương quan giữa các biến 141 Bảng 4. 25: Kết quả kiểm định thang đo 142 Bảng 4.26: 149 Hệ số tương quan các biến trong mô hình Bảng 4. 27: Kết quả kiểm định giả thuyết 150