Khóa luận tốt nghiệp: Ứng dụng Value at Risk trong đo lường rủi ro kinh doanh ngoại tệ tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam.pdf (Khóa luận tốt nghiệp)

i Đạ ng ườ Tr ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG ---o0o--- cK họ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC inh tế ỨNG DỤNG VALUE AT RISK TRONG ĐO LƯỜNG RỦI RO KINH DOANH NGOẠI TỆ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM Đạ ế Hu 1 ọc Huế, 05/2016 Giảng viên hướng dẫn: Phan Khoa Cương ih Sinh viên thực hiện: Tôn Phi Hùng Lớp: K46B-Tài chính Niên khóa: 2012 - 2016 i Đạ ng ườ Tr LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực tập vừa qua, dưới sự hỗ trợ tận tình của giáo viên hướng dẫn, được phía nhà trường và ngân hàng tạo điều kiện thuận lợi về thời gian và cơ sở thực tập, em đã có cơ hội học hỏi được nhiều kinh nghiệm thực tế đáng quý, cũng như đã góp phần củng cố giữa kiến thực được học và áp dụng vào công việc tại lĩnh vực ngân hàng. Qua đó, em xin gửi lời cám ơn chân thành đến toàn thể quý thầy, cô giáo trong trường, đặc biệt là các thầy cô của khoa Tài chính – Ngân hàng đã tận tình dạy dỗ, truyền đạt kiến thức cho sinh viên trong suốt bốn năm học và vốn kiến thức tiếp thu được sẽ là hành trang quý cK họ báu để em bước vào đời một cách vững chắc và tự tin hơn. Em cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến thầy Phan Khoa Cương, người đã tận tình hướng dẫn, động viên và hỗ trợ em rất nhiều trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Em bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến sự giúp đỡ của thầy. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến các anh chị, cán bộ nhân viên phòng giao inh dịch Phú Xuân – Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín chi nhánh TT Huế đã nhiệt tình chỉ dẫn và giúp em có những trải nghiệm thực tế về công việc qua đó em đã học được nhiều kiến thức bổ ích qua đợt thực tập. tế Trong quá trình thực hiện và trình bày đề tài không thể tránh khỏi những sai sót và hạn chế, do vậy em rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo, ban lãnh đạo ngân Đạ hàng nơi em thực tập để bài khoá luận của em được hoàn thiện hơn. Huế, tháng 05 năm 2016 ih Sinh viên thực hiện Tôn Phi Hùng ọc ế Hu i i Đạ ng ườ Tr TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Để ngày càng thích nghi với xu thế hội nhập nền kinh tế thế giới, tăng tính cạnh tranh đặc biệt là khi Việt Nam vừa ký kết Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đòi hỏi các doanh ngiệp phải quan tâm đến các giao dịch ngoại tệ, biến động về tỷ giá để giảm thiểu rủi ro cho những hoạt động giao dịch thương mại liên quan đến ngoại tệ. Hiện tại rủi ro tỷ giá đang được đánh giá là một trong 5 áp lực chính mà doanh nghiệp phải đối mặt trong kinh doanh bên cạnh chính sách thuế, môi trường cạnh tranh, năng lực vốn, biến động thị trường. Do đó công tác quản lý cK họ rủi ro tỷ giá được đặt ra như là một nhu cầu cần thiết tất yếu đối với các doanh nghiệp có hoạt động thu chi bằng ngoại tệ. Trên cơ sở đó, tôi quyết định thực hiện đề tài: “Ứng dụng Value at Risk trong đo lường rủi ro kinh doanh ngoại tệ tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam”. Nghiên cứu tiến hành với danh mục gồm năm đồng ngoại tệ được giao dịch phổ inh biến trên thị trường ngoại tệ, đó là: USD, GBP, EUR, JPY, AUD. Dữ liệu sử dụng trong đề tài là chuỗi tỷ giá của các đồng tiền này, được lấy từ website kinh doanh ngoại tệ www.oanda.com, thu thập từ ngày 26/02/2006 đến 14/02/2006, cập nhật tế hàng tuần, gồm 521 quan sát. Dựa trên hai hướng tiếp cận khác nhau là hướng tiếp cận truyền thống và tiếp Đạ cận mở rộng, đề tài đã tập trung đưa ra bốn phương pháp tính VaR và áp dụng vào tính toán mức lỗ tối đa cho một danh mục đầu tư bằng ngoại tệ, gồm: (i) phương pháp mô phỏng lịch sử (Historical Method), (ii) phương pháp phương sai – hiệp ih phương sai (Variance- Covariance), (iii) phương pháp Risk Metrics, (iv) phương pháp mô phỏng Monte Carlo. Ba kiểm định Backtest, Stress-test và E-VaR được ọc thực hiện để hỗ trợ và khắc phục nhược điểm của phương pháp tính VaR. Dựa trên dữ liệu quan sát, nghiên cứu đã tính ra tỷ lệ lỗ tối đa mà ngân hàng có thể gặp phải Hu 0,38% cho danh mục đầu tư của mình ứng với xác suất gặp mức lỗ tối đa này là 1%. Giá trị VaR tính được sẽ là cơ sở cho các quyết định đầu tư và quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngoại tệ của các ngân hàng trong ngắn hạn. ế ii i Đạ ng ườ Tr Từ những kết quả đạt được và so sánh với mức sinh lợi bình quân của ngân hàng trong hoạt động kinh doanh ngoại tệ, tối khuyến nghị các ngân hàng có thể cân nhắc đầu tư vào danh mục này. Tuy nhiên, bên cạnh tìm kiếm lợi nhuận ta cần tối thiểu hoá rủi ro bằng các chiến lược phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Nghiên cứu khuyến nghị các nhà quản trị có thể sử dụng các công cụ ngoại tệ phái sinh và chi phí rủi ro biên trong việc chọn lựa hợp đồng giao dịch ngoại tệ phái sinh. inh cK họ tế ih Đạ ọc ế Hu iii i Đạ ng ườ Tr DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VÀ KÍ HIỆU VIẾT TẮT KDNT : Kinh doanh ngoại tệ NHNN : Ngân hàng nhà nước NHTM : Ngân hàng thương mại NXB : Nhà xuất bản DMĐT : Danh mục đầu tư QTRR : Quản trị rủi ro TCTD ARMA cK họ GARCH : Generalised Autoregressive Conditional Heteroskedasticity TSSL PSSS VaR : Tổ chức tín dụng : Tỷ suất sinh lời : Phương sai sai số : Value at Risk inh : Autoregressive Moving Average tế ih Đạ ọc ế Hu iv i Đạ ng ườ Tr MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu:........................................................................................3 5. Kết cấu của đề tài: ...................................................................................................4 cK họ PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .........................................5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO KINH DOANH NGOẠI TỆ VÀ ĐO LƯỜNG RỦI RO KINH DOANH NGOẠI TỆ CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..........................................................................................................5 1.1. Tổng quan về kinh doanh ngoại tệ .......................................................................5 1.1.1. Khái niệm ngoại tệ ............................................................................................5 inh 1.1.2. Thị trường ngoại hối .........................................................................................5 1.2. Rủi ro tỷ giá ..........................................................................................................6 1.3. Quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại tệ...................................................7 1.3.1. Khái niệm ..........................................................................................................7 tế 1.3.2. Vai trò quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại tệ ....................................7 1.4. Cơ sở lý luận thực tiễn về đo lường rủi ro tỷ giá bằng Value at Risk..................8 Đạ 1.4.1. Tổng quan về quá trình phát triển các phương pháp quản trị rủi ro .................8 1.4.2. Khái niệm về VaR ...........................................................................................10 ih 1.4.3. Các thông số ảnh hưởng đến VaR của danh mục ...........................................10 1.4.3.1. Độ tin cậy .....................................................................................................10 1.4.3.2. Khoảng thời gian đo lường VaR ..................................................................11 ọc 1.4.3.3. Đơn vị tiền tệ ................................................................................................11 1.4.4. Các phương pháp tính VaR .............................................................................11 Hu 1.4.4.1. Phương pháp tiếp cận VaR truyền thống .....................................................11 1.4.4.1.1. Các giả thiết của mô hình VaR .................................................................11 1.4.4.1.2. Phương pháp mô phỏng lịch sử (Historical Method)................................12 ế v i Đạ ng ườ Tr 1.4.4.1.3. Phương pháp phương sai-hiệp phương sai (Variance-Covariance Method) ...................................................................................................................................13 1.5.4.1.4. Những tồn tại của mô hình VaR truyền thống ..........................................15 1.4.4.2. Phương pháp tiếp cận VaR mở rộng ............................................................16 1.4.4.2.1. Giới thiệu mô hình ARMA(p,q) và GARCH(p’,q’) .................................16 1.5.4.2.2. Mô hình VaR ứng dụng phương pháp RiskMetrics ..................................21 1.4.4.2.3. Phương pháp Monte-Carlo (Monte-Carlo Simulation) .............................23 1.4.5. Các hạn chế của phương pháp tính VaR .........................................................23 1.4.6. Giới thiệu về Backtest .....................................................................................24 cK họ 1.4.7. Giới thiệu về Stress-test ..................................................................................25 1.4.8. Giới thiệu về E-VaR ........................................................................................25 1.5. Tóm tắt các nghiên cứu trước.............................................................................26 1.5.1. Các nghiên cứu trong nước .............................................................................26 1.5.2. Các nghiên cứu ngoài nước .............................................................................27 inh CHƯƠNG 2: ĐO LƯỜNG RỦI RO KINH DOANH NGOẠI TỆ TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM ........................................................28 2.1. Tình hình biến động tỷ giá USD/VNĐ giai đoạn 2011-2015 ............................28 2.2. Giới thiệu dữ liệu tính VaR ................................................................................30 tế 2.2.1. Tình huống nghiên cứu ...................................................................................30 2.2.2. Cơ sở dữ liệu ...................................................................................................31 Đạ 2.3. Ứng dụng mô hình VaR để đo lường rủi ro tỷ giá. ............................................32 2.3.1. Tính VaR theo phương pháp truyền thống .....................................................32 ih 2.3.1.1. Tính toán VaR theo phương pháp mô phỏng lịch sử ...................................32 2.3.1.2. Tính VaR theo phương pháp Variance-Covariance .....................................34 2.3.2. Tính VaR theo hướng mở rộng .......................................................................37 ọc 2.3.2.1. Kiểm định .....................................................................................................37 2.3.2.2. Hiệu chỉnh số liệu.........................................................................................39 Hu 2.3.2.2.1. Mô hình ARMA/GARCH .........................................................................39 2.3.2.2.2. Kiểm tra PSSS thay đổi .............................................................................41 2.3.2.3. Phương pháp Risk Metrics ...........................................................................44 ế 2.3.2.4. Phương pháp mô phỏng Monte Carlo ..........................................................46 vi i Đạ ng ườ Tr 2.4. Ứng dụng Back-test để kiểm tra tính chính xác của VaR ..................................50 2.5. Ứng dụng E-VaR để khắc phục hạn chế của VaR .............................................51 2.6. Ứng dụng Stress-test để khắc phục hạn chế của VaR ........................................53 CHƯƠNG 3: ỨNG DỤNG KẾT QUẢ VaR TRONG PHÒNG NGỪA RỦI RO KINH DOANH NGOẠI TỆ TẠI CÁC NHTM VIỆT NAM...............................55 3.1. Ứng dụng kết quả tính VaR để đưa ra quyết định đầu tư ..................................55 3.2. Ứng dụng chi phí rủi ro biên để phòng ngừa rủi ro tỷ giá .................................55 3.3. Một số chiến lược phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng quyền chọn ..........57 PHẦN III: KẾT LUẬN ...........................................................................................62 cK họ 1. Kết quả đạt được ...................................................................................................62 2. Hạn chế của đề tài .................................................................................................63 3. Hướng phát triển của đề tài ...................................................................................64 inh tế ih Đạ ọc ế Hu vii i Đạ ng ườ Tr DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 1.1. Đồ thị biểu diễn phân phối chuẩn của chuỗi TSSL ................................ 13 Biểu đồ 2.1. Tình hình biến động tỷ giá USD/VNĐ giai đoạn 2011-2015................. 28 Biểu đồ 2.2. Dạng phân phối xác suất của ngoại tệ GBP ........................................... 37 Biểu đồ 2.3. Hàm tương quan và tự tương quan riêng phần của chuỗi lợi suất GBP . 39 Biểu đồ 2.4. Kết quả tính TSSL trung bình danh mục bằng Monte Carlo độ tin cậy 95%.............................................................................................................................. 47 cK họ Biểu đồ 2.5. Kết quả tính TSSL trung bình danh mục bằng Monte Carlo độ tin cậy 99%.............................................................................................................................. 47 Biểu đồ 2.6. Kết quả Stress test bằng phương pháp Monte Carlo .............................. 54 Biểu đồ 3.1. Lời/Lỗ trong chiến lược Long Straddle .................................................. 58 Biểu đồ 3.2. Lời/Lỗ trong chiến lược Short Straddle.................................................. 60 inh tế ih Đạ ọc ế Hu viii i Đạ ng ườ Tr DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Sự phát triển các phương pháp phân tích và QTRR ................................... 9 Bảng 1.2. Ma trận phương sai – hiệp phương sai ..................................................... 14 Bảng 1.3. Giới hạn giả thuyết của phương pháp tiếp cận VaR truyền thống ........... 15 Bảng 1.4. Các dạng lý thuyết của ACF và PACF ..................................................... 20 Bảng 2.1. Cơ cấu danh mục đầu tư ........................................................................... 31 Bảng 2.2. Chuỗi dữ liệu tỷ giá .................................................................................. 32 cK họ Bảng 2.3. Giá trị danh mục đầu tư và mức lỗ dự kiến vào 21/02/2016 .................... 33 Bảng 2.4. Sắp xếp các mức lỗ theo thứ tự giảm dần ................................................. 33 Bảng 2.5. Kết quả tính TSSL và độ lệch chuẩn của tỷ giá........................................ 35 Bảng 2.6. Kết quả tính ma trận Covariance .............................................................. 35 inh Bảng 2.7. Kết quả tính toán tỷ suất sinh lời trung bình, phương sai, độ lệch chuẩn của danh mục............................................................................................................. 35 Bảng 2.8. Kết quả tính VaR theo hai phương pháp truyền thống ............................. 36 tế Bảng 2.9. So sánh giá trị phân phối xác suất của các đồng tiền có trong DMĐT .... 38 Bảng 2.10. Kết quả kiểm định tính dừng đối với chuỗi TSSL của GBP .................. 38 Đạ Bảng 2.11- Kết quả ước lượng bằng Eview đối với mô hình thử nghiệm ................ 40 Bảng 2.12. So sánh chọn mô hình phù hợp............................................................... 40 ih Bảng 2.13. Kết quả kiểm định ................................................................................... 41 Bảng 2.14. Kết quả Eview mô hình GARCH thử nghiệm ........................................ 41 ọc Bảng 2.15. So sánh các chỉ tiêu của mô hình GARCH thử nghiệm ......................... 42 Bảng 2.16- Kết quả kiểm tra lại PSSS ...................................................................... 43 Hu Bảng 2.17. Kết quả ước lượng mô hình ARMA(1)/GARCH(2,1) ........................... 43 Bảng 2.18. Kết quả ước lượng mô hình ARMA/GARCH của các ngoại tệ trong DMĐT ....................................................................................................................... 44 ế ix

Khóa luận tốt nghiệp: Ứng dụng Value at Risk trong đo lường rủi ro kinh doanh ngoại tệ tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam

Nội dung